8 Aralık 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
' î«5 BİRÎKİCl MÜKAFAT MOVADO ZARİF AYARI TAM ACVATIC 19 UnCU u m h u r i yet SâVi: D ö l ö ' AŞKIN SÂATİ 6 Aşk, merak ve heyecan dolu n Glyn'den tercüme e NUBİYE MÜSTAKİMOĞÎÂJ (50) kuruş. İKİ YÜZLÜ Bu meşhur roman HAMDİ tarafından tercüme edilmiştir. (50) knruş. AHMED HALİD KİTABEVİ İSTANBUL CAGALOGLU Telgraf ve mektub adresl: Cumhurijret, tstanbul . Posla kutusu: Istanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyetl : 24298. İdare ve Matbaa kismi 2429924290 S3.ll 8 BİrİliCİkânilII 1942 Tunusta Ingîlizi ci ordusu mukabil taarruza geçti teşebbüsüne mukavemet edecegini bildirmiş Şimali Afrika hâdiselerinden yenl resimler: Cezayirde mütarekeyi müteakıb mütteffk muamelesi gören Fransıs birliklerl. selâm dnrmnş Amerikan kıt'alan önünden feçerken Gnl. Franko Taburba Cideide ve Mateur mevkilerinde şiddetli İspanyadan geçmek için bir çarpışma oluyor Herhangi bir Alman İngilizler büyük hava Afrika cephelerinde giriştiler Londra 7 (a.a.) Birinci ordu şimd şimalî Afarikada Cedayda'da mukabi taarruza geçmiştir. Bizerte ve Tunusa karşı geniş ölçüde harekât yapılmaktadır. Daha şarkta General Montgcmerynın Rommel ordusunun mevzileıine karşı umumî bir taarruza geçmesi her an beklenılmektedir. Topçu düellosu müessir bir surette başlamış ve mühim rriktarlarda piyade ve tank takviyeiari şimdiden sekızinci orduya gelmişür Şimalî Afrikada harekât on ki'ometreyi geçmiyen bir kesim içinde yapılan İleri ve geri hareketler şeklinde tecelli etmektedir El değiştiren Teburba ve Cedeyda şimdi Almanlar tarafından işgal edılmişse de bu İki mevkie hâkim olaı» sırtlarla bu stratejik üçkenin bir dıl'ını teşkil eden Matur Muttefikleıin elinde bulunmaktadır. Bu mevzileri ellerinde tutan müfrezeler Alman mukabil taarruzlarını geri püskürtmüşlerdir. Bu muvaffakıyet kat'î muharebeler için Mütteflklere ku^'etli bir hava istinadı temin etmiştir. Propaganda asjonal sos> alistliğin ideoloji kitabı olan Meln Kampj'da Alnıan Devlet ve Hükumct Eeisi Adolf Hitler. 1914 18 harbinın Almanya için felâketle bitmesinin sebebleri arasında hasım tarafmın pek fazla chemmijet verdiği ve müellifj gore o zamanki Almanjanın lâyıkile nıukabele etmekten âciz kaldığı propagandanın yıkıcı tesirleriııe bü\ucek bir rnevUi ayınr. Kitabın bir çok jerlerinde acı acı ayni mevzu üzerinde durmasından anlaşılır ki bu nıeseîe onun knlbınde ve kafasında dinmijen ve unını.an bir yara açmıstır Bıtna göre nasyonal sosjalistKk ikiidar me\kiine gcliıice ve husıısile harb başladıktan sonra üçıincü imparatorluğun propagandaja fazla ehemmiyet vermesi beklenmek la/lnı gelirdi. Bir bakıma böjle de olmustur sanılır. Almanjada nas\onal sosyalistHk iktnter me\kiine geldikten sonra yapıUn onemU işlerden biri bir propaganda nezıreü teşkit ve bu nprareti büyük ve kuvverii teşkilâtlarla teçhiz etmek oldu. Propaganda dahile karsı işlijor ve haricde faaüyet gösteriyordu. Bir aralık Alman propagandasının fazla isguzarlığından hayretle ve hasım taıafından s'kâyetle bahsolunduğunu hatirlarız. Maginot hattmın Almanya tarafındaki cephesinden Fransız yakasına de\amh bir pıopaganda şellâlcsi akıtılmakta olduğu suyleniyordu. Abnan propagandasının memleke*leri içlerinden fetheden beşinci "kol rivayetleri milletleri şaşırtan efsanevi duruınlar almış gibijdi. Bu bahisle ağızları'an fırhyan so7İeri kulakjann duynıadığı' safhalar ve manzaralar göfiıtmiiştiır. Bu maksadla teskil etüği mahsus ve müstakil nezareti Doktor Goebbels gibi kudretli bir zatın idaresine tevdi eden nasyonal sos\alist Almanyanın propaganda yolunda pek çok gayretler sarfetmiş olduğunu kabul etmek tabüdir Fakat bize öyle geliyor ki Alman propagandasının bir arahk öyle farzolunan korkunc mahiyeti daha ziyade Almanların her tarafta yıldırım sür'atile muvaffakıyetler kazanan askerî kudıetlerinden iîham ve kuvvet alı>ordu. Tıpkı bir zanıanlar Akdeniz hakimivetini kendi ellerine alan Türk gemicilerinin etrafa saldıklan debşete benzer bir hal. Malumdur ki o zamanlar ve hatta bir hayli müddet sonralanna kadar Cenova kıyılannda çocuklannın yaramazlıklannı durdurmak istiyenanaların: Türk geliyor! Tehdidi küçük afacanlan şnsiıırnıaga yeterdi. Ancak hakikatte Alman propagandasının bu kelime ile kasdolunan manaya tamamen nyduğunn iddia etmeğc imkân olmasa gerektir. Alman propagandası Alman askerî kndretine dayanan ve mübalâğalı arzulan ister istemez yürütmek yclunda yürü;ıen bir iddia olmuş olduğunu söylemek daha doğru olsa gerektir. Böyle bir propagandamn tam becerikli bir iş sayılacağma akıl ermt7. Nitckim şimdi Almanvanm askerî s»halarda olduğu gibi propaganda vadisinde de tedafüî bir vaziyet almış olduğunu görüjoruz. Buna mukabil öbür cephe propagandaya en geniş manasında en şümüllü sekillerile sarılmış bulunuyor. Mahiyeti itibarile propaganda 87 çok yalanla karışık bir iş olraak lâzıra geliyot, ve öyle sanılıyor ki Almanlar ohnıyanı olrauş gibi gösterecek yalan yayımında çok yaya insanlardir. İki tarafın (Nl Almanlar cepheye yeıti kuvvetler getiriyor Stalingradın şimal ve cenubunda çok çetin muharebeler cereyan etmekte? Alman mukavemeti siddetlenmektedir Moskova 7 (a. a.) Sovyet geceyarısı tebüği: Merkez ve Stalingrad cepheslnde Sovyet ileri hareketi evvelkl istikameıte devam etmiştir. 5 ilkkânunda nihayet bulan haf tp içinde Ruslar 102 ve Almanlar da 192 uçak kaybetmişlerdir. Almanların Stalingradda yaptığı şiddetli taarruzlar Moskova 7 (a a.) Almanlar, Rus kıskacınr "flffrnak ve ellerinden kavıp gitmekte olan Stalingrad şehrini muhafaza etmek irin bu şehrin şimal batısıle cenub batısında yapmış oldukları şiddetli taarruzlar esnasında yüzlerce tank ve on binlerce inîan ileri sürmüşlerdir. Şimdıye kadar düşman, Stalingradın cenub baüsına yapmış olduğu taarruz es haıy tebüği Londra 7 (Radyo: Saat 1) Pas radyosuna göre General Franko İspanya topraklarmdan geçmek İçin yapılacak her hangl bir Alman t«şebbüsüne mukavemet edece|lm blldirmiştir. Fas radyosu buna şurılan ilftve etmektedir: «Baa sızıntılara göre Alma,n murahhası General Prankoya Alman başkumandanlıgının «tasarsTirlannclan» bahsetmiştir.> Türk Rumen ticaret müzakereleri başladı Ankara 7 (a a.) Rumanya hükumetıle bir ticaret anlaşması akdi İçin müzakerelere bugün Hariclye Vekâletinde başlanmıştır. Türk heyetîne Hariciye Vekâleti TTmumt Kâtıbinln birinci mua•vıni orta elçi Feridun Cemal Erkin. Rumanya heyetine de Rumanya Hariciye nasında 40 ve bu şehrin şimal batısma Nezareti iktısad dairesi relsi orta elçı yapmış olduğu hücum esnasında da 37 M. Christo riyaset etmektedlr. tank kaybetmiştir. Parti Grupu Düşman, şimdi Stalingradda ve meıŞiddetli bir çarpışma oluyor kez cephesinde ümidsizce karşı taarruzAnkara 7 (Telefonla) Meclls Partl Londra 7 (a a ) Cezayir radyosu, lar yapan Alman ordularına takvıye Grupu Umuml Heyeti yann saat 15 te Tabourba Cedeida Mateur üçgeninde (Arkası Sa. 3. sütun 3 te) toplanacaktır. şiddetli bir çarpışma yapıldığını bildirmektedır. Cenub kesiminde Fransız ve Amerikan alayları mühim bir mevkii ele geçirmîşlerdîr. Tunus harekâtında son dnrum Asheri vaxiyet Mr. Edenin nutkuna dair Türk basınının neşriyatı İngilterede ehemmiyetle kaışılandı Amerikan tebliği Washington 7 (a.a ) Harbiye Nazırhğınm tebliği: Halen durumda bir değişiklik yoktur. Harb. dönüm noktasına gelmiş değildir H. Emir Erkitet Amerikalılarla İngilizlerin harbden sonrasını isticalle düşünmeğe lüzum gördüklerine bakılırsa yalnız harbi yoluna koymakla kaknıyarak zaferi sağladıklarına inandıklan anlaşılır Çünkü harbi kazanıp kazanamıyacağı belli olmıjan bir devlete, banşı düzenlemekten zi>ade harbi kazanmak yolunda uğraşmak daha çok yaraşır. Bahusus vakitsiz barış söz ve meşgaleleri, bunlan çıkaran tarafın da sinirlerini gevşeteceğinden harbin henüz doludizgin koştuğu ve koşmak zorunda bulunduğu bir sırada, barışlan konnşmak doğru ve ihtiyaüı bir harekei lamaz. Bununla beraber AngloSaksonlann sulha aid düsünce ve tasarlarını resmî ve ayriresmî söz ve yazılarla, hem de korkusnz ve sakınsız. ortaya atmakta oldufclannı görüyoruz. O derecede ki, Amerikada bir mecmua ve bir profesör Avrupanın yeni bastan tanzimi sırasında meselâ Karadenizin batı kıyılan bo>Tinca Tunayı atlıyarak Dobnıca ve Bulgaristandan geçen genisçe bir koridorla birikte Trakjayı ve Boğazlan Rusyaya ermek lüzumunu açıkça ileri sürüyor. [ngiliz Dıs İsleri Bakanı da bir kaç giin evvel bu harbin mütarekesinde ilk yapılacak işin Almanya ile müttefiklerini silâhtan tecrid etmek ve Avnıpa banşı kurulurken silâh tasımak imtiyazımn •alnız İngiltere ile Rusyaya aid bir inlisar olacağını en açık sözlerle anlatma(Arkası sahife 2, sütnn I de) Yazan: Emekli General Alman tebliğine göre Berlin 7 (a.a.) Resmî tebliğ: Sirena(Arkası sahife 3. sütnn 6 da) Kafkasyada bir dağ mevzii zaptedildi Rusların Don ve Merkez cepbesindeki hücumları gene akim kaldı Reuter, nutkun tam verildiğini, bunda tarafsız ve harb dışı bir devleti kayguya düşürecek bir şey olmadığını bildiriyor Londra 7 (a.a.) Reuter ajansının siyasî muharriri dlyor ki: «İngiltere Hariciye Nazırı Eden'in Avam Kamarasında 2 ilkkânunda harb sonrası meselelerine dair söylediği nutuk etrafında Türk basınının tepkisi Londrada kaydedilmiştir. Türk muharrirleri, Eden'in fikrinin sözlerinden daha ileri gittiğini sanıyorlar ve «acaba nutkun metni tamam gelmedl mı?> diye soruyorlar. * Hakikat şudur ki Türk muharrirlerinin bahis mevzuu ettikleri kısun Reuter tarafından tam olarak verilmiîtir. Eden'in fikri ne söylediyse aynen odur. Bu böyle olunca da tarafsız ve harb dışı herhangi bir devleti en ufak kaygıya düşürecek hiç bir şeyi ihtiva etmemektedir. Eden'in belirttiği şey, yeni dünya nizamını kurmadan önce Almanyanın ve Japonyamn tecavüz kudretlerini kısmak zaruretidir. Milyonluh dava ! • Belediyenin Elektrik Şirketi aleyhine açtığı dava reddedildi Geçende belediyenin elektrik şirketirun tasfiye heyeti aleyhine açtığı davaya dün İstanbul dördüncü ticaret mahkemesinde bakılmış, dava ilk safhada karara bağlanmıştır. Davacı olan belediye, şirketin belediyece istıhlâk olunan elektrik ücretlerinde yüzde elli tenzilâtı yapmamak ve bunun için karışık birtakım formüller kullanmak suretile haksız kâr elde ettiğini ortaya atmıştı; bir hesaba göre, yirmi senede seklz milyon lira haksız kâr edildiği neticesine vanlmış, ancak «mürtıruzaman» dolayısile ancak son dört senelik yarım milyon lira için dava açılmıştı. Bu davada, belediye, üçüncü şahıs olarak her türlü hukukunun mahfuz bulunduğu iddiasmdaydı; tasfiye (Arkası sahtfe 3, sfitnn 2 de) İstanbulda antrepo buhranı Sirkeci ve Ahırkapıda birçok binalar yeniden depo haline getirilecek Ankara 7 (Telefonla) Bilhassa soa zamartlarda hlssedılen antrepo ve ambar lhtiyacı ve artan sıkmtıyı gider* mek üzere yeni tedbirler alınmasına lüzum görülmüştür. İstanbul gümrük ambar ve depolanm inhisar halinde işleU mekte olan İstanbul Liman İşletmesl» nin Boğaziçinde kiralıyarak antrepo ittıhaz ettiği yerleri İstanbul limanının dışaıı ile muvasalaanm azalması tizerine kapattığı malumdur. Yolcu salonu arkasmdaki ambarlar da şehir plânı icabatından olarak yıktırümıştır Avrupa yolunun açılmasile yollarda bırakılnus olan ithalât mallanmızın sevkine başlanması, bir taraftan da yeni mallann gelmesi antrepo sıkmtısını artırmıştır. (Arkası sahife 3. sütun 2 de) • . Berlin 7 (a. a.) Alman orduları başkumandanlığınm tebllğinde bilhassa şöyle denilmektedir: Tuapsenin şimalinde kuvvetle tahkim edilmiş bir dağ mevzii Alman kıtaları tarafından hücumla zaptedilmiş 65 den fazla mevzi işgal edilmiştir. Terekin şimalinde, Volga ile Don araBu nizam hakkında da M. Eden'in desında ve büyük Don kavsinde düşman muharebe hattmda taze kuvvetler sev di§i şudur: « Herhangi bir beynelmilel teşkilâketmek şartıle AlmanRumen mevzilerino beyhude hücumlarda bulunmuş tm ilk vasfı, sulhu korumak, fikrinde olan devletleri tamamile temsil etmektur(Arkası sahife 3. sütun 2 de) tir.» İngiltere Hariciye Nann M. Eden Varhk vergisi son safhada Ânkaradaki mükelleflerin isimleri yarm Maliye Tahsil subelerinde ilân edilecektir Ankara 7 (Telefonla) Varhk vergisi mükelleflenııden alınacak vergı miktarını tespit için yapılan çalışmalar yurdun bir çok yerlerinde sona ermış olduğundan listelerin komiiyonlarca ilân edilmek üzere bulunduğtı haber alınmıştır, İzmir, Bursa, Adana ve Mersinde listeler by günlerde asılacaktjr. Ânkaradaki mükellef lerin isimleri mensub oldukları tahsil subelerinde yann Gnl, Nogues'in "Beynelmilel ilmî eserler iddiasma göre vermek için çalışmalıyız,, Mareşal Petaitı harb esiri vaziyetinde Lava^ Almanya ile ittifak ve Müttefiklere harp ilân edecek bir hükumet kuruyormuş Nöroloji ordinaryüsü olarak dün açılış dersini veren PreEesör Fahreddin Kerim bu ıtıevzu üzerinde önemle durdn YUNUS NADİ (Arlcasi sahife 3. sütnn 4 te) BASLIYORUZ Pasifikfe harbe nasıl tutuldum? Bu çok meraklı harb röportajını yarınki sayımlzda okumıya başbyacaksınu. Rabat 7 (a a.) Fas ve batı Afrika komutanı General dan sonra ilân edilecektir. Memleketin Fıansız kuvvetleri h'er tarafında bu listelerin bnumüzdekı Nogues Reuter ajansının muhabirine dehafta zarfında asılmış olacağı anlaşılı mıştır kı: yor. « Dakardaki Fransız gemileri, FasDiğer taraftan bazı şehirlerimizde taki deniz bırlıklerı başkumandanı Abir iki firmamn iflâs talebindl bulun mıral Michelier'nin kontrolu altındaflukları öğrenilmekteyse de bu teşeb dır.» büslerin vergi tahsilâtı arifesinde baş General askert mahiyetteki suallere vurulmuş bir hile yolu olması ciheM münakaşadan çekinerek aynca şunlan aynca ehemmıyeMe tetkik olunmaktadır «.oylemiştir: (Arkası Sa. 3, sütun 7 de) Ordinatyös Prof. Fahreddin Kerim Gökay dün açılış dersini verirken (Yazlsı 3 üncü sahifemizde)
