10 Ekim 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
YURD AYLIK ÜNİVERSİTELİLER MECMUASI Ankara ve Istanbul Üniversitelılerinin etrailnda toplandlğl bu gençllk mecmuasırun Cild: 3, sayı: 2 çlkmlştır Fikir ve san'at hayatmda en çok itimad edillr imzalarl bu mecmuada bulacakslnız Fiatı 20 Kr. Posta K 568 İst 19 liliCU umhuri 6521 Teîgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet İstanbul Posta fcutusu: tstanbul No. 246 TeJefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 Ankara 9 (Telefonla) Hayat pahalılığının sabit gelirli \atandaşlar uzerındeki tazjıkını hafifletmek maksadıle esaslı tedbirler almmak uzeredir. Bu vadıdeki iararların alınmasına bu va'andasların ekmek ihtiyaclarınm resml fıat uzerınden temini ile başlanacaktır. Muayyen miktarda gıda maddeleri ve glyecek eşyasının da bu zümre ihtiyaclanna tahsısi derplş ediliyor. Y Ü C E L 85 Inci saylsl BUGÜN fevkalâde olarak çıktl. Samed Ağağolu Nasuhi Baydar Prof. Fahri Ecevit Dr. Osman Nebioğlu Vedad Günyol Yakub Kadri ve gencliğin düşunceleri. ŞÜRLER B K. Çağlar larca C: A: Kansu. ve fesi Erasmustan, Namlk Hüseyin Rahmiden fikirlei yazllar. 36 sahife 25' 10 BîTİIICİteSrİfi 1942 Pahalılığa karşı tedbirler Hükumet sabit gelirli vatandaşlar için mühim kararlar vermek uzeredir İstanbul meb'uslarının tesbit ettikleri umumi halk dileği ekmekten karne usulünün kaldırılmamasına dairdir Hasmın işine yanyan propaganda ondrada bir Lord demecde bulunarak harb zamanında Mihvercıler tarafından işlenen dnaj etler hakkında tahkikat yapnıak uzere, en kısa bir lamanda, Birleşik Milletler muPiesMİlerinden murekkeb bir komisjon kurulacağını bildirmiştir. Bu vesile ile demecini uzatarak bir çok soz soyliyen Lordun ne demek istediğini merak ettık Fakat. dunku gazetelerde >anm sutıtndan fazla jer tutan o demecden esash bir mana çıkarmak kabil olamadıMilnerciler taıafından islenen cina>ctler demekle Lord neji kasdedıjor? Ona soıaısanız nıesele gajet nıııhimdir. Avnıpalı mullefikler \aninda büyuk eherami\eti vardır. Çunku bir çok cinajetleıın sur'atlc ccralandırılması sarttır. Hangi cinayeller? Belli dejil. Bu belli olmnan cınajetlcrin cczasını olçmek ıçin Millctlerarası bir mahkeme kurnıak çok zormus zira mııharib milletlcrin sa,\ ısı çokmuş. Esaseıı boyle bir mahkeme kurulacak oluısa buna Mılletlerarası nıalıkeme degıl. fakat birleşmis mılleller mahkemesı dcnifk daha doğru ohırmuN. Onun için ş'mJİIîk bir komibyon kurulacak, bn komisyon da delilleri toplayıp maznunlar hakkım'a kanaat hasıl edecekmiş. Komisyonun azasını tabtatile btrleştntş milletler hukumetleri spçecek. bn adamlar birleşmış milletler tebaalarına karşı Mihverciler tarafından işlenen cinayetler hakkında incelemeler yaptıktan sonra mucrimleri tesbit edcrek bildirecekmiş. Fropaganda gayesile yapıldığına şuphe olmıjan bu tubaf demecin, hakikatte neyi kasdetlıgi merak edilecek bir şeydır. Bir yerde adi bir cinayet işlenirse, o cinayeti hangi makamın incelijeceği âmme hukukunda yazılı değil nıi? Bugun Pariste, Brukselde \eya Londrada işlenen cınayetler, her halde harbden onceki cınayetlere nazaran farklı bir şekilde incelenmiyorlar zannında.\ız. İşgal altındaki sıjasî suçlar ise, işgal kuvTetleri koruutanlı£ının uvgun gorduğu ola|anustiı kayıdlrra tâbi olsa gerektir ki, esasen Londralı Lord da demecinde bunlardan bahsetmiyor. Ona gore komisyonun incelıyeceğri cinaA etler sırf Mihverciler tarafından birleşik milletler tebaasma karşı islenen suclardır. Bizim anladığımıza gore. Lord. bu demecile ikizli bir propaganda gayesi guduyor: Hem Mihıer de\letITitıi bir hayflud çetesine benzetmek, hem de bn devleıler tebaalarını yıldırmak. Birinci gaye ile ne elde edilebileceğini anlamak zordnr. Mih\trciler gittifeleri yerlerde cinayet işliyorlar mı? Sokaklarda havdudlann adam boğazladıği goruluyor mu? Bunu en iyi oralarda oturanlar bilir. İşgal altındaki yeılerde eğer harb kaidelerine uymıyan, vahşice bir takım hareketler yapılıyorsa bu mahkeme yolu ile değil, ancak misilleme «sulu ile halledilebilir. Yok. bu gibi hareketlere musaade edilmiyorsa, Avrupada işgale uğramak tehlikesi geçiren başka bir yer kalmadıgına gore, Lord, oradaki insanları nasıl kandıracak? L tstanbul meb'uslarının temasltmndan çıkan neticeler Ticaret Vekilimlz Dr. Behçet Vz, İstanhulda iken yapılan phasa tetkikleri emasında, Vekil ile Vali Dr. Lutfi Kırdarın pirinc fabrikastnı teftişlerinden bir intıba Bir haftadanberi tstanbul halkının muhtehf mevzular etrafındaki dileklerini bolge bolge dolaşarak tesbit eden meb'uslarımız, bu dıl°kler arasında Vilâyet ve Belediye makamlannı llgilendırenler hakkmda ayrı ayn notlar almış bulımmaktadırlar. Meb'uslanmi2 müntehiblerile yaptıkları temaslann nefcelerinl, Vali ve Be(\rkası sahife 3 siitun 4 te) Pirinc ve zeytinyağı piyasası tanzim ediliyor Millî Şefin istanbula iltifatları Stalingradm kalan kısmı ağır top ateşile yıkılacak Almanlar İlmen gölü cenub doğusunda yeni arazi kazandılar ve Ruslarm 5 tümenile 2 tugaymı yokettiler AlmanUrm kale ve istlhkâmlan dövmek için yaptıkları en apr havan toplarmdan birinin namhısa Belediye stoklar, yeni geleıt mallar ve taşradan ahnmış faturalar üzerine sıkı kayıdlar koydu bombardıman Altı yüz tayyaresi • • Uçan kalelerle Şimalî Fransa ve Belçikaya şiddetle taarruz etti Londra 9 (Radyo, saat 24 45) Amenkalılara aıd yuz Uçan kale ve Liberator uçağınm iştirakile altı yüz Inpilız bombardıraan tayyaresi bugün Fransanm Lille şehrine taarruz ve buladakı sınayi muesseselerıni bombardıman etmıslerdır. Bombardıman son derece şiddetli olmuş ve düşmanın muteaddıd uçaklan fanha edibniştir. Reisicumhur Millî Şef İsmet İnönü, İstanbul kurtuluş bayramı munasebetıle kendıieıine çekllen tazlm telgrafma cevaben gerek Vali ve Beledıve Reısine, gerek Parti İdare Heyeti reisıne şu telBerlin 9 (a a.) Alman resmî teblıği. grafı gondermışlerdır: Kafkasya cephesinde kıt'alanmız sava«Asii dtıvsfnıanndan mütehassîs ohhı* ğum sayın İstanbul halkma teşekkür e şsrak ılerlemış ve çetin orman muhareder. güzel İstanbulumuzun jıldonümünii belerınden sonra yeni tepeler ele geVali ve Belediye reısı Dr. Lutfi Kırda kutluların » çirmıştır. rın son haftalar zarfmda pıyasada bılDon cephesinde Rumen ve İtalyan İSMET İNÖNÜ hassa gıda maddelen uzermde teftislerde kıt'alan duşmanı geri atmışlardır. bulunduğu ve Istanbul pıyasasımn muhCephenin orta kesıminde hücum kıttelıf gıda maddeleri uzerınde bujuk iş alanmızuı muvaffakıyetli teşebbusleri japan tacırleri toplııarak kendılerile sırasında bir çok düsman sığın|iğı ve dagoruştugu malumdur. yanak noktası içındekilerle birlıkte yok Bu ıçtımalann tacırlerm derdlerini dın edılmiş ve bır çok esir almmıştır. lemek ıçm yapıldığı mana^ına alınmas İlmen golunun cenub doğusunda ordu suretıle yanhş tefsırlere mejdan verılbirhkleııle sahra mufrezeleri hava kuvd ğı goru'müştur. vetlerimn tesirlı yardımile gunlerce süDun, Beledıyede salâhivetli bir zatla ren çetin taarruz muharebelerlnde ehemgoruşen arkadaşımız, toplantdarın tucmı>etlı bir toprak kesımi ele geçirmişler can dınlemek için değıl, bılâkıs fftışler ve Ruslarm 5 tümenile 2 tugayını yok etneticesinde alınması lüzumuna kanaat mişlerdir. 27 eyluldenberi burada 3288 getırılen yeni karar ve tedbırler uzerınesir ahnmış, 13 tank, 108 top, 400 mitralde konusmak ve fıatı ucuzlatmak gaj'e. (Arkası sahife 3 sütun t de) sine matuf bulunduğu soylenerek şu ızahatı almıştır: « Gıda maddeleri pıya=asmda hâkım rol ovnıyan bu\uk sermavelı muesseselerın \e bugünîerde bilhassa zevtinyağ ve pırmç i";ı uzennde çalı"îan tı 3Iüttefiklerin cenub Fasifik bolgesi kara (Arkası sahife 3 sütun S te) orduları kuraandanı General Mac Arthur Ashert vazıyet Stalingrad ve Kafkas Harekâtına bakış , H. Emir Erkilet Stalingradda mUcadele gittikçe uzuyor, Çünkü burası bir şehir olmaktan ziyade, şehir şeklinde bir istihkâm halini almıs< tır. Binalan bilhassa kârgir olan bir »eh« rin her sokaği, her mahallesi ve her evi, acınmadan, bir istihkâm haline konur v» telefata bakılmadan azim ve inadla müdafaa edilirse onun zaptı işi elbet nzaz ve boyle bir şehri zapt için elbet ona bastan başa yıkıp tahrib etmek iktıza e<« der. İşlerin doğu cephesinde boyle bir hal ve mecra aldığı Almanlar için iyi mi ol< du, kötii ntü oldu, diye sonılamaz! Çünkü onlann Stalingradı daha İki ay evvel sapasağlam alabilmelerile, bir çok uğraştıktan ve tabiatile ona göre hayli kan (Arkası sahife 2 sütun 1 de) Yazan: Enekli General Rumanya ile yeni bir ticaret anlaşması imzalandı Rumanya i'e Turkiye arasında bir i.ıç haftadanben devam eden gbruşmeler sona erraiş ve mukavele dun imzalanmıştır. Bu anlaşma mucibince Rumanya, Türkıyeye muhım mıktarda mader.î j ağ, otomabll için hususî yağ. buharlı tüıbın yağı, teknik, tıbbî ve smaî vazelin ile büyuk mıktarda parafın verecekür. Turldye de karsılık olarak pamuk ve bakır gönderecektir. Nakhyat Rumen vagonlariie yapılacaktır. Dığer teraftan, öğrendığimize göre, yağlar ve yağlı maddeler, Turkıjenın bundan bir muddet evvel Rumanjaya (Arkası sahife 3. sütun 6 da) 7 Alman piyade taburtı yokedildi f Sovyet harp tebliği Bir çok ölenler ve hasar oldu Berlın 9 (a a ) Alman orduları başkumandanhğı bildlriyor: Bu sabah İngılız hava kuvvetleri tarafından Fransa ve Baltık denizi kıyı çevreleri üstunde yapılan kiıtle halindekı akm sonunda Belçıkalı ve Fransız sivıl halkı arasında bir çok ölenler ve Mihver tebaalarını korkutmaya gelin jaralananlar olmuştur. Ingilız teşKillerİoe, Londralı Lord. o demeclle buyuk bir ne Amerikan uçaklan da iştırık etmiş psikolojik hata Işlemiş bulunuyor. Mih bulunuyordu. ver devletlerinin başında bulunan idareAtılan bonVbalardan meydana gelen cilerin her fırsatta halka hitaben: hasar duşman kayıblanna nisvbetle azdır. Bn harbde maglub olursak artık Bombaların büyuk kısmı bir çok yerlerde evlere ve ikametgâh olarak kul*** (Arkası sahife 3. sütun 4 te) anılan binalara isabet etmiştir. Yeni Ginede Amerikan taarruzu Japonlar tam bir bozguna uğratıldıktan sonra dağlara iltica ettiler Mac Arthur'ün umumî karargâhı 9 (a a ) General Mac Arthur tarafından Yeni Gine'de buyük olçüde yapılan ilk taarruz Birleşik milletler için parlak bir muvaffakıyetle neticelenmiş ve Port Moresby üzerine çbken tehhkeleri amamıle uzaklaştırmıştır. Avustralya kara ordusu Japonlan geri atmış'ır. Maneviyatları sarsılan ve mahrumıyetlerle zayıflıyan Japonlar şimdi Owen Stanlcy dağlarında serseriyane dolaşmaktadırar. Duşman sayıca mühim olmıyan bir Amerikan kuvvetinin yardımile Avustralya ordusumm Mılne Bay'da kurduğu tuzağa duşdrerek son beş hafta içinde ikınci defa olarak buyuk bir bozguna uğramıştı»". 5 Japon harb gemisi hasara pığratıldı Washington' 9 (a.a.) Bahrive Nazırhğından dün akşam tebliğ edi'd!f>ıne gdre, uçak gemilerinden kalkan uçaklarla şimal Salomon. adalarındaki Japon gemıleri topluluğuna yapılan hncumda biri ağır kruvazör olmak üzere beş duşman gemisi hasara uğratılmıştır. liundan ba|ka 14 uçak tahrib edılmijtır. (Aıkası sahife 3 sütao 3 te) Timoçenko ordusu cenubdan Stalingrada yürüyor Şehirde Almanlar iki sokağa daha girdfler Moskova 9 (a.a.) Sovyet tebliğin» ektir: Rus kıt'alan Stalingrad çevresindeki Alman kıt'alarına karşı şiddetli savaşlar vermiştir. Tankların desteklediğ; duşman piyadesi mevzılerimize karşı ağır hucumlarda bulunmuştur. Hücumlar bir fabrikanın civarmda bilhassa şiddetli olmuş, fakat butün hücumlar duşmana ağır kayıb verdirilerek püskürtü!muştür. Bir noktada duşman iki sokağa gırmiştir. Erlerimiz 16 tankı tahrib ve 4 piyade taburunu yok etmışlerdir. Bir Sovyet havan topu birliğı 400 Alman oldurmüş, asker ve erzak taşıyan 18 kamyonu tahrib etmıştir. Bir bır'jğimiz bir duşman piyade taburunu imha ve 2 topla başka harb malzemesıni tahrib etmiştir. Mozdok çevresinde kıt'alanmız düş(Arkası sahife 3 sııtun " de) Danimarkada büyük nümayişler olmuş Halkın «Kahrolsun işgal kuvvetleri!» diye bağırdığı bildiriliyor Norveçte idam ve tevkifler artıyor Ç3 ci> Sovye+leP. r* •• Mihver • Ankara 9 (Radyo gazetesi) Bugün gelen haberlerde Danimarkada Alman aJeyhtarı yeni nümayirler olduğu bıldirilmektedir. Danimarkanın münevverleri tarafından tertıb edılen bir nümayişte halk «Almanlar memleketımızi terketsinler, kahrolsun işgal kuvvetleri!» dıye bağırmıştır. İşgal kuvvetlerinin, tezahüratı bastırmak üzere halk üzerine ateş açtığı rivavet olunmaktadır İngiiix Resim Sergisi Dün Eminönü Halkevinde açıldı Norveçte yeniden idam edilenler Sağda, Emiaonü Halkevi Beisi Dr Yavuz Abadan açüıs nutkunu söylüyor Solda eserler gözden ( Y a a a 3 igısü geçirilijor Kafkaslarda Almanlann U » m u istikameüerini gösterir harita Stockholm 9 (aa ) Oslodan resn.en bildirildığine göre, hususî mahkeme bugun Trondheım'de yeniden 10 kişinın ıdamına karar vermiştir Mahkumlardan bırinm cezası, genc olması dolayısil» 15 sene kureğe tahvil edılmiştir. Diğer dokuz mahkum derhal idam olunmuş» tur. Şimdlye kadar Trondheım'de 34 kışı idam edılmişür. Bir Norveç kasabasında Alman zabı» (Arkası sahife 3 sütun 3 te)
