6 Ekim 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Ayakkabı Almadan Evvel YENİPOSTANE KARŞISINDAKİ ALTIN TOP Mağazaslnin YENİ VE FE\ KALÂDE r ZENGİN ÇEŞİDLERİNİ mntlaka görünüz. 19 uncu yılsayı: 6517 umhuri reigraf ve mektufa adresi: Cumhuriyet, îstanbul Posta kutusu: îstanbul No. 246 Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. îdare ve Matbaa Vrmıı 24299 24230 BeyoğluBoğaziri Loks ve İçkili Resioraılfip Son derece bir itina saygı'arırnla bildiririm. ile a Murad Türkmeno aojb^l tSTANBUL *» CAĞALOÛLU Salı 6 Birinciteşrin 1942 ;okak^4 Adres: Beyoğlu, Ağacaml, Bursa sokâl No. 20 Telefon: 43916. Kurtuluş ramı Kutlu Olsun Ankara, îstanbul ve Izrnîrde de Karne usuiü halhıyor Memurlarla dul. yetim, tekaüd ve malul maaşı alanlara vesika mukabili ekmek verilmesine devam edilecek Ankara 5 (Telefonla) Ekmeğin karne usulü ile tevzdi sisteminin tatbik edilmekte olduğu Ankara, îstanbul, İzmirde de bu usulün kaldırılması esas itibarile takarrür etmiştir. Bu şehirlerimizde de dul, yetim, tekaüd, malul ve hidematı vataniye maaşı alanlarla memurlara iaşesi Belediyelere bırakılan yerlerde olduğu gibi resmî fiatlarla karne ile ekmek verilmeğe devam olunacak ve bunun için icab eden un ve buğday Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından temin olunacaktır. Istanbnlnn kurtuluşuna dair iki hatıra: Solda, 20 « n e evre! şehrimize ilk defa gelen Jandarrna taborn motSHerle Kabatasa yanasıyorlar. S»|da: Kahraman Türk ordusn tstanbul sokaklannila SOmilyonluk manifatura eşyası • Istanbulım knrtuluşu stanbnllnlar, kurtuluş bayramınız kutlu olsun! Yinni yıl önceki bu günü hatırlıyanlar, tatU bir sonbahar günü Dolmabahçe rıhtımında, saat kule«inin hemen yanıbaşında seyrettikleri göğüs kabartıcı merasiml hiç unutnuyacaklar, birer birer ihtiyarlıjarak bir köşeye çekildikçe, biraz da o günü bilmiyenlere anlatmak zevkile jaşıjacaklardır. 6 birinciteşrin 1922 de doğan genc İstanbullu, bugün tam yirmi yaşındasın! Dünyaya geldiğin gün, vurdumuz bir kâbustan uyanmanın sevincile çırpmıyordu. Kâbusu bizimle beraber yaşamadığın için o sevinci de tadamadın. Fakat daha ana kucağında güzel dilimizin ilk hecelerini kuçük ağ?ınla gevelerken, en sevdiğin insanlar, sana o büjük günün hikâjesini anlatmıya basladılar. Ilkmektcbin ilk sınıfına girdiğin gün, bu sevgili çehrin bir zamanlar düsman elinde ne acılar çektiğini, onu kıırtarmak için Büyük Atatürkün arkadaşlan ve bütün milletle beraber Anadoluda nasıl çalıştığım ve sonunda düsraanlarımız yenildiği zaman İstanbulun vatana, vatanın da Istanbula ne sonsuz bir sevincle kavuştuklanm ha>al meyal biliyordun. Ilkmektebin ilk sınıfından iübaren de 6 birinciteşrin cldu mu. bğretmeninizin etrafına toplamr, bu mutlu gunün, manasını ondan dinlerdiniz. Ortamektebde ve lisede daha ileri gittin. Yurd bilgisi ve tavih hocalarından daha etrafh bilgiler topladın. Çanakkalede on binlerce tonluk zırhlılannın büyük çaplı mermilerile Boğazı zorlayıp Istanbulu alamıyan düşmanlarımııı, Mondros mütarekesinden sonra namusurauz kadar se^diğimiz bu güzel yurd parçasına kollarını sallıya sallıya nasıl girebilmişlerdi, öğrendin. Şimdi ya Üniversitede okuyor, yahud da bugüne kadar okuduğunla hayatını kazanıyorsun. Yaptığın iş ne olursa olstm 6 birinciteşrinin manasını artık hepimiz kadar sen de öğrendin. Büyük Türk tarihinde unutulmaz bir gün olan 6 birinciteşrin, kısa sojlemek lâzımsa, her bakımdan 16 martın zıddı değil mi? Evet, biliyorum, diyeceksin, on altı mart yurdun parçalanmasını, devletin yıkılmasını, millî isüklâlimizin elimizden kopanlarak alınmasını hedef tutan sinsi bir harekete başlangıcdı. Halbuki 6 birinciteşrin, bütün bnnlann bir hayal olduğunu düşmanlarımızın gözlerile görerek kabul ettiği gündür. 6 birinciteşrin olmasaydı, 16 mart, ebeds bir ıstırab daragası halinde alnunızda kazılı duracak ve ben şimdi hür bir milletin hür bir çocuğu olmakla iftihar edemij ecektim. Bunlan çok iyi biliyorsun genc İstanbul çocuğu, fakat acaba beraber yaşıyamadığin >irmi yıl önceki 6 birinciteşrinin sevincini de içinde duyabiliyor musun? D Bugün şehrimizde yapılacak merasim Fransada görülmemiş kuraklık • İstanbulun kurtuluşu bugün büyük bir programla kutlanacaktır. Bugün resmî ve hususî binalar, ticarethaneler, vapurlar, tramvaylar gündüz bayraklarla donatılacak ve gece fejıerlerle aydınlatılacaktır. Sabahleyifı Taksimde büyük bir geçid resmi yapılacaktır. Merasime iştirak edecek askerî kıtaat, askerî ve sivil okullarla diğer teşekküller saat 9,30 da Sultanahmed meydanında toplanmış bulunacaklardır. , Saat 10 da merasim komutanrnın işareti üzerine bir batarya tarafından 21 pâre top atılacaktır. Bunu muteakıb İstanbulu kurîuluşa kavuçturan şehid kahjamanlar için bir dakıka ihtîram vaziyetinde durulacaktır. Bundan sonra merasim alayı tramvay yolu ile Galata köprüsü takıb edılmok suretile Taksim meydanma hareket edecektir. Kıtaat köprüden geçeıken vapurlar dudükleııle geçidi selâTilıyacaklardır. Taksimde askerî bandonun çalacağı İstıklâl marşile merasıme başlanacak. bu sırada direğe bayrağımız çekilecektir. (Arkası sahife 3 sütun 7 de) Gıdasızlık yiizünden ameleler işbaşmda düşüp kahyorlar Vichy 5 (a a.) Orta ve cenub Fransada huküm süren kuraklık bu yıl memleket iaşesini vahim surette güçleştirecektir. 50 senedenberi bu derece kuraklık olmamıştır. Çayırlar tamamen sararmıştır. Sürüler pek az yiyecek ot bulmakta ve başak t?n<?leri de yarıyarıya boş bulunmaktadır. Cenubda önemlr bir gıda maddesi olan domates o kadar azalnvştır kı, serbest Fransa bblgesinde büyük bir fab(Arkası sahife 3 siıton " de) Hindistandan memleketimize getiriliyor? bir kısmı Basraya çıkarıldı Vali ve Beledlyett Reisl Dr. Lutfl Kırdarm' halk ve memurlarla temaslanndan blrlnde alınmm reshnlerinden tJnlversite Rektorü Cemil Bilsel Ankara 5 (Telefonla) Memlekette normal ticaret hayatının disıplinli bir şekilde ve harb ekonomisine uygun bir tarzda işlemesi yolunda tedbirler alınmaktadır. Bu arada el koyma hareketlerile pek daralmış olan iç ticaret hacmının genişletılmesi ana prensıp olarak önd« tutulmaktadır. İthalât ve ihracat işlerıni normal ticaret şartlarma uygun olarsk yürutmek için genış sermayeli ar.onıra şirketler teşkih düşunülmuştü. Izmir da20 milyon lira sermaye ile teşkılın» çalışılan anonim şırketten alınan neticelerin iyi olduğu gorulmüştür. Ayni esaslarla İstanbulda da bir şırket kurulacak» tır. O&sler tarafından idaresine çalışıtaa bütün ithalât ve ihracat islerinin bu teşekküllere devri derpiş olunuyor. Diğer taraftan alâkadarlara gelen malumat manifatura eşyasmm memleket ihtiyacına yetecek miktarda olduğunu göstermektedir. Hatta bazj tacirler bu ksbil eşya için mevcud imkânlardan istifadeye yanaşmamıslardır. Sebeöi da fiatlann düşmesi endişesi olsa gerektir. Öğrendiğime göre memleketimize sevkolunmak üzere 80 milyon liralık manifatura eşyası hazırlanmış ve bir kısmı da Basraya varmışür. Bu eşyanm teşkili derpiş edilen şirketler vasıtasile ithali tetkik edilmektedir. Vali piyasada bizzat teftişler yapıyor Fatura oyunlarile pirinc fiatlarını yükselten 3 kişi Millî Korunma Müddeiumumiliğiııe tevdi ediliyor Universite heyeti Elâzığdan geldi Rektör Cemil Bilsel, «Universite Haftası» nııı çok parlak geçtiğini söylüyor Universite haftası münasebetile Elâzığa giden Rektör Cemil Bılselin riyasetindeki heyet evvelki gece Bandırma yolıle şehrunize dönmüştür. Rektör Cemil Bılsel, Elâzığda açılan Universite haftasındaki çalışmalar hakkında bir muharrimize şu izahatı vermiştir: t Elânğda sekiz gün kaldık ve programımızı tamamile tatblk ettik. Haftaya iştirak eden her birimizde, vazifeyi iyi yapmiş olmanın huzuru var. Hafta zarfında açış ve kapayıştan başka olan 13 urauraî ve 11 meslekî ve münakaşah konferans verdik. Münakaşalı konferansların bazısına beş altı kişinin karış+ığı oldu. Elâzığda bulunduğumuz günlerde Harputu, Paluyu, Hafıği, Tuncelınin Hozat ve Pertek kazalarını dolaştık ve halklarile göriKtiık. Bu sarp ve güzel yerlerde tam emniyet hüküm sürmektedir. Sabah erken Rİdıp, geceyarısı döndüğümüz bu Kafkasyada zaptedildi Stalingradda yeni mahalleler ele geçirildi bîr çok Rııs gemisi batırıldı tebliği Vali ve Belediye reisi Doktor Lutfi Kırdar, piyasada yaptığı teT Işler esnasında pırınc üatları üzerinde bilhassa durmuş ve baa yerlerde 167 kuruştan satılmakta olan pirinçlerin faturalannı tetkikte bulunan toptan 149 kuruşa alındığını tespit etmiştir. M. Chnrchill'in Moskova ılyaretinden Bir kısım yerlerde kilosu 167 turuçtan bir hatıra: Sovyetle» Birligi ve Büyük pirtnc satılabilirken dığer bir kısım yerBritanya Başvekflleri yanyana lerde de toptan 180 ilâ 190 kuruşa satılması sebeblerinin sür'atle tetkikini teftiş heyetine blldirmiştir. Belediye teltlş heyeti buriıevzuüzerinde derhal tahkikata başlamış ve bu yüksek fiatla satış yapan ve alanlar celbedllerek defterleri ve faturaları tetkik edılmiştlr. Tetklk neticesinde Salih Balaban a(Arkası sahile 3, sütun 5 te) uzak illerin yolları da, yer yer yapılan hükumet konaklan, okul, halkevi, kışla, Wilkie, ChanKaiChek'le karakol, memur ev'eri gibi medenî tesisüç saat görüştü leri de yüreğimizi kabarth. Cumhurjyetin ilk Başvekili olan Milli Çungking 5 (a.a.) M. Wendell WilŞefimiz ilk program nutuklarında, mem kie, Mareşal ChanKaiChek'le üç saafi (Arkası sahife 3. sütun 5 te) süren bir buluşma yapmıştır. Ankara yolu açıldı akşam Ankara ve İstanbuldan trenler hareket etti. Fakat dün Avrupa hattına tren kaldırılamadı reket eden yolcu treni öğleden sonrt şehrimlze dönmüştür. Çatalca ile Bü* yükçekmece arasmda bulunan köprü* lerden birisi, son yağan yağmurlar yü* zünden harab olduğundan, tren yoluna devam edememiş, Edirne ile tren mu» vasalası İrıkıtaa uğramıştır. Bu sebeb'* den dün gecs Avrupaya da tren kal« dıııkmamıştrr. Devîet Demiryollan idaresi, harıb o* lan köprünün tamlri için 600 amele İl« lâzmıgelen vasıtaları dün scvkatmıştir. Köprünün bu akşama kadar tamir e^ dilectği ümid edilmektedir. Bir an çocukluğunu hatırla! Sevdiğin yüzleri hayalinde bir canlandır. Kucağında seni okşıyan annen ve ninen, ilk Berlin 5 (a.a.) Alman Ordulan okulda arkadaşlannla beraber 6 birinciteşrin günü etrafını aldığınız öğretmen Başkumandanlığımn tebliği: gözünün önüne gelsin; İstanbulun kurKafkasyanın şünall garbl bölgeslnde tuluşunu anlatırken onlardan sana sıç ve Terek'in cenubunda hava teşkillerile rryan alevli sevinci gene içinde bulacak desteklenen Alman kıt'alan düşmanı istihkftmlanndan ve ormanlarm lçindeki mevzilerinden atmışlardır. Yurdumuzun bîr 16 mart daha görmeMozdok'un şlmali şarklsinde blr Sovsini istemiyorsan o sevinci sakın kaybetme delikanlı! NADİR NADİ (Arkası gahlfe 3 sfitnn 4 te) İStanbnl meb'uslan dun Beykozda haLlun dileklerini not ediyarlar (Yazısı 2 ncl sahifemizdedlr) bir bütün dünya federasyonuna katı.(Arkası sahtfe 3 rttnn 2 de) W ^ . ' , Ankara 5 (Telefonla) Geyve Doğançay arasında sellerle kapanmış olan demıryolu yarın saoah erkenden geçid vereceğinden bu akşamki eksperlerle muteakıb trenler Ankaradan hareket ettiler. Ankara trenleri yarın Haydarpaşaya beşer saat gecikme ile varacakNewYork 5 (a a) Amerika Birle lardır. İstanbuldan bu akşam Ankaraya hasik devletlerinin Türkiye büyük elçisi • • Mr. Sıeinhardt bu sabah hava yolıle reket eden tren şehrimize yann akşama NewYorka gelmiştir. Mr. Stemhardt doğru gelecektir. Îstanbul Edirne şimendifer Hariciye Müsteşarı Sumner Welles ile muvasalası kesiliyor görüşecek ve Amerıkada kısa sürecek bir Dün sabah Sirgeciden Edirneye haAnkara 5 (Radyo Gazetesi) Stalin, ikametten sonra Turkiyej'e dönecektir. Muttefıkler tarafından Rusyaya yapılan yardımm ne dereceye kadar müessir olduğu ve bu yardımm ne suretle ıslah ve genişleilebileceği hakkında bir AmeriDearbornMİchigan 5 (a.a.) Reu kangazeteclsine beyanatta bulunmuştur: ferm hususî muhabiri bildiriyor: Stalin bu beyanatında Muttefıkler taraPazaf günü, Henry Ford ile görüjtüm. (Arkası sahife 3 sütun 3 te) Harbden nefret eden, dünyamn en büyük otomobil yapıcısı Ford. bugün 79 yaşında iken, dünyanm en büyük bombardıman uçağı fabrikasınm başındadır. Henry Ford dedi ki: € İnsanlar, daima harbi fazla düşünmüşler, fakat sulhla lüzumu kadar meşgul olmamışlardır. Bundan dolayı da, insanlar, daima, her harbden sonra biraz daha kederli, biraz daha müteYazan: vekkil ve biraz daha fakir bir hsle gelmişlerdir. Bu sefer, başka türlü bir sulh elde ermemiz lâzımdır. Bu sulh, alman derslere ve tecrübelere dayamıalıdır. MütcKkkir edibimizin bü\ük Türk Ümid ederim ki harb sonrası devresinşairine dair dördüncü makalesL de, bütün milletler, muhtemel olarak busün ikinci sahifemizdcdir. Henry Ford Staliıt sitem ediyor Dün Yeni sulhtan sonra bir dünya federasyonu kurnlmasını istiyor «Müttefiklerin Rusyaya yaptıkları yardım pek azdır» Amerikan Büyük Elçisi Nevyorkla Yahya Kemal vasfında Fazıl Ahmed ,',,L M .••••••. yep yeni Wr mamar»: Befadire e»ddeşüje demlryolu dösenlyor (Yaası S üncU