18 Eylül 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

AdapazarıBolu Umumî Nakliyaf Şirketi İstanbul: Tütüngümrtiğü Telefon: 21786 22251 Ankata: Halk Bankası irBsalinde Telefon: 1796 TELGBAF: ADBOL seri, en ncuz, en emin 19 uncu yılsayı: 6499 umhuri İSTANBUL CAĞALOGLU legraf ve mektub adresı: Cumh.uriyet. İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 TeJefon: Başmuharnr: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa fasmı 24299 24290 Reisicumhur Ismet İnönü dün sabah saat 9,30 da şehrimizi şereflendirmişlerdir. Millî Şef, Haydarpaşa istasyonunda Millî Müdafaa Vekili General Ali Rıza Artunkal, İktısad Vekili Sırn Day, Örfî İdare Komutanı Korgeneral Sabit Noyan, Vali ve Belediye Reisi Dr. Lutfi Kırdar, Parti idare heyeti reisi Suad Hayri Ürgüblü, şehrlmizde bulunan meb'uslar, Üniversite Rektörü Cemil Bilsel, profesörler, Vilâyet ve Belediye erkânı ve kalabahk bir halk kütlesi tarafından karşılanmışlardır. Millî Şef Ismet İnönü, Ankaradan gelen Vali ve Belediye Reisi Dr. Lutfi Kırdar ile, Parti reisi Suad Hayri Ürgüblüyü refakatlerine alarak Acar motörile Floryaya gitmişlerdir. Tagore Bedri Tahir Şaman * YURD ve DÜNYA Marcel Prevost Mihri Geray BAKİR AMM Somerset Mongham l^n^Eren RENKLİ PtÇE Cuma 18 Eylul 1942 Tanesi 100, cildli lS^^ftuş. AHMED HALİD^İtabevi Millî Şef Inönü Dün sabah Istanbula şeref verdiler Ttirk • Macar dostluğu unün birinde eğer Avrupa kendi benliğine kavuşabile cekse, bunda, Avnıpah milletlerin birbirlerine karşı şimdiden besledikleri yakınlık ve sevgi duygulannın başlıca bir rol oynıyacağını unutmıyabm. Asırlarca süren, bazsn iimid kıracak derecede şiddetlenen kin ve düşmanlık dalgaian, tarih okyanusunda yuvarlana yuvarlana durulup eriyebiliyor. O zaman, yer yer berrak bir gölün temiz, lekesiz, ışıklı abengile karşılaşıyoruz ve: Bir gun bütün Avrupayı bn ahengin asil çerçevesi içinde neden görmiye Ingilterenin sabık Ankara biiyük elçisi Sir Percy Lorrain fim? Diyerek ümidleniyoruE. Tarihin dinamik ohışu boyunca bir çok imtihanlar geçirdikten sonra, yaıınki A\rupaya örnek olacak derecede berAmiral Namora ile bir Kontramiraltaklaşan millî temaslardan biri de Türkdan mürekkeb bir Japon askerî heyeti Macar münasebetleridir. Turanın bağ18 eylul cuma. günü husus! bir taynndan çıkıp Garba doğru yol alan bu iki yare ile İstanbula gelecek ve ayni gün kardeş millet, birbirlerini kaybettiklerinAnkaraya hareket ederek cumartesi güdenberi, bilinmez hangi hasretin acısile nü Ankarada olacaktır. juzlerce yıl yanıp tutııştular. Yabancı Japon askerî heyeti, Türk hükumcırk ve milletler arasında ha>at kavgasıtinin daveti üzerine askerî müessesenın sert kajalarına çarpa çarpa dovıişe leri ziyaret edecektir. o kadar alışmışlardı ki, bir gün mukadderat onları karşı kaısıya getirdiği zaman dun>a>a kardeş geldikle.ini ve ayni beşikte buyudüklerini bile hatırlıyamadılar. Tarihin yapıcı dalgaian arasında goğus goğüse yeniden çarpışarak yıığLondra 17 (a.a) Vichy hükumeti ruldular. Asırlarca süren bu yuğnıluşMadagaskarda mütareke akdi İçin ya. tan, yarınki Avrupaya brneklik etmesini pılan İngiliz tekliflerinin umuml vali beklediğimiz Tıirk Macar kardeşlıği Annet tarafından reddedildigin ve doğdu. Pransız mukavemetinin devam edeceğini bildirmektedir. İki miHeün ruhuna işliyen kardeşlik bağlarının sağlamlığını ve çoziilmezliNafıa Vekili tetkik ğini, bir, Almanyaya giden Türk gazetecileri, Sıvastopol donüşünde Macat hüseyahatine çıktı kumetinin davetlisi olarak Budapeşteje Ankara 17 (Telefonla) Nafıa Vekili İndiğimiz u m u yakından gördük. Daha General All Puad Cebesoy bugün saat o sabah bir barabe halinde terkettiğimiı Londra 17 (a.a.) Sunday Tirnes ga 15 te kalkan Erzururn trenile.bir tetkik ravalh Sıvastopoldan sonra, Tuna incisi zetesı İngilterenin eski Ankara buyuk seyahatine çıkmıştır. diye anılan sevimli Peşteye henüz ayak elçisi Persy Lorrain'ın bir makalesinl basarken, orada geçireceğimiz iki üç büyük başlıkla neşretmektedir. Makalegttnnn tatlı vaidlerile sevinmeğe başlade deniliyor ki: mıstık. Kim ne derse desin, insan lâf«Yenı Turkiyeyi vaslflandıran esas dan kurtulanııyor. Harb içinde olduğu nokta bütünlük ve idraktir. balde harbden hemen hiç zarar görmiyen Yeni Turkiye siyasî istiklâlini müdaMacar devlet merkezi, bizi daha riyade faaya azmetmiştir. Bu hususta imkânlar egoist tarafamızdan çekiyordu. Üç haftaçok büyüktür. Türkiyenin nüfosu takrllık devamh bir gerginlik bizi yormu»tu. ben 20 milyondur. Türkler istedikleri Peştenin dık ve sevimli muhitinde sinirgelişmeyi temin etmek için sulh arzu elerimiri dinlendireceğimiri düşünüyordiyorlar. Türk hükumet adamları budnk. Bn, çüphesiz egoist bir düsünce idi. günkü olaylan evvelden görmüşlerdir. Fakat Macar kardeşlerimizle geçirdigimu Türkiyenin bu görüşüne bir çok devletüç gün zarfında, Pestede kavuştuğumuz ler inanmışlardır. Cumhuriyetin ilânıniinir rahathğınm çok daha üstünde bir danberi vatandaşlardan bir çok malî feMvk duyduk. He r kollektif duygu gibi, dakârlık istenmiştir. Gelirin yüzde 25 bu « v k de kaynağı iki millet arasmdaki 30 u millî müdafaaya tahsis cdilmiştir. aevgi bağlanndan aldığı için, Wze, madBütün vatandaşlar bunu seve seve kabul d! rahatlığmuzı gölgede bırakan asil ve (Arkası sahife 3 sütun 6 da) yüksek heyecanlar verdi. Millî Şeflmlz Reisicumhur İnönü, dün sabah Haydarpass ganndaa çıkarlarkea TÜRKİYE Amiral Nomura bugün şehrimizde M. Filof un| Rumen Ajansı Stalingrad'ın beyanatı j işgalini haber veriyor Gayemiz, Mihvere dayanarak «Kuvvetli bir Bulgar devleti yaratmaktır» Sof>a 17 (a a.) Başvekil M. Filof dun dğleden sonra kilise mensublarile meb'uslar, yüksek rütbeli subaylar, hü•kumet azası ve yüksek memurlar 8nünde mühim bir nutuk söyliyerek hükumetin iç ve dış siyasetinl uzun uzadıya anlatmıştır. M. Filof sözlerine devam ederek bilhassa şöyle demlstir: « Hükumetin başlıca gayesi, yeni nizam esaslarına uygun olarak içtimaî (Arkası sahife 3, sütun 4 te) u müdafaaya azmetmiştir,, Ingilterenin eski An Madagaskarda harekara Büyük Elçisi kât tekrar başladı diyor ki: Fakat Berlin telgrafları, şehrin sokaklarmda hâlâ kanlı savaşların devam ettîğini bildiriyor Şmmanhatı Bükreş 17 (a.a ) Rador ajansınm Berlin muhabiri Stalingradm işgal edıldiğini bildirmektedir. Her an bu hu. susta bir tebllğ neşredılmesi bekleniyor. ları püskürtülmüştür. Müstahkem Stalingrad şehri için muharebe durmadan gelişmektedlr. Don cephesinde düşmanın ynptığı taarruzlar Macar kıt'alarınm karşı hüeumlarile püskürtülmüştür. Düşmanın bir çok savas gruplan kısmen yokedilmiş, kısmen esir almmış ve 24 arhlı tank tahrtb «dilmiştir. Doğu cephesinde düşmanın Voronej köprübaşını geri almak içîn yaptı|ı teşebbüsler dün de şiddetli müdafaa sa(Arkası sahife 3 sütnn 2 de) Kar D «Afatörk veİRÖnS. Tiirkiyenin, kendini idare etmek çin bulmak mazhariyetine eriştiği iki büyük adamdır» Izleri örttü D Aiman tebHği Berlin 17 (a.a.) Alman ordulan başkumandanlığınm tebliği: Terek üzerinde düşmanın iııadla mukavemetine rağmen savaşlar devam etmektedır. Düşmanın mukabil taarruz Sovyet harp Yeni bir harar Staliıtgrad'da her ev siper haline girdi Moskova radyosu muharebenin en şiddetli ve kanlı safhasına girdiğini bildiriyor Moskova 17 (a.a.) Sovyet tebliği: Merkez cephesinin bir kesiminde Sov16 eylulde kıt'alarımız Stalingrad'ın yet kıt'aları bir müstahkem hattı zapteşimali garbî kapılarında ve Mozdok böl derek 10 zırhlı mevzi ile topraktan yagesinde düşmanı şiddetli muharebeler pılmış 26 mevzii tahrib etmişlfirdir. vermiye icbar etmişlerdir. Belediyeler mahallî ihtiyaclar için hükumete ayrılan yiizde 25 buğday hisselerinden de satın alabilecekler Ankara 17 (Radyo gazetesi) Yann Resmî Gazetede hububat müstahsillerini ilgilendiren bir millî korunma karan intişar edecektir. Bu kararla 15 temmuz Alman Propaganda Nazırı Dr. Goebbels 1942 tarihli karamameye yeni bir hüküm ilâve edilmektedir. 15 temmuz tarihli kararla 1942 mahsulü buğdayın bir kısmına el koymakta, geri kalanının satışını serbest bırakmıştı. Gene ayni karara göre el konan mahsulün nakli, başkasına temlık ve hibesi yasak edilmişti. İşte yeni karar bu hükme bir istisna koymuştur. Buna göre henüz borcunu ödememiş mıntakalarda mahallî ekmeklik ihtiyacı için bütün belediyeler serbest fıatlar üzerinden ve icab eden miktarda buğday satın almağa mezun kılınmışlardır. Ticaret Vekili İzmire vardı Tebliğin eki Moskova 17 (a.a.) Sovyt tebliğme ektir: Stalingrad'ın şimalbaü çevresinde bir Sovyet birlıği düşman hücumlannı jıüskürtmüş ve 6 tank tahrib et.iıiştir. Başka bir kesimde düşmanın bir makinelitüfek birlıği tamamile imha edilmiştirGoğus göğuse yapılan ça'Ti=malarda 400 dufman öldürülmüştür. Stalingrad'ın cenub batısınöaki Sovyet birlikleri düşman piyadesuvn ve tank kıt'alarınm dört hücumunu püskürttnüşlerdir. Stalingrad sokaklannda evden eve yapılan çarpısmalar Pestede, başta Macaristanın dırayetli ve muhterem Başvekili Ekselans Kallay obnak üzere, mühim şahsiyetler tarafından kabnl olunduk, ilim ve matbuat adamlarile uzun uzun konuşmak fırsatını bulduk. Atatürk ve İnönü Türkiyesinin son yinni senelik başarılarile Türkler ve Macarlar arasmdaki kan bağlanna dayanan, poütika kapıislerinden uzak, temelli dostluk, konuşmalarımızm leit motifini teşkil ediyordu. Temelli dostluklar, hükumetin halka propaganda ile aşılamıya çalıştiğı, merkezden muhite doğru yayılan dostluklar değildir. Temelli dostluk, asil dostluk halktan hükutnete, muhitten merkeze giden, mahiyeüni tarihten ve realiteden alabilen dostluktur. Biz, Peştede Macar kaıdeslerimiz arasında geçirdiğimiz üç gün zarfında TürkMacar dostluğunun bu esaslı vasfmı yerinde ve yakından gördük. Buraya gelen Macarların, Türk münevverleri ve Türk halkı arasında başka türlii intıba • Bir muhtekir Salomonlar İki sene sekiz ay için denizinde Kemaha sürülecek İplik ihtlkârı yapmaktan İstanbul birinci millî korunma mahkemesinde muhakeme edilen Divanyolunda Piyer Loti caddesinde tacir Mehmed Eltarun iki sene, sekiz ay Kemaha sürülmesine ve bin lira ağır para cezası ödemesine karar verilmiştir. Sultanhamammda kumaş taciri Simon Brod ve tezgâhtan David Ruso üç bin lira değerinde kumaşı satışa çıkarmamakîan ve Şehremininde Fatmasultan mahallesinde Kasım Altan iaşe memurluğu sırasmda işlerinde yolsuzluğu görülmekten ayni mahkemece; Bejoğlunda Kalyoncukulluğunda tacir Parto Avadik de mevcud malı satmaktan imtinagostermekten İstanbul ikinci milli korunma mahkemesince tevkif edilmişlerdir. Goebbels'e göre Harb gibi sulh da birdenbire çıkacaktır Amerikan ve Japon Jonanmaları yeniden karşılaşmak üzere Londra 17 (a.a.) Reuter ajar'inın Moskovadaki muhabiri yazıyor: Dünkü gün Alman tankları üe hücum kıt'alannın girmeğe muvaffak oldukları Stalingrad doğu şimalinde kanlı bir m\ıharebe cereyan etmektedir. Her lavanarası, her mahzen ve her pencere bir siper haline gelmiştır ve Almanlarla Ruslar ekseriya sokakların iki başında karşılıkh çarpışmaktadırlar. Muharebe kâh bir tarafa, kâh öte tarafa temayül (Arkası sahife 3 sütun 3 te) NADİR NADÎ (Arkası sahife 3 sütun 4 te) Pearl Harbour 17 (a a.) Bugün, düşmanın Salomon adalarını geri almak için giriştiği teşebbüs esnasında Japon donanması İle şiddetli çarpışmalar olduğu bildirilmektedır. Amerikan silâhendazlan mevzilerini muhafaza et incir, üzüm borsalannı açacaktır. miye muvaffak olmuşlar ve düşmanın Ticaret Vekilinin Antalyalılarla Guadalcanal hava üssünü almak için hasbihali yaptığı teşebbüsü akim bırakmışlardır. Antalya 17 (Hususî) Dün akşam Japonlar ehemmiyetlj miktarda uçak şerefine Halkevinde verilen ziyafette kaybetmişlerdir. Ticaret Vekili Dr. Behçet Uz beyanatta Cenuba doğru bir ileri hareketinde (Arkası sahife 3, sütun 5 te) (Arkası sahife 3, sütun 3 te) Alman nazırı "istediTicaret Vekili Izmirde ğimizi biliyoruz ve İzmir 17 (Telefonla) Ticaret Vekilımiz Denizli trenine bağlı hususî VBbildiğimizi de istigonla geceyarısı buraya gelmiş, istasyonda karşılanmıştır. Vekil yann 10,30 da yoruz,, diyor! Berlin 17 (a.a.) Propagahda Nazırı Goebbels, Das Reich gazetesmde yazdığı bir başyazıda bu harbin ne kadar süreceği meselesini incelemektedır. Nazır diyor ki: cHarbin dördüncü yıhnda dost ve düşman herkes harbin ne kadar süreceği (Arkası sahife 3 sütnn 2 de) Bir çöp kamyonunun dün yaptığı feci kaza Frenleri tutmıyan araba Kumkapı vokuşunu inerek iki yavruyu ezip öldürdü. bir kîşiyi de yaraladı Milli Müdafaa tahvitteri Yurdun her yerinde, büyük bir tehalükle satın ahnıyor AjıKara 17 (a.a.) Yurdun her tarafından alman haberler, satışı devam et. nekte olan Millî Müdafaa istikrazı tah\ ıllerıne karşı halkımızın çok yakuı bir alâka göstermekte olduğunu belirtme^tedir. Feci kazayı yapan kamyon tütüncü dııkkânının içine girerek durduktan sonra (Yazıa 3 üncü sahifermzde) (Arkası sahife 3, sütun 5 te) Salomon adabın sularında Amerikan Japon deniz ve hava kuvvetleri arasmdaki muharebeleri canlandırır resim