30 Ağustos 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

CUMHURlYET S3 7&SS& 1S42 Asker gözile 30 Ağustos zaferini nasıl kazandık? I t h a l â t ve tevzi işleri Ticaret Vekâleti yeni kararları aiâka'ı dairelere bildirdi Ticaret Vekâleti ithaîât ve tevziata dair yeni kararları dün alâkadar dairelere bildirmiştir. Bu tebliğe nazaran şimdiye kadar İthalât maddelerinin satış ve tevzüne, muhtelif kararlarla konulmuş olan tahdidat kaldınlmıştır; her türlü ithalât eşyasının piyasada serbestçe satılması kararlaştırılmıştır. VUâyetler de dahil olduğu haide bilumum ihtiyac sahibleri serbest pıyasadan iumlupınap İhtiyaclarjnı tedarik edebileceklerdir. İthalât imkânları az olan kalsy, teneke, ham kauçuk, ve kamyon, otomobil, otobüs lâstikleri Tioaret Ofisine io » ""* °Karaca o ithalâtçı kârı verilmek suretile mubaPasacık Kara köseli yaa olunacaktır. Ancak Ofis bu malla5D 2 r^" " nn bedellerini bir ay zarfında verip pJ Başkumandanlık otağı ISlamköy j f Yenlceo Toklusivrisi m Ordu kumandankl<: almağa mecaurdur. Bedeli, bu müddet ' j r > T ^ â 1870 zarfmda tesviye edilmiyen mallar serotağ» ve numacas> • • best satılabilecektir. K Kolordu kumandanlık 7D0 '• otiğı ve numarası • • Tebiiğden evvelki günkü nüshamızda Numarası yazdığımız şekilde hangi ithalât mallarıntn tamamen serbest olduğu ve hanVUNAMULAR, gilerinin yüzde eilisinin bir ay zarfınKotordu ve NS • da tevzi edilmek üzere birliklfer elinde kalacağı zikrolunduktan sonra 1/1/940 £ Taarruz ve tsrihinden evvel perakende satış teşkilâtı bulunan manifaturacılara ithalâtlarının yüzde 70 inin ve manifatura it30 ağustos Başkumandanlık meydan muharebesini gösterir barita halâtile iştıgal etmek üzere kurulmuş (Baştarafı 1 inci sahifede) de ve topçu kuvvetleri süvarimizi uzak olan Türk anonim şirketlerile, İhtiyacBilgi, eşya ile olan münasebetimizden istekle silâha sarılıyardu. At ve silâhlari laştırarak yolu açtılarsa da ancak pek larını karşılamak üzere ithalât yapan imalâthanelere ithalâtlarının tamamının mi geliyor, yoksa düşüncenin kendiliğinle gönüllü gelenler de çoktu. Birksç de az miktar insan kurtulabildi. den doğurduğu bir şey midir, meselesinÇünkü ordularımız düşmana rahat ve verileceği kaydolunmaktadır. falar yaralandığı halde gene cepheye döde toplanan bu dava sarih ve kesin olaTicaret Vekâleti toprak mahsullerinnen subay ve erlerin sayısı hiç bir va imkân vermiyerek onu şiddetle takib erak halledilemediği için bir taraftan akılkit istiklâl mücadelesinde olduğu kadar derek Adatepeye sürmüşlcr ve 30 günü den olan gıda maddelerinin ilım ve cı, diğer taraftan tecrübeci yani (emyiiksck değildi. Bunlar milletin istiklâl burada ccnııbdan, doğudan ve şimalden tevzii işile doğrudan doğruya Toprak prist) sistemler devir devir birbirlerile harbini benimsediğini gösterir. Eli silâh sarmışlardı. Düşmana kısmen açık kala Mahsulleri Ofisi, her türlü akaryakıt çarpışmışlar ve hâlâ da çarpışmaktadırtutan ve cephe hizmetine elverişli olan bilen Kızıltaş deresi ona ncvuma bir larla madenî yağlarla Petrol Ofisi, it lar. Bunlarm realite hakkındaki görüşsubay ve erlerden gerilerde hjzmet dile mezar olmuştu. Çünkü 30 ağustostan halât mallarmdan serbest bırakılmıyan leri de taban tabana zıddır. Tecrübeciyen ve anyanlar hemen yok gibiydi. Bi sonraki takibdc bu dereyi takib edenler, larla Ticaret Ofisi ve ithalât işlerile it liğin kuvvet ve zâflanndan bahsedecelâkis geride kalmağı şerefsizlik sayarak onun bütün yol boyunca insan ve hay halât birlikleri meşgul olacaklarından ğim zaman bu zıddiyetlerin mahiyeti taileriye, cepheye gitmek için ilümas ve van ölülCTİne raslamışlardı. Kızıltaş de Ticaret Vekâletine müracaat edilmeme ranacaktır. sini de tebliğe ilâve etmektedir. himaye anyanları çok bilirim. Bizzat ba rcsindcn düşmanın yalnız bütün ağır siBundan bir ay önce gene bu sütunlarna müracaat eden ve bu hususta yardun lâhlarını atıp kaçan efradı kısmen kurda «akıl romantizmi» etrafında yazdığım İnhisarlar Vekili geldi tulabilmiş ve bu suretle bütün top, araistiyen subaylar bile pek çoktur. makalelerle ilgilenen bir dostum benden İnhisarlar Vekili Raif Karadeniz, dün İstiklâl mücadelesinde ncden muzaffer ba, kamyon ve otomobilleri hep Adatepe akılcılığın kuvvet ve zâflarını açıkça olduk, suaiinin cevabında bunlar belli muharebe alanında kalmıştı. Bundan sabahki trenle Ankaradan şehrimize gel tophyan bir yazının bunlara katılmasmı başh noktalardır. Filvaki bu derece nül hsşka başkumandanlık vazifesi görmckte nvşür. istemişti. Filhakika Bu tarzda bif.yazıya lî olduğu için maneviyatı yüksek bir or olan General Trikopis'le kolordu ve tüParti ocak kongreleri olan ihtiyacı ben de duymuştum. Fakat du bir de büyük başbuğlara nail olursa men kumandanları bir kısım maiyetlcTİIe araya akademinin altmışıncı yıldönümü başlıypr onun muvaffak ve muzaffer olmamasma beraber esir düşmüşlerdi. vesilesile önümüze serilen güzel ve büBu meydan nıuharebesi Başkumandan Cumhuriyet Halk Partisi İatanbul VI yük san'at ziyafeti karşısmda san'at meartık imkân kalmaz. Büyük bir başbuğ ve millî bir ordu zaferin kendisidir. O Atatürkiin umumî nezarctinde Garb lâyeti ocak kongrelerine 1 9 942 tari seleleri üzerinde sıcağı sıcağma durmak nun için 26 ağustosta başlıyan büyük Cephesi Kumandanı İsmet Paşanın ida hiııde başlanacak ve bu toplantılar icab ettiği için bu arzumu tehir etmeğe tasrruzun düçmanın sayı üstünlüğüne resinde cereyan etmiş ve birinci orduya 27 9 942 tarihine kadar sürecektir. mecbur olmuştum. Şimdi yerine geüri1/9, 942 salı günü ocak kongreleri Ba yorum. rağmen 30 ağııstosta, Adatepcde, son bir Nureddin ve ikinci orduya Yakub Şevki imha muharcbesi halini alarak tam bir Paşalar kumanda etmişlerdi. Bu muha kırköyde nahiye binasmda saat 19 da, Bilgi nazariyesi bakımmdan akılcılığın rcbeye, Austerlitz'te olduğu gibi Baş Beşiktaşta kaza Parti binasında saat zaferle neticelenmesine şaşılamaz. kuvvetini müdafaa ettiği şu üç noktada kumandanlık meydan muharebesi adının 20 de, Beyoğlunda nahiye binasmda saat toplamak kabildir. Bundan başka, peşin söyliyeyim ki, 26 verilmesi Anadolu istiklâl ordularının 19 da, Eminönü kaza Parci binasında ağuslos taarruzu nasıl ki fen, tecrübe, 1. Akılcılık, ruh hayatının muhtariyesaat 21 de, Silivri P^ripaşa ocak binaBaşkumandanı Mustafa Kcmal Paşanın, tini müdafaaeder. Bu itibarla insana fibiJgi, milli istidad ve iradenin tabiî ve şimdi Zafer tepesi adi vcıilen ve üze sında saat 21 de, Şile ocak binalannda zik tabiatten ayrı bir imtiyaz, kendilimükemmel bir neticcsi olduysa 27, 28 ve ıine h'r abide konulan, yerden muhare saat 19 da ve Yalova köy konaklannda ğinden bilmek iktidarı gibi büyük ve 29 ağustos günlerindeki harb hareketleri bcyi bizzat idare etmiş olmalarmdan ileri saat 14 te toplanacaktır. emsalsiz bir nimet bağışlar. de, Türk istiklâl ordulannın manevra gelnıiştir. Genelkuımay Başkanı Marcşal Halk pazarları kabiliyet ve istidadının en yüksek bir 2. Akılcıhk, akluı herşeye karşı üsFevzi Çakmak da bu muharcbede daha Kazalardakl halk pazarlannın lazınuhassalası idiler. 26 ağustos 1922 akşam ziyade süvari kolordusunun hareketle lalaştınlması işine önümüzdeld ay için tünlüğünü müdafaa eder. Bu itibarla evüstü, yani taarruzun ilk gününde, düşvelce bağışladığı emsalsiz nimetin herrine nezaıet etmekte idi. Başkumandan de başlanacak'.ır. nıanın Afyonkaralıisann cenub batısınşeye üstün olduğunu iddia etmekle inlık meydan muharebesi Başkumandanla Her kazada haftada İki defa kuruladaki sağ kanadında birer muharebe kisanı tabiatin efendisi payesine yükseltmiş bütün garb cephesi erkânımn canla ve cak olan pazarların, nüfus kesafeti lid taşı olan Kalccik sivrisile Belen tepe başla gece ve gündüz çalışmaları, vazi gözönünde tutularak ihtiyacı karşılıya oluyor demektir. zaptolunmuştu. Çok önemli bir dcstek 3. Akılcılık, hayatın esas itibarile dıycte en uygun cür'etkârane emirler ver cak bir vaziyette kurulması temin edilenoktası olan Tınas tcpe de ahnmıştı Bunşarıdan içeriye değil, içeriden dışarıya meleri, ordu, kolordu, tunıcn ve kıt'ala cektir. dan başka, 2 Türk ordusunun Döğer isgittiğini müdafaa eder; Eflatun dahi körıın da fedakârane ve azimkârane harb ve tikametinde Kazdağına yaptırdığı bir Karne tevziatı tamamlandı lerin gözlerini dışandan açmanın kabil harekct ctnıelcri sayesinde kazanılmış taarruzla düşmanın bu dolaylardaki Eylul ve ilkteşrin aylarma aid karne olmadığmı bu sadedde söyler. ve neticede düşman kuvvetlerinin çoğu sevkülceyşî büyük ihtiyat kuvvetlerinin Adatepede imha edilmişür. O derecede ki tevziatı lşi bütün kazalarda tamamlanAkılcılara göre bu kanaatler olmadıkça çofunu yerinde tutup asıl taarruzun yakurtulabilen düşman kısımlan bir daha mıştır. hakikat de yoktur. Çünkü bilgimizi sapıldığı cenuba kaymaktan meneedebilBu seferki karne tevziatı, diğer aylara dece dış âlemden gelen intıbalara terkethiç bir yerde tutunamıyarak ve yollarda mişti. nazaran daha mun'.azam bir surette tiğımiz takdirde sağlam, insicamlı, aytelefat vererek nihayet kısmen Çeşmede . 26 ağustos (aarruzunun nzun süren ve kısmen Ayvalıkta vapurlara binebil yapılmıştır. dılnatıcı bir bilginin vücud bulması kabil hazırhklan, ycrsiz olarak saklanabildiği mişlerdir. olmaz. Bütün bilgiler sübjektif yani nefOn altı bin kilo çivi için düşman bunlan duyamamış ve tasî ve şahsî duygulara terkedilmiş demek Fakat yukanda yazdığımız veçhile meselesinin aslı aifuz Afyonun cenubundaki düşmanın olur. işte bu mülâhaza iledir ki akılcılık düşman bütün cer arabalarını bıraktıgı sağ kanadile Döğer istikametinde ayni Dün, ticarî ve iktısadî işler hakkında bilginin kıvamlaşma veya mayasım aklın için Yunan ordusu imha edilmişti. Nizamanda ve ayni zahirî şiddette yapılatekim düşmanın Eskişehir grupu da neşredilen haberler arasında on altı bin kendiüğinden olan faaliyetinde görmeği bildiği için taarruz başladıktan sonra da, kilo çivinin bir kaç tacir arasında tak bir mütearife olarak kabul eder. Fazla Bursa ve Mudanyada şiddetli mağlubisim edilerek kara borsaya düşmek ü olarak bu telâkki akhn esas itibarile tahele 26 ağustos akşamına kadar, hakiki yetlere u|rıyarak büyük bir kısmı esir taarruzun nereden yapıldığı anlaşılamı cdilmlş ve ancak bazı kuvvetleri Ban zere olduğu yazılmışsa da sonradan ya rih fevkinde olduğunu yani sadece bir yarak, düşman başkumandanlığı ihtiyat dırmadan Kapıdağı yanmadasma sığı pılan tahkikat neticesinde bu çivilerin tarih mahsulü olmadığı hükmünü de taların sevkinde tereddüde uğramıştır. narak burada gemilere binebilmişlerdi. Anadolunun muhtelif bölgelerine gön zammun eder. O halde ki onda bu tarih Yunan ordularının haşkumandanı Gene İşte 30 ağustos zaferinin askerî hâkiyesi derilmek üzere birlikten .icab eden bü üstünlüğü olmasaydı tarihin vücude getüh formaliteler İkmal edilerek alındığı tirdiği şeyleri üstün bib tenkidden geral Haci Anesti'nin İzmirde bulunuşu, budur. ve esasen çivi satışı da serbest bıra çirmesi de kabil olmaz, tarihin sadece düşman tarafında ayrıca bir de kumanda Türkiyenin bugiin müstakil ve meskılmış olduğund^an gayritabü bir vazi mütezad ve karışık cilvelerine sürüklenzâfı uyandınnıştır ki, onun vekili 2. Yunan kolordu kumandanı cephede kâfi bir ud olarak var olması hep bu 30 ağustos yet ihdasma imkân bulunmadığı anla mek zorunda kalır. zaferi sayesindedir. 30 ağustos zaferi ol şılmıştır. kumanda otoritesi temin edememişti. İşte akılcıhk insana pek hoş gelen ve masaydı ne Lausanne ve nede şimdi Taarruz 27 de hem cenubda ve hem de Daimî ve muvakkat karne o hududsuz bir güven veren şeyleri müTürkiye Cumhuriyeti olurdu. Bütün var. Döğer istikametinde devam ederek, öğdafaa ettiği içindir ki pek kuvvetlidir. Iıgımızı, hürriyet ve istiklâlimîzl hep alacaklara lcye doğru düşmanın Afyon cenubundaki Onun bu kuvvetini inkâr etmek, insan bugüne, bngünün yaratıcılan tJlu BaşVilâyet makamının tebliği: bütün müstahkem mevzüeri zaptolunruhunu tanımamak olur. Fakat akılcılıbuğlara ve bütün bunlan doğuran ulu Yeni ekmek karnelerinin tevzü sıramuştu. Cephesi yarılan düşman artık ğın insan ruhuna çok mülâyim gelen bu Türk anasına ve millctine borcluyuz. sında esas İstanbul sakinlerinden olmaSincan ovasına atılmıştı. 25/26 gecesi, kuvvetini bir tarafa bırakırsak derhal H. E. ERKÎLET yıp misaîir olarak bulunan ve bir ayı Ahur dağının bir geçidinden düşmanın zâflarile karşılaşırız. Onun en büyük mütecaviz müddetle İstanbulda kalacak sağ kanadı gerilerine giren süvarilerimiz Fiatları yükselen maddeler oianlar daimi karne alabilmek için mu zâfını hakikatlere sırf kendi kuvvetile zalen onun Izmirle telgraf ve demiryolu doğrudan doğruya erişebileceğini zanKetentohumu ve susam fiatlan piya kim bulunduklan mahallerden kayıd nettiği, yüksek gayeleri mevcud ve hairtibatını 26 da kesebilmişlerdi. larını İstanbula naklettireceklerdir. sada yavaş yavaş yüicselmektedir. zır bir vakıa yahud kolayca erişilebilecek 28 ve 29 harb hareketlerimiz, düşmana Bu müddetten daha az kalacaklarla birşey sandığı zaman görürüz. Nitekim Hükumetin sekiz santime kadar yapa. daha evvel hazırladığı Elbulak Döğer 7 ğılı derilerin de ihracına müsaade ver nakil keyfij eti uzun sürecek oianlar va aklın iktidarını mutlak olarak gördüğü dağlan hattındaki ikinci müdafaa mevzimesi üzerine bunlann da fiatlannın ziyetlerini bir beyanname ve nüfus tez ve böylece ele aldığı zaman hakikî insainde yeni bir müdafaa kurmağa imkân kerelerini hamilen lkamet ettikleri ka nın hakikî manasını ve iktidarının hakiyükselmçsi başlamıştır. bırakmıyacak surette devam ettirilmişzanın ekmek bürosuna müracaat ederek ti. Birinci ordu düşmanı umumiyetle ceYeni Belediye müfettişleri nakline kadar muvakkat karne alacak kî hududlarını silip süpürür bir vaziyete düşmektedir. Sırf akılla en emin ve şaşnubdan iterek demiryolunun şimaline atBelediye müfettişliği için yapılan im lardır. Bu suretle. hiç bir vatandaşın aç maz bir yolda bulunduğumuza inandığı mış ve Dumlupınan zaptetmekle de ona tihana iştirak eden yirmi üç kişiden beş bırakılnıaması için teşkilâta icab eden ve iç karışıklıklarımızın hiç birini tanıt ş a k ve İzmir istikametinde ricate yarar kişi kazanmıştır. Kazananlardan lkisi emirler verilmiştir. madığı, ruhumuzun karanlıklarına kadar bir yol bırakmamıştı. Hukuk ve üçü İktısad Fakültesi mezu Bütün yedek subayları davet dalmadığı zaman da ayni zâfı gcetermekŞimalden ilerliyen ikinci ordu da düş nudur. tedir. Taksim Askerlik şubesinden: manın Afyon grupile Eskişehir grupu aTeftiş kadrosunda sekiz müfettişlik Taksim Askerlik şubesinde kayıdlı rasına girerek bu iki kuvveti biribirinden Bütün bu haller ona dünyadaki mevmünhal oldugundan ikinci bir imtihan bilumum yedek subaylann ikişer fotos kiimizin karanhk ve korkunc taraflarını ayırmakla beraber düşmanın asıl ordudaha açılacaktır. raflarile 3 eylul 942 tarihine kadar şu silmek, ferdî olan şeyi umumî'ye, muhtesunun şimal kanadını büyük bir çark beye müracaatleri ilân olunur. hareketi yaparak çevirmişti. SüvarileriUn verilemiyen fırınlar vayı şekle feda etmek meylini veriyor; miz de Hamur köyle İşören köyü arasın. bundan çok düz, çok cılız ve kansız reSon günlerde bir çok fınnlarda un Türk yavrusu hayata gözlerinl ada ona gerilerden taarruz etmişlerdi. ihtiyatlan tükenmiş olduğunda'n öğlealite doğuyor. Düşünce ve hayat tamaçar açmaz, anasınm göğsü kadar liu suretle düşmanın birinci ve ikinci den sonra ekmek bulunmamaktadır. Bu mile mücerred, surî ve hayalet varlıklar<gök» ü de tanıyacak ve sevecektir. kolorduları 29 ağustos akşamı sarilmış hale mâni olmak için dün değirmenlerin dan ibaret bir şey gibi oluyor. Hele münYüreğinde İlk tath çarpıntıyı uy?nlardı. Bunlar için yegâne kurtuluş çare fınnlara birer günlük fazla un vermesi hasıran nazarî mefhumlarla bir tarih tedıracak duygu «kanad aşkı, oltrasi, Hamurköyden garba doğru, Kızıltjş evvelce kararlaştınlmışsa da defirmenlâkkisi inşa ettiği zaman bu zâf bütün lıdır. Türk gencinin kulağı, en kuvderesi boyunca giden adi bir yolu tutup lerden öğleye kadar bu fazla un verilvetli zevki «motör sesi» inden ala açıklığile görülüyor. Hele tarihî hareketakib etmekti. Fakat bu kadar bir kuv memiştir. Fakat, Vilâyet makamı ögle tin evvelâ aklî unsurda olduğuna inancaktır. Bu ülkü ile havacı nesil ye\Tet bir patikadan ricat edemezdi. Balıu üzeri bu unlann mutlak şekilde değirmağa mütemayil olması realiteyi büsbütiştirmekte olan Türk Hava Kurumu sus bu patika yol da süvarilerimiz lara menlere verilmesini bildirmiş ve un vetün zorlamak oluyor. Çünkü tarihî harebizden yardım bekliyor. fından tutukto. Fakat düşman piya. rilmlştir. ketlere aklî karakter sonradan verilmek TWc l tg i 6 Bilgilerimizin nereden geldiği arandığı zaman evvelâ tskıl. dan ve ctec ! rüfce» den olmak üzere iki kaynak ı gösterilmiştir. Akıldan gelen bilgiye «apriori., tecrübeden gelen bilgiye de ca posteriori» denilmiştir ki tecrübeden önce ve tecrübeden sonra olan bilgiler demektir. Yalnız bu ayırma hem izafî, hem de mutlak olarak anlaşılabilir. İzafi olarak anlaşıldığı zaman sadece muhakerr.e mahsulü olan bir bilgi kasdolunur, Bu muhakemenin yapılmasma medal olan ecza fikirler tamik ve tahkik edilmeden bunlann sırf mantıkî bir muhakemeden geçirilmesi neticesinde elde edilen bir hüküm, bir netice, bir bilgi demektir. Bu tarzda elde edilmiş olan biı bilgi uzun zamanlar söz götürmez olarak kabul edilmiş olduğu için akıl da tabiatile bir bilgi kaynağı olarak tamnmıştır. Fakat Leibniz'den itibaren mutlak anlamile sırf akıldan gelen bir bilginin mevcud olduğu fikri yürüyerek Kant'da son kemalini bulmuştur. Kant'a göre sırf akıldan gelen öncül (a priori) anlam ve prensipler olmadıkça tecrübe imkânsıa görünür. Fakat Kant bile bu tabiri çok kere müphem olarak kullanmıştır. Oncül ve soncül (a posteriori) tablrleri bundan sonradır ki sadece felsefede kalmıyarak dilde umumiyetle kullanılagelmiştir. Akılcılığın kuvvet ve zâfları Prof. M. Şekib Yazan: «••••• •••••> îstanbulun yeni, Parti Başkanı Reşad Mimaroğlunuıı yerine Kayseri meb'usıı Suad Hayri Ürgüblü seçildi Tunc ta ve türlü türlü verilmektedir. Üstelik bunlar tekrarlanmak ve tekid edilmek suretile yaşatılmaktadır. Akılcıya göre tarihteki bütün boğuşmalar aklı kuvvetlendirecek bir vasıtadan itarettir. Ve aklî olmıyan bütün şeyler sonunda bir ahenkle, aklî bir terkible hallolunacak gibi görünür. Halbuki bcşerî ahvalde aklın artmasile birlikte akılsızlıkların çoğalması mutaddır. Ve tariîıî tecrübeler birbirlerini tamamhyacak gibi toplanır da değildir. Böyle olsaydı her devirde mütemadiyen yeni kurtuluş temelleri aramak zarureti hasıl olmazdı. Akılcının gözile insan, sadece insaniyete çalışan bir alettir. Bu güzel ve asil bir inancdır. Fakat hakikatteki insanın başlıca temayülü İnsaniyeti tabiî ve içtimaî korunmıya tâbi kılmak ve böylece (Baştarafı 1 inci sahifede) kenarlarına serpilidir. Sırtmda yük taAylardanberi buradan geçen ağır ve şıyan kombinezonlu kadınlarla, yırtık zırhlı vasıtalar, vaktile asfalt olduğu pantalonlu, çıplak adamlar, insanın ceortasındaki ince dilimden anlaşılan bu henneme bile alışacağını isbat eden tebakışlarla büyük şosenin takatini yenmiş, onu her soessürsüz, korkusuz lukta, havasına göre kâh toz, kâh ça ana yollarda birleşiyor, çoğahyorlar. mur kusan ümidsiz bir hasta .^oi yere • senniştir. Tepemizdeki kızg;,! ağustos Yüksekçe bir tepeye çıktık. Ve nihayet güneşinin bile rengini matlaştıran koyu uzaktan denize kavuştuk. Burası Maxime toz bulutları ar'asuıdan hayal meyal biı Gorki istihkâmı jmiş. Dört hafta evvelki takım manzaralar görüyoruz. Realiteyi misli görülmemiş muhareberün bütün eskimiş, orası burası kopmuş, çürük bir dehşetini en iyi burada duydum. O büsinema şeridinin duvara çarpan gölge yük çaph topun kökünden kopardığı lerinden seçmeğe çalışır bir haldeyız. 30,5 luk, her biri on beş ton ağırlığında, Şurada yan yatmış bir tank, burada yarıyarıya toprağa gömülmüş uzun namburun buruna vermiş kamyon İskelet lular etrafında, göz alabildiğine uzıyan leri, ötede karnı de^ik bir at leşi. Ve bir saha, kasket, tüfek, tayyare motörü, daha ötede karmakarışık eşya yüklü ko süngü, boş kovan, kullanılmamıs fişck şumsuz bir araba önünde mola veren gibi bir sürü harb vasıtasile adeta sulanyorgun, yarı çıplak insanlar, Y'orgunmış bir halde idi. Yarı yıkılmış, temizlenluk, bezginlik ve ölüm kokan bu silik mesi aylara bağlı iki metre kaluılığında, manzaralara sık sık rasthyoruz, At yebeton duvarlardan bunaltıcı bir leş korine ada,m koşulu, gelişigüzel eşyalarla kusu geliyordu. Denizi karşımıza aldığıtıkabasa doldurulmuş küçük arabaların mız zaman solumuzdaki bayırlardan ayanında, ince bir kombinezondan başka elbise namına hiç bir şey taşımıyan şağı yuvarlanan enkaz, bizim Halice benzer bir su kenarında bitiyor, daha kadmlar ve donsuz çocuklar da var. ötede asıl Sıvastopola aid başka bir enBunlar kimdir? Nereden gelir, nercye kaz yığını başlıyordu. Uzaktan canlı bir giderler? Kaçtıkları yerden geri mi varlık sezmek imkânsız'öı. Burada sanki dönüyorlar? Haftalarca gizlendikleri iki ordu değil, ateşile hayatı yakan iki kovuktan yeni mi çıkmışlardır? Yoksa ihtiras çarpışmıştı. bu cehennem köşesinde barınamadıkları için daha uygun bir diyar peşinde nıidirler? Şehirde damı çökmemiş, duvan yıkılCevabı hemen bilinmiyen bu sualler mamış bir tek ev aradım, bulamadım belki de lüzumsuzdur. Yolda durdurup Yanınıızdaki Alman subayları, mermi soracağınız küçük kafilelerden ayrı ayn isabetinden kurtulabilmiş dokuz on kabu suallerin her birine evet diyen ce« dar bina bulunduğunu söylediler. Meyvablar da alabilirsiniz. 'danları süsliyen heykellere, limanda yaSıvastopolun otuz kilometre çevresîntan gemilere, rıhtım kenarındaki taşlara de tek bir köy kalmamıştır. Bütün evler yıkılmış, bütün çatılar çökmüştür kadar, üzerinde insan emeği bulunan heı Buralarda yüzlerce yıldanberi insanlar ynpı, müthiş bombardımandan hissesini oturduğunu bize yalnız mezar taşlan almıştı. Şelırin yüz elli bine yaklaşan nüfusungösteriyor. Delik deşik, kel tepelere rastladık: dnn büyük bir kısmının, kıştanberi ge Altı hafta evvel buraları ağaclıktıl milerle şehirden uzaklaştırılmış olduğunu söylediler. Mahzenlerde, sığuıaklarda Dediler. Biraz daha yaklaşıyoruz. Yirmi ki veya civardakl kayahklarda saklanan lometre Ötemizdeki denizin havasım he kırk bin kadar Sıvastopollunun simdi nüz duyamıyoruz. Müdafaa için çok burada harabeler arasında yaşamakta elverişli bir arazinin ilk yamacları ile devam ettiğinj söylediler. karşı karşıyayız, Şurada, burada, yeri Sokaklarda tektük insanlara raslanıustalıkla seçilmiş beton koruganlar var yordu. Cehenneme hazırlık yapan bu Almanların kullandığı, bize ancak siöbür dünya çıraklarına hayran hajran nemada gösterilen fevkalâde büyük çaplı yeni icad bir top bunlardan ba bakarken, içlerinde ayağma geçirecek bir pabucu olmadığı halde dudağının kırmızılarmı kullanılmaz hale getirmiş. zısmı bulmuş ve kırık bir ayna karşıDaha ilerliyoruz. Biz ilerledikçe, buralarda bir kaç hafta önce güıültüsü sında yüzünü düzeltebilmiş gene kızlar Sinoba kadar gelen eşi görülmemiş dö da gördüm. Kollektlf ölümün en ağır yumruklarivüşün izleri de çoğalıyor. Bir çok yerlerde mayin tarlalannı hâlâ ayıklıya na göğüs germeğe çalışan, bir çok kimmamışlar. «Geçmeyiniz, telılikelidir» selerin gülünc bulacağı bu küçücük mulâvhalarına sık sık rastlanıyor. Kamyon kavemette, kimbilir belki de hayatm ve zırhlı vasıta iskeletlerile at leşlerl sırn sakhdır değil mi? gittikçe daha sık olarak tarlaîara, yol NADÎR NADİ Almanya: 1942Bütün yurdda zafer şenlikleri yapıhyor mücerred gayelerden çevirmektir. İşte b a karanhk ve ha Cumhuriyet Halk Partisl İstanbul sım unsurlan olduğu idare heyeti reisi Reşad Mimaroglu, vagibi tanımamak ta j ziîesinden çekilmis ve istifası kabul rihin hakikî kuvvet edilerek Kayseri meb'usu Suad Hayri 1 derinliğini görmemektir. Bunun için ta Ürgüblü, Parti yüksek dtvanınca İstanrih münhasıran akılcı bir gözle görüldü bul Halk Partisi reisliğine seçilmiştir. Yeni Parti reisi, merhum Şeyhislâm ğü nispette hakikî realitesi boşaltılmış, Hayri Efendinin oğludur. Henüz otuz silinmiş oluyor. Fazla olarak tarihî haredokuz yaşında bulunduğundan Millet ketler muhakkak bir üerlemiye, akıllanıp Meciisinin en genc uzuvlarından biriuslanmıya dayanmadığı içindir ki her dir. devirde dövüşmek ve mütemadiyen kan Bundan evvelki lntihabda Kayseridökmek icab ediyor. O halde akılcıhğm den meb'us seçilen Suad Hayri Ürgüblü en büyük kusur ve zâfı realiteyi kansız orta tahsiiini İngiliz mektebinde takib ve cansız mücerred bir muhteva gibi ettikten sonra, Galatasaray lisesini ve göstermesinde ve bütün hüküm ve ü İstanbul Hukuk Fakültesini İkmal etmidleri bu hayalet dünyasına bağlama miş ve Avrupada meslekî stajım yapsındadır. Bunun içindir ki bütün akılcılık mıştır. Şehrimizde hâkimlik ve dltı sedevirlerinin reaksiyonlan aklın mücer ne kadar da muvaffakıyetli bir avured bir muhteva haline getirdiği realite kathk devresi geçirmiştir. yi eti, canı ve kanı ile görmeğe savaşan Fransızca ve ingilizcesi kuvvetli olan bir empirism, bir tecrübecilik olmuştur. Suad Hayri, meb'usluğa seçildikten sonBunun kuvvet ve zâflarını da geleeek ra, Büyük Millet Meclisi bütçe encüyazımda göstermeğe çalışacağım. meninde çahşmıştır. Suad Hayri, eyni M. Sekib TUNC zamanda spor âlemimizde de tanmmış ve sevilmiş bir simadır. Parti Reisimize üzerine aldığı bu yeni vazifede de başarılar dileriz. (Baştarafı 1 inci sahifede) halkının tstiklâl Harbine İştirak etmis mücahidlerinden teşkU edüecek halk kıfalan merastaı mahallinde hazır bulunacaklardır. Merasime tam saat 11,30 da top endahtile başlanacak, sırasile ordu, Cumhuriyet Halk Partisiv Halkevleri, İstanbul ve Ankara yüksek mektebleri ve Beden Terbiyesl umum müdürlüğU genclik kulüblerl adına olmai üzere blrer nutuk söylenecektir. Meraslmdsn sonra, haarlanan hususl trenler davetlllerl yerlerine götürecektir. Akşam, Afyon vilâyetl C. H. P. relsl, ordu ve merasime İştirak eden heyetler ve halk mümesslllerl çerefine Afyonda bir yemek ziyafeti verecektir. İstanbulda Bugün sabah saat 8,30 dan 9,30 a kadar İstanbulda Fındıklıdaki Komutanlık daireslnde bayram tebrlkl merasiml yapılacaktır. Vilâyet adına Meclls azasmdan mtihendis Cevdet İlkray, Receb Havlucu Valinin riyasetlnde İstanbul halkının orduya karşı sevgilerinl Komutana bildireceklerdir. Saat 10,15 te Komutanın verecegl Işaret üzerine merasime başlanacak, evvelâ deniz bandosu İstiklâl marşmı çalacak, bütün nakil vasıtalan merasime düdüklerinl çalmak suretlle iştlrak edeceklerdir. İstiklâl marşını müteakıb Cumhuriyet abidesine muhtelif resmi ve hususl mUesseseler tarafından çelenkler konacak • , tır. Bundan sonra ordu namına en kıdemsiz bir subayla İstanbul Komutanı 30 ağustos Zafer bayramının ehemmiyetinl tebarüz ettlren birer söylev vereceklerdir. , Söylevlerden sonra bütün kıtalann, mekteblerin ve teşekküllerin lştlrakile büyük bir geçld resmi yapılacaktır. Saat 12,45 te Vali ve Belediye relsl Dr. Lutfi Kırdann blr httabesüe İnönü gezisinin küşad resmi yapılacaktır. Saat 17 de halen silâh altında bulunmıyan emekli ve malul subay ve askert memurlar 30 ağustos Zafer bayrammı beraberce tes'id için toplantılar tertib etmişlerdir. Bugün gündüz ve gece Halkevlerinde, Halk Odalannda, Parti merkezlerinde toplantılar yapılacak, İstiklâl Harbinde milletçe gösterdigimiz kahramanlık ve fedakârlık ve 30 ağustos meydan muharebeslnln ehemmiyetl ve kıymeti hakkmda konuşmalar ve konferanslar tertib edilecektlr. + Ekmekleri noksan çıkan fırınlar . Emniyet altıncı şube müdürlüğü t a rafından dört gündenberi şehirdeki fxrmlar geceyarısmdan sonra kontroldan geçirilmektedir. Son Uç gün içinde 35 fırmın eksik tartılı ekmek çıkardığı görüldügünden ekmekler musadere edilmiştl. Yeniden tefüş edllen Lâlelide Ordu caddesinde Bedrosun fınnında 65, Salihin fınnmda 225, Dolabderede Yenişehir caddesinde İbrahlmin fınnında 92, Galatada Necatibey caddesinde Hamdinin fınnmda 78, Tophanede Kasablar sokağmda Hasanm fınnmda 39, Kumbaracıda İhsanın fınnında 167, Fmdıklıda Tramvay caddesinde Mehinedin fırımnda 30, Lângada Avninin fınnmda 46, Lângada Saffetin fınnmda 42, Kumkapıda Mehmedin fınnında 58, Gedikpaşada Anestl fınnında 27, Tahmiste Sabuncu caddesinde Nikonun fınnmda 225, Kadıköyünde Yeldeğirmeninde Ali ve Mustafanm fınnmda 135, Rifatm fınnmda 100, Küçükmustafapaşada YOTdanın fınnmda 73 tartısı eksik ekmek bulunmuştur. Bu suretle sontiçgün içinde 35 fınndan musadere edilen ekmeŞin miktan 4714 adedi bulmuştur. L aI e T G AR Y C OOPE B MADELEIN CARBOL ZAFER BAYKAMI ŞEREFİNE nin büyük programt: ZAFER ORDUSU PAXXETTE GODDARD Ü R K ÇE İ L K DEFA A Kİ M TAMİROFF Bugün Z A F E R B A Y R A L ALE'de M I Ş E R E F İ N E • Bugün E L H A M R A Sinemasmda • Genc, ihtiyar herkesin İftiharla gördüğü film. Ebedî Şef: ATATÜEK Millî Şef: TSMET İNÖNÜ Umumî Harb İstiklâl Mücadelesl 25 senelik dünva vekaviini 2 s?^tte e«ı=teren TÜRKÇE sözlü büyük film. 19 14 TEN İlâvetan: F A K İ R SONRA MARİKA RÖKK • T A L E B E M l CANLIBALIK LOKÂNTASI ZEN&İN VARYETE ve suvarelerde « Ö L Ü M rneşhur Ç İ N SARİYER Cumartesi 29 Pazar 30 ağustos MATİNE ve SUVARE PROGRAMI namlndaki CUMHURİYET Abone şeraiti Senelik Alb aylık Üç aylık Bir aylık Nüshası 5 kuruştur, Türkiye Harte için 1400 K r 2700 Kr, 750 » 1450 » 800 > 400 • 150 • Yoktur, Ç E M B E R İ R E V Ü S Ü ^••Saçmız dökülürse, Başınızda Kepek V a r s a " ^ MAJİK S VC FKSİUİ I «• kullanınız. Tesirini derhal görürsünüz. J Gazetemîze gör'erileıı evrak ve yaıılar neşredilsin edilmesin iade edilmez ve ziyaından mes'aliyel kabul olunmaz, Dikkat