29 Ağustos 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Yüksek Mühendis mektebi P. C. N., Fizik ve Matematik, Lise ve fizikle uğraşanlara: Fen kolu talebelerine, riyaziye Fizik için Matematik Dr. REŞİD SÜKEYYA GÜRSET. Çıktı, İKBAL KİTABEVİ 150 kuruş 19 uncu yılsayı: 6479 umhuri İSTANBUL CAĞALOĞLU Teîgraf ve msktub adresı: Cumhurıyet İstanbul Posta fcutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 r MEŞHUR 2 ROMAN Marcel Ppevost Mîhri Geray BAKIR Somerset Mougham RENKLİ Tanesd 100, cildli 135 Cumartesi 29 Ağustos 1942 Ahmed Halid Kilfhevi Orada Atatürk hâlâ bugün vatan ufuklarım kaplamış bir güneş gibi karşımızdadır irml yıl ara fle geçirmekte oldu£umnz gunler Turk milli bamlelerinin yarattığı buyuk lafer gunlerinin yıldonumlerin* raslıyor. Her yıl bugunleri maziye aid şanlı bir hikâye olmaktan ziyade istikbalimizi aydınlatan bir gune; parlaklıği ve sıcaklıgı içinde kutluluyomz. Hakikattc yeni Turkiye tarihe yepyeni bir varlık olarak yinni yıl once îşte bugunlerdc doimuştn: Milletin her zorluğu yenen çelik iradcsine dayanarak. İhtiyar kure şimdi yeni bir cihan harbile sarsılırken biz ifa edilmiş vazifelerin yenilerini de botun bir dikkatle gozönunde tutarak, her fedakârlıga hazır, mnkadder istikbalimiz yolnnda mesafeler alıp gidiyoruz Büyük zafer günleri dıktan ve Türk orduso btitün sflâhlanndan tecrid olanduktan sonra bize idam fermanına benzer bir Sevres muahedesi nzatmışlar ve bnnunla da iktifa etmiyerek bu idam flâmını icra edecek yeni istilâlara girişmişlerdl. Bu Ihanete karşı Türk millotinin cevabı tek oldn: Hayır, kabul etmiyoruz! Y Yeni dunya harbinin karşıhklı iki tümresi, bilmiyoruz, harb haricinde yafiyan Turkiyenin de, tabii herkes kendi tarafında gormek istiyerek, kavgaya kanşraasını cidden isliyorlar mı? Hâdiselerin gelişimi onundc zaman zatnan bu arzuların şu veya bu tarafın kalbinde ürperdiğini farzedebiliriz. Fakat onlatın çabuk takdir etmekte gecikmediklerini de sanınz ki biz bn bahiste yagagını savmı; bir milletiz. Yeni dunya harbi, eski Vmumî Harbin bir mabadi bile olsa, biz 19141918 in dort yıl suren ka^gasını her cephede yuruttukten sonra tekrar girişmege meebur olduğumuz İstiklâl Savaşı ile mucadelenin bize aid kısmını tasfiye ettik ve kendimize yepyeni bir milli hayatın sağlam kadrosunu çizerek onun inanılmış hudud ve hukuku dairesinde yürumeğe kuyulduk. Hemen söyliyelim ki biz, biraz da tarihi mahiyeti haiz olarak muvafakat ettiğimiz bu tasfiyede buyuk fedakârbklara katlanmışızdır. Koca bir İmparatorlnk tasfiye olunurken onun içinden milli bir vatan çıkarmagı bilerek kâr saydık, ve o millî vatanın temellerini de en temiz gencligimizin al kanlarile suladık. O gun, bugün milli misak hududlan dahilindeki bu yeni vatanın ileri memleketlerle omuz opuşecek büyuk inşasile meş.gulüz. Dunya kargaşahgı içinde her taraftan istediğimiz ve icabında ayni fedakârlıklarla mudafaasına hazır bulundugumuz vaziyet, bu hayati ve en ileri derecesinde millî ve insanî meşgalelerimizde rahat bırakılmaklığımızdan ibarettir. Dünyanın şimdiki eşsiz buhranı içinde yirmi yıl evvelki zaferlerimizi anarken geçmişe aid iftihar hislerimiıin yanında geleceğe aid azim ve irademizin kuvret ve emniyeti daha az bir ağırlık tutnyor degildir. Yirmi yıl önce zafer 6rslerinde dövüle dövule yaratılan kahraman ordumuzla varlığımızı ve istiklâlimizi kurtarmıştık. Şimdi bütıin milietçe en buyuk zenginliğimiz her cihetle mükemmel olmasına en buyuk ehemmiyeti atfettiğimiz gene o kahraman ordumuzdur, ve orduyu çevreliyen eelik millettir. Bütün bu şuurlu millî kudretin tek amacı ise şeref ve haysiyet içinde yiikselmekte devam edecek bir barış hayatından ibarettir. Yakın mazinin acı ve tatlı hatıralanm daima gozönunde tutarak istikbalimize giivenle bakmağa hakkımız vardır: 1918 teşrinlerinde imzaladıgımız mütareke o zamanın galib devletleri tarafından suiistimal edilerek az zamanda memleketimizin, basta İstanbul, en can elacak noktalan askerî işgal altına alın adımı oluyordu. Milletin büyuklügüne inanan Atatürk haklı davamızı kazanacagımızdan en kat'î snrette emindi. Zaferlerin hazırlayıcılan İnönnler, Fevzl Çakmaklar: Ordu ile zafer kazanıhr, zaferle daha kuvvetli orduya varılır, Prensiplerini tatbika koymnşlar, en Eşsiz bir cinayet karşısmda bırakılmış saglam imanlarile yürütüyorlardı. İnönü silâhsız, fakat olum pahasına dahi ha. muharebelerinden, Afyon muvaffakryetyat hakkını mudafaaya azmetmis bir Ierinden sonra Sakarya melhamesinde milletin mucizeleri ondan sonra safha Türk milleti boyunun ölçüsünü versafha tecelli etti. Burada Atatürk hâlâ mişti, ve nihayet büyük taarruzla Eskibugün vatan ufuklarını kaplamış bir gü şehir . Afyon harbleri duşmanı geriye neş gibi karşımızdadır. l l u Önder, mil sürerek 30 agustosu hazırlamıştı. Yirmi yıl önee yann Dumlnpınarda letin başına geçti. Bu vatanın en degerli evlâdlan onun yanında yer aldılar. Az önden itildiği halde arkası kesUen düszamanda Atatürk etrafında kenetlenmiş man Kızıltaş deresinde mahvolacak re bir millet, vatan hariminin geçilmeı ve bn dehsetli manzarayı biızat temaşa e . aşılmaz istihkâmını teşkil etmişti. Elde den Atatürkün: Ordular, artık ilk hedefiniz Akdeyalnız şöyle böyle kadrosu kalabilmis ordu, adeta tek neferinden başlanmak nizdir. Emri. samadanî bir irade gibi vatan suretile yeni baştan vücude getirildi. Yeni ordu yer yer muvaffakıyetler ka ufnklarında çmlıyacaktır, ve hâlâ çınzanarak daha ziyade ordulaşıyor ve her | l'yor. yeni zafer ordunun tekâmülünde bir dev YUNUS NADİ Harb Okulunda Yeni subaylarımız yarın, törenle diploma alacaklar Ankara 28 (Telefonla) Ankara. 30 ağustos Zafer bayramı vesilesile büyük bir merasim daha yaşamağa hazırlanmaktadır. Şanlı Harb Okulumuzun son stnıfını bitirerek kahraman ordumuza iltihak edecek olan yeni subaylanmıza diploma dağıtma töreni 30 ağustos saat 16 da Harb Oku~ lunda yapılacaktır. ı Istanbulun Şef e minneti Inönü Gezisi yarın parlak merasimle açılacaktır 30 ağustos programları hazırlandı İstanbal Şehir Meclisinin geçen seneki toplantılarından birinde azadan muhtelif zevat söz alarak Büyük Millî Şefimlz, Cumhurreisimiz İsmet İnönü'ye kar. st İstanbul halkının duymakta olduğu derin bağlıhk ve minnet duygularını be. lirtmişlerdi. Bu samimî ve heyecanlı tezahör arasında tarıhî ehemmiyetı haiz olarak verilen iki karar vardır: Bunlardan birisi İstanbulun İman yolunda sar. fedılen gayret arasında şehrın en mühim meydanlarından biri olan Taksımde İnö. nu namına bir gezı vucude getirilmesi, dığeri de burada Millî Şefın yüksek san'at kıymetini haiz bir heykelinin dikilmesidir. İstanbul Belediyesi bu karara göre bir zamandanberi devam eden İnonü gezisinın inşasını tamamlamağa muvaffak olmuştur. İnonü gezisinin açılma merasimı 30 ağustos pazar günu saat 12,30 da yapılacaktır. Vali ve Belediye reisi doktor Lutfi Kırdar bu munasebetle bir nufuk söyliyecek ve Belediye Meclismin şehır halkım temsilen, ittıfakla ve alkışlarla vermiş olduğu kararlardan birincisinin tatbik sahasma konuluşunu anlatacak ve Berlin 28 (a.a.) Alman ordulan İstanbulun Millî Şefimıze karşı duyduğu bağlılık ve minnet duygulanna tercüman baskumandanlığının tebllği: olacaktır. Kafkasyada, dağ kıt'alarımız yeniden Millî Şefimizin İnönü gezgisine dıki bir sıra geçidi zaptetmişlerdlr. lecek heykellerinin de 29 teşrinıev\ele Stalingrad'm batısında Alman taarkadar ikmaline çalışılacaktır. ruzu, düşmanın çok şiddetlı mukavemetıne rağmen gelişmektedir. Sovyetlprm 30 ağustos merasimi hazırlığı 30 ağustos zafer ve tayy a r e bayramını umidsizce yaptıklan karşı taamızlan hararetli bir surette kutlamak için şeh püskürten Alman kuvvetleri Don ve tek rimizde yapılan hazırlıklar sona ermı^ bir kolordu cephesinde 135 Sovyet tankı tahrib etmışlerdlr Bu netice tankbulunmaktadır. savar topların tesirli desteğıle elde eBu seneki 30 ağustos bayramına, silâh dilmiştir. Bomba teşkillerimiz çok alaltında bulunmıyan emekli subaylarla çaktan ve yok edici tesirlerle kara ır.uharb malullermin de iştiraki kararlaşmışharebelerine iştirak etmişlerdir. tır. Emekli ve malul subaylar, bu mutlu Bundan başka Stalingrad şehri ve günü, yeni silâh arkadaslarile birlikte düşmanın gerı muvasala yolları gecelı kutlıyacaklardır. Eski generaller ve tü. (Arkası sahife 3 sütun " de) (Arkası sahife 3 sütun 2 de) Korgeneral Mustafa Muğlalı ve Cemil Cahid Toydemir Orgeneral oldular (Terfi eden diğer subaylarımızın tam listesi) Rjevde sokak muharebeleri oluyor Orgeneralliğe terfi eden Korgenerallerimizcfen Mustafa Mnğlab Korgeneralliğe terfi eden Tiııngenerallerimizden İshak Avni Akdaf Ankara 28 (Telefonla) Ordu terfi hstesi yüksek tasdikten çıktı. Lasteyi bildıriyorum: Orgeneralliğe terfi eden Korgeneraller Mustafa Muğlalı, Cemil Cahid Toydemir. Korgeneralliğe terfi eden Tümgeneraller Ekrem Baydar, Şemseddin Taner, İshak Avni Akdağ, İ. Hakkı Akoğuz, Rifat Mataracı. Tümgeneralliğe terfi eden Tuğgeneraller Cevdet Bilgişin, H. Fehmi Atakan. M. Sırrı Seyrek, Emin Çınar, Kenan Esenkut, M. Rasim Topsever, Saffet Pozantı, M. Süreyya Serter, Mustafa Bengi. Rasim Sengir, Tümamirallığa terfi eden Tuğamiral Said Halman. Barem üçüncü dereceye terfi eden Askerî Adlî Hâkim Mıinir Kocaçıtak. Tıığgeneralliğe terfi eden Tuğkomutanlan M. Fazıl Aykut, M. Fazıl Enginakm FeyzuDah Barshan, Galıb Ulaş, Hüsnu Altaş, Abdulaziz İlter İsmail Hakkı Pek. Orgeneralliğe terfi eden Korgeneralle. mizden Cemil Cahid Toydemir anlı orduda terfiler Stalingrad kesiminde g Rusların yaptığı mukabil bir taarruz tardedildi Ruslar, 135 lank kaybeftiler ve büyük zayiat verdiler Merkez kesiminde Ruslar yeniden arazi kazandılar A m e r i k a d a n buğ Bir Moskova telgrafına day getirmek üzere göre Almanlar Stalingrad kiralanacak Frankapılarına dayandılar sız gemileri için Moskova 28 (a.a.) Sovyet geceyarısı tebliğine ektir: goruşuluyor Prokladnaya bolgesinde Sovyet kıt(Arkası sahife 3 siıtnn S te) Bundan bir kaç zaman evvel bazı refiklerimizin İskenderiyede bulunan Fransız ticaret gemilerini kiralamak hususunda Turk hukumetinin Fransız hükumeti ile müzakerelerde bulunduguna daır haberler neşretmişlerdi. Emm membalardan oğrenildiğine göre bu haberlerin aslı olmadığı anlaşıLmıştır. Bununla beraber Fransız limanlarında bulunan Fransız ticaret gemilerinin, Fransız bayrağı altmda Turklyeye Amerıka memleketlerinden getırtllecek buğdayı nakledebllmeleri hususunda Rus Milli Mudafaa komiserliğine tayin Turk ve Fransız hukumetleri arasında edilen General Zukof, şark cephesinde müzakerelerin cereyan etmekte olduğu askeri konsey sivil azasmdan Bulganın'la i beraber, plânlar üzerinde çalışırken haber alınmıştır. Fransa ile müzakereler Salomon sularında Japon filosu harb sahasını terketti Japonların yeniden taarruza geceee?! anlaşılıyor (TelgTaflar üçüncü sahlfede) Almanya: 1942 Bir kaç not Yazan: Verdun'ü gördüğümüzün akşamı yemekte, sofraya riyaset eden Albay: Fransa en halıs kanını vaktile Verdun'de akıttı, dıyordu. İki sene evvelki felâketin sebeblerinden bıri de o cömerdce harcanan millî enerjinın tekrar yerine konmamış olmasıdır. Savaş çok çetindi. Fransa son mücadele ruhunu belki de orada tüketmişti. Bu sözler bana sekiz sene evvel Vıyanada Celâl Sahirle yaptığım bir konuşmayı hatırlattı. Verdun'ü kurtaranm münevver Fransız gencliği oldugunu ileri süren kıvmetli şair, bu fedakârlığın değeri üzerinde ısrarla duruyordu. Celâl Sahirin hakkı vardı. Sonradan yetisen Fransız gencliği Verdun'ün hakikî değerini anlıvamadı Belki de o değeri Fransız gencliğine asılıyacak nıh hızı Fransada (Arkası sahife 2 stttaa 4 te) kalmamıstı. Nadir Nadi Magmot'yu ve Verdun'ü arkada bırakıp Rhın kıyısına geldiğlmlz zaman. Siegfried hattuıın zırhlı kuleleri karşı sahılden bizı nişanlıyor gıbı idı. Burası yasak mıntaka değıl mı? Gupegündüz buradan bizı nasıl geçirecekler? Diye düşünenler oldu. (Esrarı askeriye) mefhumunua Almanyadaki telâkkısi, lüzumsuz ve bir çok kere gülunc olan kayıdları ortadan kaldırdığı ıçm bu düşünce boşa çıktı. (Arkası sahife 3, sütun 5 te^