22 Ağustos 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

AVRUPA MAKİNALI IStAfiHABA CAMESI 19 uncu yılsayı: 6472 umhuri ISTANBUL CAĞALOĞLU TeJgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Te.'efon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 Şehrimizde »bulunan Ticaret Vekili Bchçet Uz dün öğleden evvel bazı ziyaretler yapmış, bu meyanda Petrol Ofisinde meşgul olmustur. Öğleden sonra Mıntaka Ticaret Müdürfüğüne gelerek burada Ticaret Ofisi umum müdürü Ahmed Cemil Conk, Petrol Ofisi umum rrüdürü Talha Sabuncu ve bazı petrol şirketleri mümessilleri, matbaacılar heyeti, çikolata şanayii heyeti vesair bazı zevatı kabul etmiştir. Ticaret Vekdi, İstanbuldaki teikikleıi sona ermiş olduğundan buradaki tetkik ve kararlar hakkında şu beyanatta bulunmuştur: € Bir Tıaftadanberi İstanbulun iaşe durumunu ve Vekâletimize bağh muhtelif teşkillerin çahşmalarını ayn ayrı tetkikle meşgulüm. Muhtelif mevzularda bütün alâkalılan dinlemiş ^julunuyorum. Bilirsiniz ki Vekâletimizin ehetnmiyetle üzerinde durduğu çeşidli işler arasmda hububat ve gıda maddeleri ihtiyacrnı temin ve tanzim meselesi ilk plânda gelen (Arkası sahife 3, sütun 5 te) Dünya muharrirlerinden tercümeler serisi 62 '( E M M A N Ü E L B O V E j SON Türkçeye HALİD FAHR Fiaü: 50 GECE Millî Şef Kayseride kısa bir müddet kalarak seyahatlerine devam ettiler Kayseri 21 (a.a.) Bir tetkîk seyahatine çıkmış olan Cumhur Reisimiz İsmet İnönü bu sabah şehrimize gelmişler ve istasyonda vali, meb'uslar, mevki komutanı, belediye, Parti ve Halkevi reisleri ve azalan, vilâyet erkânı, kazalardan gelen heyetlerle kalabalık bir halk kütlesi tarafından kar?ılanmışlardır. Millî Şef şehrimizde kısa bir müddet kalmışlar, Parti ve Halkevini ziyaret etmişler, alâkadarlardan ve temas ettikleri halktan vilâyetin umumî durumu hakkında izahat aldıktan sonra Pazarören köy enstitüsünü gezmek üzere saat 9,40 da hususî trenlerile Kayseriden aynlmışlardır. Ticaret Vekili diyor kf? Cumartesi 22 Ağustos 1942 REMZİ K İ T T B E Y İ j "îaşe vaziyetimizde telâş ve endişeyi mucib bir sebep yoktur,, Aldığımız tedbirlerin müsbet neticelerînden eminiz. Bunları zâfa uğratmağa çalışacak sinsi menfaat hareketleri belirirse, akıbetleri ağır olacaktır Fransa ne yapıyor ? Ek ki yıldanberi akdcttigi mütarekenin II sulhunu bekliyn Fransa, gündelik U hayatını sürükleyip gitmek için bin | bir zorlukla pençeleşen bir memleKcttir. Şark cephelerindeki harb hâdiselerinin gelişimi son gunlerde meşhur ikinci cep. he teşebbusunu yenidcn gunun meselesi haline koj duğundan bu hal Fransanın çekmekte olduğu maddî ıstırablara yeni endişeler katmış ve bu mcmlekctin hükumetini bir sıra ciddi ve şiddetli tedbirler almağa gotürmüştür. Fransa, işgal altında olan ve olmıyan biitün meınlekette milletin mutareke hükümierinc ııy. gun bir hajat siirmcsini goz önünde tutuyor. Haricin ve dahilin propagandalarile halkın şu vcya bu taraf lehinde fıli hareketlere girişmesi ancak ycni yeni felâketlere sebeb olabileceğini düşünen Vi. chy hUktunetî biitün Fransada ve bütün Fransız milleti arasında siikunun muha. fazasını kendisine başlıca amac tutmuş ve işte bu maksadladır ki dedigiıniz kuv. vetli kararlara varmışlır.. Ecnebi radjoları Fransada halkı mevcud otorite alejhine tahrik etmek için her giin ve hcr gçce propaganda tu. faııı ku»u\orîar. Mcmleke! dnhi'undo d » * bilhassa koraüııist elmanlar son gunlerde faaüyetlerini artırmışlardır. Bu tahriklerin kızışiıracağı kafalann yanlış hareket. lerinden çıkabilecek neticelere ise Saint. Nazake'e yapılan İngiliz ihrac teşebbüsü esnasında ora halkından İngiliz tarafım tutanların uğradıklan çok acı akıbct ye. ter bir delil ve işaret teşkil etmiştir. Filhakika SaintNazaire'deki Fraıısızlar dört, beş ay evvel orada karaya çıkan İngilizlere uyarak Almanlara karşı duş. manca hareketlere katılmıslardı. Bunun sonu çok feci oldu. Harb devam ederken ölenlere ilâveten Alman işgal kuvvetleri SaintNazaire'den İngiüzleri kovup çu kardıktan sonra orada bir sürii Fransızı askerî kanunlar mucibince kurşuna dizdiler. Gene bunun gibi şurada, burada işgal fguvvetleri ale> hinc yapılan bazı ha. reketler, Fransızlar için elım akıbetleri davet etmektedir. Fransada hükumet, memleket ve millet için felâketli olan bu türlü bâdiselerin önüne geçmek azmin. dedir, ve ona göre de huzur ve siikunu ihlâl edici tertib ve {eşebbüslere karşt bizzat mahallî otoritenin tatbik edeceği çok şiddetli cezalar tayin ve ilân etmiştir. Son defa Dieppe'e yapılan İngiliz . Amerikan ihrac teşebbüsü esnasında Londra Radyosu Fransız halkına bu işlere karışmamayı tavsiye eden mesajımsı bazı neşriyat yapmıştı. Fransız hükıımetinin bu neşriyattan dahi memnun olmuş ola. cağuu zannetmiyoruz. Çünkii Londra bu şekildekd neşriyatla dahi Fransız halkı ü. zerinde bir nevi tasarruf iddiası ifşa etmekte ve zaten ayni neşriyatın sonunda Fransızlara: Şimdi bir şey yapmayınız, sırası gel. diğinde sizler bize lâzımsmız, yapacağımzı o zaman yaparsınız. Demekteydi, ki bu ifade tarzının Fran. sa tarafından tahrikçi propagandanın di. ğer bir şekli sayıhnası haksız ve yersiz olmaz. İki yıl evvelki Fransız mütarekesindenberi Fransa ile İngiltere asrasında şiddeti ve husumeti her giin artan dehşetli bir mücadele başlamıştır. İngiltere, Fransanın mutareke akdetmemesini istiyordu. Fransa, istiklâline sahib bir memleket sıfatile harbin vasıl olduğu neticeyi ve harbde ısrarın daha büyük felâketler ge. rireceğini göz önüne alarak talihinin bu acı cilvesine boyun eğmiş ve mutareke akdetrniştir. Bu vaziyet üzerine İngiltere Fransız donanmasını kısmen zabt, kısmen de tah. rib ederek ogün bugün dünkü ınüttcfikine karşı husumetkâr bir cephe almıştır. Galib bir devletle mutareke akdeden Fransa için, işgal kuvvetlerinin memleketi hemen üçte iki nispetile kendi emir ve iradeleri altında tutmaları kâfi bir felâketken eski muttefik ve dostların şimdi affetmez bir düşmanlık gos. termeleri ayn bir ıstırab ve mihnet kay. nağı teskil etmekte devam ediyor. Bütün bunlaıa rağmen Mareşal Petaiıı Fransası kendisi için biricik selâmet jolu saydığı kendi siyasetini hiç şasmadan yıirütüyor. Bu siyaset, mutareke hükümlerine sıkı sıkı bağlılıktan ibaret olan siyasettir ve şimdiki Fransa her hangi bii' sebeble icbar edilmedikre bu joldan a> Günden güne güzelleşon İstanbuluımızda, düzeltilmekte olan Inönü gezgisi istanbul şehri, fethin 500 üncü yıldönümüne nasıl hazırlanıyor? Vaiimizin "Cumhuriyet» e beyanatı Türk tarihiıtin bu muazzam hâdisesini iyi cattlandırmak için şehriıt tanziminde fethin başlangıcı olan Dolmabahçe ve çevresine büyük önem verilecek İstanbulun fethinin 500 üncü yılını kutlulamak üzere yapılacak büyük hazırlıkların esasmı ve Belediyece takarrür ettirilen programın anahatlarını öğrenmek üzere İstanbul Vali ve Belediye Resisine gönderdiğimiz bir muharririmize doktor Lutfi Kırdar şu etraflı malumatı vermiştir: Yapacağımız. işlerin ilk merhalesi olarak Fatih camiinin etrahnı açacağımızı ve oraya imar plânmda olan nihaî şeklini vereceğirnizi söyliyebilirim. Fatih camiinin tamamen ihata ettiği Halicin iki sahilini birer geniş asfalt yolla açacağız. Oraya imar plânındaki şartlara göre ticaret siteleri, imalâthaneler vesair tezgâhları muntazam paftalar halinde yerleştireceğiz. Gene Faühin hatırasma aid olan bir tarihî hâdise mebdei de Dolmabahçeden başlayıp Halicde nihayet bulur. Fatihin kadugalannı Halice aktardığı güzergâhm başlangıcı olan Dolmabahçeden itibaren (Arkası sahife 2 sütun 7 de) Şark cephesinden resimler: Rostov alındığı jriin sokak sokak kanlı muharebeler oluyor man harp teNiği2 îlsnen gölti doğusunda Sarılan düşman kuvvetleri imha edildi. Rus uçakları tneşgul araziyî ve Varşovayı bombaladılar Berlin 21 (a.a.) Alman ordulan uınumî karargâhmın tebliği: Kafkasyada Alman ve müttefikleri or. duları düşmanm inadlı mukavemetine rağmen yeni ilerlemeler kaydetmişlerdir Kerç boğazında uçaksavar bataryalan bir düsman taşıtını ateşe vermiştir. Azak denizinde Alman mayin tarama gemileri hasara uğramadan, bir düşman teşkiline mensub iki Rus gözetleme gemisini ba'ırmışlardır. Bu düşman teşkili geri çekilmiştir. Almanlar esir bile almışlardır. Don cephesinde Ruslar bir kaç kere nehiri geçmeğe teşebbüs etmişler, fakat bu teşebbüslerın hepsi akamete uğramıştır. Alman hava kuvvetleri Volga nehrl üzerinde üç taşıtı batırmış ve bir şehir gemisini hasara uğratmıştır. Viazmanm doğusunda ve Rjew dolaylanndaki düşman mevzUeri kara silâhlarınm ateşile altüst edilmiştir. Rus teşebbüsleri kanlı zayiatla geri atılmıştır. İlmen gölünün cenub doğusunda bir kaç gündenberi sarılmış bulunan düşman kuvvetleri imha edilmiştır. Brezilya ile Almanya arasında HaTb hali ülen başlamış • Volchow'un üzerindeki bir köprübaşına ve Petersburg çemberleme cephesine karşı yapılan Rus taarruzlan boşa gitmiştir. Pinlandiya körfezinde Alman hava kuvvetleri bir Rus mayin tarayıcısmı batırmış ve bir ikincisini ağır hasara uğratmıştır. RioDeJaneiro 21 (a.a.) Brezilya Pin hava kuvvetleri 19 ve 20 ağustosta ile Almanya arasında harb hali meviki Rus denizaltısını batırmışlardır. cuddur. Brezilya uçaklan denizde do^ (Arkası sahife 3 sütun 3 te) (Arkası sahife 3, sütun 4 te) Elçiler memleketlerine dönüyorlar Leningrad cephesinde Kuvvetlerimiz mühim bir noktayı işgal ettiler, Don kazakları iki Alman alayını kılıçtan geçirdiler (Teleraflat 3 üncü sahifede) Uzakşark narbinden bir resim: Japon kıt'aları Birmanyada Mandalay petrol mıntakasını işgal ediyorlar Piyasaları himage için Ticaret Vekâletine 4 milyon lira kredi verildi 3 Koordinasyon kararı DieppeMeki yeni rakara • Birmanyaya taarruz! Almanya: 1942 Genclik ve Seragat ruhu Yeni Almanyada en çok göze çarpan hususiyetlerden biri de devlet, parti ve ordu mekanizmasını kaphyan genclik havasıdır. Bu hava o derece kuvvetlidir ki, manevî bir kıymet hükmü olmaktan çıkarak, bizi, elle tutulurcasına maddî, adeta fiziolojik bir bünye değişikliği ile karşı karşıya bırakıyor. Hıtler, nasyonal sosya'ist prensipîerini ilk defa ortaya attığı zaman otuz yaşlarında ancak varmış, Onun ilk ka?andığı büyük kütle genclik olmuş. Ve yeni rojim iş başına geçtiği gündenberi bu genclik vücudile ve rahıle bütün millî faaliyet sahalarma sımsıkı sarılmış bulunuyor. Gauleiter denilen ve muayyen bir bölgede hem devleti, hem de partiyı temsil eden bir çok yüksek şeflerle konuştuk. Ekserısi kırkına henüz varmamış adamiardı. Sekiz senedenberi Propaganda Nazırhğı yapan doktor Gobbels, kırk besini doldurmadığmı söyledi. Luxemburg Almanyada iç cephenin tutumunda büyük rol oynıyan parti şeflerinden Belediyesi, oraya varacağımız akşam, şebazıları, Hitler'le bir arada refımize bir ziyafet hazırlamıştı. Yolda otobüsümüz boztılduğu için dört beş saat ulaşabildik. Boşuboşuna rahatsızlığa se teklif ettirmiştik. Bütün şehrin çoktan kadar geciktik. Dokuzda gideceğimiz ye beb olmıyahm diye yoldan telefonla da uykuya daldığı bir saatte oteiimizın o(Arkası sahife 2 sütun 5 te) re geceyarısmdan bir saat sonra ancak haber vermiş, ziyafetin lâğvolunmasını Hindistandaki mütte fik kuvvetler hududu Naden işçilerine günde 1000, diğer işçilere geçerek Japon tesis750 gram ekmek verilmesi de kararlaştı lerine baskın yaptılar Ankara 21 (Radyo Gazetesi) Yarınkı Resmî Gazetede uç muhım Koordmasyon heyeti kararı çıkacaktır. Bunlardan bırıncisi fındık müstahsillerinı alâkadar etmektedir. Bu karara göre Ticaret Vekâleti geçen senelerde olduğu gıbi bu yıl da fındık piyasasına müdahale edecektir. Bu münasebetle müstahsılden doğrudan doğruya fındık satın ahnması içm Vekâlet eınrine 2 milyon lıraya kadar bir kredı verılmiştir Fındık piyasasına bu defaki mudahale de müstahsilin malım düşük fiatla elinden çıkarmasına mâni olmak için yapılacaktır. İkinci karar da müstahsilden üzüm ve incir mubayaası için Ticaret Vekâleti emrine ayrıca 2 milyon lıralık tahbisat verilmesme dairdır. Yann yurürluğe girecek olan üçüncü bir karar, devlet sermayesıle işletılmekBerlin 21 (a.a.) Alman resmî tebliği: te olan kömür madenleri ve kömür o19 ağustosta Manche kıyısma yapılan caklannda çalışan işçılerin gündelik asker çıkarma teşebbüsünde düşmanm ekmek ıstıhkakının 1000 grama, diğer (Arkası sahife 3 sütmn 1 de) (Arkası sahife 3, sütun 4 te) kayıblara dair Salomon adalarından Japonlar ahlmak üzere Ankara 21 (Radyo Gazetesi) Londra radyosu bu akşamki neşriyatında şu kısa haberi vermiştir: «Hindistandaki muttefik kuvvetleri Birmanyaya taarruz etmektedirler.» Londra 21 (Radyo saat 10,15) Hindistandaki muttefik ve Hindli kıt'alar Hind Birmanya hududunu asmışlardır. Bu hareketten maksad, hudud civarında Japonların ^iicude getirdıkleri tesisleri tahrib etmek, keşif yapmak ve düşmamn hazırlıkları hakkında malumat almaktır. Amerikalılar Salomon adalannda son Japon kuvvetlerini temizliyorlar Londra 21 (Radyo Saat 10,15) (Arkası sahife 3 sutun 3 te) Nadir Yazan Nadi Berline göre Müttefikler 2095 esir verdiler, 127 uçak kaybettiler Taarruzun hedefi YUNUS NADI (Arkası sahife 3, sütun 4 te)