13 Temmuz 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

JÂPONLÂRIN ASIL KÜVVETİ Japonya Niçin ve Nasd Yükseldi? Erzurum Meb'îisn General Pertev Demirhanın Türk gencliğine armağan ettiği kıymetli e^erin bazj ilâvelerle ikinci basunı. Toptan tevzi yeri: Cumhuriyet Matbaası. Perakende olarak İkbal, Üniversite Kitabevlerile Beycğlu ve Ankara Hsşet kütübhanesinde EEtılır. Fiaü 75 kuruş. umhuriyet 19 UtiCU Vll SaVi: VHOL İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgrai ve mektub adresi: Cumhuriyet İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başraubarrir: 22366. Tahrir heyeti: 24296. İda» ve Matbaa kısmı 24299 24290 Rezzan Yalrftlffrııi tercümesi REBE&A 10 uncu BİNÎ Çi Tanesi 50, cildli 85 l 10 T6IHİHUZ I 9 4 2 Ahnıed Halid Kitabevi Konya ve Akşehirde iki biiyiik tören " Dü şma n fasılasız Kuleli Âskerî Lisesiıtin 97 inci yılı kovalamyor,, kutlandı, Naltepe Askerî Lisesi Berlindeki askerî mezuttları merasimle diploma aldılar müşahidlere göre.. Konya 12 (a.a.) Kuleli Askerî llsesinin 97 nci yıldönümü münasebetile bugün mektebde büyük blr tören yapılmıştır. Tören esnasında lise müdürü scylediği bir nutukla mektebin şanlı tarihini yaşatmış ve gene mezun olan gcnclerden bir talebe buna mukabele klın başlıca vasıflarından etmiştir. biri, hep biliriz ki, karışık Tören güzel bir geçid resmile bitmiş ve çok çeşidli hâdiseleri ayıkbyarak, seçerek basite çevirmek ve bu seçilmiş, ayıklanmış basit hâdiselerle benzerleri arasında mukayeseler yaparak hayata ve hakikate dair hiikümler çıkarmaktır. Kuvvetli bir felsefe kultürü taşıyan kafalarda işlemek ve mücerred tefckkür âleminden ayrılmatnak şartîle akılda gördüğümüz bu vasıf. dün kıymetli fikir adamımız Şekib Tuncun Cumhuriyefte yazdığı gibi, çok defa artistik bir meziyct sayılabilir. Muayyen bir kaç prensipe kadar basitleştirilerek. sonradan o prensipler üzerine kurulan kıymet ve realite hükümleri, madde dünyasma hiç bir zaman tıpatıp uymadıklan halde, bazan, pratik yaşayışınma bile düzen verecek bir sistem topluluğu meydana getirebiliyorlar. Eski hamam eski tas ? Akşehirde, Maltepe Askerî Li.«esinin Harb Okuluna geçen gencleri Akşehir 12 (a.a.) Maltepe Askerî lisesi mezuniyet töreni bugün Akşehirde yapılmış ve yüzlerce ger.c Harb okuluna geçmiştir. (Arkası sahife 3 siitnn 2 de) ve müstakbel subaylarımız ahali tarafından şiddetle alkışlanmıştır. «Timoçenko cephesi tamamen yıkılmıştır» «Alman hedeflerine karşı artık devamlı bir döşman mukavemeti bahis mevzuu olamaz» Berlin 12 (a.a.) Alman orduları başkumandanhğının tebliği: Şark cepheslnln cenub kesiminde piyade tümenlerine mensub seyyar birlikler ve müfrer^ler, çekilmekte olan düşmanı durmadan takib etmektedirler. Mevziî mukavemetler her tarafta imha edilmiştir. Hostofta ve Kafkasya sahillnin bir kaç limanuıda askerî ve stratejik hedefler bombalanmıştır. Voroneş'in şimali garbisinde düşmanın kendini kurtarmak için yaptığı taarruzlar dün de hiç bir netice vermemiştir. Bu muharebeler esnasında tayyarelerin de yardımı ile 63 düşman tankı tahrib edilmiştir. Orel'in şimal ve şimali garbisindeki sahada düşman mühim miktarda piyade ku\rvletleri ve tanklarla taarruzlarını tekrar etmiştir. Bu taarruzlar çetin muharebeler neticesinde tayyarelerin yardımı ile geri püskürtülmüştür. Volkof cepehsinde düşman taarruziarı akim kalmış ve bolşevikler büj'ük kayıblara uğramışlardır. (Arkası sahife 3 siitnn ? de) Şark cephesinden resimler: Alman zırhlı birükleri hareket halinde Büyük bir cephede... Almanlar üç istikamette taarruz ediyorlar Mrp\ tebliği ^J Denizlerde durum Amerikamn yeni uçak gemileri filosu Abidin Davet* Yoronej elrafındaki 3 Fakat doğrudan doğnıya hayata tatbik edildiği zaman. hele mücerred tefekkiir âleminden uzak yaşıyan gündelik bazı politikacı kafalannda aklın bu seçici. ayıklayıcı ve mukayeseci vasfı bir meziyet olmaktan çıkıyor, müşahede ve tecrübeden başka hiç bir silâha boyun eğmiyen hsyat karşısında yanlış yollara saparak kafamızı aldatan bir kusur teşkil ediyor. Harb, yeryüzünde ilk insan topluluklan göründiiğii gündenberi var olan sosyal bir hâdisedir. Her sosyal hâdise gibi. harbi doğuran sebebler de karışık ve çeşidlidir. Onları toplu olarak müçahede imkânından kendini nıahrum sayan akıl. tabii temayülünc uygun yolda yürüyüp, bir ayıklatna ve seçme ameliyesi yaptıktan sonra, elde ettiği basit elemanlan benzerlerile karşılaştırıyor ve böylece harb realitcsine dair kat'î hükümler çıkarıyor. Halbuki elde edilen o basit elemanlar harb dediğimiz sosyal ve son derece kompleks hâdisede mevcud olsa bile, ayıklannıış, bırakılrnış, yahud görülememiş. unutulmuş olan diğer elemanlarla beraber toplu bir halde kavranamadıkça. seçtiklerimizin bir kıymet ifade edcmiyeceğini ve harbe dair edindiğimiz kanaatin hakikatle alâkası olamıyacağını hatıra getirmiyoruz. İçinde bulunduğumuz harbden misaller alalım: Bu karışık ve çeşidli hâdisede bâkim unsur dövüşür (basite irca). İki adamın döviişü gibi (benzerile mukayese). Bir dövüşte haksız, ilk el kaldırandır (hüküm). Yahud şöyle: Almanyada diktatbrlük vardır. (Niçin vardır? Öteki harbden sonra hemen bütiin Avrupa karasını niçin diktatörlükler kaplamıştır? Aklın basitliğe olan tabü meylinden istifade edilerek sualler cevabsız bırakılır). Her diktatörliik milletleri harbe sürükler (Neden?). Sulha kavuşmak için diktatörlükleri yıkmak lâzım. (Diktatb'rlükleri doğuran sebebler üzerinde duruhnadığı için sebebi değil neticeyi kasdetmek suretile yanlış bir hükme vanhmştır.) Yahud bö'yle: Bu harb bir hara madde ve malzeme harbidir (Millî ruh enerjisi tasfiye edilmiştir.) Zaman Demokrasiler besabına çalışıyor (Millî ruh enerjisi tasfiye edildiği için hükmün dayandığı esas ilmî olmaktan uzaktır.) Nihayet bir de bu: Demokrasiler hiirriyet için çarpışıyorlar (Ayni zamanda hatta daha ziyade kendi varlıklan için çarpıştıkları hakikati bir kenara bııakıbr.) Mihver kazanırsa dünya esaret altına girecek, Demokrasiler kazandiğı takdirde dünya kurtulacak ve her millet hürriyetine kavuşarak ortalık eski hamam eski tas olacak. Rarb hâdisesini, lâyık olduğu bütün dikkat ve ciddiyetle ele almamak veya alamamaktan ileri gelen bu son hükümler karşısında bir parantez daha açmağa bilmeyiz artık lüzum var mı? Çok yeni bir ilim olan sosyolojinin mütevazı fakat hayata yakın ışıklarından öğrendiğinıize göre büyük harbler, büyük ihtilâller gibi, sosyal kelimesile ifade edebileceğimiz bir takım denksizliklerin doğurduğu. çok çeşidli ve kompleks bir hâdisedir. Mahiyeti itibarile dinamik olan bu hâdise, umumiyetle sosyal bünyeler üzerinde, şümulile mütenasib değişikliklere yol açar. Davayı bu şekilde mütalea ettiğimiz zaman harbin neticesine dair yukarıki kadar kat'î olmamakla beraber bambaşka. fakat hakikate daha yakın bir hükme varırız. Mademki harb, umumiyetle büyük değişiklikler doğuran bir hâdisedir. kim kazanırsa kazansın, bu değişikliklerin mutlaka vuku bulmasını beklemeliyiz. Şu taraf kazanırsa şöyle olacak, bu taraf kazanırsa böyle ola**# (Arkası sahife 3 sütun 1 de) muharebeler ciddî bir safhaya girdi Moskova 12 (a.a.) So\Tet öğle tebliği: Dün gece kuvvetlerimiz Voronej yakmlannda Kantemirovsk çevresinde Lis. sichansk kesiminde düşmanla çarpışmışlardır. Cephenin başka kesimlerinde ö. nemli hiç bir değişiklik olmamıştır. Tebliğin eki Moskova 12 (a.a.) Geceyansı Sovyet ek tebliği: 10 temmuz günü Sovyet hava kuvvet. leri 39 Alman tankı ve 400 düşman kamyonunu tahrib etmiş veya hasara uğratmışlardır. Rus kuvvetleri bundan başka üç sahra bataryasını susturmuştur. üç mülümmat deposunu havaya uçur. muşlar, blr taşıt ve blr devriye gemisini batırmışlar ve düşman piyadelerini d a . ğıtmışlardır. Voronej şimalinde bir kesimde bir Rus tankı dört ağır Alman topunu tahrib etmiş ve 300 Alman öldürmüştür. Başka bir tank birliği üç Alman tankı, 12 top, 34 mlihimmat vagonunu tahrib etmiş ve 860 Alman öldürmüştür. (Arkası sahife 3, sütun 3 te) Başvekilimiz Şükrü Saracoğlu hakkında Londra ve Berlin matbuatı, dostane neşriyata devam ediyor Londra 12 (a.a.) Saracoğlunun kabine reisliğine tayinini miisaid bir şekilde karşıUyan Tinıes gazetesi yeni Başvekilin vatanseverliği ve kabiliyeti hakkında vatanciaşlanna tam blr itimad telkin edecek siyasi bir maziye sahib ol. duğunu yazmaktadır. Şükrti Saracoğlunun siyasî lıayatını belirf.ikten sonra şöyle diyor: 1938 Beîgrad konferansından sonra Balkan devletleri Hariciye Nazırlan Sa. racoğlunu dinlemiş olsalardı memleketlerinin mütte'nid cep'nesinl beiki de mu. hafaza edebüeceklerdi. Bu birlik bozulduğu takdirde Balkan devletlerinin tek. rar tekrar istilâya uğramalan ve haysi. yet kıncı muamelelere maruz kalmalan mukadderdi.> Timoçenko orduları Nerede duracak ? Rus kuvvetlerinîn, Rostof ile Volga arasindaki kemer tahkimat hattına dayanmak istediği samlıyor Bir kaç gün evvel Washingtondan ge. I 0!" '''' l'i^Smm^ len bir habere göre âyan meclisi, Ame. rika donanmasmm artınlması için 8 buçuk milyar dolarlık tahsisat veren kanun lâyihasını ittifakla kabul etmiştir. Bu yeni kanun, mevcud Aınerikan deniz kuvvetlerine 1.900.000 tonluk yeni gemi daha katacaktır. Bu tonaj şöyle taksim edilmiştir: Uçak gemisi: 500.000 ton Kruvazör: 500,000 ton Muhrib ve refakat gemisi: 900,000 ton Haberin sonunda, Amerikan deniz programları tarihinde ilk defa zırhlı bulunmıyan bir program kablu elildiğine işaret olunmaktadır. Filvaki Amerika, zırhlıdan ziyade uçak gemisine ehemmiyet vermiştir. Nitekim geçenlerAyni gazete Saracoğlunun. Türk . Al de Amerikan kaynakları, önceki proman muahedesinin imzası sırasmda Algramlara dahil olduğu halde henüz tezman dostluğunun Türkiye ile İngiltere gâha konulmamış olan 5 6 zırhlımn Berlin 12 (a.a,) Resmî teb'iğ: arasmdaki ahdi bağlan zâfa uğratamı. yerine uçak gemisi yapmağa karar vaDün akşam Flensburg şehrine karşı yacağım açıkça tebarüz ettirmiş oldu Voroneje karşı yapılan harckâtı idare Stockholm 12 (a.a.) Cumartesi ak tildiğini bildirmişti. Ayni haberde, kıtesirsiz bir akın yapan Ingiliz bomba ğunu da kaydetmektedir. eden dördünrü zırhlı Alman ordusu şamı nesredilen İs\'eç tebliği şöyle de zakta bulunan bazı kruvazörlerle ticatayyareleri pazar gecesi Dantzig arazisi kumandanı Von Kleist İran ve Suriye hâdiselerinden sonra mektedir: ret gemilerinin de uçak gemisi hadne üzerine de akm etmişlerdir. Türkiyenin gerek Almanya. gerek müt5600 tonilâto tutarında motörlü Lulea çevrileceği ilâve ediliyordu. Sovyet hududu 12 (a.a.) Cenub Yangm ve infilâk bombalan Danzigtefikler karşısında ne kadar nazik bir cephesindeki vaziyet Doneç ve Don İsveç gemisi dün öğleden sonra arasınde ikarcetgâh semtlerinde maddî hasarvaziyete girdiğini belirten Times gaze. nehirleri arasındaki iki muvazi hatta da bulunduğu kafüe içinde dalmış vaziKahire 12 (a.a.) İngiliz Ortaşark lara sebeb olmuşlardır. Yıkılan bir hastesi şöyle devam etmektedir: Amerika, harbe girmeden bir kaç gün kara vs hava kuvvetleri umumî kararhalen hareket yapan Sovyet ordulan j'ette bir denizaltı tarafından torpillentanede bir çok çocuk ölmüştür. Hü«Türkiyenin itidali ve dürüstlüğü, için buhranlı bir manzara arzermekte miş ve İsveç sularında Vaeston'iç açık önce. Bahriye Nazırının söylediğine gb" gâhlannın müşterek tebliği: cum eden uçaklardan 4 ü düşürülmüşAralannda Avustralyalı unsurlan da devlet gemisinin muvazeneli bir rota ta dir. larında derhal batmıştır. Uçaklardan ve re Amerikan donanması bir kısmı hiztür. Alman kaynaklarınöjan alınan haber harb gemilerinden mürekkeb refakat mette, bir kısmı inşa edilmek üzere o ihtiva eden kıt'alarımız, bir gün evvel Alman denizaliıları Atlantikte ve A kib etmesini temin eylemiştir. Türkiyelan şu gemilerden mürekkebdi: TeleTisanm batısına doğru yaptıklan merikan sularında düşmanın 116.000 to nin bitaraflığı hem arzu ed:lmekte. hem lere göre. Alman ordusu ile müttefik kuvvetleri bu denizaltısına hücum et (Arkası sahife 3 sütnn *• de) (Arkası sahife 2 sütnn 1 de") CArkası «ahife 2 sürun 1 de) ilerlemede ele geçirilen düşman arazi(Arkası sahife 2 sütun 2 de) (Arkası sahife 2 sütua 2 de) sindeki mevzilerini 11 temmuz günü sağlamlaştırrnışlardır. İki binden fazla esir alınmıştır. Birkaç top ve taşıt ele geçiribniş ve 18 tank tahrib edilmiştir, Merkez kesiminde silâhlı kollaırmız ve topçularımız düşmanla muharebeye t u tuşmuşlardır. Cenub kesiminde seyyar kollarımız düşman faaliyetinin az olduğunu bildirmişlerdir. * . ~ 11 günde Alman denizaltıları • İSVEÇ, İKİ ATEŞ ARASINDA Donacmalarda müstesna blr ehemmiyet kazanan tayyare femilerinden Ruslar bir geıtıi daha batırmışlar İsveç toprakları üzerinde uçan Ingiliz hava filolarına ateş açıldı İngilizler 2 bin esir aldı El Alemeyn'in batısındaki Tel Eî Isa istasyonu zaptedildi rıkada hare Atlantikte 225 bin tonluk 34 müttefik gemisi batırdılar Alman tebliği de çetin muharebelerin devam ettiğini bildiriyor Dün zengin ve çeşidli spor hareketleri yapıldı Sağdan sola doeru: Moda koyunda yapılan deniz yanşlannda iki çiftler, Vcliefendi at koşulannda bir yarış nihayetlen&'ken, İstanbul atletizm birincilik maçlannda 200 metrenin finali (Yazısı 3 üncü sahifemizdedir) Düşman hava kuvvetlerinin ileri kıtalarımız üzerinde faaliyeti artmıştır. Avcılarımız beş Mihver uçağı düşür müşler ve başka iki uçağı da hasara uğratmışlardır. Hafif bomba uçakları Marsa Matruhta düşman taşıt topluluklarile düşman gemilerini bombalamışlardır. Bu hücumda, dört saat sonra devam ettiği görülen büyük bir yangıB çıkarılmıştır. Uzun menzilli av uçaklarımız Marsa Matruhîa Tobruk arasmda seyahat eden küçük gemilere karşı muvaffakiyetli harekâtta bulundukları es(Arkası sahife 3 sütun 4 te)