16 Haziran 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

2 Atatürk Müzesi açıldı % UIu Ondere aid hatıralar. içinde, Millî ; Kurtuluşu tasarladığı evde toplandı «Oğlumun bir dedi'•••••••«•••• Y a z a n : »••"••••••*"• Adliye Vekâletiğini İki etmedim» nin aile ve bilhasdiye övünen tabalar, sa boşanma hukune kadar zsngin kuna dair bir lâyive refahlı oîurlarsa ha hazırlamlş olduolsunlar, evlâdlaMedenî Hukuk ve İnkılâb Tarihi Doçenti r ı n a ğu havadisi, bugün . evlilik fazileti. lerde, gazeteleri ve ni telkin edemiyen umumi efkârl bu mesele ile meşgul et ölçüsünü tayin etmekten ibarettir. İşte ve hatta onlara fenalık eden zavalllmeğe başladı. Bundan birkaç yıl önce ge bugün bütün münakaşalar bu «ölçü« lardır. Bir istatistik tutmak mümkün ne böyle bir ilgiye şahid olmuştuk (1). dedir: Bu, geniş mi, dar mı tutulmalı olsaydı, aile yuvasının yıkılmasmda, Bahis mevzuu meseleler karşısmda bu dır; bunu tayinde karı kocanın mı, geçmişteki şımarık terbiyenin en büyük umumî ve yakın alâkayı pek tabii bul yoksa cemij'etin mi rolü daha büyük ol rolü oynadığınl tesbit etmek her halde mak lâzımdır: Evlilik ve boşanma huku malıdır, meseleleri yalnız bizde değil, mümkün olurdu> ku medenî hukukun öyle bir faslıdır ki her memlekette, her devirde uzun uzun Bundan maada, aile geçimsizlikleribununla yalnız hukukçular değil, hcmeıı bahis mevzuu olmuş, çeşidli sonuclara nin baş sebeblerinden biri olan yaş her ferd ilgilidir. Zira gerekli iktısadî ve ve hal tarzlarına bağlanmıştlr (5). Bu farklarının da gözönüne konulması gene fizik şartları haiz olan İnsanlardan en cihet, ayrıca incelenmeğe değer. en çok aileye düşen bir vazifedir. Sırf çoğu evlenir ve evlenenlerden öneml zevki için, kendinden çok gene, körpe m bir kısmına bir müddet sonra bu lş gü Yukanda bir «evlilik fazileti» nden bir insanla evlenmenln blr ahlâsızlık gelir: Kurulmuş olan rüyalar merhametbahsettik. Acaba böyle mücerred bir ve sırf serveü için kendinden çok yaşlı siz ve zalim «gerçek» karşısmda yıkıvasıf var mıdır? Insanları yalnız evli bir kimse İle evlenmenin bir hayasızlır. Eşler kendilerini, birbirlerine ve çolik bakımından faziletli veya fazilet lık oduğunu çocuk bir münasebetle cuklara karşı birçok vazifelerle karşı siz diye iki kategoriye ayırmak müm ana babaslndan öğrenmelidir. Velhakarşıya bulurlar. Bazlsı maddî, baz;s kün müdür? Bu soruya müsbet veya sıl çocuğa umumi terbiyenin yanında, manevî olan bu ödevler onlara çok dofa menfi kesin bir cevab verrr.ek kabil hiç hissettirmeden, evlilik fazilatini doağır gelmeğe ve vaktile İdeal bir cendeğildir. Burada bahsolunan faziletle ğuracak hususî bir terbiye de tatbik net sandıklan bu hayat artık onları genel anlamdaki fazilet araslnda müna olunmalıdır. İçin İçin kıvrandırmağa başlar. Çünkü sebet var, fakat ayniyet yoktur. Fazib) Evlenmeden önceki telkin terblevlilik çalışma İster; hürriyetten, hatti letli tanınan nice insanlar vardır ki yeslnde cemiyete düşen vazifeler de bazan sıhhatten fedakârlık ister; nefisevlilik hayatının isterlerine uygun ha önemlidir. Bu vazifenin yerine getirilten fedakârlık ve sadakat ister. Ve reket etmemektedirler. Bunun tersine mesi mektebde başlar. Fakat bu alana itiraf etmek lâzımdır ki bütün bu feolarak, faziletsiz tanınan nice insanlar aid terbiyevî kitablar ve romanlar yazdakârlık ve feragatlere tam manasile da vardır ki evlilik hayatmda feragatli dırmak, sinema filmleri hanrlatmak ve göğüs germek güçtür ve güçlüğü nisve faziletlidirler. Çaldığını veya dolan bunlarda mes'ud aile jruvalarile, bedbetinde de büyük bir fazilettir. İşte dırdığlnı hayvanî blr insiyıkla tama baht yuvalan karşı karşıya koyarak, bu, evlilik faziletidir. Evlcnmede ası men ailesine ve cocuklanna getiren ba gene dimağlarda kontrastlar yapmak ve olan şey, bu fazilete dayanan devamlıba veya analara çok rastlanmıştır. Aca sonra bedbaht yuvalarda, bozukluğun lıktır. Şayed iki taraf tahsil dereceba buna sadece insiyak dlyip geçebilir r.eden ve hangi tarafm kusurundan ileri leri ve cemiyetteki kültür seviyeleri ne miyiz? geldiğini belirtmek suretile evlilik faolursa olsun bu fazilete sahibse o zaBizce aile faziletine sahib fakat umu ziletinin eksik taraflarını meydana çıman mesele yoktur: Aile yuvasını bozmî fazileti eksik her insan, cemiyete karmak cemiyete düşen ve ilk hatıra mak bahis mevzuu dahi olamaz. Çünkü yüzde yüz faydalı bir ferd haline mut gelen tedbirlerdendir. kan . kocantn tabiat ve itiyadlarınlaka konulabilir. Çünkü ailesini ve çoc) Evlilikten sonrası için ana badaki a>Ti gayrıllk ve hatta birbirincuklarını seven kimse muhskkak iyi banın rolü ya tamamen silinir, çünkü de gördükleri kusurlar karşılıklı feraruhlu bir insandır ve böyle bir insan artık ölmüşlerdir yahud talileşir. Şagat ve fedakârlık duyguları içinde bida umumî faziletin eksik olmasımn mes yed karı kocadan biri evlilik fazirer geçimsizlik sebebi olacak hale gculü bilhassa cemiyettir. letini daha çok haizse, diğerine telkinlemezler. Fakat bunun mümkün olabilAile fazileti olmıyan ferdlerin ise ce ler yapmak ve yuvayı sağlamlamak ona mesi İçin her Insanın evlilik hayatına bir rüya âlemine girer gibi değil, bir miyete getirecekleri faydalar, ne kadar düşer. Böyle bir tarafm hüsnüniyet ve vazife ve mes'uliyet âlemine girer gibi büyük olursa olsun, klsırdır. Zira aile iradesile ayakta duran nice yuvalar girmesi, yeni hayatının getireceği ger yuvası ve çocukları İçin fedakârlık his vardır. Fakat evlilikten sonra cemiyete düşen çekleri önceden müdrik olması, yani leri taşımıyan kimse haddi zahnda egoevlilik faziletine malik bulunmasl lâ isttir ve böyle bir insanm kendi zevk ödev, telkin terbiyesinden çok daha öte ve menfaatini her şeyden ve her men ye, maddî yardımlar alanlna geçer. Çiinzımdır. faatten üstün tutacağı açıktır. kü asıl kütlede aile geçimsizliklerinin n Telif eseri de şu: Zabit ve kumanTalebenin sıhhî vaziyeti Evlilik fazileti mutlaka bir tahsll, bir baş sebeblerinden biri de fakirlik ve Yukanda söylediğimiz hal, normal danla hasbıhal... Erkânıharbiye Binbaşısı Sıhhat Vekâleti, talebenin sıhhî vazi haldir. Bir de bunun ters ihtimalleri seviye işi değil, her şeyden önce bir yokluğun doğurduğu sinirliliktir. BöyMehmed Nuri Beye ithaf ettiği (Nuri yeti etrafında etüd yapmak üzere, Vilâ ni düşünelim: Farzedelim ki eşlerden görenek ve bir gelenek işidir. Çok şü lelerine cemiyet kucağını çok daha geConker) meşhur kitab. Diğer bir odada yet Maarif müdürlüklerinden izahat is biri bu fazilete malik, diğeri ise de kür ki bu görenek Anado'.uda bugün niş ölçüde ve çok daha samimî b:r şefgene Atatürkün en mahrem hatıralarile dahi çok sağlam olarak yaşamaktadır. katle açmalıdır. Memleketimizde içtimaî ğildir. O halde ne olacak? Faziletli ta Gerçi aile geçimsizlikleri ve boşannıa yardım teşkilâtı azdır. Devlet tarafınbaşbaşayız: Kağıd kesmek için kullan temiştir. Her mekteb idaresl, bilhassa verem rafa: «Sen ailenin cemiyete karşı olan lar bugün gözümüze çok görürıüyor. dan yapılacak büyük fedakârhklarla bu dığı bıçak. Saçından bir tutam tel. Millî mücadele senelerinde kullandığı kalpak. hastalığımn seyri ve hasta talebe mik vazifesini müdriksin, bu vazifenin sa Fakat medenî kanundan öncekl devir teşkilâtı en geniş ölçüde plânlaştırmsk na yüklediği feragatleri de düşünecek ierde boşanmanm bilhassa erkeğin bir lâzımdır. Bu İşi yurddaşın hususî hamiSıvas kongresinde giydiği jaket atay. tarı hakkında malumat verecektir. Bundan başka, diğer hastalıklara tu mevkidesin. Binaenaleyh bunları idrak tarafll boşamasının ayni nisbette ol yeti temine kâfi değildir. Bugün başta Kart vizitleri. Hatırasına basılmış bir kaç madalya. Sakarya muharebesindeki tulanlarla umumi zafiyete duçar olan edemiyen eşinle sonuna kadar yaşama madığmı bize kim temin edebilir? Eli iktısad olmak üzere her alanda tatbik ların miktan ve dereceleri de tespit e lısm!» diyebilir miyiz? Hatta arada ço mizde bu hususlara dair sıhhatli İsta olunan geniş anlamdaki Türk devletçiüniforması. cuk bulunduğunu farzetsek bile, cemi tistikler var mıdır? liği artık bu alanı da öz ve en baş vadilecektir. Ve bütün ömrü içinde, tNamık Keyetin yüksek menfaatlerini ileri süreEvlilik fazileti bir de terbiye işidir. zife lerinden biri olarak benimsemelidir. Vekâlet, mekteblerde talebenin sıhhati rek faziletli tarafı ebedî bir cehennem mal» in manzumesini değiştirmek suretile Atatürk işte şu iki mısraı söyle le meşgul olacak yeni sıhhat teşekkülleri hayatı sürmeğe zorlamağa hakkımız var Bu cihet bir bakımdan, yukanda söy Ancak bu sayededir ki Türkün gelenek vücude getirecektir. Bu teşkilâta aid ge mıdlr? Bugün bu sorguya müsbet ce lenilen görenekle çok yakmdan bağlı ve göreneğinde mevcud olan evlilik famişti: zileti beslenir, şuurlulaşır, harblerin ve niş bir proşram hazarlanmaktadır. vab verecek kimse ya hiç yoktur veya dır. Boşanmanın, geçlmsizliğin bir aylb, İktısadî buhranların getirdiği aile buh•Vatanın bağnna düşman dayasın hanyuvaya bağlılığın bir meziyet olduğupek azdır sanıyoruz. çerini; Topkapı sarayından eşya nu işiterek ve görerek büyüyen blr ço ranına ve boşanma çokluğuna dayanaTers ihtimallerden ikincisi karı ko cukla, bütün çocukluk hayatında aksi cak bir salâbet kazanır. Bulunur kurtaracak bahtı kara maçalanlar mahkum oldu cadan her ikisinin de evlilik bağınm ne şahid olmuş çocuk arasmda fark dcrini!» İşin teknik hukukî cephesinl ve karBir müddet evvel Topkapı saraymdaki kendilerine yüklettiği vazifeleri müd vardır. şılıklı anlaşma ile boşanma meselesini Onun Millet Meclisi kürsüsünde, u Valide Sultan dairesine dışandan gire rik olmamasıdır. Böyle bir durumda Aile fazileti bu görenek terbiyesin başka bir yazıda inceliyeceğiz. yuşmuş sinirlerin üzerinde bir kırbac rek, iki defada altm kaplama hamam her iki taraf da evliliği mühimsemeDr. Hıfzı VELDET den başka telkin terbiyesile de geniş gibi çaklıyan sesini duvara asılı tablo tası, kehriba ağızlık ve sair kıymetli ta miştir, benimsememiştir; o hayata köv ölçüde sağlanaiblir. Bunda hem ana nun içinde tekrar duyar gibi olduk: (1) Cumhuriyet gazetesinin 721 ilkrihl eşya çalmaktan, ayrıca, bu eşyayı olarak girmiş ve realitenin sarsmtlsi babaya, hem cemiyete düşen ödevler çalmdığım büerek satın almaktan İs le gözlerini açınca, kendilerinde buna vardır. Telkin terbiyesi ya evlentneden teşrin 1937 ve 12 mart 1938 tarihli nüsBulunur kurtaracak bahtı kara mahalarına bakınız. derini!» tanbul sekizinci asliye ceza mahkemesi tahammül edecek ruhî kudreti bula önce veya sonra olur. (2) Katolik ve protestan hukukları mamıştır. Çünkü onlar, evlilik hayatıne verüenlerin muhakemesi, bitmiştir. Alınan neticeleri işte görüyorsunuz. a) Evlilikten önceki telkin terbiye hakkında bak: Dr. Hıfzı Veldet, BoşanSonra, Cumhuriyetin ilân edileceği Mahkeme, çalmaktan muhakeme edilen nın gerekli kıldığı fedakârlıklara göğüs Şüphesiz ki daha geniş bir yerde, zengece.» Atatürk hususî bir mecliste, e lerden İhsan Nurinln iki sene on bir ay, germek faziletine malik olacak şeküde sinde ana babanın rolü çok genistir. ma sebeblerinin hukuk tarihi, kilise hugin malzeme ile bundan çok daha müline geçirdiği küçük bir kâğıda, kur Necdetle Salâhaddinin birer sene, altışar yeüşmemiştir. Böyle eşleri de bir ara Evlâdına lüzumlu cinsî ve ahlâkî ter kuku ve hukuk politikası bakımından I kemmel bir eser vücude getirilebilirdi. şun kalemile şu sözleri karalıyor: : ay hapislerine, eşyadan bazılarıru satın da yaşamnğa İcbar etmek doğru mudur? biyeyi vermek, onu evlilik hayatmm umumî surette tetkiki, İstanbul Kenan Fakat, yarın Atatürke aid daha kuvGerek bu soruya ve gerek ilk ihti zarurî kıldığı maddî ve manevî vazife Baslmevi 1939. tTürkiye devletinin şekli hükumeti almaktan antikacı Mahmudla Ahmedin vetli, daha manalı hatıralar bulunabi(3) Kohler, Rechtsphilosophîe, s. 121. maldeki soruya müsbet cevab vermek, leri görebilecek surette düşünce, bilgi onar lira para cezası ödemelerine, emaleceğini hesab ediyor ve bundan büyük Cumhuriyettir! > ve meharetle teçhiz etmek herkesten (4) RosselMentha, Kanunu Medenî net dairesindekl kıymetli tarihi eşyamn boşanmayı hiç bir suretle caiz görmeteselli duyuyoruz., önce ana babaya düşer. Binaenaleyh şerhi ve nazariyeleri, cild I, s. 402. İşte küçük Şişli müzesinde Büyük A da, tekrar Müzeye konulmak üzere hazi mek demektir. Selim Nüzhet Gerçek tevazu göste tatürke aid bellibaşh izlerden bir kaç (5) Yukanda not 2 de adı geçen etüKatolik hukukuna göre bu böyle «Kızımın elini soğuk sudan sıcak suya neye iadesine karar vermiştir. riyordu. Şişlideki Atatürk İnkılâbı Mü tanesl... dir (2). Hıristiyanlık boşanma imkân sokturmadım» diye övünen analar veya dümüze bakıla. zesi, Ebedî Şefin büyük adına her basızlığmı ilâhî kaidelerin idealizmi ve bir Salâhaddin GÜNGÖR İki çocuk ağır surette kımdan lâyık olmak istidadını taşıyan emri Rabbanî olarak koymuştu. Bu misbir eser! Müze tanzim edilirken, evin yaralandı tik telâkkiye göre evlenme ile kan Beyoğlu Halkevinin ikinci bütün havasma, onun sihirli hüviyeti Beyoğlunda Feridbey caddesinde otu kocanın ruhları birleşmiştir. Bu birliğe hâkim olmasına bilhassa itina edildiği resim sergisi ran Mardik ile Avram adındaki iki ço insanlar (ister ferdler, ister mahkemeseziliyor. Beyoğlu Halkevinin san'at ayı iftihaz cuk tramvayla Bostancıya giderlerken ler) tarafından son vermek artık imİşte İstanbula ilk gelişi... Bir sürü ettiği haziranda tertibi mukarrer sergi römorkun basamağmda durmuşlardır. kânsızdır. fotograf arasmda Dolmabahçede söyle lerden ikincisi olan Peyisaj sergisi, dün Tramvay asfalt yola gelince, elektrik diAncak bu hal tarzı mahzurlu o'duğu diği meşhur nutkun bir hattata eski Evin İstiklâl caddesi Nur Ziya rekleri tramvay yoluna çok yakın bir için bugün ekseri katolik memleketlerharflerle yazdırılan kitabe halindeki sokağmdaki temsil salonunda bir çok vaziyette bulunduğundan çocuklar bu de bile bundan vaz geçilmiştir. Çünkü şekli: san'at mensüblarlnm ve seçkin bir ka nun farkına varamamışlar ve her ikisi insanların tabiat ve yetişme tarzlarl«Bu saray, artık nllüllahlarm değil, labalığın huzurile açılmış, profesör Ah nin de başları bu direklerden birine çar nın ve olgunluk derecelerinin çok değizıl olmıyan, hakikat olan milletin sara med Hamdd Tanpmar da bir konferans parak ağır surette yaralamp yere yuvar şik olduğu düşünülecek olursa, geçin(Baştarafı 1 inci sahifede) ettiğim bu üç hedefl elde edemezse batı yıdır. Ve ben burada milletin bir ferdi. vermlştir. lanmışlardır. Çocuklar ölüm halinde meleri mümkün olmıyan karı koca ğımız yerlerden yabancıları çıkarmak ve Büyük Okyanusa tamamile hâkim olnın boşanmasma imkân vermemenin sulh gaycleri de, iktısadî ve ticarî sa muş saj ılamadıktan başka burada şimbir misafiri olarak bulunuyorum.» 8 İzmir vapur seferleri artırıldı hastaneye kaldınlmışlardır. gösterdiği tehlike açık olarak belirir. hada bütün Uzakdoğuyu münhasıran di ye kadar elde ettiği büyük muvaffatemmuz 927 cuma. Izmir vapur seferlerine yenlden bir Büyük Alman hukuk mütefekkirlerin kendileri istismar etmektir. Burgaz adasmda yanan Millî mücadele safhastnı canandırah posta ilâve edllmiştlr. Bu posta perkıyetlerden de emin olamaz. Çünkü den Kohler'in pek haklı olarak dtdiği odada daha canh şeyler var: En başta şembe günlerl istanbuldan hareket eJaponlar, 6 aydanberi yaptıklan mu Anglo Sakson devletleri Avustralya çamlar gibi, geçinmelerine İmkân olmıyan bir bir İtalyan ressammın çizdiği suluboya decek ve pazartesi günleri İstanbula ile bunun doğu ve şimal doğusunda, Evvelki geceyansmdan sonra Burgaz karı koca arasındaki evlilik «sndece harebelerle yukanda saydığunız hcdef tamsilî bir resim: Türk Yunan har dönecektir. ve gayelerin bir çoğuna varmışlar Havaida ve Alaska ile Aleutlerde deniz adasmda Kalpazankaya civannda fun bir azab ve işkence kaynağl olmakîa Fakat ÇanKayŞek onlara ve hava üslerine malik ve sahib oldalıklar tutuşmuş, İtfaiyenin ve halkın kalmaz, ruhî tekâmüle bir engel teş dır. m ram olnıadığından Çinin tamamile dukça gerek Japonyayı ve gerek onun '^ BUGÜN MAT1NELERDEN İTİBAREN ^ * yardımile 5 çam ağacı ile 150 metre kil edebilir ve büyük istidadları bir hiç yeni elde ettiği yerleri şimdilik takare fundalık yandıktan sonra rüzgâ menzilesine indirebilir» (3). İsviçreli fethi yıllardanberi müyesser olamamıştır. hukukçu Rossel de gene pek haklı ola Eğer Japonlar Çindeki hareketi alte ciz ve ileride tehdidden geri durnuyann çok şiddetli esmesine rağmen yangm rak şöyle diyor: «Öyle izdivaclar vardır derek Çin meselesini kat'î bir halle caklardır. söndürülmüştür. ki onlarda tabiatlerin uyuşmaması ve vardırabiiirlerse çok serbestliyeceklerOnun için A\Tistralyanın şimal doğuPazar günü gezmeğe gidenlerden biri geçimsizlik, netice itibarile affedilebi dir. Onun için onlar şimdi bütün kuv2 BÜVÜK VE GÜZEL FİLM BİRDEN nin attıgı sigara ile fundalığın ateş al len bir zinadan, bir haksretten ve fena vet ve gayretlerile Çungkinge karşı sundaki Salamon adalarının işgalini tamamlamak üzere bir Japon donanmadığı zannedilmektedir. muamelelerden daha ziyade İlıülâf to dört, beş cihetten taarruzla ilerlemeğe sının bir ay evvel Mercan denizinde humu ekerler, kan kocayı daha dcvaslz çalışıyorlar. harekete geçtiğini gördük. Fakat Ameîki hırsızlık bir surette ayırırlar. Bu halde mecburî Japonyanın batı Pasifikte 6 aydanberi rika ve Avustralya hava ve deniz kuvAksarayda Validecami sokağmda mü bir iştiraki hayat, tshammül edilmez Baş rolde: Baş rolde : teahhid Hasanın e'vine meçhul bir hırsız bir İşkence olur ve çocuklar, gözleri yapabildiği işler her ne kadar çok bü veüeri buralarda uyanık bulunarak Jabirinci katm arka pencerelerinden girmiş önünde daimî bir ahenksizlik ve kin mi yük ise de onun daha varmak zorunda pon hareketini bir baskınla önlemiye 1150 lira para ile baza eşyalan çahp git salleri bulurlar. Bu gibi ahvalde bo bulunduğu bir çok çetin hedefler vardır: muvaffak oldular. Takriben bir hafta 1 Hem Avustralyayı tecrid ve hem kadar süren Mercan denizi muharemiştir. şanmamn hususî bir sebebi buUmmade düşmanı buralarda üsler temininden belerinde Japonlar Amerikalılara üstün Çengelköyünde Taşocağı sokağında 8 dığı vesilesile, boşanma yoktur demek, RUMANYANIN TANINMIŞ SAN'ATKÂRI PIYANİST MADAM • • gelemiyerek Salamon ve cenubundaki numarada oturan Cibali İnhisarlar ku keyfî bir surette hareket etmek ve ha menetmek için Avustralyayı şimal do adaların işgalini tamamlıyamadan çekikati ahvali görmekten çekinmek de udan ccnub doğuya doğru ihata eden tu fabrikası şeflerinden İrfanm evine Salamon, Yeni Hebrid, Yeni Kaledonya kildiler. pencere camını kırmak suretile hırsız ğil midir?» (4). ve Yeni Zelanda adalarile bunların dogirmiş, iki kadın çantası, muhtelif kıyKezalik Japonlar, bir hafta evvel İşte bu gibi durumlarda eşleri evliB U A K Ş A M Saat 21 de mette yüzükler, kıymetli bir kol saati, lik hayatlnda devama zorlamak içüı ne ğularındaki adacıklan ve ada serpin Havai adalarının şimal batıya doğru küpe ve bir kesekâğıdı içinde duran es İçtimaî ve ne de ahlâkî hiç bir mü tilerini zapt ve işgal etmek, uzanan serpintilerinin en sonundaki ki gümüş paralan çalarak kaçmıştır. 2 Bu Büyük Okyanusun ortasında Midway adasım bir baskınla işgal etlâhaza varid olamaz. Bilâkis; böyle bir evliliğe mümkün mertebe çabuk son Amerikanın en büyük bir deniz ve mek istediler ve fakat kendileri basBir düzeltme vermek, hem sosyal ve hem kültürel lıava üssü olan Pearl Harbourun bulun kına uğnyarak muvaffakıyetsizlikle geri Evvelki sabah Üsküdarda iki ev ile bir bir ihtiyacdır. Demek ki boşanma mü duğu Havai adalarını almak, çekilmek zorunda kaldılar. Onların son likte yanan tekkenin Şeyh Hayrullah essesesi dinlerin veya kanun maddele3 Doğrudan doğruya Japonyanın günlerde denizlerde yegâne muvaffak Taceddinin Çarşamba tekkesi olmayıp rinin değil, içtimaî bir zaruretin eser emniyetini sağlamlamak için Aleut a oldukları hareket Alaskadan KamçatkaProgram : Bach Liszt ve diğer büyük şöhretlerin eserlerinden mürekkebdir merhum Şeyh Ziya Efendinin Perşembe ve neticesidir. Hukukun va/ifesi her ce dalarını ele gcçirmek. ya doğru uzanan Aleut adalarının en IBiletler SARAY sineması gişelerinde satılmaktadır. miyete ve her devre göre bu zaruretin tekkesi olduğu anlaşılmıştır. Japonya, üç madde halinde ifade ucundald Attu adasım işgal etmek ol (Baş tarafı 1 inci sahifede) kurtarıoısı Atatürkün büyük istiklâl ve İstihlâs mücadelesine başlamak üzeıe 16 mayıs 1919 tarihinde İstanbuldan ayrılıp Samsuna gitmiş olduğun'j eibette hatlrlajsınız. *Atatürk memleketimizin ve tarihimizin en karanlık günlerinde, Samsuna hareket etmeden evvel Istanbulda bu evde oturmuştu. Ve vatanın kurtuluşunu temin edecek ırücadoleyi bu evde kararlaştırmıştı. Bu itibarla İstanbulun en şerefli müzelerinden biri bugün ziyaretmize açılmakta olan bu küçük binadır. İstanbul Belediyesi vatan carıhile en yakın bir alâka taşıyan bu binada Büyük Dâhinin hatıralarlnı toplamak ve vücude getirdiği İnkılâbı resimler, şekiller, çizgiler ve diğer eserlerle canlandırmak için çalışıyor. Şimdüik yapılabüen maalesef çok bir şey değildir. Fakat tarih huzurunda bir vazifenin İfasına doğru atılmış şerefli bir adımdlr.. Valinin lzahatından sonra scrgi gezilmiştir. **# Vaküle içinde kira ik oturduğu Şişlideki tarihî ev, asıl dünien itibaren onun öz malı oldu. Kapısmdaki lâvhaya baktım. Bu, herhangi bir dünya malına tasarnıfu değil, tarih boyunca sürüp gidecek bir milkiyeti ifade ediyordu: Atatürk İnkılâbı Müzesi... İçeri girilince hemen karşıya gelen duvarda, Mücadele arkadaşı büyük İnönünün dilinden onun tarifini okuyoruz: Devletimlrin bânisi, milletimizin »adık ve fedakâr hâdimi, insanlık idealinin âşık ve mümtaz siması eşsiz kahraraan Atatürk, vatan sana minnettardır!> Odalan birer birer dolaşmağa başladık: Başında kalpağı ve ayağında çizmesile vatan haritasına Samsunda ayak basan Ebedî Şefi, safha safha... tâ Selânikte gözünü açtığı evden, son ikametgâhınm eşiği olan katafalkına kadar, adım adım takib ediyoruz. Askerî hüviyetirun İlk defa Trablus harbinde belirişi: Güneş yanığı yüzünü kaplıyan sert ve uzun sakalı ile Derne Kumandanı Mustafa Kemal... Daha sonra, Çanakkalede Anafartaları yapan adam... Ve nihayet millî mücadelenin yaratıcısı ve eşsiz inkılâbcı! Müzenin kuruluşunda gerçekten büyük hizmeti dokunan Selim Nüzhet Gerçek'in verdiği İzahata göre bina, 1928 de istanbul Belediyesince otuz yedi bin beş yüz liraya satın alınmıştı. Fakat müzenin kuruluşu bir hayli gecikmiş, inkılâba aid, şuradan buradan tedarik edilen kitablarla bir kısım eşyanm Beyazıddaki medreseye nakline mecburiyet hasıl olmuştur. Selim Nüzhet Gerçek diyor ki: « Şişlideki eve bunları sığdırmağa imkân bulunamadı. Atatürk inkılâbı müzesinin bugünkü şekli ile tanzimine başlandığı zaman, elde pek az malzeme vardı. Atatürk, evi mobilyalı olarak kiralamıştı. Samsuna gittikten sonra, eşyasından hatta bir iz bile bulunamadı. Tabii çırılçıplak bir odayı, cburası Atatürkün yatak odasıdır!» diye gösteremezdik. Esasen ev, yapılışı itibarile müze olmağa hiç de müsaid değildi. Atatürkün hayatını, binanın taksimatma uydurmak zarureti karşısmda, tedarik edebildiğirniz eşyayı, şöyle bir tasnife tâbi tuttuk: 1 Atatürk ve İstanbul. 2 Millî mücadele. 3 Atatürkün hayatı. 4 Atatürk inkılâbları. Tasnifte, Teşkilâtı Esasiye Kanunummuzda da yer almış olan ve altı okla ifade edilen umdeler esas tutuldu. binden sahneler... Ve sonra gene o devre aid sranıp bulunması, yorulmak bilmez bir gayrete bağlı olan bir çok canlı vesikalar... Kafalarda ve gönüllerde sert İzler bırakmış acı hatıralar... İşte Atatürkün babası. 1293 de, Rusyaya karşı açılan harbde, milis kıyafeti ile... (Bu resmi, Maarif Müsteşarı İhsan Sungu, Atatürke sağhğında hediye etmiş.) Bir vitrin içinde eski bir Selânik salnamesi... Sararmış yaprağm bir yerinde, Atatürkün babasının adı var: Evkaf kaleminde kâtibi sâni Ali Efendi! İşte Ankaraya geldiği zaman, zayiinden çıkarılan nüfus kâğıdi: Gümrük ve Inhisarlar Vekâletine «Müşir Gazi Mustafa Kemal Paşa geçmiş olan çay ve kahvenin içine kaHazretleri. nştırılan veya ona benzetilerek satılan Nüfusa kaydedildiği yer Hacı Baymaddelerin satışı kaçakçılık addolunram Veli mahallesi... Babası tüccardan muştur. Ali Efendi. Validesi Zübeyde HanımeYeni karara göre, çayda bu'unan vafendi. Doğum tarihi 1296 Selânik. sıfları taşımıyan ve memleket dahilinBu odada Ebedl Şefin askerî ve side yetişen bazl otları şekilce ça^a benyasî hayatmm beş merhalesi var: Samzetmek İçin işlemek, kurutmak ve bu sun Erzurum Sıvas Ankara ve suretle meydana çıkan otu satmsk kasBüyük Millet Meclisi Reisliği... dile taşımak, saklamak veya bilorek saBir köşede, uzun bir kâğıd göze çar tın almak, kezalik nohud, arpa vesair pıyor: Anadolu ve Rumeli Müdafaai madde karıştırılmış kahveyi sıtmak, Hukuk Cemiyetinin teşkline müsaade dşirerek satışa çıkarmak kaçakçılıktır. edilmesi için Mustafa Kemal imzasüe Karlşık kahvelerin beher kilosundan Sıvas vilâyetine verilen istida. İsüdanın .0, çaya benziyen otlarm beher kilo«muamele» gören kısmında Sıvas polis mndan 20 lira para cezası alınacak ve kısmı adlî reisi şu tşerh» i vermeğe ju maddeler musadere edilecektir. Eğer lüzum görüyor: bu maddeler ele geçirilemezse ceza İki «Merbut beyannamede esamisi mu misli olacaktır. harrer zevatm cünha ve cinayetle mahkum olduklarına ve hukuku medeniyeTemmuz ve ağustos ekmek den ıskat edildiklerine dair polis dairesince bir kayda tesadüf olunamakarneleri dığı...» Temmuz ve ağustos ayrna aid ekmek 8 temmuz 1335 de İstanbula gönderdiği istifanamesi de inkılâb tarihi karnelerinin dagıtılmasına dün başlanmıştır. Tevziat mahalle birlikleri taramizin unutulmaz bir sahifesidir: fından yapılmaktadır. Halka dağıtılan «Mücahedei milliye uğrunda serbest surette çahşmağa sıfatı resmiye ve as iaşe beyannamelerinin toplanması bu keriyem artık mâni olmağa başladı. Bu hafta sonunda lkmal edilecektir. gayei mukaddese için milleüe beraber Pirinç ve un nihayete kadar çahşmağa mukaddesatm Vilâyet emrine, halka dağıtmak Uzere namına söz vermiş olduğum cihetle pek âşığı bulunduğum silki celili askeriyeye 100 ton pirinç verilmiştir. Çatalca ve SilivTinin bazı köylerine dagılmak üzere bugün veda ve istifa ettim.» her gün 10 çuval un verilec«ktir. Müze için Atatürkün büyük nutuk Emekli sahne san'atkârları haricinde ancak üç kitabı tedarik edilebümiş: Biri telif, ikisi tercüme. Her için yurd ikisi de ayni adamm eseri. 1 Bölüğün Emekîi sahne san'atkârlannı düşkün muharebe talimi. 2 takımın muharebe talimi. Müellifi: Berlin Darülfü vaziyetten kurtarmak üzere, tesisine nunu Askerisi kadim müdürlerinden fcarar verilen yurd, Süleymaniyedeki Tıb General Litsman ve altında mütercimin medresesinde açılacaktır. Yurdun sür adı: Erkânıharbiye Kolağalarından M. atle açılması için, icab eden tertibatm alınmasına başlanmıştır. Kemal... Sehir haberleri Hilekârhğa müsaade yok! CUMHURlYET Hukukî düşünceler IHEM NALINA MIHINA! Evlilik fazileti ve boşanma meselesi Dr. Hufzı Veldet Barbaı osun fenerleri azar günü, deniz sporlan mevsiminin açılış töreni münasebetile büyük Türk Amiralı Barbarosun türbesini bir daha ziyaret ettim. Osmanlı İmparatorlu&una kendi hizmetile beraber bir devlet hediye etmiş ve Akdenizin dalgalan üstünde saltanat kurmuş olan bu büyük Türkün türbesi, düne kadar, odun ve saman yıgınlan, harab binalar ve barakalar arasına sıkışmış, bakımsız ve perişan bir yerdL Bir kaç yıl önce, onun Preveze zaferinln yüdönümü münasebetile türbesinin etrafı temizlenerek güzel bir park haline konulmasuu gene bu sütunlarda hükumetimizden rica etmiştim. O zaman Başvekil olan muhterem Celâl Bayar, bu ricamı yerinde buldu ve türbenin etrafı denize kadar istimlâk edilerek açıhnaga başlandı. Temizlik ve güzelleştirmek himmeti devam etmektedir. Vali ve Belediye reisimiz Dr. Lutfl Kırdann gayretile, işin büyük kısmı başarümıştır. Bazı küçük, kıymetsiz ve çukin binalar da ortadan kalktıgı zaman, burası Beşiktaşın en güzel yeri ve Barbarosa lâyık bir park olarak denize kadar uzanıp gidecektir. Aziz okuyucularun hatırlarlar kl, Bar. barosun türbesinin münasib bir yerine, onun demndeki harb gemilerinde kullanılan fenerlerin konulmasını ve bunlann her gece yakılmasını da rica etmiştim. Bu iş de yürümüştür. Donanma kumandanı muhterem Amiral Şükrü Okan, bu fenerleri yaptırmıştır. Fenerler için hazırlanan iki sütun da yerlerine konulmuştur. Fenerleri görmedün; fakat sütunları hiç beğenmedim. Çünkü bnnlar, Barbaros devrile hiç bir alâkast olmıyan, takriben birer metre yüksekliğinde, üzerlerine iki küçük büst veya süslü saksı konulabilecek bodur şeylerdir. Türbenin önünde ve iki tarafında, iki cılı* ve yerden bitme sütun asla blr güzellik ve tarihî hatıra teşkil etmlyor. Bunlann, yerini ve şeklinl, bütün ltirazlara ra|men, M. Prost'un seçtiğini söylediler. M. Prost blr şehircilik mütehassısıdır ama bir denlzcilik ve tarih mütehassısı değildir. Barbarosun sancak gemlsini de, onun fener direklerini de bilmez; bilscydi bu iki küçücük, büst kaidcsinl yaptırmaği aklına bile getirmezdi. Türkün denizcilik tarihine aid eserlerl de M. Prost'a sormak ve onun dediğlnl aynl kcramet saymak asla doğru değildir. Türk deniz. tarihini ve Barbarosun kadirgasını bilen mütehassıs Türkler vardır. Bu işte onlann fikri ve reyi, eibette M. Prost'un düşüncelerinden üstün tutulmak icab eder. Bn küçük sütunlar, Barbarosun türbesile tam bir tezad teşkil ettiği gibi, onlann üstüne konulacak fenerler de parka girecek çocukların ell yetişen birer oyuncak olacak, kirlenecek, üstlerine yazılar yazılacak, böylece bozularak harab olacaktır. Yüksek Denlz Ticaret Mektebi müdürü kıymetli denizcilerimlıden Sald Öıegfr kaptan, Barbarosun zamanında, şimdikl yeşil kırmızı sancak, iskele fenerlerinln bulunmadığım, başka şekil fenerler kulIanıldığım söyledi. Törende bulunanlann hepsl fenerlerin ya türbe binasının önündeki mermer sütunlann, yahnd da, caddedekl kapının iki tarafında yeni yapılan sütunlann üstüne konulması lüzumunda ittifak ettiler. Fenerler, her halde türbenin irtifaî ölçUsünde yüksek bir yere konulmalıdır. Görülüyor ki, iş esaslı blr tarihî tetkike muhtacdır. Dr. Lutfi Kırdardan mütehassıs denizcilerimizle tarihçileri» mize ve mimarlanmıza bunu tetkik ettlrerek fenerlerin tarihî şekli lle yerlerinl onlara tayin ettirmesini rica ederim. Muhterem M. Prost'tan da çlzmeden yukan çıkmamasını dilerim. Bundan sonra çaya ot, kahveye de nohud ve arpa karıştınlamıyacak 1 Kampa gidecek talebeler Aybaşmdan itibaren askerî kampa gidecek Ünlversite talebelerine, kamp devamınca ağır işçi karnesi verilecektir. VEFAT Matbuatm eski emektarlanndan Esad Satırlıgilin dün akşam öldüğünü teessürle öğrendik. Cenazesi bugün öğle üzeri Fatih Haydar caddesi Bıçakçı Alâeddin sokagındakl evinden kaldmlarak öğle namazını müteakıb cenaze namazı kıhnarak toprağa bıraküacaktır. Merhum emekli deniz yüzbaşüanndandı. Uzun yıllar ve bilhassa TTmuml Harb sıralannda Deniz matbaasının mürettibhane kısmı şefliginde bulunmuş, sonralan «Vakit> gazeteslnde, Akşam matbaası kitab kısmında, Vakit kitab kısmında ve İnhisarlar matbaasında çalışmış, kendisini herekese sevdirmiş, iyi ahlâklı ve mesleğinin ehli bir zattı. Ölüye rahmet, geride bıraktıklanna sabır dileriz. muştur. Bir kısım Japon filosu şimdi bu adacığın hemen batısındaki Sıçan adalarının Kyska limamnda bulunmaktadırlar. Bundan anlaşılabilir ki Japonlar Aleut adalarmı ve belki de bunların ortasındaki Dutch Harbouru zaptetmek niyetini takib ediyorlar. Mercan denizi ve Midway muharebelerinde her iki tarafın za>iatı belki ağırdır ve fakat Amerika Başamirahnın dediği gibi Japon deniz ku\rvetleri ehemmiyetli vazifesini göremiyecek derecede zayıflatılmış değildir. Onun için onlar Aleut adalarile Midway ve Salamon cenubundaki adalar için tekrar mücadeleye girişeceklerdir. Bu yüzden buralarda ve bilhassa cenubda Mercan ve Hebrid denizlerinde Japonlarla Müttefikler arasmda yeni deniz ve hava muharebelerinin çıkmasına intizar etmelidir. Japonlar buralara hâkim olmak mecburiyetindedirler. Aksi takdirde Amerika deniz ve hava kuvvetleri arttıkça onlann dunımu çetinleşecektir. Bu sebcble Japonlar için bu hedefleri eldo ederek Amerikalılarla İngilizleri batı Pasifikten tamaır.ile çıkarmaktan başka çare yoktur. H. E. ERKİLET Askerî vaziyet Pasifik hâkimiyeti SÜMER Sinemasuıda B A H A R RESMİ GEÇİDÎ OLDURUCU ORMAK ARLEN DEfiNNA DURBİN R İ G H A R D SYLVİÂ SERBESCU SARAY Smemasmda Türkiye KızıSay Cemiyeti Menfaatine BİR KONSER VERECEKTİR.