22 Mayıs 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Ditıamin Kuvvet Şurubu Piyasaya arzedilmistir. Her eczane ve ecza depolarında bulunur A. C. Akiska Lâborataart 19 uncu yılsayı: 6380 umhuri İSTANBUL • CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet. İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başrnuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 PEYAMİ SAFA'nın eserleri BİR TEREDDÜDÜN ROMANI FATİH HARBİYE 100 100 M. Turhan Tan'ın eserleri CENGİZHAN CİNCİ HOCA AVRUPA 75 100 50 Cuma 22 Mayıs 1942 Semih Lâfft^k Nemlekette sinir harbi yapanlar vatan hainleridir «Zehirli ve bozguncu şayiaların güzel yurdumuzda yeri olmadığını bilerek ona göre hareket edelim» Fesadcılara dikkat! Çukurova İlk buğday mahsulünü verdi Adana 21 (Telefonla) Çukurova ilk buğday mahsulünü verdi. Bugun üç ton miktanndaki ük buğday Toprak Ofise teslim edıldi. Ofıs, bölgenin bir çok mıntakasına ekipler yolladı ve bunlara müstahsilin malını zamanında satın almak, bedellerinl hemen ödemek maksadile gereken mıktarda para verdi. Toprak Ofisi mıntaka utnum müdürü ile başkontrolör ekıplerin faaliyetini yakından teftiş ve tetkik ediyorlar. Bugüç O^anm bir çok yerine bol yağmijkdüştü. Pamuk mahsnlü çok faydl^ördU. Reşad • Yeni harbin sürprizleri undan sonra >enı dalıa ne gıbi surprizlerle karşıiaşacagımuı tajin edebilmek kebanete bağlı bir iştir, yani imkânsızoır. Fakat muhakkak olan sey, şimdıje kadar olduğu gıbi bundan sonra da hatır ve hayale geinıedik bir takım işler karfisında buiunacağımızdır. Meselâ Asya işleri ve bilhassa bu kıtanın doğusu durumları uzerınde mutehassıs sajıian Andre Dubosq otedenberi ileri surıiugu ban fikirlerde bugün de ısrar ederek hâSâ Japonyanın Asja işleri üzerinde Rusja ile pekâlâ anlaşabileceği iddiasından vazgeçmemiştir. Bu çok garib bir iddiadır ki yeni dunya harbinin aHığı yeni cereyan onıinde artık butun butun nodası geçmiş sajılmaU idi. Hajır, hâdiselerin malum olan jürujuş şekillerine rağmen Asya işleri mutehassısı olan Fransız muharriri, vaktile üzerinde çok yazdığı ve hatta bir kitab bile telil ettiği mevzuunu bir turlu bırakmıyor ve ona dort elle sarılmış olmakta dcvam ediyor. A. Dubosq'un bu iddiasında nekadar esaslı veja haklı çıkabileceğini bilmiyoruz. Hatta, şimdiki haller ve şartlar içinde. bu iddiayı diğer bir kısım Avrupa matbuatı gibi biz de azçok garib buluyoruz, Fakat bu harb devam edip giderken hatta muhali farzederekonun gerçekleşebileceği bir gitnü düşünuniiz. Bu, herkesj hayretten donduracak bir surpriz teşkil etmez mi? • A. Dubosq'a göre Rusya. aslen Asyalı insanların cemiyet ve devletidir, ve Asya kıfası Japonya ile Rus>aya yetecek kadar geniştir. Asyanın bu iki dinamik camiası bu geniş kıt'a üzerinde çarpışmaktan ziyade dayanısmağı tercih edeceklerdir. Hâlâ mi. şimdiki hâdiselerden sonra da mı diyeceksiniz. Evet, Asya mutehassısina göre hâlâ ve hatta bilhassa şimdiki hâdiselerden sonra belki daha ziyade ojle. Bu fikri istikbalin sakladığı ihtimaller arasmda sadece bir nıisal olarak kaydetmekle iktifa ederken bundan önce gene bu cihan harbinin bizi buna benzer siirprizler karşısında bulundurrnuş olduğunu hatırlıyoruz. Bu sürprizlerin en önemli iki tanesi Almanya ile Rusya arasındaki hâdiselerde gorulmüştür: Birincisi Almanya ile Rusyanın 23 ağustos 1939 da Moskovada imzaladıklan dostluk ve saldırmazlık paktında. ikincisi Almanyanın geçen 1941 haziranmın 22 sinde Rıısyaya taarmzile açılan >eni harb safhasında. Alman Rus dostluk ve saldırmazlık paktı adeta bir nevi ittifak muahedesine benziyecek kadar samimî ve kuvvetli gorünüyordu. Garb milletleri arasında harbi mümkün kılarak dünyayı ateşe veren ilk vesika budur. Almanya bu paktın şarkta kendisine sağladığı emniyete dayanarak garbda rahat rahat harbini yapmağa gitti. Belki Rus cephesinde Moskova paktile bu neticeleıin böylece gerçeklesmesi gajesi takib edilmiş oluyordu. Fakat neye yarar ki Fran sa umulduğu kadar dayanıklık gosteremiyerek üç hafta gibi hayret olunacak kadar kısa bir zaman zarfında yıkılıp gittiği için hesablar altüst oldu. Bu da kendi basına bir sürpriz sa\ ılacak kadar önenali bir olay değil midir? ve İngiliz donanmalarına Bu günkü dunya savaşının mücadele vasıtalarından bir mühimmi de sinir harbidir. Bir memieket efkârı umumlyesini yerinden oynatıp şaşalatmanın ne buyuk bozgunlara yol açabileceğini hesabllyanlar, ruh kargaşalığı ve güvensizlik yaratmak istedıkleri yurdlara daima bu sinsi mikrobu aşılanağa çahşmışlardır. Zaman zaman Türkiyemiz de bu namerd Usullere hedef tutuldu, fakat hakikaten bir kaya salâbetile bütün menfi fikir cereyanlarma goğüs veren olgun Türk milli birliği, hiç bir tereddüd veya gevşeklik emaresi göstermeden bütünlüğünü, sağlamlığını muhafazaya devam etti. Sinir harbi her zaman haricî politika zorlamaları veya yakın harb tehd'dleri suretinde olmaz. Bazan da halkın gıdası, refahı, huzuru üzerinde endişeler ve korkular uyandlrmak, bu suretle cemiyetin mudirlerlne karşı emniyetsizlik yaratarak iç nizamı baltalamaıc yollarjnl tutar. Son zamanlarda bunların muhtelif misalini görüyoruz. İaşe durumumuz etrafmdaki abes dedıkodularda muvaffak olamıyanlar, İs İngilterenin muhtemel hareketlerine tanbula aid ekmek ihtiyacı üzerinde ol karsı tutacagı yol henüz belU olmıyan Fransız Başvekill Laval grazetecüerle sun fıklrleri bulandırmak için, bu yan göriişiiyor İstanbulda geçirmeğe geleceklere ekmek verilemiyeceği şayiasını yaymışlardır. (Arkası sahife 3 siitnn S te) 3 ton tutan mahsulü Toprak Ofisi satın aldı a 1942 masraf ve varidat bütçelerine 10 milyon lira zammetti Hükumetiniz, (evkalâde zaruret olmadıkça, para tedavül hacmini genişletniyecek Ankara 21 (Telefonla) Pazartesi günü muzakerlerıne beşlanacak olan 1942 mali yılı bütçesi münasebetile Büyük Millet Meclisinin hafta içinde hergun toplanacağı anlaşılmaktadır. Hukumet yeni masraf bütçesini 384.035,101 lira üzerinden teklif etmişti ki geçen yıl bütçesine nazaran 74 milyon 294,705 lira fazla idi. Maahaza hükumetin 3 ilâ 4 ay evveline gore hesab(Arkası sahife 2 sütun 1 de) Peynir yag Hatları Ticaret Vekâletinin kararına göre yeniden tanzim olundu Turyağ da 32 kuruş ucuzlatıldı Ticaret Vekâletince tespit edilmiş olan sütten mamul maddelerin fiatları şöyledir: Tam yağlı beyaz peynirlerin toptan fiatı 100, perakende 120, yarı yağlılann toptan 87, perakende 105 ve az yağlılar toptan 70, perakende JB5 kuruştur. Kaşarpeynırleri halis koyun sütünden tam yağlı toptan 170 perakende 195, yarı yağlı toptan 140, perakende 160 kurustur. Tam yağlı peynirlerin markaları kimyahanece yapılacak tahliller neticesinde tevsik ve Fiat Murakabe Komısyonunca ilân olunacaktır. Tulum peyniri, tam yağlı toptan 120, perakende 140, yan yağlı toptan 105, perakende 120 ve az yağh toptan 85, perakende 100 kuruştur. Tam yağlı peynirler kuru maddesinin yüzde 41 süt yağı, yan yağhların yüzde 25 süt yağı ve az yağhların yüzde 15 veya daha aşağı süt yağı bulunacaktır. Şark cephesinden resimler: Şimal kesiminde maklnelitüfeklerle mücehhez Sovyet birlikleri bir mnsademe esnasında ingiltere ve Amerika 22 BİRDEN YAPIYOR Fransız Somalisi İngiltere tarafından işgal edilmesi ihtimali kuvvetleniyor Kerç'in doğmunda^ f« Amerikada tezgâha konan gemiler: 15 zırhlı,ll uçak gemisi, 6 büyük 48 küçük kruvazör, 200 muhrib, 70 denizaltı • • ' ı I Londra, Fransayı, Almanyaya karşı harb halinde bir memieket sayıyor Ankara 21 (Radyo gazetesi) Evvelki akşam tngıliz uçaklan Vişi üzerinde uçmuşlardır. Bu hâdise Fransada İngiltere aleyhine tahrikleri yeniden çoğaltmış bulunmaktadır. Bu arada Ingilızlerın Cıbuti ve Dakarı işgal etmelerinden bahsolunmaktadır. Çok şiddetli savaşlar devam ediyor Londra Alman taarruzunun Timoçenko ordusunu tehdid ettiğini bildiriyor Harkof bolgesi harekâtına knmanda ettiü anlaşılan Alman ordular trrupa knmandanı Mareşal Von Bock I ı Cibutideki feci açlık Lyon 21 (a.a.) Gazeteler, Cibuti halkının gıda dunımunun feci bir hal aldığını kaydetmektedirler. Şimdiye kadar müstemleke Madagaskardpn bazı glda maddesi ve malzeme almakta bulunuyordu. Fakat İngilterenin adaya karşı yaptığı tecavüz bütün ticarî hareketleri durdurmuş ve Cibuti halkını açlığa mahkum etrriştir. Millî Çin hükumet reisi ve baskumandanı Mareşal ÇanKayŞek JAPÖFLAR Sarkî Cine » • yeni ihrac yaptılar YUNUS NADİ fArkası sahife 3 sutun 7 de) Londra 21 (a.a.) Londradan öğreniliyor: Bırleşik Amerika ve İngilterenin halen inşa edümekte olan 22 zırhlüan vardır. Bunlann büyük kısmı bitmek üzeredir. Bu 22 zırhlı daha şimdiden hızmete girmiş bulunan dört yeni arhlıdan tamamen ayrı olarak yapılanlardır. Birleşık Amerikanın şimdiki halde tersanelerinde 15 zırhlı, 6 savaş kruvazorü, 11 uçak gemisı, 48 kruvazorü, 200 e yakın muhribi, takriben 70 denizaltısı ve yuzlerce denizaltı avcısı ve mayin tarayıcı ve başka yardimcı gemıleri de vardır. Tatbık edilmekte bulunan sansör İngiltere deniz kuvvetlerinın gelişmelerı hakkında izahat vermeği yasak etmiştir. (Arkası sahife 3 sütun 6 da) Fransa bitaraf değil mi? Londra 21 (a.a ) Röyter ajansının diplomatık muhabiri, Cezayir sahili açığında Vişi hükumetine aid bir Fransız av tayyaresinin bir deniz tayyaresıni denıze duşürmesi münasebetile Vişi tebliğinde bu İngiliz tayyaresinin kara sulan üzerinde uçtuğundan bahsederek diyor ki: Yapılan tahkıkat bu uçağın hücuma uğradığını ve sahılin 20 mil açığında denize mecburî bir iniş yaptığmı göstermiştir. Vişi, kara sularına tarafsız memieket karasuları gibi hürmet edilmesi Çungking 21 (a.a.) Çin tebhğinde hakkına sahib olduğunu anlamamk istikaydedıldığine göre içi askerle hmcayor. Halbuki hakikatte Fransa tarafsız bir memieket değil, Almanyaya karşı hınc dolu 20 kadar Japon harb gemisi çarşamba sabahı birdenbıre Mın nehri(Arkası sahife 3 sütun 5 te) nin ağzı açığında görülmüştür. Açılan mania ateşinin himayesi altında kıt'alar nehrin şimal sahiline, Foochou'nun munsabı istikametınde karaya çıkarılmıştır. Burada muharebe devam etmektedir. Japonlar Chouki'nin cenubu garbisinde Chekiang'da bir kaç kere Çin mevkilerine taarruz etmişlerdir. Bütün bu taarruzlar geri püskürtülmüş ve mukabil taarruza geçen Çinliler Japonlan ağır kayıblara uğratmışlarsa da Japonlar muharebeye takviye kıt'aları sevketmeğe devam etmektedirler. Yunnan eyaletinde Çinliler kervan yolu üzerinde ilerlemeğe devam ederek Tengşung"un şarkmda stratejik bir noktayı işgal etmi^lerdir. Turfandahk vasfı olan peynirlerden maada peynirlerin azamî fiat hadleri Fiat Murakabe komisyonunca komılmadan clüks» namı altında satılmaları memnudur. Yüzde 83 sütyağını havi tuzsuz kahMoskova 21 (a.a.) Sovyet öğle tebvaltıhk tereyağı (safı bir kiloluk hesabile ve manda veya inek kremasından liği: Kıt'alarımız Harkof istikametinde mamul) perakende 380, taze koyun ve taarruz hareketlerine devam etmişlerya buzhane kremasından ikinci nevi dir. Kerç yanmadasında, yarımadanuı 325 kuruş. Bu fıatlarda bütün masraflar doğu kısmında şiddetli savaş devam etmiştir. dahildir. Sovyet tebliği eki, Almanlann Rus ileSİİİVTİ tipi yoğurt perakende 50, ri hareketini durdurmak gayretile Harkaymakaltı yoğurtu 35 kuruş. kof kesiminde yeni karşılık taarruzlara Turyağ fiatı indirild» giriştiklerini bildirmektedir. Bütün bu Ticaret Vekâleti, Turyağı fiatlan ü karşılık taarruzlar, ınsan ve malzeme zerindeki itirazları tetkik ve katî for bakımından Almanlara çok pahalıya mülü dün Bölge İaşe mudürlüğune bil mal olmuştur. Almanlar yalnız bir kedirmiştir. Bu formüle göre Turyağın simde yaptıklan bir taarruz esnasında toptan fiatı 160 kuruştan 143 kuruşa, yedi yüz ölü vermişlerdir. Ruslar ayni perakende bakkalların satış fiatı 187 ku zamanda bir çok esir almışlardır. ruştan 155 kuruşa İndirilmiştir. Bakkalların evvelce yaptıklan mubayaattan verdikleri fazla para kendilerine Yıibak müessesesi tarafından iade olunacaktır. Bu suretle Turyağı fiatı 32 kuruş birden ucuzlatılmıştır. H^Tkof kesiminde Bazı önemli mevziler işgal edildi 5 aydır Murmansk yolunda 10 harb gemisi ile 27 vapur batırıldı <Telgraflar 3 iincö Yunnan eyaletinde Çin mukavemeti gittikçe kuvyetletıiyor Almanların Kerc zafcini Ruslar yalanlıyorlar Moskova 21 (a.a.) Timoçenko ordusu Harkof cephesinde ilerlemektedir. Almanların Harkofun 120 kilometre cenub doğusunda yandan çevirme hareketi hiç bir netice vermemiştir. Sovyet başkomutanlığı bir hafta için(Arkası sahife 3 sütun 3 te) 450 milyonluk yol inşaatı geri kaldı Nafıa, masrafı 84 milyon lira tutacak yollara dair yeni bir plân hazırladı Ankara 21 (Telefonla) Birinci sınıf devlet yollan olarak 20 sene zarfında inşası tasarlanan 15500 kilometre uzunluğundaki yol şebekesinin tahakkuku için 450 milyon lira sarfı icab etmektedir. Nafıa Vekâleti bu imkânın tahakkukuna intizaren uzunluğu 4900 Km. ve inşa masrafları yekunu da tahminen 84 milyon lira tutan bir kısmı ihtiva etmek üzere ikinci bir program hazırlamı^tır. Program önümüzdeki malî yıldan itibaren her 16 milyon liralık tahsısata gore tanzim edılmiştir. Bir Türk motörü daha taarruza uğradı ı Cenubî Çinde Çungking 21 (a.a.) Chekiang'da cereyan eden çarpışmalan analtan teblığ Japonlarm Chouki'e vardıktan sonra cenub istikametinde 5 kol halmde ilerlemekte olduklarını bildıriyor. Burada şiddetli bir muharebe cereyan etmektedir. ÇanKayŞek komünistleri tevkif etmiş Tokyo 21 (a.a.) İyi bir kaynaktan alınnn haberlere göre, Mareşal Çang Kay Şek Çungking hükumeti aley (Arkası sahife 3 sütnn 6 da) Raradenizde taarruza uğrıyan Türk motörlerinden «Duatepe» nin mürertebatı aşağıda gcminin evvelce alınmış bir resmj Şehrimize gelen malumata göre, 19 mayıs gecesi Karadenizden limanımıza doğru seyretmekte olan, Türk bavrağını taşlyan «Mahbubu cihan» İsİmU C0 tonluk küçük Türk motörü meçhul bir denizaltınnı tecavüzüne uğramıştır. Mahbubu cihan mühimce hasara uğrıyarak bu tecavüzden kurtulmuştur. Diğer taraftan Duatepe motörünün mürettebatı şehrimize gelmiş ve ifadelerine müracaat olunmuştur, Amerikan donanmasının yeni birliklerinden bir zırhlının yan taretler bir ates, esnasında