8 Mayıs 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

YENİ MEGMUA Kıymetli san'atkâr ressam Münif Fehimin resimlerile ve çok zengin bir miindericatla baştanbaşa renkli olarak YARIN ÇIKIYOR Sabırsızlıkla beklejiniz!.. 19 uncu yılsayı: 6366 umhuriyet Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmııharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 REŞAD NURİ GÜNTEKİN İSTANBUL CAĞALOĞLU Cuma 8 Mayıs 1942 3 iincü bası, 23 üncü Muharririn ATEŞ GEC 50, AKŞAM GÜNEŞ: AKSAM CÜNESİ Semih Lutfi Ekmek üzerindeki Tedbirier muvakkattir yolundaki tedbirlerine devam ediyor Üç gündür, İstanbul hslkı 11e, yurdumuzdaki bütim buyuk şehırler ahallsi, ekmek istifokaklartain gundellk değişmelere tâbi tutulduğunu gorduler. Evvelki finn varım, dun tam istıhkak miktarınca ekmek alan halkımız, bugün de ekmek hakkının yarısils idare olmak vazıvetindedirler. Baş gıdamız olan ekmeğin halka tevzii. evvelce mevcud stoklarımıza İstınad eden bır he>ab uzerinden tahdid edümiş ve karne usulünün tatbikl, her vatandaşın biraz noksan da olsa behemehal gunluk ekmeğini alabılmesini temin etmişti. Bu tahdidi milletimize topyekun memnuniyetle kabul edilir bir tedbir olarak gosteren mucib sebeb, vatanımızın harb ateşleri ortasında sakin bir barış yurdu olarak kalması uğrunda severek katlanmamız icab eden fedakârlık lüzumuvdu. (Arkası sahife 3 sutun 5 te) Hükumet, ekmek istihkakını genişletmek Harb sona ermek üzere Erzurum ve Samsundan ayni zamanda Ingilizler DiegoSuarez üssile Antsirana mevkiini zaptettiler Çörçil, bu mevkileri müdafaa eden Fransız kuvvetlerinin fesüm olduklarını bildirdi Londra 7 (a.a.) Avam Kamarasında bugün Madagaskar hakkında beyanatta bulunan Çorçıl demlştir ki: « Mumkün olduğu kadar kan dökülmesinin önüne geçmek için ber sınıftan pek mühim kuvvetler kullanılmıştır. Bu husustaki hazırlıklar üç aydan fazla devam etmiştır. Karaya asker çıkarma hareketleri muvaffakıyetle başanlmış ve salı günü akşamı kıt'alarımız Fransız kuvvetlerile temasa geçmişlerdir. Antsirana mevziine karşı yapılan ilk hücum bin kişiden fazla zayıatla geri püskürtülmüşse de adadaki kuvvetlere kumanda eden General Sturges gece ;ekrar taarruza geçerek Antsirana geçidini zaptetmiştir. Fransız deniz ve kara kuvvetleri kumandanlan teslim olmuşlardır. DiegoSuarez şehri de zaptedilmiştir. Bu sabah erkenden h'manın giriminde Oronjai bataryalarma karşı yeniden taarruza geçilmiştir. Bu bataryalar da şimdi teslim olmuştur. İki tarafın kumandanları bu arahk bir protokol tanzim etmekle meşguldürler. Amiral yfret'in kumandasmdaki kuvvetli himaye filosunun mayin tarayıcı gemileri vazifelerine başlamış oldukları için fılonun saat 15.30 a doğru Grinviç saatiDiego Suarez limanına girmesi muhtemeldir. Muhtelif nevilerde tehlikelerle Ankara 7 (a.a.) Kurtuluş Savaşının başında Ebedî Şef Atatürkün Anadolayı ılk defa ayak bastıklan günun yıldonümüne raslıyan 19 mayıs spor ve genclık bayrammda Ankârada bıtmek üzere cGenclik bayrak koşusu» nun ıkıncisi yapılacaktır. Hazırlanan programa nazaran, koşu Atatürkün o tarıhte Ankaraya gelişleri istikametınde, Samsun ve Erzurumdan başhyacaktır. iki istikametten gelen ve Sıvasta birleşecek olan atletler yollarına devamla 19 mayısta saat 12 de Ankaraya varacaklardır. Her bolge kendi vilâyet hududları içinde bölgesi atletlerini koşturacak, yol üzerinde bulunan kaza, nahiye ve köy genclerine Ebedî Şeften Millî Şefe ulaşacak armağanı taşımak fırsatı verilecektir. Her atlet yalnız gündüzleri olmak üzere, iki kılometre koşacaktır. Atletler Erzurumdan: 11 mayıs pazartesi saat 11 de, Samsundan: 13 mayıs çarşamba saat 11 de ve Sıvastan: 16 mayıs cumartesi saat 6 da hareket edeceklerdir. Her bölgenin komşu bölgeye vilâyet hududunda armağanı teslim gün ve saat şu suretle tespit edilmıştir: (Arkası sahife 3 sütun 4 te) Madagaskarda Ebedı Setten Milll ÂFRIKAr başlıyacak olan bayrak koşusu ekipleri Sıvasta birleşecekler n doğru ifadesile bu mesele Fransa ile AngloSakson âlemi arasındaki munasebetlerin meselesidir. Madagaskann Ingilizlerce malura olan şekil ve sebebler altuıda işgaline teşebbus olunması Fransada şiddetli bir tepki (aksulâmel) ile karşılandı. Reis Ruzvelt, bu işgale karçı gosterilecek askerî mukavemeün bütün müttefiklere karşı harbin goze alınması manasında telâkki olunacağını söylemişti. Madagaskardaki Fransız kuvvetleri, ifasında bir an bile tereddud ve gecikme gostermedikleri müdafaa vazifelerinde Vişi'nin tam ve kat'î tasvib ve teşvikine mazhar oldular: Mareşal Peten Madagaskar mudafaacılarına gonderdiği mesajile vatan \azifesinin ifasında kendisinin onlann yanında olduğunu bildirdi. Butün Fransız müsellâh kuvvetlerinin idaresini kendi şahsmda toplamış olan Amiral Darlan bu vesile ile de Ingilizlere karsı ateş pusküren bir mesaj gondermeğe koştu. Hukumet Reisi Laval Ruzvelt'in teca\uze karşı müdafaanın harb sebebi ittihaz olunacağı hakkındaki iddiasını garib buldu, ve Madagaskar a tetcih olunan taarruzu şiddetle protesto etmekle beraber herhalde Amerika ile Fransa arasındaki münasebetleri ihlâl edecek hareket ve faalijetin Fransadan gelmij eceğini ifade ejledi. Diplomasi sahasındaki bu tezahürlerin yanıbaşında Madagaskarda müdafaa devam edijor, ve hâdise şimdiki halde Fransız İngiliz münasebetlerini daha ziyade zehirlemiş olmakla kalıyor. Zaten bu meselenin doğurabileccği neticeler arasında bir mühimminin de bundan ibaret olacağı malumdu. Nitekim öyle de oluyor. Reis Ruzvelt'in Madagaskar müdafaasını harb sebebi ittihaz edeceği ve icab ederse Amerikanın bu işte kendi kuvvetlerile İngilulere katılacağı johındaki çok şiddetli sozleri, ingiliz durumunu tak\i\e etmek maksadile Fransızlara bir gozdağı venniş olmak maksadına matuf olup hakikatte Madagaskarda zaten miktarı çok olmıyan Fransız müdafaacılannın vazifelerini ifa eylemelerinde Amerikaca da bir cinayet mahiyeti gorulemiyeceğine şüphe joktur. Yalnız Madagaskardaki Fransı/ların nıukavemetinden dolayı Amerikanın ve İngilterenin butun Fransaya karşı harb ilânuıa kadar ileri gideceklerine kinıse ihtimal veremezdi. Bu gozdağile Amerikanın temin etmek istediği maksad, bu meseleden asıl Fransanın bir harb sebebi çıkarmamasından ibaret olacağına hiıkmedilebilir. Hakikaten o zaman gaile büyür ve yeni dünia harbi cidden arabsaçına benzijecek bir kansıklıkla daha vahim akıbetlere sürüklenirdi. Fransa, hâdiseden çok müteessir olmakla beraber Amerika ile de bozuşmağı icab edecek olan böyle bir duruma sürüklenmekten sakınmaga itina etmistir. Basvekil ve Hariche Nazırı Laval Amerikaya verdiği protesto notasında adanın >a harb sonunda veya kullanılmasına lüzum kalmadığı zaman iade olunacağı hakkındaki Amerikan ifadesini sened ittihaz eylemiş ve zaten Amerika ile muharib olmak teşebbüsünün Fransadan gelmiyeceğini de açık söylemiştir. Böylelikle Reis Ruzvelt'in varmak istediği maksad husul bulmuş ve Madagaskar işgali münhasıran bu ada üzerindeki hücum ve müdafaa haıeketlerine münhasır kalmış oluyor. Yalruz bu yeni vaziyet AngloSaksonlarla Fransa arasındaki münasebetleri bir parça daha kanştırmıştır. Bununla beraber biz Piyer Laval'in Madagaskar işgalinden doğan vaziyeti gorüşmek üzere bugünlerde Berline gideceği hakkındaki haberlere inanmıyoruz. Kaynağı Londra olan bu haberlerin Fransada Madagaskar işgalinden doğan ve doğacak karar ve hareketleri anlamak istiyen tecrübe balonu mahiyetli işler cumlesinden olacağına daha ziyade ihtimal vermek yerinde olur. Bu meseleden dolayı Laval'in Berline gitmesi, bu memleketin icab ederse AngloSaksonlarla bozuşmağı goze alan bir duruma düstüğünün ifadesini teşkil ederdi. Vişi Pijer Laval'e atfolunan bu Berlin seyahatini ne teyid etti, ne de tekzib. Zaten Laval'in protesto notasrle matbuata beyanatı Fransa bakımından vaziyeti kâfi derecede aydınlatmış bulunuyordu. Fransız müstemlekelerinin uğnyabiYUNUS NADİ (Arkası sahife 3 stttua 4 te) Madagaskar meselesi ^ '&/ / \ Madagaskar harekâtını gosterir haritalar: Sağdaki kroki Diego Suarez üssüne karşı yapılan çıkarmalan izah etmektedir Askerî vaxiyet Madagaskar müdafaâsı Teslim olan Diego Suarez üssü garnizonundan ibaretse, adadaki Fransız kıt'alan Ingilizleri epeyce ıığraştırabilirler Yazan: Emekli General N •> •• Atlantikte her gün karşılanan facialardan: Torpillenen bir vapur batıyor dolayısile Âlmanlar Atlantikte, CoridTİM'm yeniden 138 bitt tonluk 22 vapur batırdı Berlin 7 (a.a.) Alman ordulan başLumandanlıgı tarafmdan neşredilen huiusî tebhğ: Atlas Okyanusunun garb bölgesinde duşman gemılenne karşı yapılan mücadele esnasmda Alman denızaltılan yeniden buyuk muvaffakıyetler kazanmışardır. Denizaltılarımız şimalî Amerikanın şark sahıllerı boyunca ve Karaib denizmde 138 bin tonluk 22 vapur batırmışlar ve 17 bın tonluk dığer iki gemıyı de hasara uğrattnışlardır. Denizaltı harbi şiddetlendi Nadagaskar Bir Amerikan radyosuna göre Alman generalleri, harb mes'uliyetini Nazilere yükliyerek Müttefiklere sulh teklif edeceklermiş! H. Emir Erkilet | beyanatı «Amerika ile Fransatıın harb halinde bulundukları söylenemez!» Fransız donanması Tulondan harekete hazır bir vaziyette imiş Vaşington 7 (a.a.) Hariciye Nazırı Cordell Hull Madagaskara daır Amerıkan notasma Fransanın verdiği cevabın Vaşmgtona geldiğinı gazetecılere soylemış ve derruştır ki: c Fransız notasına bir cevab verilmesi hususu, bu notaya bir cevab verilip verilmemesi lâzım gelıp gelmiyeceği tetkik edildikten sonra kararlaştırılacaktır. DıegoSuarezdeki askerî duruma aıd Amerika Harbiye Nazırlığınca ahnan haberler bu vaziyeti iyice gosterecek mahiyette değildir. Fransız mukavemetinin derecesi dahi bilinmiyor. Bunun içmdir ki Fransamn Amerika Birleşik devletlerine karşı harb hali almış olarak telâkki edılip edilmiyeceği hakkında şimdıden bir şey söylenemez.» İngiltere BasvekUi M. Çorçil dolu olan bu harekât büyük bir gavret ve şiddetle yapılmıştır. Fransızlar da büyük bir kahramanlık ve disiplinle çarpışmışlardır. Kalben muşterek düşmana karşı birleşmiş olan memleketlerimizin kıt'alan arasında kan dokülmüş olmasına pek müteessiriz.» Londra 7 (a.a.) Vışiden bildiriliyor: Madagaskar umumî valisi M. Annet çarşamba akşamı Madagaskardaki durumun «buhranlu olduğunu bir telgrafla bildirmiş ve şöyle demiştir: (Arkası sahife 3, sütun 3 te) lngilizlere göre Buz denizindeki muharebeler Londra 7 a a. Amiralhğm bir tebığme gore Rusyaya eşya göturen ve Şimal Buz denizinde Alman taarruzuna uğrlyan kafılelerden birisi zayiatsız yerine varmış. 13 nisanda Edimburg krurazörü yaralanmış ve terkedilerek baırılmıştır. Bu muharebede bir Alman muhribi batmışur. Mayısın birinci gunü baska bir kafileye yapılan taarruzda İngiliz nakliye gemisi batlrılmıştır. Fransız mukavemeti uzun sürmiyecek Ankara 7 (Radyo Gazetesi) Boston radyosunun verdıgi bir habere gore, Alman generalleri basta Mareşal Brauchich olduğu halde bir toplantı yapmışlar ve Almanya 1942 de harbi kaybederse sulhu kazanmak için bir takım tedbirier düşünmüşlerdır. Harb kaybedilırse, generaller her şeyden nazilerin mes'ul olduğunu söyliyerek nazilerden temizlenmiş bir Almanya adma müttefiklere sulh tekhf edeceklerdir. Radyonun ilâve ettiğine göre, nazılerle hiç bir şekilde sulh yapılmıyacağı gıbi nazilerin kuklalarile de bir sulh mevzuubahis olamaz. Boston radyosunun verdiği bu haberi ihtiyat kaydile kabul etmek lâzım geldığıni söylemeğe bile lüzum yoktur. r Suikasd ıtnıhakemesinden iııtıbalar Londra 7 (a a.) Amırallık dairesi «Jaguar» torpıdo muhribınin battığını bıldirmektedir. İngiliz tayyarelerinin akmları Londra 7 (a.a.) Hava Nezaretınin tebhği: Bomba tavyarelerimiz kuvvetli teşkilFransız donanması hakkında ler halmde dun gece cenubî Almanya ümühim kararlar veriliyormuş :ermde yeniden uçmuşlardır. Nantes'de doklar bombalanmıştır, Londra 7 (a a.) Ofi bildiriyor: Dığer cıhetten tayyarelerimiz işgal alDaily Express gazetesi, Fransız kabitmdaki topraklarda düşmanm hava sa nesinin dünkü toplantısmdan bahsederhalanna taarruz etmişlerdir. ken bu toplantıda mühim kararların veBomba tayyarelerimizden 7 si dönme rildiğıni yazıyor. Bılindiği veçhile kuvmiştır. (Arkası sahife 3 sütun 5 te) Bir İngiliz muhribi bath Fevkalade zamanlarda mal sahibi olanlar Ağır ceza hükümleri konulan bu önemli kanun lâyihası bu gün Mecliste görüşülecek Ankara 7 (Telefonla) Fevkalade | hallerde haksız olarak mal iktisab edenler hakkındaki kanun lâyihası Dahihye, Mıllî Müdafaa ve Adliye encümenlerınden geçerek Meclısın yannki toplantısının ruznamesine almdı. Lâylhanm son şeklinde yeni hukumlere tâbi olanlar şoyle tespit edıhnektedir: €Aşağıda yazıh ki:nsejere fevkalade hallerde haksız mal lktısab edenler hakkındaki hükumler tatbık olunur: 1 Devamlı veya muvakkat sıırette bir âmme vazlfest veya hızmeti gören devlet veya her turlu âmme muesseseleri memur ve mustahdemleri, 2 Devamlı veya muvakkat surette, ücretli veya ucretsiz, ihtiyarî veya mecburî olarak bir âmme vazife veya hizmeti goren dığer kimseler, 3 3659 sayılı kanunun mevzuuna giren müesseselerde hizmet edenler, 4 Âmme menfaatlerine hâdım cerr.iyetlerm idare uzuvlarile ücretli veya ucretsiz memur ve müstahdemler. 2556 sayılı hâkimler kanununun tahSağda suçlulardan Pavlof, evvelki kik ve tâkibe dair 6 ncı babı hükümleri günkii celsede iddialarını serde mahfuz kalmak şartile hâkim ve müdderken, solda maznun Kornilof deiumumilerle hâkim sınıfından sayılanlar da bu kanun hükümlerine tâbi derin bir dikkatle muhakemeyi olacaklardır. . dinliyor .(Arkası sahife 3 sütun 6 da) Bir İnçila deniz knwet?n'r. kar adasmın şimal ucuna asker çıkardığı malumdur. İngiliz Tuğamirah 5 mayıs sabahı, icraata baslamadan, fecir vakti DiegoSuarez Fransız deniz üssünün komutanı albaya kayıdsız ve şartsız teslim olması için bir ültimatom göndermiş, o da reddettiği için mahallî muharebe hareketleri başlamış. İngilizlerin Madagaskara kııvvet çıkarmak için adanın şimal ucunu seçmeleri, ucların ve yarımadalann hem asker çıkarmağa, hem de ilk asker ve kuvvet çıktıktan sonra bunun kolay bir surette rurunmalanna en ziyade yararlı olmalarından ba.şka, bir de burada DiegoSuarez deniz üssünün bulunmasındandır. Alman haberlere göre Diego her nekadar büyük ölçüde bir deniz üssü yani tersaneleri, fabrikalan ve depolan havi büyük bir liman değilse de mahfuz ve müdafaalı bir limanı ve bir büyük kruvazörü içine alabilecek oldukça geniş bir kııru havuzu varmış. Demek oluyor ki Kap burnunu dolasarak Hind Okyanusuna giren ve tersine bu dış denizden Afrikanın doğusunu takib eden yolla cenuba seyreden harb veya tasıt gemileri bir ihtiyac halinde Çungking 7 (a a.) Çin tebliği, WanDiegoSuarez deniz üssünden pekâlâ ting'de vaziyetin pek karışık olduğunu istifade edebileceklerdir. bildirmektedir. Japonlar, Birmanya yolu Ingilizleri yalnız en evvelâ adanın boyunda şimal doğu istıkametinde İler(Arkası sahife 2 sütun 1 de) lemelerine devam etmektedirler. Japon kuvvetlerinin, Hindistan Bİ?manya hududu istikametine gidecekleri yerde, önemli düşman takviyelerile zırhlı birilkleri bulunan ve Yunnan'ı Birmanyadan ayıran hudud üzerine gönderilmekte oldukları bildiriliyor. Çın askerî sözcüsünün bildirdiği ne gore Birmanya yolunda ılerliyen Japonlar Yunnan eyaleti hududunun beri tarafına takrıben kırk kilometrelik bir mesafede bulunan Şefang'a kadar ilerlemışlerdir. Şindvin nehrinin sahihnde bulunan ve Monywa yolile Jehu'ya kadar ılerlemiş olan Japonlar Mandalay bölgesinde Çinlileri muhasara etmek için çarka doğru donmüşlerdir. Bu bölgede Çinliler Japonların Mandalay'dan şimalo (Arkası sahife 3 sütun 3 te) Birmanya yolu boyunca Japon ileri hareketi devam ediyor Akyab'ın düşmesile Birmanyada ingiliz hakimiyeti sona erdi Uzakşark harekâtından resimler: Zırhlı Japon birlikleri ânzalı arazide ilerlemeğe uğraşıyor •,