18 Nisan 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Portatif YAZI MAKtNALARIMIZ Satif Yen • Ankara Caddesi No 111 AFÎTAP 18 . e«4A IflCI yil SâVI ! 6 3 4 6 * * umhuriyet ÎSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresı: Cumhunyet İstanbuI Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 F ER İ T Kundura Mağazası Pek yakında, mevsimin yepyeni ve zengin çeşidlerile Bahçekaj^prozdibak karşısında . CUIlicirtBSI 18 NlSâli 1 9 4 2 yor. LAVAL Fransası «... Fransanın miimkün olabildiği kadar mutedil olmağa ve kendi kendine kalmağa çalışacağı anlaşılıyor. Artık bundan sonrası Anglosaksonlânn dirayetine kalıyor, diyebiliriz.» Mücadele, böyle olur Onümüzdeki kış yakacak sıkıntısı çekmemek için... Belediye, könür satışında ve (iatında nâzımlık yapmak için bir milyon lira sermaye ile harekete geçmeyi ve narkı da kaldırmayı döşünnyor Âmerikada vesika usulü Şeker vesikaya bağlanıyor, otomobillere el konuyor • Vaşington 17 (a.a.) Hükumet, Bırleşik Amerıkada haftada adam başma yarım librelik şeker vesıkalan dağıtılacağmı bugün bildirmiştir. Şekerın vesikaya tâbi tutulması işi bu ay içinde başlıyacaktır. | r Fransızlarııt «Richelieu ütareke Fransasının ilk yılında gayet muhim roller oynıyarak çok büyük bir mevki işgal ederken iktidardan uzaklaştırılmis olduktan sonra Piyer Lavalin gene ayni Fransada hemcn hemen eskisine müsavi bir ehemmiyetle tekrar iktidar mevkiine gelebileceçi kolay kolay tasavvur \e tahınin edilemezdi AngloSaksonlar Fransaya karşı takib ettikleri sert ve haşin siyasetle bu imkânsızlığı mümkün kılmağa mııvaffak olmuşlardır. Eğer karsılaruıa çıkmağa başlıyan netice kendileri için i>i bir şey obaydı bu rauvaffakıyetlerinden dolay; onlan tebrik ettnek jerinde olurdu. Meğer mütareke akdine mecbur olmuş mağlub Fransanın bu mağlubiyet balile dahi dünya sij asetinde hâlâ ehem. miyetli bir mevkii varmıs. Bunu nihayet AngloSaksonların dahi anlamış olduklarını Fransada husule gelen hukumet değişimine karşı gostermekte bulundukları asabî memnuniyetsizliklerde görüyoruz. Hiç olmazsa Amerika ile çok i>i geçinmek ve Amerikan aracılığile belki İngilizlerle olan münasebetlerini dahi düzeltınek isti>en mütareke Fransasını bugünkü duruma İngilizlerle, Fransaya karşı lutunılarında İngilizlere uvan Tesebbüsiınüa müsbet netice vermesini temenni ettiğimiz Vali ve Belediye Reisi Lutfi Kırdar ve geçen Amerikalılar zorla sokmuşlardır denısene halka hayli müşkülât çektiren kömürcii dükkânlanndan bir ikisi lebilir. Halbuki Fransayı ve bilhassa Fransız milleti kütlesini kendi dostlukGelecek kış kömür zorluğu çekılme zere teşebbüsata başlanmıştır. Şimdi ge lik hayvanlar soğuklardan ve başka selarına bağlı tutmak Ingiltere ile Ame mesi için Belediye şimdiden incelemelere lecek cevab beklenmektedir. beblerle kınlmış, eksilmiş olabilir. Odun, rika j a gore gayet kolay ve o derecede başlamış ve odun, kömür narkının kalBelediyenin bu pek yerinde teşebbüsü kömür için böyle bir azlık da mevzu faydalı bir şejdi. dırılıp kaldırılmaması hakkında alâka neticelenırse onümüzdeki kış kömür bahsolamez. Piyasa serbest bırakılır. AngloSaksonlar mağlub ve baştan darlardan son kararlannı ıstemıştir. Bir ihtiyacmın önlenmesı ve fiatlarda istik Bir de Belediyenin kömür stokuhrnağa mecrulı Fransanın daınarma nun yapacağı nâzımlık hesaba katılırsa taraftan kömür ve odun narkınm kaldı. rarın temini mümkün olabilecektir. basmakta ısrar ettiler. O kadar ki FranEtte de görüldüğü üzere narkın kal gelecek kış kömür sıkıntısı çekmek ıhsada Lavalin tekrar işbaşına gelmesi rılıp kaldırıbnaması tetkik olunurken dınlması ve piyasanm rekabete terki ilk timalleri azalmış olur. Yeter ki bütün ne adeta bizzat onlar zemin hazırladı diğer taraftan kömürcülerin ihtıkârına ağızda aksi teslr yapıyor. Fakat sdtıra bu hayırlı teşebbüsler vaktinde tatbik lar. Şinıdi hiddet ve şiddetle ateş püs meydan vermiyecek tedbirlere de baş rekabet tesirıle fiatlar normal halıni bu sahasına intıkal etmiş bulunsun. Odun kürüyorlar, ve gene Fransayı ithaın ede vurulraak üzeredir. Bunun için kömür luyor. Et narkı kaldınldığı ilk gunlerde ve kömürün yapılacağı, kesileceği, sevrek şiddeti gizliliğinde ve müphenıli de nâzım satışın temini maksadile kuzu 240 kuruşa kadar yukseldiğı hal kedileceği aylar malumdur. Nısan ve ğinde saklı tehdidler savuruyorlar. An Belediye bir milyon lira koyup Istanbu de tedricen fiatların duşmesile bugün mayıs aylarını kaybedersek ilerîde odun gloSaksonların bundan sonra Hür lun komür ihtiyacmın bir kısmım doğ kuzu etini (120) ve (140) kuruşa bulmak ve kömürü yapacak ve tasıyacak amele Fransızları olanca kuvvetlerile tutacak rudan doğruya temine karar vermiştir. mümkün oluyor. bulmak güçlüğıle karşılaşırız. Çunkü olarına aid olan iddialar bu cümleden Bu bir milyon lirayı Elektrik idaresinin Kömür ve odun için olan vaziyet et dun ve kömüre çalışacaklar bu ayiardan dir. Sanki şimdiye kadar bu Hür Fran bankalarda mevdu parasından almak üvaziyetinden de daha müsaiddir. Kesim sonra ekim işlerine giderler. sa pRravânını istedikleri gibi kullannıyoVlarmış gibi. Sanki bîmHah son'ra Hür Fransızlan daha kuvvetle tutarlarsa bu yolla Metropol Fransasını yıkacaklarmış gibi. Bu tehdidlerle hâlâ onlann Fransa karşısında elde edebilecekleri neticeler daima fenadan betere gitmeğe mahkum şejlerdir. Bunu bari takdir edebilseler. Çünkü bu hareket tarzı gide gide nihayet Fransa\ı hatın hakikaten sajılır bir hasun olarak kendi karşılarına dikmeğe kadar varabilir. Fransadaki hükumet değisiminin nıanası ve ehemmijeti çok buyuk olmakla Zeytinyağı ve sabunun Istanbulda topAnkara 17 (Radyo Gazetesi) Tiberaber henuz Fransa AngloSaksonlar caret Vekâletine bağlı İaşe Müsteşarlı tan ve perakende satış fiatlarmı tesbit için bir hasım değildir ve basına yeniğının yeni teşkilâüna dair hazırlıklar için dün Bolge İaşe Müdurü Mümtaz den Piyer Laval geçen. bu Fıansa hâlâ tamamlanmışür. Yeni teşkilât bir se Rekin riyaseti altuıda zeytüıyağcılarm elinden gelirse AngloSaksonlara karşı nehk tecrube ve müddet zarfmda ek da huzunle bir toplantı yapılmıştır. 1,5 asidli 114,5 Kr. iilî bir hasım vaziyetine geçmek isteToplantıda Ticaret Vekâlednce kabul meğm k?rne usulüne bağlanması gibi miyecektir. Bugiin yarm Piyer Lavalin 2,5 » 110,5 » yeni ihtiyaclar gözönunde bulunduru edilen mahallî fiatlara İstanbulda tophükumet bejannamesinde ve\a şahsî 3,5 » 106,5 » iarak hazırlanmıştır. İaşe Muste ? arlı tan. satış için kiloda 13,5 kuruş zamfakat her halde resmî beyauatuıda 4,5 » 102,5 » ğınm merkez teşkllâtı kadrosunda bir medilmesi kabul edllmiştir. Bu suretle bunu göreceğiz. Zaten şimdiye kadar ', 0,5 ecnebi 100,5 » müsteşar, bir müsteşar muavinliği bu 1,5 asidli ekstra ekstra zeyünyağları sızan haberlerden bu sijasetin ilk alâlunmakta olup. müşteşarlığa bağlı dort (114.5), 2.5 asidli ekstra yağlar (110.5), fc 1 » 98,5 » metlerini gormekteyiz. Laval Fransasıumum müdürlük mevcuddur. Bunlar o,5 asidli birinci ve 4,5 asidli ikinci 96 T> 8 asidli nın dahi Ajnerika ile hos geçinmek sitesbit ve ıhthaelar tedaıik ve dağıt nevi iyi kokulu zeytinyağlar (106,5) ve 113,5 » Rafine yağlar yasetine ehemmijet vcreceğini ifade ma. fiatla mücadele ve is'ihlâk ve (102.5) kuruştan, azamî yüzde yarım edeceği, manası i>i ve kolay kavranır Prina yağı 78,5 » dağıtmayı teskuâtlandırma umum mii ecnebi maddeli Lampo malı (100,5), bir vuzuh ve sarshatle anlaşılmaktadır. Sabun 74,5 » durlukleridir. Tlearet, Petrol, Top beş asidli ve yüzde bir ecnebi madFilhakika dünya bilivor ki çektiği büdeli sıra malı (98,5), yüzde 8 asidli sarak Mahsulleri Ofisleri gibi müestün ıstırab ve mihnetlere rağmen Franseselerle bunl^ıra mümasil kurulacak bunluk yağlar (96), Rafine yağlar fiatlara tam kokulu mallarda kiloda sa yeniden harb macerasına atılmağa yeni teşekkuller İase Mütseşarlığma (113.5), Prina yağı da (78,5) kuruş top 6.5 kuruş zammedllecektir. Bu şekilde âş:k bir memlckct değildir. bağ^nmıslardır. İaşe ısbirliği heyeti ip tan fiatla ve kilo ile Istanbulda satı çıplak sabunun kilosu toptan olatrak Şu tek farkla: Fransa. içinde bulun ka olunmuş ve yeni bir «daimî müşa lacaktır. Bakkallar bu yağı kilo ile Istanbulda 74,5 kuruştur. Perakendeci duğu feci vaziyetin AngloSaksonlaıca vere heyeti. teşkil edilmişür. Bu heyct alıp litre ile satacakları için yüzde 10 bakkallara ötedenberi malum olan fire takdir olunmasını ve onlar tarafından Ticaret Vekâleti mensublarile ofısleı kârlarını bu farktan alacaklardır. Yani farkile beraber yüzde 10 kâr haddi vekendisine ona göre muamele yapılma umum ır.udürlerinden terekküb edecek bu fiatlar aynen bakkallann litre İIş. rilmektedir. sını istemekte yerden gbğe kadar hak olup, her ay toplanacak, yurdun iaşe yapacağı perakende satışlar İçin de kalıdır. Eğer Fransanın damarına basıl durumu, istihsal vaziyeti etrafmda alı bul edilmiştir. Ayrıca b^kkallara zayiat YUNUS NA.DI (Arkası sahife 3 sütun 4 te) farkı olarak teneke bedcli kabul edil(Arkası sahife 3 sütun 4 te) miştir. Zeytinyağcılar ayrıca 3 kuruş filtre yiyiş farkı da istemişlerse de Tıcaret Vekâletile yapılan temas neticesinde bu fark kabul edilmemiştir. Otomobillere el konuyor Vaşington 17 (a.a.) Reis Ruzvelt'in butün otomobillere el koymasına ızın veren bir kanun tekllfi âyan meclisine tevdi olunmuştur. cephesı Laval İktidarda! (Bn gemi, halen Fransız donanmasınrn en kuvvetli parçasıdır) Ruslar büyük bir taarruza geçtiler Nazırlar listesi bu^ün cıkacak Anıt Kabir projeleri Hükuraet, tetkiklerini bitirdi, karar bu hafta belü olacak Ankara 17 (Telefonla) Ebedî Şef Atatürke yapılacak AnıtKabir projeleri üzerinde hükumetçe yapılan tetktkler sona ermiştir. AnıtKabir şeklini tayin edecek olan Vekiller Heyeti karamamesinin bu hafta içinde çıkacağı anlaşılmaJrtadır. Laval'in bugün bir nutuk söylemesi bekleniyor Merkez kesiminde Vişi (a.a.) yapılan bu hareket Nazarlar17 Meclisi Bu gün akdedilen ftoplantısından sonra bütün Nazırlar Mareşal Petene istifapüskürtüldü larıru vermişlerdir. Devlet Şefinin halefi olan Amiral Darlan, kara, deniz ve hava ku\rvetlerinin başkumandanlığını üstüne almağa hazır bulunduğunu bildirmiştir. Yeni iaşe Teşkilâü Zeytinyağı ve sapuıı Yeni fiatlar H a z ı r l ı k bitti. faaliyete geçiliyor Istanbula mahsus perakende ve toptan fiatları tesbit edildi Vişi 17 (a a.) Yeni Laval hukumeti bu gün teşkil edilecektir. Şimdiye kaBerlin 17 (a.a.) Alman orduları dar birçok Nazır Üsteleri dolaşmışsa da bunların hiç biri hakikî bir mahiyet başkuTiandanhğmın tebliği: ;östermemektedir. Şark cepheslnin merkez kesıminin bir Gerçekte Laval yeni Kabineye iştirak noktasmda duşman oldukça muhim kuv 'etlerle taarruza geçmiştlr. Bu taarruz ıdebilecek olan şahsiyetlerin isimlerini jeri puakurtujmuştur. Cephenin mer 'alnız Mareşal Petene bildirmiştir. kez ve şimal kesımlerinde duşman taVişi siyasî mahfıllerinde, Lavalin tek•afından yapılan diğer mevzıî nıühim •ar âmme hizmetlerim ifaya donüşü tueuie onerau Dİr nutuk vere7 , ~ v , ' "••' • . ±r. •,'oanlarına ceği ve bunda teker teker Fransız siuava taarruzları esnasmda yasetinin büyuk meselelerine temas ededıi^man, tayyare ve müteharrik «»1 ceği kanaati vardır. zeme bakımından mahsus kayıblara uğLavalin takib edeceği siyaset ramıştır. etrafmda rivayetler Kerç yarımadasında liman tesisleri iyi Vaşington 17 (a.a.) Vişiden alınan neticelerle bombardıman edilmiştir. resmî mahiyetteki haberler şu İki nok Sovyeller harbin başındanberi 20476 tayyare kaybeüiler Yeni Kabine bu gün kuruluyor C harehâti ' Bir tayyare gemisi daha batınldı Japonlar iki adaya asker çıkardıiar Birmanyada Mandalay şehrinin sukulu muhakkak addediliyor (Telgraflar 3 üncü sahifede) İ Sovyet tebliği Moskova 17 (a.a.) • Royter: Sovyet öğle tebliği: Perşembeyi cumaya bağlıyan dün gece cephede önemli bir olay olmamıştır. Sovyet gemıleri Barentz denizinde 10 bin tonilâtoluk bir duşman taşıtı batırmışlardır. Harbin başmdanberi 20476 Sovyet tayyaresi düşürüldü Berlin 17 (a.a.) Askerî kaynaklardan öğrenildığine göre Sovyet harbinin başmdan mart 942 sonuna kadar 20476 Sovyet tayyaresi yok edilmiştir. tayı belirtmektedir: 1 Müsellâh kuvvetlerle dış işlerin ve polis vazifelerinin tam kontrolu hakkında Lavale verilen olağan üstü salâhiyet. 2 Fransanın harbin kazanılması için Almanyaya yardım mecburiyetinde bu(Arkası sahife 3 süton 2 de) ( Suikasd davast 2 şahidleri 3 j Mareşal Rundstedt garb cephesine tayin edildi Londra 17 (a.a) Mareşal Rundstedt'in garb cephesi kumandanlığına tayini, Alroanyanın Fransadaki komutanlığma ehemmiyet verdiğini gösteriyor. Çünkü en son askerî hareketlerin tecrubelerini görmüş olan bir komutanı Fransaya tayin etmek ihtiyacmı duymuştur. Almanlarm korku ile de böyle hareket etmiş oimaları İhtimali vardır. Fin tebliği Helsinki 17 (aa.) Finlandiya resmî tebliği: Duşman dün yeniden Humus berzahında, bir bolük ilâ bir tabur mevcudu arasında değişen miktarda askerle muh. telif noktalarda ve başka bir kesimde bir alay mevcudile hücuma geçmiştir. Kıt'aîanmız bütün bu hücumlan püskürtmüşler, ve mukabil hücumlarda, düsmanı ağır zayiat verdirerek geri atmışlardır. Dün, düşmana verdirilen kayıb miktarı 2000 ölü tahmin edilebillr. Yeni paralarımız Bn paralar, mevcuda ilâveten değil, fersudeleşenlerin ve miktarı fazla Asker aiielerine yapılan çeşidlerin yerine çıkarılacaktır Muharrir Hakkı Siiha yardım artırılacak 25 nisandan itibaren tedavüle çıkarılacak (1) ve (50) lıralık evrakı nakdiye. nin resimlerini dün neşretmiştik. Bu paralar. mevcud e\Takı nakdıyeye ilâveten değil. onlardan fersudeleşenlerin ve mik•tarı fazla olan çeşidlerin yerine çıkarılacaktır. Bu suretle meseiâ piyasadakı mıktarları fazla olan on lıralıklar, daha azaltılacak ve bankaya geldikçe bunlar1 ahkonularak yerine yeni elü liralıklardan ve bir hralıklardan tedıyat yapılacaktır. Bu suretle piyasadaki evrakı nakdıye çeşidleri arasmda tevazün temin edılecektir. Merkez Bankası umum müdurü Bah Kemal Zaim Sunel bu huSusta izahat vererek demiştir ki: «Harb dolayısile ecnebi memleketlerle münasebet ve munakalenin zorlaşmağa başlaması üzerine bankamız ihtiyatlı bulunmak luzumumı duymuş ve eksıyenleri değiştirmek ve muhtelıf kıymetler arasında gerekli muvazeneyi temin gibi ihtiyaçları da düşünerek İnglltere Amerika ve Almanyaya bazı sıyarisler vermişti Bildiğıniz gibi bu siparislerden bazılan yerinde ve bazıları da yolda k a . İArkası sahife 3 sütun 6 da) Şehir Meclisi dün toplanmış, asker aiielerine yardım miktarmın artırılması hakkındaki teklif, Kavanin ve Butçe Encümenlerine havale edilmiştu. Bu husustaki teklifte beyannameye tâbi mukelleflerin kazanç vergilerıne meclisın geçen devrede şimdılik kaydıle kabul ettiği Tc:5 zammın '"clO a çıkarılması istenmektedır. Yapılan hesablara göre. 15 nısan 1942 ye kadar 9Î:5 üzerinden 1.448.112 hra tahsılât yapılmıştır. Şubelerde henüz tahsil edilmemiş 113 bin ve tahakkuku tahsıle tabi. 165 bin lira bulunmaktadır. Bu suretle tahsılât 1,726,112 lira olacaktır. Buna mukabil 15 nisan 1942 ye kadar yapılan masraf 1,647,737 lirayı bulmuştur. Mart ve nisan ayları ihtiyacı 400 bin lıradır. 100 bin lira da istıkraz olunan borçtur. Buna mukabil asker aiielerine yardım ihtıyacını karsılamak için 2,147,737 liraya İhtiyaç vardır. Beyannameye tâbi mükelleflerin kazanç vergilerine yapılması teklif edilen yeniden %5 zamla aradaki fark kapatnabilecek• tir. Zeytinyağı satışları evvelce menedilmiş olduğundan bu vaziyette bu fiatların konutmasile bir değışlkbk olmıyacaktır. Yalnız piyasanm ihtiyacı nisbetinde yağ çıkarılacaktır. Sabunlara toplan fiat İçin mahallî Cür'etkâr hırsızlar Gülhane parkındaki Atatürk heykelinin boruları çalındı Parti, bir müzik müsabakası açtı Ankara 17 (Telefonla) C. H. P. san'at mükâfatı bu yıl bir kompozitöre tevcıh edilecektir. Mukâfatın maddî değeri 2500 lira olup, mukâfatın kime verileceği Halkevlerinin açılma töreninde ilân edilecektir. Mıisabakaya gönderilecek eserler garb tekniği ile meydana getirilmiş ve kompozitörler Türk olacaklardır. Kompozisyonlar 1941 yılından önce Ankara ve Istanbulda konserlerde yer almış olmıyacaklardır ve bunlarm 15 ilkkâmın 1943 tarihine kadar C. H P. Genel Sekreterliğine verilmiş olması lâzımdır. Gezginin de gece evini soydular Merkez Bankası Umum Müdurü Zaim Sunel Gülhane parkındaki Atatürk heykelinin etrafındaki pirınç borular evvelki gece sokulerek çalınmıştır. Bir gece sonra da Sarayburnundaki büyük havuzun ampullerile projektör aynaları da çalınmıştır. Belediye Bahçeler Mudurlü. ğünun polise muracaati uzerine tahkikata başlanmış ve park bekçilerinden bazıları şüpheyle yakalanmışlardır. X Sultanahmeddeki Üçüncü Ahmed çe^mesinin iç kısmındaki su muslukları da meçhul hırsızlar tarafından çalınmıştır. •fc Vakit refikimizin muharrirlerinden Hakkı Suha gezginin Beşiktaşta Şair Nedim caddesmde 110 numaralı evine gece hırsız girerek 500 lira kıymetinde elbıse ve çamaşır çalarak kaçmıştır. k Tekirdağ tüccarlarmdan Abdı ile Rahmi Sırkecide Arab Haçikin birahanesinde içki içerlerken Faıka ve Saime (Arkası sahife 3 sütun 5 te) . Bu haftaki Galatasaray Fener maçı Yazan: Esref Sefik İkinci sahıfede Ankarada ceıeyan cdtn suikasd muhakemesinin evvelki günkü celsesınde oğleden sonra dinlenen şahidlerın resimlerini yukarıya dercediyoruz. Bunlar rumara sırasile gösterilmı^tir. 1 Adli Kanma/. 2 Seyfeddin. 3 Romanski, 4 İsmail Korkulu, 5 Kâzım Özdemir, 6 Gülizar, 7 Halid Ünsal, 8 Ahmed Kakn, 9 Maruf Konurkaya. \