10 Nisan 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

SâVI ! 6338 * umhuriyet ÎSTANBUL CAĞALOGLU Telgraf ve mektub adrea: Cumhurıyet. İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 Liseler için hulâsa ve el kdtabı Hatemî Senih Sarp NANTIK Tanesi 30 kurus fcanesjl 25 kuruş FİmZOFİ Ahme^flaiid Kitabevi Cuma 10 Nisan 1942 Hind Denizinde Oıtar bin tonluk 2 İngiliz kruvazörü batırıldı îngilizler de Akdenizde 10 bin tonluk bir İtalyan kruvazörü batırdılar laşe ve ekim v lyeti Başvekilin reisliğile dün Partide yapılan toplantı Onümüzdeki yılın mahsul mubayaası ve sevkiyatı için kurulacak teşkilât görüşüldü Ankara 9 (Telefonla) Bugun Başvekil Dok'or Refik Savdamın başkanlığında Partl Genel Sekreteri Doktor Flkrı Tuzer, Ticaret Veklh Mumtaz Ökmen. Zlraat VekJi Muhlis Erkmen, Meclıs Grup reis vekllleri, mustakil grup reisi ve alâkalı Meclis encumenlerinin reisleri. bugun oğleden cvvel Paı tı Genel Sekreterliğinde bir toplan"tı yap. mışlardı/. Bu toplantı oğleden sonra da geç vakte kadar devam etmiştir. Toplanuda iaşe vazlyeti, dnumuzdeki yılın mahsul mubayaat ve sevkiyatı içm yapıUcak teşkilât ve aiıracak tedblrîer üzerınde konuşulmuştur. Bengale körfezinde büyük bir deniz harbi bekleniyor Tokyo 9 (a.a.) Umumî karargâhın perşernbe gunku teblığı: Japon kuvvetlerı, Hind denızindeki deniz hareketleri esnasında, nisan tarihıne kadar, London tıpı 9850 tonılâtoluk bir İngiliz kruvazörü ıle, Cornwall tipi, 10 bin tonilâtoluk dığer bir İngiliz kruvazörü batırmışlardır. Bundan başka 44 ücaret gemisi batırılmış veya hasara uğratılmıştır. Ayni tarihte, 60 düşman tayyaresi düşürulmuş bulunnyordu. Zıkri geçen ticaret gemilerinden, 140 bin tonilâto kadar tutan 21 tanesi baürılmış, topyekun. takrıben 102 bin tonilâtoyu bulan diğer 23 tanesini ciddî hasara uğratmışür. Dığer taraftan düşmanın önemli askerî tesisleri ciddî surette hasara uğratılmıştır. Bu hareket esnasında Japon kuvvetleri beş tayyare kaybetmişlerdır. Japon harb gemılerinden hiç birisi batmamış veya hasara uğramamıştır. Müttefikler Yukarıda Hind denizinde batırıldığı bildirilen İngiliılerin 10.000 tonluk Dorstşir kruvazörile Akdenizde batırılan 10 bin tonluk İtalyan kruvazorlerinden biri Bataan yarım adasmdaki 36,800 kadar Ameridevam eden Amerikan kalelerinden Corregidor kan ve Filipin askeri Filipinlerde muharebeyesahil bataryal arından bir top ateş açarken adasında ağır dün Japonlara teslim oldu Fakat Corregidor'Ia Manila körfezindeki Halka tevzi edilmek üzere bakkallara kaleler muharebeye verilecek gıda maddelerinin fiatı devam ediyorlar Rusyaya Yardım merikanın yeni Moskova elçisi Amiral Stanley, Londradan geçerken ora gazetecilerine şo>le demiş: Amerikanın I U ^ a > a gonderdiği malzeme nisan sonunda vadedüen miktarı bulacaktır. Sevkijat, Japon>anın Amerikaya hücumu yüzunden biraz gecikmistir. Rusja hajalî cephedir. Amerika manialan yenmek için herşeyi yapacaktır.» Ajans tarafından her yere yayılan bu öz sozlerden sonra bir İngıliz gazetecisi Amirala sormus: Rusyaya malzeme gönderilmesi İngiltereye yardunı azaltmıyacak mı?» Sayın elçi bu gazeteciye verdiği cevabla hem sozlerini tamamlamış Tıem de şark cephesi hakkında Amerika hiıkumetinin fikrini açığa vurniuş oluvor: İngiltereye en iyi yardım sekli Ruslann Almanları ollurmekte devam etmesini mumkün kılmaktır!. Birçok profes>onel diplomatların sık sık \aptıkları gibi gazeteciler karsısında kaçamak jolları aramoan Amiral Stanley. Londradaki kısa demecinde açık ve samimidir. Bu sozlere bakarak, AngloSaksonların bir kaç hafta içinde şaık cephesini bastan basa kaplıyacak olan kara bulutlara nekadar ilgi gosterdikierini kolajca anhjabiliriz. Rusyanm hayaticephe sayılması. Amcrikajı. bu cepheye dajanma imkânı vermek uğrunda en büyuk gayretlerden bile kaçınmamıja zorlamış gorünüyor. Yalnız merak edilen nokta şudur: Denıokrasi menfaatleri bakınıından şark cephesine havatî bir mana veıen Amerika, bu cepheji jeıinde tutabilmek için lâzım gelen insan takati ustundeki gajretleri başarabili>or mu? Amiral Stanlc>e bakarsak, muhtelif >ollardan Rus\aja gondeıilen malzenuv her nekadar Japon taarruzu juzunden biraz gecikmisse de nisan sonunda, yani üç hafta içinde. Amerikahların onceden vadettiği mıktarı bulacaktır. Çok açık konuşan sa>m elçinin sozlerinde herkcsin pek anh} amıyacağı bir iki kelime varsa, o da «onceden vadedilen miktar» meselesidir. Bili>oruz ki geçen sene Rusj a taavruza uğradığı zaman ilk is olarak lngilteıe bu memlekete elinden gelen jardımı japacağını ilâıı etmisti. Bıınun üzeıine galiba ağustos a\ında bir Ingiliz hejeti Mosko\a>a giderek So\yet hukunıetile unınuzadıja muzakerelerde bulunmuş, bir kaç hafta sonra da Roosevel'in mümessili Rus ihriyacları hakkında yerinde tetkikler yapmısıı. İkinciteşrin sonlarına doğru, Alman ordulan Moskova kapılarına jaklastığı sıralarda İngiltere, bir harb arkadası sıfatile, Amerika ise «ödünc verme ve kiıalanıa> kanununa dajanarak Ru«>aja japacaklan yardimuı esaslarmı kaıai'lastırmıslardı. Bu jardım suphesiz bir defa>a malısus olamazdı. Bıhiık bir hucuma (Arkası sahife 3 siitun 4 te) Kültür ışığmı bütün yurda yaymak için Mecburi ilk tahsil işi ana plâna baglandı Sekiz sene sonra Türk köylerinin ilk tahsil ihtiyacı tamamen karşılanmış olacaktır Ankara 9 (Telefonla) Mecburî ilk tahsili köylere çabuk ve geniş ölçüde yaymak için koy enstitülerine her yıl bin eğıtmen namzedıle üç bin talebe almması, bu suretle sekiz yılda sekiz bin eğıtmenle 2400 köy oğretmeni yetiştirilmesi işi her bakımdan bir ana plâna bağ^nmıştır Koy enstıtuleri, onümüzdeki ders yılı başında ilk mezunlarını vereceklerdir. Köy hayat şartlarına gore yetiştırılen bu oğretmenlerın işe başla(Arkası sahife 3 sütun 6 da) Bu ne kartştk iş! Murakabe Komisyonunca tesbît edilen fiatfan yüksek olduğundan, ihtikâr yapılmamak için tevzi işi durduruldu Haberi Londra teyid ediyor Londra 9 (a a.) Amırallık daıresinın bıldırd'ğine göre, Dorsetshire ve Cornwall kruvazorleri Hind Okyanusunda yapılan bir Japon hava akını neticesınde batmışlardır. Her iki gemı suvarisi dalul oîmak üzere 1100 den fazla (Arkası sahife 3 sütun 6 da) Japon hava kuvvetleri Seylân adasma dün tekrar taarruz eltiler Vaşington 9 <a.a.) Amerika Harbiye Nezaretı Bataan yanmadasında harb eden 36 800 kadar Amerikan ve Pılıpınli askerin, Japonlann sayıca ezıcı üstunluğu karsısında teslim olduklannı, fakat Corregıdorla Manila koyundakı dığer istıhkâmların muharebeye devam ettığıni gazetecılere soylemiştır. Resmi olmıvan kaynaklardan bildırıldiğtne gore, Filipinlerde taarruz eden Japon kuvvetlerinin sayısı 200 bıni bulmaktadır. Fiat Murakabe Komisyonu dün val^ mua\ini Ahmed Kınığın riyasetinde toplanarak Istanbulda hububat, yağ ve peynir tevziatı, ekmek narkı ve manrukat İşlerinin tanzimi ve fırınların alacağı vaziyet üzerinde muzakerelerde bulunmuş ve kararlar vermiştir. Bu sabah vilâyette iaşe İşleri için fevkalâde bir İçtima daha yapılacaktır. Bolge İaşe Mudürluğu tarafından bütun muamelesi ıkmal edilen ve fişleri mutemed bakkallara verllen pirinç, fasulye, bulgur, yağ ve peynirlerin dun bakkallara ofisler tarafından tevzii lâzim gelmekteydı. Fakat Toprak Mahsullerl ve Ticaret Ofislerinin elindeki pırınçle yağ ve peynirlerm maliyetl, Ticaret Vekâleti ve Fiat Murakabe Komisyonu tarafından komılmuş olan nark miktarından fazla olduğu görülmüştur. Bu takdirde gerek ofislerin, gerek bakkalların narktan yuksek fiatla satış yapmak suçundan adliyeye verilmesi tabıi bulunmaktadır. Dun Bölge İaşe Mudürluğü ofislerle temas etmiş ve Ticaret Vekâ)»»tinden yeni direktıf ıstenmesi kabul edilmiştir. Bu hususta Vekâletm emri bugun gelırse bakkallara tevziat yapılabilecektir. Hind liderlerinden Nehru Buz denizinde iki Alman gemisi battı Ruslar Volkof kesiminde bir kasabayı geri aldılar iki senedir 2000 defa bombardıman edilen Maltada yıkılan binalardan bazılan ve Maltadaki İngiliz kuvvetlerinin kumandanı General Scobell f$ark cephesi LLhmkt Bataan yanm adasında son çarpışmalar Vaşington 9 (a.a.) Çarşamba akşamı neşredılen Harbiye Nezaretınin bir tebliğinde deniliyor ki: Taze Japon kuvvetleri, Bataan yanmadasında, büyuk bir enerjıle ileri atılmalarına devam ediyorlar. Halen yeni mevzilerimize karşı kuvvetli bir hücum yapılmaktadır. (Arkası sahife 3 sütun 2 de) Kuibişefteki Amerikan elçisi, Sovyetlere yapılacak yardım için bütün engellerin aşılacağını söyledi Berlın 9 (a a ) Ordu başkumandanlığının teblıgi: Dogu cephesinin şimal ve merkez kesimlerınde düşmanın yaptığı münferid ve şiddetlı taarruzlar püskürtülmüştür. Fınlandıya körfezinde Sovyetlerin Alman ve Fin kuvvetlerınin ışgali altında bulunan Tytacrsaari adasma karşı taarruz teşebbusleri kınlmıştır. Düşman bu munasebetle 270 ölu bırakmıştır. (Arkası sahife 3, sütun 3 te) AFRİKADA KIPIRDÂNNA BAŞLADI Sofya'da böyle söyleniyormuş: Eski Mısır [Başvekili Aİi Nahir Paşa 1 Ekmek narkı Von •fPapen Türkiyenin taarrnza mukavemet edeceğini bildirmiş Maltaya yapılan hava akınları da durup dinlenmeden devam ediyor Kahire 9 (a.a.) Çarşamba günü nesredilen hususî bir harb tebliğinde deniliyor ki: Son iki gün zarfında, düşman ileri bolgede faalıyetini artırmıstır. İki veya uç dusman kolıı Tmimi ile Mekili yolu ve Gazala cenubundaki mevziimiz arasında hareketler yapmıs, fakat ileri mev(Arkası sahife 3 sütun " de) Nahas Paşanın, askerî vali sıfatile verdiği emir mucibince tevkif edildi Kahire 9 (a a.) Çarşamba akşamı nazırlar meclisi tarafından neşredılen bir teblığde deniliyor ki Sımdıki Başvekil Nahas Paşa, askerî vali sıfatile hareket ederek eski Başvekil ve Kralın eskı Başmabeymcısi Ali Mahır Paşayı devlet emniyetıle ilgili sebeblerden dolayı, tevkife karar vermiştir. I * Un fiatlarına Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından yapılan zam ve evvelce halk lehıne bırakılmış olan 14 santimlik fark dolayısile ekmek narkına 10 para zam yapılması kabul edllmiştır. Bu fark yalnız bütün satılan ekmeklerden alınacak , yarım ve dörtte bir ekmeklerden küsuratlı para olmadığından fark alınmıyacaktır. Fırıncıların zammın 20 para olması talebi reddolunmuştur. Yalnız şehirdekı fırınların tahdidl suretile masrafm azaltılacağı, o zaman bu zamma dahi luzum kalmıyacağı fırıncılara bildırilmiştir. Delhideki anlaşmanın mahiyeti Avustralya statüsüne benziyen bir idare şekli hazırlandığı bildiriliyor Nüslüman Birliği i Cripps'in teklifini reddetti Yeni Delhi 9 (a.a) Sir Cripps'in Hind liderlerıle yaptığı rr.uzakerelerle alâkalı va2ayette çarşamba gunundenberı daha fazla iyımserhğe meyleden büyuk bir değışıkbs olmuştur Muzakerelerin kesılmesı ıhtımalınm yerine şımdi bir anlaşma havası esiyor. Bu değışislıfc çarşamba akşamı geç vakte kadaj devam eden harareth müzakereler neticesinde bulunan bir formiıl uzenne hasü olmuştur. Bu muzakerelere Ruz\'eltin hususi mümessılı Mıster Jonson, Sir Cripps ve Hind mıllî kongresınm icra komıtesi azasından bir kaç kışı ıştırafe etmiştir. Öğrenildiğıne göre, Hmdıstan için Avustralya statusune benzer bir şekıl hazarlanmaktadır. Mahrukat şirketi kuruluyor Fiat Murakabe Komisyonu yakacak işlerile meşgul olmaktadır. Şehrimizde Beledıyenin de 200.000 llra ortaklığiie 1,000 000 lira sermayeli bir odun ve kömur şirketi kurulması takarrür etmiştir. (Arkası sahife 3 sütnn 4 te) Almanlar da Türkiyeye hücum plânla rını terketmişler! BUCUN Bulgarlar, yalnız Trakya ve İstanbul için harbedeceklermiş! Bern 9 (a.a.) Eoyter ajansı bildırıyor: Tarafsız diplomatik mahfıllerin Sofyadan aldıkları haberlere gore, Almanya. Kral Boris'in Berlını son zıyaretı esnasında. Bulgaristanın Rusya seferine faal surette iştırakini elde etmeğe mu(Arkası sahife 3 sütun 5 te) İkinci sahifede İsmail Habibin yeni serisi: Müsliiman birliğinin red kararı Yeni Delhi 3 (a a.) Müsluman bırlıği kabul ettıği karar suretinde diyor ki: «Cripps Hindli müslümanların emellerını tatmin etmemektedir ve değiştirilmediğı takdirde kabul edilemez. Tasarlanan Hind birlığine iştirak etmemek husu=;unda vi'âyetlere verilen hak da yerinde değıldir Çünkü Hind Ali Mahir Pasaya aid eski bir hatıra: Solda Ali Mahir Pasa, ortada Ingitteıenin j milleti ve h\ı=usile müslümanlar için Mısır elçisi Sir Lampson ve şimdiki Mısır Başvekili Nahas PHşa j (Arkası sahife 3 sütun 5 tel Bugünkü Romanlarımız Şark cephesinde karlar altında nöbet~