15 Mart 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Yenipostane karşısındaki ALTINTOP Kundura mağazasımn Sağlam ve çok zengin yeni görünüz. çeşidlerini ' . , I 8 İnCİ VII SaVI ' 6 3 I 2 " umhuriyet ÎSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresı: Cumhurıvet Istanbui Posta kutusu: îstantnri No. 246 Telefon: Başmuharrır: 22366. Tahnr heyetı: 24298 İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 BOSTAN Üstad Kilisli Rıfat'ın tercümesi, Şarkın en meşhur, ölı Tanesi 100, ŞEYH SADIİ Şİ ŞİRAZ! Pazar 15 Mart 1942 Ahmed Hali Millî Şef imizin yüksek irşadları Felsefe terinlerinin tesbiti çalışmalarına yakın ilgi gösterdiler Ankara 14 (Telefonla) Felsefe terimlerinl tespit etmek üzere Dil, Tarih . Coğrafya Fakultesinde top~ lanmış olan komisyon 17 gunluk sürekli çaLşmalardan sonra Maanf Vekili Hasan Âli Yücelin bir nutkile toplantısına son vermistır. Maarif Vekihmiz dün hülâsatan kaydettiğlmiz nutkunun son kısımlarında tespit edılen terimlerin yaşaı hale konulacağmdan bahsettikten sonra Milli Şehmizin bu mevzua buyük bir dikkat ve ilgi gösterdiklerini de belirtnniştir Hasan Âli Yücel bu vesile ıle demiştir ki: Arkadaşlarım, size geçen günlerdeki toplantılardan binnde (Tradition) kelımesinin türkçesi olarak hatırlattığım (Gelenek) kelimesini seıerek ve oybirliğıle kabul etmişsimz ve (Kalırıç) sözünü de bırakmışsmız. Şimdi soyliyeyim kı bu kelimeyi Mlllî Şefımlz teklif buyurmuşlardı. Çahş(Arkası sah'fe 3 <ulun tfd.ı) Japon ha Sumatrada yeniden işgal edilen şehirler Japonlar Yeni Gineye mütemadiyen asker çıkarıyorlar Hindistan Başkumandanı General Wavell temiği Tıbbiyeliler ba Dün Universitede merasimle kutlandı L Londra telgrafı r Tuluz Fransız radj osunun Iran hakkında kat'î tekziblere uğrıyan bir takım şayialar yaydığını bildirdi. Tuluz radjosu Rusjanın İran Alerbaycanını ilhak ettiğini. İran Kraliçesi Kahireye donerken Kralın da Pahnaya (?) gittiğjni bildinniştir. Bu habcrlere karşı Londra telgrafı şu iıahlan veriyor: « Londrada kaydediliyor ki Arerbaycanın Rusyaya ilhak edildiği haberi birsey ifade etmeı. Çünkii Sovyet kıt'alaruıın burasını muahede gereğince işgaîleri altında bulundurduklannı herkes bihnektedir. «Şahuı İrandan gittiği haberine gelince Londrada bunu teyid edecek malumat yoktur. Kraliçenin Mısıra gittiği ise doğrudur. Mısır Kralı İran Kraliçesinin kardeşidir.» İlk bakışta Tuluz radyosunun haberlerini tashih edi>or gorünen bu Londra telgrafının gene ilk bakışta pek garib olan ifade ve manalanna dikkat etmemek mürakün değildîr. Evvelâ Tuhız radyosunun yaydığı şayialann nc zaınan ve kimler tarafmdan kat'î tekzihlere uğramış olduğunu bilraiyoruz. Sonra Sovyet kıt'alarının şimalî İranı, muahede gereğince, muvakkaten işgal etmeleri başka sejdir, İran Azerbaycanmm R"s>aya ilhakı başka şeydir. Yoksa İrana miıteallik muahedenin bizce bilinmiyen gerekleri mi vardır? Gerçi muasır Avrupa medeniyetinin son günlere kadar devam eden hayatında ba<ka memleketlere taalluk eden hatta güleryüzlü tatlı sozlü işgallerin altlarmda o başka nıemleketler için nekadar nahoş esrar sakladığj meçhul bir iş değildir, Fakat İrana tevcih edilen işgal bir ittifak muahedesile bütün dünyaja guya İranm hiirriyet ve i«tiklâlini teyid eden bir hareket gibi gosterildikten sonra şimdi bilmeyiz hangi muahede gereğince işgal ile ilhak arasında fark gorulmemesine şasmamak bittabi elden gelmez. Hususile guya millotlerin hürriyet ve istiklâlleri için çarpışılmakta olduğu iddja olunan bu harbde. Genc İran Şahının da İrandan gidiu gitmediğinin Londraca bilinmemekte olmasına ise bütün bütün sasmak lâzım gelir. Müttefık İran muvakkaten lngilizRus işgali altındadır. Müttefik memlekct bükumdannın kendi devlet merke7İnde bulunup bulunmadığını Londra bilnıez olur mu? Gerçi Londra Şahın İrandan gitmiş olduğuna aid olan rivajeti te\id edecek malumata malik olmadığından bahsediyor. Bu haberin muhalif mefhumu Şah İranda bulunujor ve makamında oturuyor demek olmasa gereklir. Herhalde ifade şekline gore Londra telgrafının Şaha aid hakikî vaziyeti saklamağa çalıştığı ve bıına göre de İranda bir fevkalâdelik bulunduğuna hükmedilmek lâzım geldiği açıktır. Londra telgrafının düzce itiraf ettiği tek hakikatse Kraliçenin Mısıra gittiğidir. Bunun için de hayrete dusmege hiç sebeb yokmuş. Çünkii Mısır Kralı İran Kraliçesinin karde=i imiş. Gerçi kardeş kardeşi zijarete gidebilir. Fakat İranda Kraliçe olan bir kadının kızılca kıvametten nttmune olan şu harb günleıinden "Düşman * cep bizi gafil Iranda arekatı. Olup bitenler Sibiryadan avlamıştır,, yeni tümenîer Hindistan Başkumandanı diyor ki: geliyor Ruslar Kırımda Alman mevzilerine taarruz ettiler Almanlara göre bu hücumlar büyük zayiatla tardedildi Berlin 14 (a.a.) Alman orduları başkumandanlığının tebliği: Oldukça uzun süren bir sukunet devresinden sonra düşman tanklann ve tayyarelerin himayesinde hareket eden mühim kuvvetlerle Kırımdaki Alman ve Rumen mevzilerine taarruz etmiştir. Taarruz Kerç yarımadasında yapılmıştır. Cereyan eden pek şıddetli muharebeler netıcesinde bu taarruzlar ağır zayiatla (Arkası sahife 3, sttton t de) Birmanyadaki taarruz harekelleri de şiddetini artırdı Tokyo 144 fp.a.) Domei Japon kuvvetleri tarafından Hıllanılan bir üsde bulunan muhabıri blldıriyor: Perşembe sabahı Suma*ra adasının şimal sahilinde bazı noktalara çıkan Japon kıt'alan saat 12,30 dı bu adanın şimal batı ucunda bulunvı Koetarja şelırini İşgal etmlşlerdir. Japon müfrezeleri daha Berilere giderek Koetarja tayyare meydanını da ele geçırmişlerdir. Diğer bir Japon grupu dün öğleden sonra ateş açımaksızın Sumatranın şimalindeki WerJ adasında karaya çıkmıştır. Bu müfieze şafakla beraber Sabang'ı işgal et|niştır. Japon birlikleri Medan'm 200 k^lometre batısında bulunan İdi Edı'yi perşembe sabahı zaptetmişlerdir. Guraba hastanesinde vücude getirîlen yeni tesisatın da küşad resmi yapıldı « Cereyan eden muharebelerde yanlışlıklar yapıldığı muhakkaktır» « Kıi'alarımız çalılık arazide harbetmeğe alışık Yeni Delhi 14 (a a.) General Wavell şunları söylemiştir: • Muvasala yollarımıza mfivazi bir cephede çarpışmak mecburiyetinda kaldık. Şarktaki cephemiıle Rangoon arasında derin bir saha yoktur. Fakat yaptığımız hazırlıklarda hattâ cereyan eden muharebelerde yanlışlıklar yapıldığı muhakkaktır. Düşmanımız İlerı (Arkası Sa, 3, sutun 3 te) Tıbbiyeliler bayramı, dün torenle Saygon 14 (a a.) Birmanyada ya kutlanmıştır. Ünlversıte konferans «apılan taarruzların şiddeti artsmıştır. In lonu erkenden dolmuş bulunuyordu. ilizler şimal ve garb istikametierlnde Toplantıda Vali ve Belediye reisi dokçekiımektedirler Japonlar, Yeni G.neye asker çıkarn ğa devam etmektedirler. Birmanyadaki taarruz şiddetini artı.dı Tıbbiyeliler bayramında Tıb Fakultesi dekanı Kemal Atay nntuk söylerken.» Törene Şehir bandosunun çaldığı ve tor Lutfi Kırdar, Tıb Fakültesinin bütün profesdrleri, şehrimizdeki doktor genclerin hep bir ağızdan söylediklerl lar ve yuzlerce tıbbiyeli genc bulun İstiklâl marşile başlanmıştır. Müteakı* f Arkası sabife 3. sütun 5 te) muştur. Almanya ile Avustralya tran kabinesi Üçlü bir ttalya arasında Başvekili niçin düştü? Lâtın birligi! yeni anlaşma Japonlara Hükumet iktısadî Fransa, Ispanya ve İtalyaya verilen cevabveriyot buhran ve dahilî Portekizden mürekisyanlar yüzünden keb bir Lâtin birligi kömür ve demir kurularak Alman ni miktarı artırılacak zamına alınacakmış! talyada ekmek miktarı • Sovjet askerleri şark cephesinde Alman hatlarının gerilerine kara mayni yerleştiriyorlar Mühim bir ihbar Haricden gelen mallar Rumanya ve Bulgaristana kaçırılıyormuş kısmı Balkan memleketlerine kaçınl maktadır. Bu suretle piyasaya çıktığı zannolunan ithalât eşyası, şayam hayret bir süratle ortadan kaybolmaktadır. Bu işin bilhassa Karadeniz yolile Bulgaristan ve Rumanyaya yapıldığı iddıa olunmaktadır. Bu iddiamn ne dereceye kadar hakikate uvduğu bilinmemekte beraber tahkik olunmaktadır. Ankara 14 (Radyo gazetesi) Alınan haberlere gore Almanya, Vlşi vasıtasile İspanyanın ve İspanya vasıtasile Porteki zln ışbırlığini temine çalışmaktadır. Maresal Peten'ın Ispanya ıle otedenberı ıyi munasebetler devam ettirdıği malumdur. Hatırlardpdır ki Ispanya devlet reisi General Franko geçenlerde Portekiz hükumet reisi Salazar"la bir görüşme >apmıştır. Boylece Fransa, Ispanya ve Portekiz gibi üç devletten mürekkeb bir Lâtın birlığinin teşkılıne dair bır proje hazırlanmaktadır, Birlık, her nekadar Lâtın mıiletleri arasında kurulacaksa da, kurulduktan sonra üç Lâtin devleti topyekun Alman nizanuna almacaktır. Alman gazetelerinin bu projeden hararetle bahsetmelerıne mukabil İtalyan gazeteleıinin sükutu, İtalyanm bu projeden memnun kalmadığı hükmü çıkarı'abi".ir. İtalyanın Fransa topraklan ve Selânik üzerindeki bitip tükenmiyen istekleri bu tasavvurla uyusamamaktadır. İtalyanın bu acgozlülüğu Mihver mahiillerince hoş gorulmüyor. «Müdafaada kalmaktansa» taarrugünde 150 grama indirildi za geçmeği tercih ediyoruz» çekilmiş Gurtin, RuzYelt'e mühim bir telgraf gönderdi Canberra 14 (a.a.) Radyoda bir nutuk irad eden Başvekil Curtın bilhassa şöyle demiştir: < Müdafaada kalmaktansa taarruza geçmeği tercih ediyoruz.» Curtin, Amerikaya Avustralyanm selâmeti Amerikanın garb sahilinın selâYeni İran Başvekili Süheyli meti demek olduğunu hatırlatmıştır. Curtin Birleşik Amerikanın Pasifikteki s Londra 14 (a.a.) Times gazetesinin nazik vaziyeti düzelteceğinden emin bubulunduğunu ve Amerikanın harbe pir Kahıredekı hususî muhabıri bildiriyor: meden evvel ve sonra gdrdüğü işler kar Anlaşıldığına gore İrandaki kabine d e ^ (Arfeası sahife 3 sfittm 4 te) (Arkası sahife 3, sütun 5 te) Almanya . İtalya iktısadî anlaşmasını fanzahyanlar: Kont Ciano, Dr. Clodius, Von Mackensen Roma 14 (a a ) İtalya Hariciye Nazın Kont Cıano ile Almanyanuı Roma sefiri von Mackensen ve nazır C!odius dün, Almanya ile ttalya arasındaki İktısadî ve malî işbirllğinı 1942 senesi (Arkası Sa. 3, sütun 3 te) Amerika sularında batırılan Müttefik gemüeri Memleket piyasasına tahsis edümiş olan bazı ithalât mallarmın geldıkten ve piyasaya çıktıktan sonra tekrar memleket hancme çıkarıldığını ve bazı ellerin bu iste mühim rol oynadıgı hakkında a. lâkadar makamlara bir ihbarda bulunulmuştur. Bu ihbara göre, bir kısım ithalât eşyası, bın bir müşkulâtla tedarık YUNUS NADÎ edılıp gene bin bir tehlike içinde mem(Arkası sahife 3. sütun 4 te) lekete getirildiğl halde bu malların bir Brezılya sularında torpillendifci iddia edilen dünyanın en büyuk yolcu femilerinden Queen Mary 2*& Berlın 14 (a a) Alman umumî karargâhının, batı Hint denizinde Alman denızaltılarmm 12 dusman ticaret gem:si batırdıklarını bıldiren hususî teblığinde ayni zamanda, Alman denizaltılarının Amerıka dogu kıjılan açığında harekete geçtikleri tarıhtenben topyekun 1,029,000 tonilâto tutannda 151 düşman ticaret gemisi batırdıklan. bunÜstad İbnül emin Mahmud Kemal, ların ar?=ında 442 000 tonilâto tutannda 58 sarnıçlı gemi bulunduğu da bıldiril tSon Asnn Türk şairlerı> kitabında Yahya Kemalin tarıfmi, şu tek mısraın mektedir. ıçine ne guzel sığclırmıştır Söylemez soylemez amma, dürü meknun soyler!» Büyük şairin son konferansı için de aynı şey, tekrar edılebılır. Yirmi şu kadar yıl, soylemedi sojiemedi.. Fakat gunun bırınde kursuve çıktığı zaman. buAnkara 14 (Radyo gazetesi) Mihver tun İsîanbulu. ağzının ıçme baktırdı. Yahya Kemal, konferansında, yalmz kaynaklarından verılen bir habere gore 81 000 tonluk Ingılız .Queen Mary» yol bu takım tarihi hakkatlen belırtmek'e cu gemisi Brezılya sularında bir Mıhver kalmamış, Türk İstanbulun nasıl bir şedenizaltısı tarafmdan torpillenmiş ve hir olması lâzım geldiğı hakkında ortaa yepveni fıkırler de atmıstır. ağır hasara uğratılmıştır. Bu gerninin Me^elâ şaır konferansının bır yerinde Amerıkan ve İngiliz askerlerinden murekkeb 10,000 kişilık bir takviye kuvve dıyordu ki: tıni Hınrlistana götürdüğü tahmın edil« Bir iklimin manzarası. mimarisi mekteydi. ve halkı arasında tam bir ahenk varsa, Londra bu haberi teyid etmiyor orada gözlere bir «vatan^ görimür. İkLondraJ4 (a.a) Londıanın sa.âhl limden anlıyan. derin görüslu, hassas bır yetli mahfilleri .Queen Mary» lnc]h z ınsan, İstanbulun eskı semtlerinden bivolcu gemisinın torpillendiği hakkırdaki rine. Üsküdara. Evübe, yahud bir Boitalyan iddiası etrafında hiç bir müta'eaziçi kövüne bakarsa, kafî bir hüküm ada bulunmanakta ve bu haberi İtalyan vererek şdvle divebilr «Bu halk, bu ıkların malumat almağa tesebbus için kulmde ezeîdenberi sakindir!» Bu hüküm. TurkluSun İstanbulu beş landıklan bir usul olarak saymaktadırlar, (Arkası sahife 2 sütun 4 te) Yahya Kemale göre lürh Istanbul... Yazan: Salâhaddin Güngör Queen Nary torpillendi mi Şanlı Türk tarihini en iyi bildiği kadar en derinden duyup en büyük kudretle izah eden büyük şairimiz