25 Şubat 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

V "N. Senenin en büyük T Ü R K Ç E Sözlü, Sazlı, Şarkılı fılmi ALİ BABA ve Kırk Haramiler Bütün İstanbulu meftun etti. Elhamra sinemasında Atatürk Bulvarında bir bomba patladı Bombayı taşıyan meçhul adam parçalandı, o sırada yoldan geçmekte olan Alman elçisile refikalarına bir şey olmadı Ankarada birhâdise . . . . e I 8 II1CI VII SâVI .' B 2 9 4 umhuri ÎSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresı: Cumhuriyet İstanbul Posta kurusu: tstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 2429& İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 İngiliz Başvekili Mr. Çorçil 3 krat 55 santim ağırlığında güzel renkli bir aded fevkalâde Zümrüd Iaktas Beledıye Mezad ida: njpde teşhir edilme, Çarşamba 25 Şubat 1942 perşembe günu Struma vapurö Boğaz dışmda bir infilâkı müteakıb battı? limanımızdan derhal tahlisiyeler gönderildi 1 Içindeki 769 Rumanyalı Yahudi ileberaberKaradenize giderken Çörçil biraz daha nikbin Ankara 24 (a.a.) Anadolu ajansmın salâhiyettar membadan haber aldığına gore, ıçinde 769 Rumanyalı Yahudı bulunan Panama bandıralı Struma vapuru İstanbula 15 kânunuevvel 1941 tarihinde geldi. Gemi, makinesinde tamiri müşkül ve hjita kasden olduğu intıbaını veren arızaların tamiri bahaBesile ikametini uzatmağa başladı. Bir taraftan bu Yahudileri kabul edebilmesi ihtimali olan devletlerin Ankaradaki mümessillerine birkaç defa müracaat edüdıği gibi bu Yahudilerin geldikleri memlekete iade etmek ımkânı olup olmadığı arastırıldı. Diğer taraftan da bu Yahudilere ya yollarma devam etmeleri veya geri dönmeîerı için birkaç kere tebligatta bulunuldu Müracaat edılen devletlerden kimi alâka göstermedi, kimi de kabul edemiyeceğini bildirdi. Rumanyanın Ankara sefiri de bunların Rumanva tebaah Yahudi olduklannı. memleketi yolsuz bir şekilde terkettiklerini ve kendilerinin Rumanyaya kabulü asla bahis mevzuu olamıyacağını bildirdi. Gemımn tamıri hitam bulduğu halde bizzat Yahudiler de ne yollarına devam ettiler, ne de geriye döndüler. Çunkü geminin kaptan ve tayfası Bulgar olduğu ve Bulgaristan harb halinde bulunduğu için yollarma devam etmek istemiyorlardı. Binaenaleyh gemiyi geldiği denize iade eimekten başka imkân kalmadığı cihetle bu hususta slâKa gösterecekleri zannedilen devîetlerin mümessillerine haber verildi ve badehu gemi 23 şubatta Karadenızs iade edildi. Ertesi günü sabahleyin Boğaz dışmda Yon burnunun 45 mil kadar açığında bir infilâktan sonra geminin batmakta olduğu haber alınarak mahalline tahli«iyeler şönderildi. Şimali Afrika Vaziyeti •D ngiliz Başvckili Çorçil'in vaktindc II çok ku\vetü sozlerle ilân ettiği ikinI I ci Libya Ingiliz taarruzu iilhakika ilk safhasında muvaffak olarak Halfaya Ve Bardiya'da azçok Mihver kuvvetlerini muhasara altına aldıktan sonra Trablusgarb hududuna kadar dayandı. O sırada bu taarruzun Tunus hududuna kadar İleri gotürülüp gdtüriilmiyeceği, yani fimalî Afrikanın Mihver kuvvetlerinden tamamile temizlcnip temizlenmiycceği bile bahis mevzuu olmağa başlamış, hatta vaziyet bu şekle girince Fransız şimalî Afrikasınm ne olacağı üzerinde de miitalealar yürütüldiiğii görülmüştü. Derken yeni takviyeler alan General Rommel tekrar taarruza geçerek iınparatorluk ku\\etlerini bir daha şarka doğru siirdü ve Bingazile Dcrneyi alarak ve Bingazinin dağlık havalisini tekrar eline geçirerek İngilizleri Ajnelgazale ilerilerinc kadar Mısır istikametinde şarka doğru ricate icbar etti. Bu defa da General Rommcl'in bu karşı saldınşı tıereje kadar gotüreceği fikirleri işgal etmeğe başladı. Bu son suali soranlar Mihver kuvvetlerinin Siiveysî hedef tutan jir plân dahilinde hareket edip ettneiiklerinden şüphe etmekte oldukları ifin meselenin ehemmiyeti pek büjük% Şiındiki balde vaziyet iki iiç bafrtJanberi devam eden müphemüğini rauhafaza ediyor. İki taraf ordulannın ileri unsurlan arasında keşif faali\ etleri oluyor. Karşılıklı hava hareketleri vuku buluyor. Fakat bir taraftan veja diğerinden heniız ciddî bir taarruza geçildiği gorülmüyor, ve bir tarafın veya diğerinin yeni bir taarruz yapmak fikrinde olup olmadığı da anlaşılmıyor. İkinci Ingiliz taarruzu vuku bulduğu zaman biz bu Libya rtphesinin Libya cephesi olarak çok tâli olan ehemmiyetini, yani ehemmiyetsizliğini kaydetuıiş ve bu hareketler Mısır hududile Trablusgarb hududu arasında gidip gelmeden ibaret bir nevi mekik dokuma mahiyetini muhafaza ettikçe harbin umumi heyeti üzerinde büyük bir tesir lcra etmiyeceğini soylemiştik. Şimdije kadar olup bitenler bu gorüş tarzumza uygundur. Libya cephesi harbleri ancak Süveyş kanalı ile Akdeniz vaziyetini lıalledecek hareketlerden bir parça oldukları zaman ehemmiyetli olacaklardır, ve çimdi General Rommele atfolunan Süveyş hedefli yeni bir taarruz, ihtimal halinde bile, iste bundan dolayı oldukça ehemmiyetli bir nokta olarak görulü>or. Memlekette teessür Başta Millî Şefimiz olmak üzere Devlet erkânımız, Büyük Elçinin hatırını sordular, "Harbin umomî manhükumet ehemmiyetle tahkikat yaptırıyor zarasına bakarsak Ankara 24 (a.a.) Bu gün, 24 şubat 1942, sabah saat onu on dakika ge vaziyetimizin son ayçerek Ankaranm Emniyet meydaıüle Kavaklıdere arasında Atatürk bulvan larda çok fazla düüzerinde bir bomba patlamış ve bir adam tamamen parçalanmıştır. zeldiğini görebiliriz,, O saatte bir adamın kucağında kumaş parçasile sarılı bir cisim olduğu halde oradan gittiğı görülmüştür. Vücudü parçalanarak ölen adam budur. Pathyan bombanın da, kendismin kucağındaki cisim olduğu zannolunmaktadır. O sırada, oradan geçmekte olan iki genc kız muhtelif yerlerinden hafif surette yaralanmışlardır. Takrıben on metre kadar önde refikasile birlıkte gıtmekte olan Alman büyük elçisi Von Papen ile refikaları, sadmenin tesirile Londra 24 (Radyo, saat 20) Mıster yere düşmüşlerse de kendilenne hıç b r Çorçil Avam Kamarasında, harb duruzarar olmamış ve sefarethaneye gıtmiş munu anlatan nutkunda her şeyden evlerdir. vel Ingilterenın son iki ay zarfında uğDahiliye Vekili ve Ankara Vaüsile radığı deniz zayıatını belırterek şu sozadliye ve zabıta memurlan derhal vak'a leri söyledi: yerıne giderek tahkıkata başlamışlardır. « Son iki ay zarfında ticaret geReisıcumhur, hususî kalem müdürîe mileri bakımından uğradığımız kayıblar, rini göndererek, büyuk elçinin ve refî çok ciddî surette artmıştır. Ve denizalkasmın hatırlarını sormuşlardır. Başve tıya karşı koyma filotıllâ kuvvetlerımiz, kil de hususi kalem miidüranti gönder her nevi lıafif d^rriz kuvveflerîmiz^ h a mişler ve Hariciye Vekıhle Hanciye yatımızı temin için muhtac olduğumuz Uraumi Kâtibi sefarethaneye kendıleri gıda maddelerıni ve muharebe için muhgiderek büyük elçinin hatırını sormuş tac oldutumuz mühimmata aid malzelardır. meyi getirmek zaruretinden dolayı ve Bombanın, Alman büyük elçisile re askerlerimizi muhtelif harb sahalarına fikasının yakınında patlamış olması, za çok devamlı ve çok küllıyetli olarak tabıtayı bu kotü nıyetli tertibin büyük şıyan kafilelerimiz, bütün imkânlarile elçinin şahsma müteveccih olması ıh yardım etmişlerdir.» timali üzerinde cıddi surette durmaya «Ya Avrupaya ihrac yapsaydık?» sevketmektedir. Tahkıkata önemle deMister Çorçil, İngiltere harb vaziyevam olunuyor. tinden bahsederken Japonyanm harbe Hâdise gerek hukumet merkezimizde, girmesmden evvel Avrupaya karşı bir gerek bütün memlekette derın bir teesihrac hareketi yapılmasından bahsedensür uyandırrmştır. lere cevab vererek dedi ki: « Bir aralık Fransada, yahud Felemenkte yeni bir cephe açılması için (Arkası sahife 3, sütun 5 te) Askerî vaziyet " Bunu Rusyanın muazzam kudretineve Amerikanın ölçülmez kaynaklarile davaya girişine borcluyuz,, Şarktaki harbin uzaktan manzarası Macar Genelkurmay Baskanı GeneraJ Szombathelyi, geçenlerde Alman Hariciye Nazırının . Peşteye yaptı|ı seyahatte kendisile KÖrüşuyor Almanyanın Ankara büyük elçisi Von Papen C Japon harb | tebliği 1 Timor adasına paraşütçüler indirildi Sofyadaki askerî temaslar Bulgar Kralı, Macar Genelkurmay Başkanına nişan verdi Sofya 24 (a.a.) D. N. B: Kral Boris, Macar genelkurmay baskanı General Szombathelyi kabul etmış ve kendısine harb salıbı nişanını vermiştir. Kral, genelkurmay başkanına refakat eden Macar subaylarına da nişan takmıştır. Harbiye Nazın General Daskalof, Macar misafirler şerefine bir akşam zıyafet; vermiş ve ziyafette soyledıği nutukta ezcümle demiştir ki: « Her iki milletin menfaatlerinin hiç bir zaman aykın olmaması, her iki taraf için gerçek bir saadettir. Geçmişte nasıl sılâh arkadaşlığl ettikse, şimdi de cephede yeni nizamm tahakkuku uğrunda mucadele etmek için dost bulunuyoruz.» General Szombathelyi. her iki milletin yaptıklan mucadelede hep avni hürriyet ve istiklâl hedefıni takib ettiklerini hatırlatmıştır. [ / H. Emir Yazan: Emekli General Erhilet ^ Japonlar Sumatrada bir şehir daha zaptettiler Tokyo askerî mehafili, Cava adasımn famamen kuşatılmış olduğu fikrinde Tokvo 24 (a.a.) İmparatorluk umu. mi karargâhı bildiriyor: Japon bahrıyesinc mensub paraşütçüier. 20 şubatta Tımor adasmda Keobang civanna inmişlerdir. Müttefihler } tebliği ' Kalifornia topa tutuldu Bir Japon tahtelbahri bir petrol tasfiyehanesine ateş açtı Felemenk Hindistanı U. Valisi Gavalılara metanet tavsiye ediyor Nevyork 24 (a.a.) Kalifornia sahilınde Santa Barbara'nın 50 kı'.ometre kadar cenubunda Japon olduğu tahmin edılen bir denizaltı, bir petrol tasfiyehanesıni hedef tutarak bir bombardıman yapmıştır. Ne ölü, ne de hasar vardır. Taarruza şahid olan vali Rown, denizaltı gemisinin sahilden takriben bir mil açıkta meydana çıktığını ve 20 dakika kadar 5 6 pusluk toplarla ateş ettiğini, (Arkası sahife 3, sütun 2 de) Amerika Cnmhur Reisi M. Ruzvelt Şark cephesinde Rusların tazyikı, verilen haberlere göre, kâh Leningrad, kâh Smolensk ve kâh Harkof istikametlerinde artıp gelişmekte ve fakat fimdiye kadar hiç bir yerde her hangi kat'î bir neticeye varmıs bulunmamaktadır. Kat'î netice demek, Alman cephesini bir yerde yararak Alman ordulannın bir kısmını ağır bir bozgunluğa uğratmak ve bu suretle sevkulceyşi bir bolgeyi zaptetmektir. Meselâ Almanlann Leningradı muhasara eden ordusu mağlub edilerek bu eski Çarlık başkendi Ruslarca kurtarılabilirse, yahud Smolensk Orel hattındaki Alman orduları bozularak Ruslar Gomel mevkiini elde ederlerse veyahud da cenub Alman cephesini Harkofta yararak Dinyeper nehrini geçebilirlerse iste o zaman Sovyet başkumandanhğı ehemmiyetli ve kat'î bir muvaffakıyet. hatta bir zafer kazanmış olur. Ayni zamanda Almanlann ilkbahar taarruzlarmı akim bırakmak, yahud güçleştirmek gibi dnemli bir neticeye de varılır. Fakat Sovyet başkumandanlığı heniiz bu ayarda hiç bir muvaffakıyet elde edememiştir. Buna rağmen Londra haberleri haftalardanben Sovyetlerin nerede ise bu neticelere varacaklarını her gün bildiriyorlar. Bununla beraber Rusların, cephenin hemen bütün kısımlarında hiç durmadan taarruz ettiklerini Almanlar da söylüyorlar. Şiddetli mukavemetlere çarparak hasmı yenemiyen plânsız ve esaslı bir hazırlıksız devamlı taarruzlar büyük insan ve malzeme zaŞark cephesinde AUnanlann çekildiklerl yiatına mal olutlar. kış müdafaa hattile Londra ve Moskova Fakat Sovyetlerin maksad ve hedefi haberlerine göre hasıl olan iki ceb sarihtir, yani ilkbahar gelmeden Almanları Dinyeperle Smolensk ve İlmen Ladoga gölünün batı sahilinde Schlüst bölgelerinin batısına atmaktır. Ancak selburgdadır. Sovyet ordulannın bu yüksek arzııyu Sovyet kıt'alan. burasını geri abnağa yerine getirebilmeleri pek çetin olduğu muvaffak oldukları takdirde gerçi, Lekadar pek de şüphelidir. ningradı tamamile kurtarmış olmazla» Leningraddaki vazijeti geçen yazımda ama Leningradla bu mevki arasındaki izah etmiştim. O yazıyı yazarken rad kanal ellerine düsmüş olacağından Layoda duyduklanm ve telgraflarda oku doga gölü ikmal yolu onlara tamamile duklarım inanılır şeyler olsaydı şu an açılır. Her halde Rusların Leningradı da eski Çarlık merkezi çoktan Sovye'kurtarmak azimleri büyüktür. Nitekim lere dönmüş olacaktı. Fakat görüyoruz Stalin de, Kızılordunun kuruluşunun ki durum öyle değildir. Bununla bera24 üncü yıldönümünde nesrettiği günber Sovyet kıt'alan Leningradı kurtardelik emirde «Düşmanı Leningrad kapıtnak ümidile ve şiddetle dövüsmekte delanndan kovacağız» diyor. vam ediyorlar. Son günlerde Leningıad (Arkası sahife 2 sütun 1 de> çevrcsindcki savaşların ağırlık merkezi Filhakika Libya cephesi yalnız Mısır, Süveyş ve Akdeniz vazijetleri bakunmdan ehemmiyeti haizdir. Hatıramızı iki iiç yıl evveline, tâ, o vakit Alman genelkurmay baskanı olan General Brauchitch'in sımalî Afrikada Mısır hududu Sumatrada bir şehir daha alındı Tokyo 24 (a.a.) Lampoeng körfena kadar yaptığı seyahatle vaziyeti yerinde tetkik etmiş olduğu zamana kadar zinde Kos'haven'in 6 kilometre batı şiirca edersek meseleyj etrafile kavramıs malınde Sumatranm cenubunda kâin olumz. M'hverin en yüksek askeri salâ Tandjoeng Garang şehrinin 20 şubatta hiyetleri daha o zamandan Nil vadisine Japon kuvvetleri tarafmdan almdıgını garb çolünden ulaşmağı düsünüyorlar İmparatorluk umumi karargâhı resmen ve buna hazırlanıyorlardı. teyıd ediyor, Harb çıktıktan sonra Akdeniz vaziyeti ve bu vaziyetle alâkadar simalî Afrika, yani Mısır ve Süveyş meseleleri İtalyaya tevdi olunmuştu. ve o zaman İtaha şimali Afrikadaki hazırlıklanndan baska Habesistandaki kuvvetlerile de Nil vadisini cenubdan tehdid ve tazyik edebilecek vaziyette idi. Böylece Mısır. Süvejs ve Akdeniz meselesi İngiltere için çok hayari ve çok zor bir devre atlatmı«tır. «Cava adası tamamile kuşatılmıştır» Tokvo 24 (a.a.) Askerî mahfillerin ittifakla ileri sürdükleri mütaleaya göre Bali'nin ve Sumatra'da Sond boğazı şimalmde'önemli bir stratejık diğer noktamn işgali sayesinde Cava şimdı tama. mile kusatıliuş ve garbdan, şarktan ve şimalden gelen hücumlara maruz bir vazıyete gırmiştir Bundan başka bir yanYUNUS NADİ dan Avustralya, ile Hindistan arasmda(Arkası sahife 3, sütun 4 te) ki. diğer taraftan Avustralya ile İngil(Arkası Sa. 3. sütun 3 te) M. Ruzvelt «Evvelâ işgal ettiler denizlere hâkim olmak lâzımdır» diyor Bu şehir, Smolenskin 80 km. şarkmdadır «Gehennem azabına benziyen bir azabın hakkın Berlin, Rusların Rigaya dan kolaylıkla gelinmez!» 160 km. kadar yakJaştıkVaşington 24 (a.a.) Millî kahraman [an haberini tekzib ediyor Vaşmgton'un ölumunün yıldönümü münanasebetile Cumhur Reısı Mister Ruzvelün radyo ile yaptığı ocakbaşı sohbetinde, millî kahramamn hayatında tesadüf olunnn her safhanın bir örnck teşkil edeceğini söylemiş, daha sonra vaziyeti şu şekilde izah etmi'jtir: « Okyanuslar artık Ameıikayı koruyamıyor ve sonsuz birer muharebe meydanı mahiyetini almış bulunuyor. Düşmanlar büyük mesafelerde bulundukları için Amerika büyük mesafelerde harbediyor. Nazisflerın ve Japonlarm maksadı, Amerikayı, İngiltereji, Çirrî. ve Rusyâyı birbirinden ayırmak, bunları çemberlemek, malzeme ve takvıye a'malanha mâni olmakür. Muvaffak ol(Arkası sahife 3, sütun 6 da) Moskova 24 (a.a.) Gece neşredilen Sovyet tebliği: 23 şubatta kıt'alarımız düşmanla şiddetle çarpışarak yenıden ilerlemişler ve bir kaç meskun mahalli işgal etmişlerdir. Bunlarm arasında Smolensk'in takrıben S0 kilometre şarkında bulunan Dorogobuzh şehri de bulunmaktadır. Alman son haberlere gore, 21 şubatta evvelce bıldirildiği gıbi 16 değil, 22 Alman tayyaresi düşürülmüştür. 22 şubatta hava muharebelerinde 20 ve yerde 8 olmak üzere 28 Alman tayyaresi tahrib edılmiştir. 12 Sovyet tayyalesi kayıbdır. 23 şubatta Moskova civarında bir Al(Arkaa sahife 3 sütun 4 te). "Her şeyi geri Rus orduları alacagız!,, Dorogobuzh'u | Şark cephesinde |harekât Lzakşark harbinden fotograflar: Bahnye sılahendazlan birmüstahkem mevki çevresinde tel örgulerini kesborlar Şark cephesinden resimler : Kıcvklarla nakliyat