24 Şubat 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

ASYANIN Üsliinlüğii ve Düşkünlüğü ( AVKUPANK İKBALİ ) İçinde Osmanlı İmparatorluğunun yükseliş ve alçalışı en büyük mevki tutan bu kitab, her Türk münevverinin dikkatle okuyacağı bir eserdir. Yeni çıkmıştır. Tevzi yeri Cumhuriyet Matbaası ve Ankara caddesinde Üniversite Kitabevidir. Fiatı 100 kuruş. 18 inci yılsayı: 6293 u m h u r iy e t İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adrea: Cıımhuriyet. Istanbul Posta kutusu: îstanbul No. 246 Telefonj Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa bsmı 24299 24290 HALİDE EDİB Sinekli Bakkal 4üncü basım Mîllî romanlann şaheseri kırdı. Tanesi 100, Salı 24 Subat 1942 AHMED HALİD Mekteblerimizde ekim seferberliği Buyıl mekteblerde Az çok ekim işlerile meşgul olunması, miimkün olduğu kadar mükemmeliyetle tatbikına hepimizin çalışacağımız çok güzel bir teşebbüstür aarif Vekilliği evvelki giin memleketin bütiin öğretim (eşkilâtma gönderdiği çok ehemmiyetli bir tamimle talim ve terbiye yolunda bizce belki en büyük adımlardan birini atmıştır. Bu tamimle Maarif Vekilliğine bağlı olan ve sayılan 13,000 e yaklasan kız, erkek ilk ve orta okullarda, meslekî ve teknik okullarda, liselerde, bğretmen okullannda ve köy enstitülerinde 26 binden fazla öğretici ve bir milyonu aşan ögrenici, derslerine asla halel vermeksizin, bu yü ekim istihsal seferberliğine katılmağa davet olunmuşlardır. Birçok mckteblerin teneffüs yerlerinden gayri fazla topraklan, arsaları ve tarlalan vardır. Olmıyanların da yakınlarında boş topraklar bulmalan mümkündür. İste bu maarif ordusu, her mektebin bulunduşu yerlerin iklim şartlarım ve yetiştirme kabiliyetlerini gozönüne alarak, bu yıl çapa, kürek, bel gibi tedarik edecekleri basit esaslı aletlerle ekimi kolay, verimi bol ziraat maddelerini üreterek hallerine göre ziraî istihsali artırmağa yardım etmis olacaklardır. Maarif Vekilliğinin bu teşebbüsü zaman şartlan itibarile çok yerinde nlduğundan ziyade bilhassa lerbiyecilik bakımından fevkalâde kıymetlidir. Memlekette yerleşmiş sakim bir an'ancye grire guya yiyeceğimizi içeceğimizi tenezıülen «memleketin efendisi» unvanile taltif ettiğimiz koylü sınıfı hazırlar, üsrtarafındaki biz vatandaşlar da bu koylü efendinin nimetlerini paylasarak geçiniriz, ve şiradiki gibi dar zamanlarda bin bir kayda tabi koylü istihsalinin Idfayetsizligi değilse bile darIığı yüzünden sıkıntılar çekerek kara kara düşünürüz. Zaruri dedikodulan aileleri işgal eden bu hâdise karşısında genc neslin kayıdsız şahidler gibi durması daha ziyade kendi haline bırakılamıyacak bir facia tcşkil ettiğinde şiıphe yoktur. Genc nesil, kendisince yapılabilecek işler hakkında en ufak şüpheye bile düsmeksizdn kayıdsız durmaktan meb'ul değildir. Çünkü ona gideceği yolu ve tutacağı işi biz göstermemistik ve göstermiyorduk. İste Maarif Vekilliği son tesebbüs ve kararile bu çok fena an'aneyi yıkıyor ve onun yerine gencliğin tertemiz faaliyetile çok hayırlı bir hayat ve hareket ikame ediyor. Hiç bir ders çocuğa kendisinin dikerek yetiştiğini göreceği ve bilhassa nıahsulünü toplıyacağı nebat kadar cazibeli gelemez. Bu harekette talim ve terbiyenin çocuğu hayata götüren, tabiatin hayret verici sırlarile karsılaştıran ve onun gururunu okşadığı kadar nefsine güvenini artıran feyizli tesirleri vardır, ve bol bol. Hiç bir çiftçi. kendisine rchberlik edilmiş çocuk kadar bu işe dört elle sanlamaz. Bu iş, çocuk için verimli ojTinlann muhakkak en eğlencelisidirBir parça fazla hinınıet gösterilmek suretile bu teşebbüsü yalnız şimdiki miistesna zamanların geçici bir zarureti gibi değil, fakat gittikçe mükemmelleşecek [ Ankarada Halkevlerinin yıldönümü^ Maarif Vekilliği son teşebbüsle çok fena bir an'aneyi yıkıyor ve onun yerine gencliğin tertemiz faaliyetile çok hayırlı bir hayat ve hareket ikame ediyor KABİNESİNDE Yeniden 5 Nazır r Müttefikler *) = Şark cephesinde daha değişti tebliği Gazeteler, bilhassa Harbiye Nezaretinde yapılan tebeddülü hararetle tasvib Japonların bir kruediyorlar Londra 23 (a.a.) Pazar akşamı vazör ve bir muhrib Başvekâletten aşağıdakı beyanname neşredilmişti: filosu kısmen tahrib Aşağıdakı tayinlerin yapıldıgı bildıriliyor: edildi Müstemlekât Nazın: Vikont Cranborne, Harbiye Nazırı: Sir James Grıgg. Ticaret Nazın: Hugh Dalton, Tayyare İstihsalâtı Nazırı: J. J. Llewellın, İktisadî Harb Nazırı Vikont Wolmer. Lord Moyne'nin yerine Müstemlekât azırlığına getirilen Lord Cranborne aynı zamanda Lordlar Kamarası lıderlığıni deruhde edecektir. Yeni Nafıa ve Bınalar Nazın Lord Partal halen Muhımmat Nezaretınin parlamento sekretendir. İngıliz kabinesinde yapılan değişiklık neticesinde Harbiye Nazın Margesson da dahil olmak üzere bes. nazır açıkta kalmıştır. Margesson'dan başka kabineden uzaklaştırılan dığer nazırlar şunlardır: INGILIZ Ankara Halkevindeki merasimden intıbalar: MiUi Şefimiz Reisicnmhur Inönii localannda ve refakatlerin de Başvekll oldnğn halde İstiklâl marşını dinliyorlar, sa|da Genel Sekreter Dr. Fikret Tüzer nutkunn irad ediyor, ortada, Parti ummni idare heyeti azası Ebedi Şefimiz AUtürktin manevi hurumnda,» Cava denizi Sumatrada 4 1 I'J harbinde Harkof almdığı sırada Lahat alındı GÖRDÜKLERİM cenubda durum Tazan: Emekli General f Japon harb j I tebliği 1 Sovyet Rusya Komiserler Reisi komünist fırkası umumî kâtibi Stalin Yoldaş H. Emir Erhilet Timor adasıiıda da Holandalılara aid kısmın merkezi dün işgal edildi Birmanyaya akınlarda 49 İngıliz tayyaresi tahrib olundu Stajin'in günlük emri " B e y a z Rusyayı, Ukraynayı ve Kırımı kurtaracağız. Kızıl bayrağı dalgalandığı yerlere gene dikeceğiz „ Sovyet milletini elim bir mücadelenin beklediğini söyliyen Başkomiser «Almanlarm kendisi için çarpışan müttefikleri var, biz o vaziyette değiliz» dedi Moskova 23 (a a ) Kızılordunun kuruluşunun 24 uncü yıldönümü münasebetile Stalin bir gündehk emir neşrederek bilhassa demiştir ki: « Düşmanı Lemngrad kapılarından kovacağız: Beyaz Rusyayı, Ukraynayı ve Kırımı kurtaracağız, ve Kızıl bayrağı evvelce dalgalandığı yerlere tekrar dikeceğiz > Müstevlinin hezimetini tamanüamak için birleşmiş olan milletlerin büyük bir gayret sarfetmesini istiyen Stalin, Hitlerın, sürprizin verdiği üstünlüğü kaybetmiş olmasına rağmen mağlub olduğuna inanmaraasını Sovyet milletine ihtar etmiştir. Sürpriz, «Alman kudretinin ihtij'atını teşkil eden bir unsıırdur.> Sovyet milletini henüz bekliyen «elim mücadeIe> den bahseden Stahn, harb gayretinin hızlandırılması lâzıra geldiğ:ni söylemiştir. Stahn, Kızılordunun Alman milletini yok etmek istediğine dair ortaya atılan fıkrin «hain ve saçma bir iftira» oldu(Arkası Sa. 3, süttm 3 te) Cavada hava meydatı 25 ilkteşrın 1941 sabah erken, gene tahta masanm ustünde duran ceb saatıçanının larına şiddetli akınlar mmtızkuçücukhergunkü sukunette çıkardığı ses'.e, gibi, uyanmıştım. Biraz sonra emir erımiz odamın kapısını devam etmektedir Londra 23 (a a.) Bir Japon kruva I Şark cephesinde 7or fılosile bir torpido muhribi fılo«unun bu>uk kısmının tahnbile neticelen°n harekât Cava denizi muharebesi Japon'.ar için pek ağır kayıblarla bitmıştı.r Muttefık donanma ve uçaklarmın hücumu fevkalâde muvaffak olmustur. Bali adası civarında Japon gemisi kalmadı Batavia 23 (a.a.) Resmen haber veıildiğine göre, Bali adasına asker çıkarmağa muvaffak olan Japon kıt'aları, adanın bir kısmını istilâ etmişler ve hava alanmı ele geçirmişlerdir. Buna mukabil Japon donanmasına karşı yapılan müttefik deniz ve havj taarruzu o kadar muvaffakiyetli olmuştur ki, Bali civaruıda bir tek haıb ge(Arkası sahife 3, sütun 2 de) birçok kesimde Rus ordusu taarruza geçti Bu hücumlarla Rusların ağır kayıblara uğradiğı bildiriliyor Almanlar eüi günde 56,806 esir, 960 fank, 1789 lop aldılar İnfiltere Harbiye Nezaretindan defiştirflen Yüzbaşı Margesson Devlet Nazırı Greenwood, Nafia Nazırı ve B. B C nin «İngıliz radyosu» eski direktoru Lord Reıth. Müstemlekât sekreteri Lord Monn île İstlhsalât Nazırı Moorp Hrabazon. Hindistanda büyük şehirler boşaltılıyor • • Gazetelerin neşriyatı Londra 23 (a.a ) Gazeteler, kabinedeki yeni değişıkhkleri ve bilhassa Sir James Grigg'in Harbiye Nazırlığına tayinini memnuniyetle karşılamaktadır. Times gazeresinin parlamento yazarı «Şimdiye kadar parlak işler görmüş olan M. Grigg'in tayıni çck mukemmeldir» ciemektedirler. İşçi partisinden Daily Herald diyor ki: «Eski Harbiye Nazırı M. Margesson, ordunun esaslı ıhtiyaçlarım anlamakta ve modern dusüncelere sür'atle mtibakta zaaf göstermiştir » Dailv Express diyor ki: «M. Çörçıl, dısardaki harbin güdıim t a r a hakkında İngilteredeki dahUî harfArka«:ı sahife 3 iHıın Meclisler cumaya gizli toplantılar yaparak vaziyeti görüşecekler Bangkok 23 (a.a.) Delhi radyosunun yaydığı haberlere göre, Japon donanmasının hücumlar yapması ihthnalıle Hindistanda du>ulan endişeler, gitg.de daha şiddetlenmektedır. Kalküta, Kolombo, Madras ve Karaşi şehirlerinin tahliyesi içın tedbirler alındıktan sonra Bornbay eyaleti valisi 2,000,000 dan fazla nüfusu olan Bombay şehri halkını da, şehri kabil olduğu kadar terketmeğe davet etmiştir. Mahatma Gandi, Harijat isimli kendi gündelik gazetesinde, büyük Hind şehirleri ahalisinin memleket içindeki kasabalara çekılerek taarruzlar esnasmda şehirlerde umumî bir pan.ğe mâni olmalarmın daha iyi olacağını yazmaktaıiır. Yeni Delhi'deki Hind merkez teşriî meclisi harb durumunu müzakere etmek üzere önümüzdekı cuma günü gizlı bir celse akdedecektir. Hindistan yüksek meclisi de gizli bir toplantı yapacaktır. Fakat bu toplantınm tarihi henüz tesbit edılmemiştır. çalarak İçerı girdi ve selâm verdıkten sonra: € Harkof alındı.» dedi. Burasının zaptı, Alman menzil hatlarmın Dinyeper nehrınin doğusunda fazla uzaması ve çamurun guçleştirraesı yüzünden gecıkmışti. Demıryolu Tokyo 23 (a a.) Domeı ajansı bilNıkolayefe kadar çok çabuk tamir olunabılmış ve ilk tren buraya 15 eylulde diriyor: Japon kuvvetlerl Palembang'ın 100 varmıştı. Fakat Dinyeper nehri uzerinden demiryolu köpruleri yapmak pek kılometre barısında sevkulceyşi bır nokçabuk tahakkuk etmiyecek derecede ta olan Lahat'ı bugün işgal etmişlerdir. buyük bır mesele idı. Onun için Dinye Timor adasında zaptedilen şehirler perin doğusunda bütün nakliyat bırer Tokyo 23 (a a ) Resmen bildiriliçsmur deryası halini alan mahdud bo yor: zuk şoseîer ve adi yollara inhlsar etmiş Japon kuvvetleri 22 şubatta düşmagibiydi. Nakliye uçakları bıttabi yalnız nm şiddetli mukavemetıni kırarak Tluçak teşkılâtının ihtlyaclarıle kara or moT adasının Portekıze aid kısmmda dusunun müstacel hizmetlerinde kulla bulunan Dılli hava meydanmı işgal etnılıyordu: Meselâ çok ilerlemiş olan mislerdir. zırhlı kolların ihtiyaclarrnm İkmali gibi. 20 şubatta adanın Holandaya aid Yoksa şark cephesindeki bir çok ordula kısmmda karaya çıkarılan başka birlik. rm ihtiyaclarını nakliye uçaklaıile te ler 22 şubatta adanın merkezi olan Ko« min etmek bahis mevzuu olamazdı. epane'ı zaptetmıslerdir. İşte Dinyeperin doğusundaki bu sıkınBirmanyada tahrib edilen tılı vaziyet Alman başkumandanhğını, tayyareler kuvvetlerinin çoğunu geriye nakle mecTokyo 23 (a a ) İmparatorluk u« bur etmişti. Çünkü Dinyepenn doğusunmumî karargâhı bıldiriyorda besliyebileceğinden ve cepane ve saOrduya mensub tayyareler 21 ve 23 ir ihtiyaclarını temin edebileceğinden şubatta Birmanyada 49 düşman tayya* fazla kuvvetler bulundurmak bir felâkete sebeb olabilirdi. Bu yüzden yalnız resıni yerde tahrib etmişlerdir. Bir J a Kırımla Harkofun değil, Rostav'un da pon tayyaresi ciddi hasara uğramıştır. Dığer bir tajTare kayıbdır. Cava tayzaptı gecikmişti. (Arkası Sa, 3, sütun 3 te)] Alman kuvvetlerinin, Dinyeperin sarkındaki yolların azlığı, fenalığı ve çamurlu olmaları sebebile, azaltılması mecburiyati, onlara bilâhare Rostov'u. 7aptolunduktan az sonra kaybettireceği gibi Moskovanın zaptını da güçleştirecekti. Bununla beraber emirberin bu sabah haber verdiği Harkofun düşmesı ehemmiyetli bir hâdise idi. Çünkü burası büyük bir sanayi şehri olmaktan sarfma zar, cenubî Sovyet cenahının kuvvetlı bir istinad noktası idi. Alman denîz taarruzîarı 2 denizaltı ile bir çok nakliye gemisi batırıldı YUNUS NADİ (Arkası sahife 3, siitnn 4 te) Slovak hukumetile müzakerelerde bulnnan, Alman Genelkurmay Başkanı Mareşal Keitel Berlin 23 (a.a.) Alman orduları başkumandanlığının tebliği: Doğuda düşman cephenin bir çok kesimlerinde kuvvetlerini hiç esirgemeden eıteş hattına surmek suretile faydasız hücumlarma devam etmiştir. Bu kuv vetler ağır kayıblara uğramışlardır. Doneç havzasmda ve doğu cephesinin çimal kesimine karşı yapılan hava taarruzları esnasmda 26 bolşevik katarı ciddi isabetlere maruz kalmıştır. Düşman doğu cephesinde dün 44 tayyare kaybetmıştir. Bir sonkânundan 20 şubat 1942 ye kadar 56.806 esir alınmıştır. Düşmanm uğradiğı kanh kayıblar bu esir sayısının bir çok mishdır. Ayni müddet zarfında P60 tank, 1789 top ve her neviden sekız bini mütecaviz araba zapt veya tahrib edilmiştir. Düşman cephesinin gerisinde hava hücumlarile bir çok tank, top, katar ve saire tahrib olunmuştur. Ayni nıuddet zarfında Sovyet hava ordusu hava muharebelerınde düşürulmü? 699 tayyare, tayyare karşıkoyma topçusu talafından düşürülmüş 159 tayyare ve yerde tahrib edilmiş 331 tayyare kaybetmiştir. Abnan kayıblarının 127 tayyare olmasına mukabil Sovyet kayıblan bu surptle topyekun 1189 tayyaredir. Amerikada Fransız filosunun harekâtı endişe ile karsılanıyor Gene o, birkaç defa geçtiğimiz uzun ve çamurlu Berislaw yolile oğleden sonra Nikolayefe vardık. Yolda ilerıye doğru yürüyen bir Alman piyade tümeninin kısımlarile bir çok ve türlü türlü motörlü taşıt ve çekim vasıtalarına rasladık. Alman piyade kıt'alarmda, 3,7 lik zırh delen toplann çokluğu dikkati çekıyordu. İşte Alman ordusunu Rus tanklanna karşı konıyan bu toplard.r. Bu toplar sayesinde Almanlar piyadeye tank terfikinden azade kalmışlar ve tanklarım zırhh tümenler halinde toplıyabilmişlerdi. Amerikan sahillerinde batırılan vapurların adedi 80J buldu Berlin 25 (a.a.) Alman radyosa bildiriyör. 15 ile 21 şubat arasuıdaki hafta içinde Alman deniz ve hava kuvvetleri şimalî Yolda bir çok yük otomobillerine ta Afrika sahili açığında 9 bin tonluk üç miratla meşgul Todt amele teşkilâtma da düşman gemisi batırmışlardır. Ceman raslamıştım. Bu teşkilâtm kadrolarmı. 5 bin tonluk diğer iki vapur ağır hastuı ra uğratılmıştır. CArkası sahife 3. sütun 5 te) (Arkası sahife 3, sürnn 5teJ Vaşington 23 (a.a.) Buradaki resmî Bir Sanghay telgrafına göre mahiiller, Vişi hükunetı filosunun ve müslüman lideri neler söylemiş? bilhassa Cezairden Tulona gelen DönŞanghay 23 (a.a.) D.N B : Çankerk zırhlısınm harekâtı hakkmda enKayŞekin seyahati, Hindistanın sıjasî dışe göstermektedir Sumner Weıles, bu gün basın top şahsiyetleri üzerinde çok başka başka lantısında. Birleşik Amerikanın Fransız aksülâmeller yapmıştır. Yeni Deıhi'den hükumetinin gemilerinin kontro'unu bıldirildığine göre, İslâm Hind birliği idame ve muhafaza ettığine kuvvctle reisi Jınna, ÇdnKayŞekln Hind m°3ekani olrnak maksadile Fransız filosu lelerine müdahalesi, siyasî durum hnk(Arkası sahife 3, sütun 2 de) nun durumunu buyük bir dikkatle takib etmekte bulunduğunu söylemiştir. Lord Halifaks, NVelles'i ziyaret etti Muharib Amerikadan ilk resim: San Fransiscoda nmhaiaza altına alınan binalar kum çavallarile Vaşıngton 23 (a a.) Lord Halifaks, sanıldığına göre, Fransız fılosu hareketlerinin yeni inkişaflarına ve müteİzmir 23 (Hususî) Büyuk Millet addıd Fransız ağır deniz birliklerinm hizmete çıkarıldıkları hakkında Aniral Meclisi Reisi Abdulhalik Renda bugun Darlan tarafından yapılan demeçle Vi şehrimize geldı. İstasyonda Parti ve Vişinin durumuna aid rrevzu etrafında bu lâyet erkânı tarafından karşılandı. Absabah Sumner Wellesi ziyaretle gorüş dulhalik Renda İzmirde bir müddet kalacaktır, müştüı, B. M. M. Reisi Izmire gitti Alman gazetelerinin neşriyatı Berlin 23 (a.a.) D.N B Alman baş(Arkası sahile 3, sütun 7 de) Japonların, Pearl Harbour'da Amerikan donanmasına yaptığı baskında büyüt rol oynıyan birer kişilik torpüde nizalUlardan birisi suya, dalarkeg I