23 Şubat 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

SarayLokantası Sahibi: Mustafa Nezih Albayrak Seçme ve essız yemekleri. fevkalâde taze Levrekleri ve bilhassa (Levrek kâğıdda) sı ile bırıncilıği almıstır. Kuzu çevırmeleri, Puddıngleri ve diğer tatlıları da güzide ziyaretcılerin takdırinı celbetmektedir. Karako\de Bebek tramray durağında No. 31. Telefon: 49005. SIXIF 10 inCl Vll SflVI '. O Z 9 2 umhuri İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adrea: Cumhuriyet İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir; 22366. Tahrir heveti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 usu Nafi Atuf Kansu, Ankara Halkevi başkanı olduğu halde Rn asetıcumhur locasım şereflendırdıler ve surekh tezahuratla karşuandılar. Merasıme Rıyaseticumhur orkestrr.iinm çsldığı Istıklâl Marşıle başlandı ve bunu Cumhuı ivet Halk Partısı Genel Sekreteri ve Erzurum meb'usu Doktor Fıkrı Tüzerin açış nutku takıb etti. Nutuktan sonra Halkevlerı marşı çalınmış ve yapılan mılîî ovunlar saat 18 30 a kadar Cumhur Reısimizin takdirlcrlle de\am etmiştir. Millî Şeflmizle Bavan İnönü. gene geldıkleri gibı tezahüı .erie teşyi edilerek Halkevini terketmışlerdır. Çocuklarınıza: En iyi arkadaş. en fa OKUL ve Ansiklop . PaZân8SI 2 3 SUDİlt 1 9 4 2 ' Bir çocuğun aklına gelece' cevabını verir. Cildlı Ahmed Haüd Kesin harb yılı ne zaman? b çinde bulunduğumuz 1942 >ıh harbe II son verecek bır jıl olabilir mi? Esas U itıbarıle savaş halinde bulunan devletlerin hepsi. kendi Iehlerine ulmak şartile. bo\le bir ihtımali opup baslarına ko\arlar, hatta hesabı harbi alabıldiğine uzatmak olan ve zaferi bundan beklhen Amerika bile. Mcselâ Sovjet ordulan Alman>a>a karşı kahir galibijetler kazanarak haıbin açıktan açığa Demokrasiler lehıne giden bir cerejana katılıvermesi gihi umulmadık olajların gelişıvennesile. Nerasime Millî Şeîimiz de şeref verdiler Halkevlerm.n onuncu yıldonumu Ankara Halkevmde butun yurdun candan alâka ıle ıştırak ett.ğı bir oayram halmde ve çok parlak bır şekılde kutlandı Toren, saat 15 te başhyacağı halde. Halkevıne gıden caddler saat 12 den sonra kalabalıklaşmağa başladı Vekıller, Partı Grup reıs vekıllerı, meb'uslar Vekâletler ilerı gelenlerı, komutanlar Partı erkânı, muhtelif vilâyetlerın Halkevlennden seçılrıiş delegeler, Ankaranın butun tanınmış sımaları kendılennc ayrılan yerlerde oturmuşlardı. Saat 15 te Mı'lî Sefnniz İsrnet Inönü refakatinde Bayan İnonü, Başvekıl Dok»or Ref k Savdam Falkevleri reısi ve Giresun meb Ankarada tören r Sevlnde Kutlan Aşafıda: Eminönü Halkevinde dünkü toplantıda bnlunanlar, ynkarıda, Farti Genel Sekreteri Dr. Fikri Tuzer san'at mukâfatı jurisine riyaset ederken Fakat bu uzak bir ihtimaldir. Bııgun için Sovjetlcrın bıle dusunemh ecekieri bir ıhümal. Alman harb tnakinesının yenilip jerlere serilmesi değil, so\tete ilerlemcktcn durdurulnıası bıle bir roescledir, \e Dcmnkrasi cephesinın bu \ıl içın olsa olsa bunu umduğu, istediği ve oldunnağa çalısacağı tahmin olunur. Mıhver cephesıne gelınce onun da tam aksine olarak hasım tarafının bellıbaşlı kuvvetlerine bu >ıl ezici darbeler indirmek ve mumkunse esas itıbarıle harbi bitirmis olnıak hedefine juruyeceği kcndiliğinden anlaşılır bir kejfijettir. Harb yılının sonu demek, sulh devrinin arifesi vcya iptidası demektir. Bu nasıl gerçeklesebilir? Bu husustaki olçu şudur: Harb de, sulh da esasen muharib miUellerin kuvvetlerine dayanan birer ruhî halettir. Taraflar kendileıinde kendi hesablanna her hangi nıüsbet neticeje goturecek kudret ve imkân gdrdukçe harb ruhî haleti vazijete hâkım olur. Iki taraftan birinde bu imkân zayıfladığı ve uzaklastığı zaman ise artık oyunun bitmesi lâzım geldiği kanaati rnevki almağa baslar. Buhî halet dejişimizin hikmeti şudur ki harbi vapan milletlerdir, ve onlar harb hâdise ve safhalarını hayret olnnacak derecede şiddetli ve çok kere kat'î isabetli bir hassasijetle lakıb ederler. Harblere ne zamana kadar devam oluııacağını ve onda devaının ne vakit artık faydasız sayılacak hale geldığini en ntaLondra, Rusların neredeyse, Lcniııhir kumandanlardan once halk kutleleri gradı muhasaradan kurtaracaklarını, sezerler. Hangi tarafta bu sonuncu gos Moskova da Sraolcnskin 100 kilomctre terir ruhî halet belirmeğe baslarsa artık şimal batısında \\elıj vevahud Wjelisch harb bilkuvve sonuna vannış denıektir. bolgesinde ve Duına nehri üzcrinde Alttarafında sıra nıutareke ve musalâha Krety veyahud Kresty mevkiini aldıkformalitelerine gelnıiş olur. Onun için larını bildirirken Almanlar da, sark dir ki, bilhassa modern harblerde, mil cephesinın merkez kesiıninde dört hafta letlerın manevî kuvvetleri uzerinde mıi suren muharebeler neticesinde bir duşessir olacak propagandalara haklı ola man ordusunun büviık kısmını çember rak çok fazla ehemmivet verilmektedir. içine alarak tahrib, diğer bir Sovyet Muhariblerden telâşı en az olan mem ordusunun ehemmiyetli kısımlannı inıleket Amerikadır. Harbe hazır ohmvan ha ettiklerini ve takriben 5000 esir, 187 bu memleket şımdı pejderpey ileri sür tank. 615 top, 1150 bomba topu vesaire düğü miljarlık tahsisatlarla muazzam silâh ve harb malzemesi aldıklarını vekudretler yaratraayı amac tutmuş bu ya tahrib ettiklerini haber veriyorlar. lunmakta ve yukarıda isaret ettispmi» Bu dort haftalık muharebelerde düsrnaveçhile zaferin sımnı alabildiğine uza mn zayiatı 27000 olü imiş. Bu haberleri tılmış bir harbin sonuncundan bekleincelersek belki hepsi mubalâğah olmektedir. İngiltere Amerikaja nisbetle makla beraber az çok doğru olduklarını çok sıkıntılı vaziyetlerin asabijeti içinanlanz. de bulunmakla beraber hâdiselerin ceLeningradda Almanlann çok sağlam, reyanına uyarak ister istemez Amenkan goruş tarzını kabul etmek mecburiye rahat ve emniyetli bir durumda oltnadıklarını bu sütunlarda birkaç defa antindedir. latmıştım. Alman başkumandanlığı geHarbin alabildiğine uzatılması için tek çen yaz, Leningrad üzerine simaldeki şart şudur: Avrupa sarkında Rus cep Alman ordulannı saldırarak bu eski hesinin dajanması. Demokrasilerin mil Rus merkezini sardırırken, zajiata bakliyetçi Çinden favdalanmalan bile bu nuyarak burasını zaptettirecekti. Gerçi şartın tahakkukuna bağlıdır. Japon>a zırhlı tümenlerin şehir zaptetmekte bir nın nıhayet mağlub edilebilmesi de bu kolaylıkları yoktur. Onlar, tabanı çanıur harbi uzatma sijasetinin muvaffakıjetle ve batak olmıyan arazide hareket, açütaclanmasına tâbidir. ma ve yayılma serbestisine malik o'dukO halde o>Tinun iki tarafa göre dc ka ları zaman butun kudretlerini gösterirzanılma ve kajbedibne şartlan meydan ler. Şehir tahkimat ve barikadleri önündadır. Mihver zümresi bu ilkbaharda de ve bilhassa sokaklarda ise kıymet ve başlıvacak askerî hareketlerle şark se kudretlerinin çoğunu kaybederler. Bu ferini kahir galibiyetlerle bitirmeliler, sebeble Almanlar, Leningradı sararak Demokrasi grupu da şark cephesini bo>le onun açhk, mabemosizlik, mühinunatbir akıbete uğramaktan korumalılardır. sızlık ve kalabalık yiızünden kendiliğinŞark cephesi iki tarafm harb ve sulh den düşmesini istemisler ve bu mevkii üzerindeki millî ruh haletleri içıri baş zorlamaktan vaz geçmişlerdir. hca miyar olacakür demek olur. Halbuki eğer zırhlı tümenler sehirleri O halde İngiltere ve Amerika şark zaptedemiv orsa Leningradın zaptında iş cephesinde bu sene Almanyanm kat"î gdrecek Almanlann kudretli ağır topmuvaffakıyetler kazanmaması için Rus çularile istihkâm hücum kıt'alan ve yaya azami yardun etmelilerdir, ki bu mükemmel piyade kuvvetleri vardır. YUNUS NADİ Tanklarla Leningradı sardıktan sonra (Arkası sahıfe 3. sutun 6 da) şehre tasarlanacak hücumu bu kıt'alar Askert vaztyet Müttefikler tebiiği Leningradın alınmaması nelere sebeb oldu? Yazan: Emekli General Bali adası önünde bir deniz harbi Japonların 1 krııvazörü, 2 muhribi, 3 nakliyesi battı, 4 kruvazör de ağır hasara ugradı Partı Genel Sekreteri açış nutkunda dediki: "Asil Türk milleti, hepimiz senin hizmetinde olmamıt zevk ve heyecamnı yaşıyoruz,, H. Emir Erkitet U yapabilirler ve basanrlardu Fakat nasyonal sosyalist partisi Alman mil'etine harbsiz ilhaklar vadetmiş vc fakat bu vâdi ancak 1 evlul 1939 tarihine kadar devam ejlemistir. Danzigi almak ve Alman . Leh meselelerini halletmek harbsiz mumkıin olamaymca gerçi Almanya harbe pirmis, fakat bu sefer harbi az zaviath yıldırım hareket ve darbelerile ka7anacağını soylemisli. Filvaki Alman FühLondra 22 (a a ) B B C: Cava adarerinin siyasî ve askerî mehare'ı duşmanlarını teker teker yakalamak ve sı yakınında Bali adası cıvarında per(Arkası sahife 2 sfituo 1 de) şembe akşamı büyuk bır deniz muhare Bali adasında Japonlarla şiddetli kara muharebeleri oluyor Halkevlerinin 10 yıllık başarıları PROFESÖR HALİDE EDİB Bu müddet içinde 50 milyon vatandas Halkevlerimize gelmiş? zevkini ve bilgisini bileyip zenginleştirmiştir Ankara 22 (a a.) C H.P. Genel Sekreteri Doktor Fıkri Tüzer. bueun. Halkevlerinin kuruluşunun onuncu yıldönümü torenlerıni radyoda söylediği asaîğıdaki nutukla açmıştır: < Eşsiz Şefim, aziz arkadaşlarım, Halkevlerimizin onuncu yıldönümünü İdrak ettığimiz şu anın verdıği engin bir sevmc içinde, yüksek huzurunuza çıkmış bulunuyorum Bu kutlu vesileden istıfade ederek, hepinizi sevgi ve saygı ile selâmlarım. (Arkası sahife 3 sntun 4 te) Partisan^at mukâfatı Profesör Halide tarafmdan kazanıldı Cenubî Pasifikte faaliyete Şark cephesinde | harekât ' Japon harb tebtiği Banka adası da dün işgal edildi geçen Amerikan harb gemilerinden besı başlamıştır Muharebe el'an devam edıyor. Müttefikler Japonlara ağır darbeler indirmışler. 1 kruvazör, 1 naklıye gemisı, 2 muhrıb, 4 karaya çıkmak ıçın kullanılır gemıyi batırmışlardır. 4 Japon kruvazorıle diğer 2 gemi ağır hasara uğratılmıştır. Muttefıklerin kayıbları 1 muhrib, 4 avcı, 2 Amerikan pıke bombardıman tayyaresidir. Muharebe perşembe akşamı başlamış, düşman gemıleri gorüldnce Amerikan uçan kaleleri ve pıke tayyareleri hıicuma geçmişlerdir. Muharebeye 6 Amerikan muhribile Felemenk kruvazörlerı ve muhrıblerı ve denizaltılar iştirak etmiştir. Sumatraya çıkan kuvvetler Palembang'daki paraşütçülerle birleşerek Menan şehrini aldı Tokyo 22 (a a ) İmparatorluk umumî karargâhmm bildırdığıne göre deniz birlıklerinin himavesinde hareket eden Japon kara kuvvetlen Sumatramn şarkında bulunan Banka adasmdd Mentot civarında karaya çıkmışlar ve ayni gun akşamuzerı adanın şark sahıhnde Pang kalPmang'ı işgal etmişlerdir. Japon kuvvetleri şimdı düşmanm mukavemet merkezlerıni kırmakla meşguldurler. Diğer bir kruvazörle bir muhribe isabetler Nevyork 22 (a a ) Batavyadan son alınan haberlere göre Bali adası açığmda yapılan yeni hareketler esnasında diğer bir Japon kruvazorıle bır torpıdo muhrıbıne isabetler vakl olmuştur. (Arkası sahife 3, sütun 2 de) Partimiz tarafından tesis olunan «Sanat Mukâfatı» müsabakasını buyük Turk romancısı Profesör Halide Edıbin «Sinekli Bakkal» eseri kazanmıştır. Dun Halkevleri merasımıni bır nutkıle açan Partİ Genel Sekreterı Doktor Fıkri Tüzer bu neticeyi şu sözlerle bıldırmıştır: « Partimiz, Halkevlerinin bu onuncu yıldonümunu yenı fırsat bılerek, bu sefer de «Parti San'at Mukâfatı» nı kurmuştur. Her beş senede bır devretmek üzere roman, şiir, tiyatro, musiki, resim, heykel, miman olarak yedi kolu ihtiva eden bu mükâfatm birincısı, bu sene romana tahsis edllmistır. Memleketımİzdn kultür ve san'at hayatında mümtaz şahsiyetlerile tanınmış 25 kışılik biı jürı, yenı harflerın kabulunden bugüne kadar çıkmış roman ve hikâyeleri inceliyerek bunlardan «Smekli Bakkal» romanmı üstün bulmuş ve bu suratls Cumhuriyet Halk Parüsınin san'at mukâfatı olan 2 500 lira, bu eseri yazau Bayan Halide Edıbe verilmiştır. 8u neticeyi huzurunuzda İlân ehnekle aşırı bir zevk duyduğumu İfade eder ve gelecek yıl gene bu gun verilecek müzik (Arkası sahife 3, sütun 2 de) Atlantik'te batırılan vapurlar Mrl. Keitel Slovakyaya gidiyor Alman Genel Kurmay Başkanı. Slovak askerî erkânile görüşecek Brezilya ve Küba s a h i l l e r i n d e de Gephenin muhteüf kesim* Mihver denizaltıları lerinde şiddetii hava akmları oldu taarruza geçtiler Berlin 22 (a.a) Alman ordulan Stokholm 22 (a a) Vaşıngtondan İngıliz ıstıhbarat senisine bıldırılıyor baskumandanlığınm teblıği: Harbiye Nezaretınm verdıgı bir habere Doğu cephesinde düşmanın bir çok gore, bahrıyeye aıd 820 tonluk «Pan hücumları püskürtülmüştür. massachussets» petrol gemısi torpıllenHava kuvvetlerimiz dün cephenin miştir. merkez kesiminde düşmanın 200 den Brezilya ve Küba sahillerinde fazla taşıtını tahrib etmiştir. Aynca debahnlan gemiler miryolları tesislerıne, yuk trenlerine, Nevyork 22 (a.a.) Haber verildi hava meydanlanna ve Bolşevik toplan(Arkası Sa. 3, sütnn 3 te) (Arkası sahife 3, sütnn 7 de> Menan şehri de alındı Dun hk maçlarına devam edılmiş, Fenerbahge ve Şeref stadlarmda muteaddid müsabakalar vapılmıştır. Yukanki resım. Beykozla Fenerbahçe arasında yapılan maçta, Bevkozlu muhacimleri bır gol yapmağa uğraşırlarken gostermektedir. Yazısı 3 iıncü sahifemizdedir Tokyo 22 (a a ) İmparatonuk umumî karargâhının bildırdığıne göre Japon kuvvetler; Sumatrada Moesı nehrini geçerek Palemberg hava meydanında bu(Arkası sahife 3, sütun Halkevleri bayramından intıbalar: Sağda Ankara Halkevinde Bursalılar kılıç kalkaa oyunuada, Solda Beyoğlu Halkevinde Türkistanu kızla»