14 Aralık 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

MOBİLYA Almak veya görmek Istiyenler BOL ÇEŞİD ve YENİ STİL HARAÇÇI KARDEŞLER Limifed Şirkefi Salonlannı bir defa gezmekle tatmın edilirler İstanbul, Fincancılar, Rızapasa yokuşu No. 59/61/63. Telefon: 22060 J IÖ ıncı yıı sayı: umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU CEBL 75 Fransızca TÂLEBE 1 T , W ve mektub a c w cumhunvet îstanbui Posta kutusu: t ^ b u i No. 2 6 4 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heveti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 Pazar 1 4 Birineikânun 1941 İKBAL KİTİTjPtYİ kuruş. R A G I B 13734 kelime Başvekilin Mersinde mühim bir nutku Memleketin iyf, güzel günler yaşaması, Büyük Şefimizin etrafında birlik ve beraberlîk içinde yaşamakla mümkündür Bulgaristan İngiltere ve Amerikaya Harb ilânına karar verdi M. Filof dedi k i : «Bulgaristan Avrupada yeni nîzamın kıırulmasma kat'iyetle azmeimiştir» Tam olarak genel savaş aponyanın Amerika ve lngıltereje ve bu iki devletin Japonjaja harb ilân etnıesini Aınıanja ile Italjanm Amerikava ilân ettikleri harb takib etti. Şimdi dun>aıım dnğrudan doğruva harble alâkasız hirbir kıt'ası yoktur. Bir telgraf haberi cenııbî Amerıkada Şili ve Arjantin hukumetleriııin kendi emni>etleri ka\?ısile her ihtimale karşı Magellan boğazını elbirliğile tahkime karar vermiş olduklarını bildiriyordu. Bıınun beş on adını otesi cenub kutbudur.Şimal kutbu taraflannda oldukça biıjuk havalinin zaten harb sahasına dahil bulunduğu «Cumhuriyet» in renkli hartalarından birinde gosteriimişti. J $îmdikine nazaran geçen Umıımî Harb yalnız Avrupaya inhisar eden masum bir mucadele hükmünde kalıvor. Yeni harb kürei arzın beş kıt'asım, yani bütün karalarını ve denizlerini kaplannştır. Ateş kendilerine de sirayet edcn küçuk devletler bir tarafa bırakılarak yedi büyük devletin yedisi de eıı şiddeüi çarpı«malarile harbin içine girmişlerdir. Bunlardan Fransa geçen sene haziranındaki yıkılısmdan sonra bir miitareke ile simdilik yeni harbin fıliyatı lıaricinde bulunujor gibidir. Diğer altı buyük devlet dehsetli olüm kalını halecanlan içinde girtlak gırtlağa boğıışujorlar: Sıra ile Ingiltere ve Almanya jekdiğerine karşı, Almanya Busya ile şimdi Japonya Amerika ve İngiltereye düsraan olarak Uzakşarkta ve geniş Papifik alanlannda, Amerika başta Japonya olarak Mihver devletlerine ve Mihver de\letleri yeni bir askerî iUifakla Amerik» ve İngiltereye karsı. Amerikanın meşhur bitaraflık kanııRUnda derpiş edilmiş olan ve hani oralara Amerikan tebaasile ticarct gemilerinin gitmesini yasak eden harb bölgeleri maddesini hatırlarsınız. Şimdi bıılun kürei arz üzerinde harb bölgesi olırman yer kalmamış gibidir. Nevjork limanı ağızlanna torpil dokulüyor ve jnldızlar doğurmakla ün alan Holivud tarallarında ışıklar karartılıyor. Yuknrıda kaydettiğimiz gibi şimal kutbundan sonra cenub kutbu taraflan bile harb dısında değil artık. Zaten goklerin boşluklarında hiçbir yere dajanmadan serseri seyyar dolastığını bildiğimiz kürenin »imdi bu cevelânlarında her tarafından lırh>an yanardağ kaynaklarının alev alev fışkıran kızgın ateslcrini saçaruk uçmakta olduğunu gbzönüne getiriniz. Havalinizde cisimlendirdiğiniz bu manr»ra maattpessüf bir hakikat olnnışlur artık. E\et. maatteessüf!.. Bütün dünyayi kaplıyan bu ateş, bir şenlik şehrajini değildir, onda bahtsız insanlığın hunır ve saadeti yanmaktadır. Gazetelerde gittikçe dünyayı kaplıyan harb haberlerini takib ederken çok kere tabiî bir insiyakla adeta futbol maçı seyreder gibi hislere kapıldığımız olur. Ne yanlıs tnalihulya!.. Harbin her hamlesinde ö'ldürdüğü binler ve binlerle in^anı ve mahvettiği büyük öicülü her türlü kıymetleri hesaba katmak ve bunların ne demek olduğunu anlamak icin de elini'e Başvekillmiı doktor Refik Saydam Moskovanın Gazaladaki kuvvetler çentber neşrettiği içine alındı hususî tebliğ Ruslar 400 kasabayı geri aldıklarını bildiriyorlar BeTfin, Alman ordularının kış mevzilerine çekilmelerinin bir Rus tlerleyişî olamıyacağını söylüyor Berlin 13 (a.a.) Alman ordulan başkomutanlığının teblıği: Doğu cephesinde duşmanın mahallî taarruzları puskurtülmustur. Alman hava kuvvetlerı, şimal cephesinde aşağı Don mecrasmda Donetz dirseğindeki demiryolu hedeflerüe savaşa hazır düşman kuvvetlerine müessir taarruzlar yapmış, bundan başka Ladoga gölünün cenub doğusundaki Sovyet hava üslerjıi bombalaıruş ve dün gece Moskovodakı askerî hedeflere taarruz etmistir. Rus hususî tebliği Moskova 13 (a.a.) Sovyet hususî iebliği: Muhtelif Sovyet kıt'alarınm 11 ilkkânuna kadar Rokaşev, Klin, Solneşnogork, Klistra, Glulibyakin, Lokotnaya, Vinyen Slalinogorsk Mikailov, Yet'san şehirlerile 400 den fazla kasabayı Al manlardan istirdad ettiklerini, dörduncü Alman tank tümenile Germania tümenme mensub hücum kıt'alannı bozup 296 ncı Alman piyade tümenini çevirdiklerini bildirmektedir. Dü=manm 1434 tankı, 3416 kamyonu, 675 topu, 339 siper (Arkası sahife 3, sütun 2 de) Mersin 13 (Telefonla.) Bugun saat 17 de Mersin Halkevınde Baş\ eküımız doktor Refık Saydam şerefıne bir ça> ziyafeti verılmıştır. Zıyafette, Hali Parusı Seyhan bolgesı müfettışı, Valı Beledıye reısı, hukumet erkânı. tuccarlar, oğretmenler, ve kalabalık bir halk kutlesl buiunmuştur. Başiekılımız, bir saatten fazla süren zıyafet esnasında halkın ve tüccarın tiüek ve ısteklerıni dınlemışler ve bunJaponlann batırdıklaruu iddia ettikleri, Amerikan donanmasından Arizona zırhlısı lardan kendi mesleklerı uzerınde ızahat almışlardır. Başvekilimız, Halkevlnden aynlırken, hazıruna kısa bir nitabede bulunarak Sofya 13 (a a ) Başvekil Filof, pardedıler ki: lamentoda Bulgarisianın İngiltereye « Arkadaşlar! Hepinlzi bir arada görmekle sevmdım. Hep bırlıkte ıdeal harb ilân ettiğini bild'rrr.iştir. Başvekil nutkunda 3on hâdiselerin bir yolunda jurümek en büyuk şeref ve tath bir zevktır. Sızlerden iyı intıba taraftan Japonya ve Mihver devlet'erile larla ayrılıyorum. Hakkımda gosterdi İngiltere ve Amerika arasında harb: kağinız sevgı ve muhabbete karşı ben de çınılmaz bir hale ge»irdiğini soylemlş ayni hislerle mutehassısım. Memleke ve şunları İlâve etmistir: • Bulgaristan ı'içlü pak*ı imza etin iji, guzel gunler yaşaması, Buyuk Şefimizin etrafında birlik ve beraber derken giriştiği taaUıüd'eri yerıne gelik içinde yaşamakla mümkündür. He tirmek için harbe girmiştir. jTilhskJka pinize ayn avn teşekkür eder, müsa bu paktın üçüncü maddesi mucibince paktı imza eden devletler, pakt imza adenizi rica ederim.» M. Knatchbull Huçessen Başvekilımiz, salonda bulunanlarm edildiği tarihte harbe giımemış olan devletlerden biri taral 1 ıdan pakta dahil alkışlan arasmda Halkevinden ayrılbir devlete taarruz edildiği takdirde bu mışlardır. devlete kayıdsız ve sartız olarak iktısadî, siyasî ve askerî y3rdımda bulunmak mecburiyetindedirl^r. Hıtler ve Mussolini tarafından söj'ler>en nutukları işittiğini, bu İki şef Amerikanm bir çok taarruzlarına uğradıkları için Amerika'h kon*ederasyonu ile münasebetlerini keserek harb hali ilân etmek mecburiyotinde kaldıklarını Kahire 13 (a.a ) İngiliz Ortaşark u söylemişlerdir. Bu şar'lar altında Bulgaristan hükumeti, dünkü 12 ilkkânun gümumî karargâhının tebliği: Başhca ku\rvetlenmiz Gazalanm ce nü, Amerika ile diploımtık münasebetnubundakj bolgenin garb ve şimalı gar lerini keserek Amerika ve mütlefıki İngiltere ile harb halinde bulunduğunu bısıne doğru ilerlemeğe devam etmekleSıngapur 13 (a.a.) Şiddetli yağTokyo 13 (a a ) İmparatorluk uilân etmeğe karar vermiştir, (Arkası sahife 3, sütun 2 de) murlar ve sıs, Malezyada harekâtl amumî karargâhının denız kısmı, Havay (Arkası sahife 2 sütun 1 de) ğırlaştırmıştır. Japonlann şark sahılınadalarına yapılan Japon taarruzu esnade Kuantan'a yaptıklan çıkış hareketl. smda West Virginia ve Oklahoma Agöninuşe gore, bir felâketle netlcelenrrerika hattı harb genilerinden başka miştir. Sıngapur, artık bombardıman eArizona nrhlısınm da batırıldıfını ttyid dilmemekte ve buna mukabil garb saetmektedir Bundan başka, Malaga ahülnde kâln Penang çıddetli hava Londra 13 (a a.) Röyter : National cıklarında yapılan deniz savaşındi bir bombardımanlanna marus kalmakta Broadcasting Company radyosunun İngiliz torpido muhribinin batırıldığı da dır. muhabirlne göre, İngilterenin Türkiye teyid edılmektedir. Siyam hududunun hemen cenubun büyük elçisi M. Knatchbull Hugessen Tahrib edilen Amerikan da kâln Kedah bölgesinde şiddetli mu Toros trenlle Ankaradan Suriyeye hatayyare vo gremileri harebeler olmaktadır. İngiliz hava kuv reket etmistir. Bu seyahatin sebebi ve Manila civannda 8 Amerikan tayyavetleri Japonlann başlıca üssü olan büyuk elçınin gittiği yer ifşa edilmeresi düşürülmüş, 14 ü yerde tahrib e Slngora'ya şiddetli akınlar yapmakta mektedır. dılmiş ve 7 deniz tayyaresi de Hongdırlar. Ankaradaki ecnebl mahfiller, bu se Kongda ha=ara uğratılmıştır. Luzon'da püskürtülen Japon yahatin Rusya. Libya ve Uzakşarktaki Japon deniz tavvareleri bir dnşnan ihraç kıt'aları son olayla ilglli olduğunu tahmin edl muhribi batırmışlar, blr topçeker ve 3 Manilla 13 (a.a.) Manılla'ya 160 ki yorlar. ticaret gemisi tahrib etmişlerdlr. Büvük elçlnin blr haftadan evvel Anometrelık mesafede kâin Lingayen'in Japon gemi zayiah garb sahilinde karaya çıkan Japon kuv karaya dönmesl beklenilmektedir. Bahriye Nazırlığımn sbzcüsü Japon vet'erinin yok edildiği resmen bıMirilbdhriyesinin şimdiye kadar aşağıdaki mektedir. kavıblan vermiş olduğunu bildirmı?tir: Vaşington 13 (a.a ) Cuma aksamı Bir mayin tarayıcı gemisi batmıştır. fîarbiye Nezareti tarafından neşredılen Bir hafif kruvazör ve blr mayin tara(Arkası Sa, 3, sütun 3 te) Bulgar Kralı Boris, Başvekil M. Filof ve Hariciye Nazın Popofla gorüşüyor yıcı gemisi hasara uğramıştır. f İngilizAmerikan | I tebliği 1 Japon harb tebliği Malezyada ağırlaştı Amerikanın batırıldı Japon hücumu Luzon adasmda Japonlar 3 yerden püskürtüldü bir zırhlısı daha Hong Kong önlerinde Kavlon şehri zaptedildi Çinlilerin Canton şimaline doğru başladıkları büyük taarruz inkişaf etmektedir İngilterenin Ankara Elçisi Toros ekspresile Suriyeye hareket etti Malezyada hava hakimiyeti elde edildi, adalarda 29 tayyare tahrib olundu Sefirin seyahat sebebi ve nereye gittiği gizli tutuluyor i YUNUS NADÎ (Arkası sahife 3, sütun 4 te) Bugün 4 üncü sahifemizdedir Pasiîikteki Yazan : Pasifik iisleri f Renkli harita serimix Sttrgüıt cezasına mahkum olanlar thtikâr cürmünden maznun 3 tüccar nefyedilecek HongKong civannda bir şehir zaptedildi Tokyo 13 (a a ) İmparatorluk umuıî karargâhının kara ordulan lnsmı, HongKong karşısmda Kowloon yarımadası müntehasında Kowloon çehrinin Japon kuvvetİTİ tarafından isgalinl bllİhtikâr davalanna bakan İstanbul dirmektedir. Japon kuvvetleri simdl ikınci asliye ceza mahkemesi, Balıkpa doğrudan doğruva HongKong'a taarruzarında yağcı ve peynirci Yani Dev za hazırlanıyorlar. letoğlunun, herkesin ihtiyacı olan gıda Japonlar Malezyada hava maddeslnden 263 teneke Trabzon yağıhâkimiyetini temin etmişler nı satışa çıkarmadığı için şiddetle ceTokyo 13 (a.a.) İmparatorluk uzalandırılarak 3 sene Sıvas şehrine sıirülmesini, 1000 lira ağır para cezası ö mumî karargâhının tebüğınde Malez(Arkası sahife 3, sütun 4 te) (Arkası sahife 3, sütun 2 de) İngilizler dün Galatasarayı yendiler Buna rağmen misafirlerimiz yenilemez Galatasaray mudafileri, İngiliz takımının bir hücumunu kurtanyorlar bir takım halinde iediler. Ankarada oynıyan Galatasaray beraber oynamadıklan için cenah dekadrosunun hücum hattına Cemilin ye ğiştıren uzun paslı tarzm isabetli bir şegörülmediler rme Gunduzü alarak çıkan Galatasa kılde tatbik edilemediği takdirde rakibe Yazan: ehemmiyeti > Rumanya ile ticaret Dün Ankarada 16 milyon liralık bir ticaret anlaşması imzalandı manya namma eski Ticaret Nazırı ve heyet reisi tarafırdan imzalanmıştır. 16 milyon liralık olan bu anlaşmanın esaslarına göre Rumanyaya sevkedılecek olan bazı iptidaî maddelere mukabil petrol, yağ ve müştakkatı ithal olunacaktır. Abidin Daver Büyük Okyanusta harb demek «üs» demektir; deniz üssü ve hava üssü. Ankara 13 (Telefonla) Hariciye Vekâletinde bir müdÇünku bu Okyanusun iki kıyısı arasmda, dettenberi devam eden Turk Rumen ticaret ve teiıye anmeselâ San Fransiskodan Şanghaya ka laşması müzakereleri bitmiş ve anlaşmalar bugün Haricıye dar 5400 mil mesafe vardır. Bütün bu Vekâleti Umumi Kâtib muavini Cevad Açıkalın ve Ruuzak mesafeler arasında üslere kat'î lüzum vardır. Japon iisleri: Eşref Şefik Dün cumartesı olduğu halde Fener stadyomu hıncahınc dolmuştu Ankarada Galatasaraylılara 42 yenılen İngülz takımının buradaki revanş maçını kazanmak üzere daha sıkı ve daha azimli oynıyacağım düşünenler tahminlerinde yanılmadılar. İngilızlen Ankarada seyredenlenr çogu, dünku oyunun daha canlı ve galibıyete daha istekli olduğunu soy raylılara karşı İngiliz takımı meşhur merkez muhaclmı Fenton'u değiştirmemişti. Oyuna İngiliz hakeminin idares'nde taslandı. Yalnız Ankara maçlannda değil, İngılteredeki maçlarda da golcüluğu ile tanınmış merkez muhacimi Fenton'a bilhassa dikkat ederek maçı takibe başladık. Oyunun on beşinci dakikasına kadar ukım itibarile hakimiyeti iki taraf musavı paylaştılar. İngilizler halıs biıinci sınıf Ingıhz oyunıınun uzun paslı ve be] hızasında çekilen demir şütlü tarzını tatbik etmiyorlardı. Hepsi ayni takımda raühım boşluklar bjrakaoağını hesabladıklarından yahud hücum elemanlannm İskoçyalı oluşundan ekseriya kısa kombinezonlarla ortadan akıyorlardı. Ingılizlerin böyle oyunlarına karşı Calatasaraylılar beraberlik avantajlaundan istıfade edecek şekılde çahşamadılar, onlar da raktblerinin üslubuna uyarak hücumlarını iki üç kişi arasında kalan anlaşmalarla denıyorlardı. Bütün ta kıma sirayet edemiyen kombinezonlardp ıse rakıbın müdafaalarında ferdlerin tecruLe ve kıymetlerı mühım rol oynujor du. Boyle vazıyetlerde mucadele İngiliz(Arkası sahife 3, sütun 7 de) J Japonya, üs bakımından, Okyanusun garbında, Demokrasiıerden üstündür. Çünkü, kendi nüfuz bölgesine ve muharebe meydanlarına yakın merkezî bir vaziyette bulunan Japonya, yalnız J a pon adalannda değil; bir taraftan şimalden cenuba doğru, Singapur yakinine kadar, dlğer taraftan garbdan şarka doğru, Büyük Okyanusun ortasma kadar, müteaddid üslere sahibdir. Japonya, yıllardanberi, bütün bu üsleri tesis ve Ankfra 13 (Telefonla) Pazartesi günü iki Koovdinastakviye ettiği halde, Amerika, Japon yon kararı çıkacakt'r Biri, memleketten isühsal olunan ları kuşkulandırmamak ve kıskırtma bakırdan stok vücude getırılmesme aiddir. Bu is İçm Eti Bank mak için Guam adasını daha 1939 da emrin? 3 milyon lira ?yrılmıştır. Ikıncı kirar petrol ve Ticaret bile tahkım etmek lstememiş; donanma Ofislerine bankalardan beşer milyon ira istıkraz hakkı verilgenelkurmay başkanlığının Guam'ı tah mesıne daırdır Petrol Ofisi, hariçten petrol ve saire, Tıcaret kim için istediğı parayı Amerika par Ofisi de kahve, çay, kumaş ve saire getirtpcektir. (Arkası sahife 3, sütun 5teJ Bu istikraz Ofislerin beşer milyonluk sermayesi haricin Koordinasyon kararları dedir Ofisler bankalardan kredi t ç r A etmekte ser'bestirler. Dünva buhranı dolayısile butıinj^ya ve iptidaî maddeleı fiatlan yukseldiel için hükumetımîl, Tiüstahsıli korumak ü zere ayın onundan ıtibaren hububat fîatlannı tükseıtmektedir. Bu karara göıe buğday 13.5, arpa 11, yulâf 11,5, çavdar 11, mahlut 11,5 kuruştan satın alınacaktır. Fakat buna rağmen ekmek fiatlan yükselmiyecek, hükumet bu ihtimali önlemek üzere tedbirler alacaktır, Yurdda bakır stoku yapılacak, Petrol ve Ticaret Ofislerine beşer milyonluk istikraz hakkı verildi? hububat fiatlan vükseltildi .'/ *'