12 Aralık 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

YENI HAYAT Ziya Göfcalp Bir çok İlâvelerile çıktı. 40 Krş. İKBAL ZİYA KİTABEVÎ GÖKALP'm yakında çıkacak eserleri: KIZ1LELMA ALTIN IŞ IK 1 0 II1CI umhuriyet 6222 ISTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve «ektub adresı: Cumhuriyet. İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrır: 22366. Tahrir heyeü: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 BAŞLAXGICDAN TANZIMATA KADAR Türk Edebiyatı Tarihi HIF X İH Maarif Ve! sayılı kara yardımcı mektebl FIK G Ö N E N S A Y Mİ BANARLI 27 11 941 tarıh ve 10026 rın onuncu smıflarında okutulması kabul ve :ajjıim edılmiştir. kurus. A B E V İ ve verdiği dersler Türk milleti ve memleketi gıpta olunacak bir durumda bulunuyorsa bunu halkmda ve hükumetinde millî şuurun en ileri uyanıkhkla hâkim bulunmasma borcludur Amerikan mukabelesi Almanya ve Italya Almanya ve ttalyaya harb edildi Amerika dünyanm her tarafına asker gönderebilecek Amerikada Alman, İtalyan ve Japon tebaalarımn tevkifine devam ediliyor Vaşington 11 (a.a.) Âyan meclisinin harıciye encumeni Bııleşık Devletlerın Almanya ve Italya ile harb hahnde bulunduğunu bıldıren iki karar suretini, Iîuzveltın harb ılânını taleb etmesıni beklemeden ittıfakh tasvlb etmiştir. Hitler'le Mussolini'nin bir arada alınmış resimlerinden Amerikaya dün harb ettiler Japonya • Almanya Italya arasında bir ittifak imzalandı Hitler ve Mussolini şiddetli birer nutukla Ruzvelti itham eylediler Berlin 11 (a.a.) Reichstag saat 15 ie Kroll operasmda toplanmıştır. Saat 15 05 te Hitler salona giterek nutkunu sdylemiştir. Hitler dunyada sulhun kurulması için yaptığı tcebbuslerı hatırlattıktan sonra jalnız bugün için değil müstakbei nesiller ıçın de çalışan Alman mıllet'ne ve askerlerine Alman deniz kuvvetlerınin ve denızaltılarının bütün sene İnailiz gemılerıne bir çok darbeler indirdiklerinı söylemiştır. Führer bund?n sonra Almanya ile Sovyetler Bırlıği arasındaki başrca lhtılâflan uzaklastırmak uzere 1939 da verdiği kararı hatırlatmıştır. Kremlın'e hükmeden adamın plânları dunyayi hâkını olmak gayesinı gutmekte idı. 1940 yazmda Moğol istilâsı Avrupa üzerine yayılacaktı Hitler. zarurî olan Rus seferine, bü!un AvTupa mıHetlerinin iştırakın'ien ve Alman kıt'alan tarafından yapılan fedakârlıklardan bahset'ıkten sonra bu scfer csnasmda Alman kayıblannm 1S0 000 oluyu bulduğun'i söylemiştır Hitler, Ruzvelt'le arasındaki şabsî anla^mamazltktan bahsehnis ve Rıızvelt'jn siyasetıni anlatmış ve şoyle demıştır: İki memleket arasında bir itılâfı haklı gosterecek sıyasete ve araziye mütealhk hjçbir arlRşmamazlık mevcud değ^di > Hitler, Ruzvelt'in harbın butun mes'uliyetınj taşıdığını soylemiştır. «Büyuk Harbin sonunda bir Amerikan Cumhur Reis meş'ud bir nufuz kullanmış, ba^ka bir Amerikan Cumhur Reisi kapitalist âieme mensub Ruz\elt mılletirıi harbe Euruklemek için Almanlara durmadan meydan okumustur. Bundan sonra için gayemiz: Devamlı tasarruf ve mümkün olduğu kadar fazla istihsal! asarruf ve ycrli mallar için on iki yıl once kurduğumuz hafla bu jıl ilkkânunun on lki'inde, yani bugıin başlıjor. 1329 da patlak veren iktısadî dunj a buhranı butün memleketleri sarsarken Tiirki>emizde de bilhassa millî paranın kı\nıetinde beliren tehlikeli dalgalar, Turk ccmijetini kendi hayatını korumakta dikkatli olmağa sev ketmişti. O zaman Başvekil olan şimdiki Cumhur Reiimiz Millî Şef başta olarak bütün miHet tehlike önünde irkilmiş ve korkıınc akıbetlere sürüklenmemek için gereken en ciddî tedbirleri almakla beraber bu girişilen yolda hiç ak^amadan yürünülJüğiinü halırlamak ve geçen jılların muvatfak muhasebesile yeni yıllara daha azimli bamlelerle atılmak için her sene hir Tasamıf ve Yerli Mallar Haftası >aşamağı kararlaştırnııştı. Bu yıl on ikinci Tasarruf ve Yerli Mallar Haftasını jeni dunya buhranının bütün küreyi kaplıyan essiz bir umıımi harbe inkılâb ettiği günlerde idrak etmiş bulunu\oruz. Butun beşeriyeti saran bihük kasırgadan biz de müteessiriz. Dunyanın diğer nıcmleketlcrile nıünasebetlerimiz tamamen kesilmemisse de pek fazla zoralmishr. Millî emniyetinriz için bizzat kendimiz iki yılı geçen bir ınüddettenberî gün geçtikçe ehemroijeti ckEİlmeyip artan bir seferberlik içinde bıılunuyoruz. Malî ve iktısadî bakımdan Referberlik hemen hemen harb içinde yaşamağa muadil bir haldir. İstihsaün ve oıubadelenin azlığı ve millî müdafaa uğrunda harcanan mal ve paranın çoklugru ister istemez hajatımızı azçok zorluklara maruz fevkalâde bir durumda tutar. İnsana Yerli Mallar ve Tasarruf Haftasının şimdiki haller ve sartlar içinde bü\ük manası olmaz gibi görünebilirse de on iki yıl once basladığımız işin bü\uk kıymet ve ehemmiyetinin asıl boyle günlerde daha iyi anlaşılacağına füphe yoktur. Türk millet ve memleketi dünya buhranının kendisine de yükletmiş olduğu zoıluklarla azçok sıkıntı çekmekle beraber muharib ve gayrimuharib bütün dünya memleketlerine nispetle gıpta olunacak kadar iyi ve sağlam bir durumda bulunuyorsa bunu halkında ve hükumetinde millî şuurun en ileri uyanıkhkla hâkim bulunmasma borrludur. On iki yıl önce temeli atılan bu Tasarruf ve Yerli Mallar Haftasile Türk milleti hakikatte iste bu millî şuurunu daima önde giden bir mesale gibi kullannıak kararını vcrmişü, ki tatbikatta milli istihsaie kıymet vermek ve millî geliri çuğaltmak şekillerinde tecelli edeeekti, ve etti. Hiç ara \ermeden yürüttüğütnüz bu çok dikkatli mücadele neticesiude millî bünye işte şimdiki gibi düıua ölçüsünde bü\ük buhranlan muvaffakıyctle atlatacak bir dajanıklık derecesini bulmuş oldu. Nisbî güçlük!erimİ7e rağmen muharib ve gayrimuharib bütün dünya memloketleri içinde imrenilecek bir ha\at yaşıyabilmekliğimizin hakikî kaynağı iste bu millî şuurun sevinilecek bir sonuncu clduğunu takdir ediyoruz. ve bundan sonraki tutumlanmızın hep ayni yolda daha kat'î kanaat ve daha ileri azimlerlc yürütülmesi lâzım geldiğini ve geleceğinj pek iyi anhyoruz. Haftanın programı Bu gün Maliye Vekili Fnad Ağralı, akşam da General Kâzım Ozalp birer nutuk söyliyeceklerdir 11 inci Millî Tasarruf ve İktısad Hafi tası bugün başlam?ktedır Haftayı, Bişvekilimız doktor Refik Saydam namına Maliye Vekıll Fuad Ağralı bugün Ankara Halkevinde yspılacik büyük toolantıda soylıyeceğı bir nutukla açacaktır. Yurdun her tarafında olduğu gibi İstanbulda da Millî Tasarruf ve Iktı r ad haftasının verima ve hareketlı bir şekilde gecmesi İcin cemiyetin İstRnbul faal kom'tesi geniş bir program hazırlamıştır. Dün bütün umvıtrî geçid yer; e r e v e meydanlara bu sene h?7Tİnan tasaıruf, yerli malları kullanma mevzuları üzerindekı veçizoler asılmrttr. Bundan baska bu senenın yeni dırek'ifıni ihtiva eden «Yurdu ordııni'n ve ç^lışan mılletin gücü korur» ve «Tasarruf var, israf, luks yok. mevzulu resirali kartlar nakil vasıtalnrı ve bütün toolantı yerlerıne asılmıştır. Haftanın en hareketli programı mekteblerde tatbik oluraraktır. İlk ve orta mekteblerle liselerde tasarruf ve yerli mallarına rağbet mevzuu üzerinde yapj'acak tahrir ve edebıyat musabkiiarını k^zanan talebe'ere cemiyetin İstanbul faal koTiiteM rediveler verecektir. f I Japon harb tebliği [ İngiliz Amerikan I tebliği T Vöşıngton 11 (a.a.) Dunyanın her tyıafına Amerika kuvvei seferıyeleri Ankara 11 (Telefonla) Yerli Mallar gondenlmesıne salâhıjet veren kanun, ve Tasarruf Haftasının baslaması dola âyan meclisi tarafından sıfıra karşı 88 yısile yarın aksam s ^ t 19 45 te Kurureyle kabul edılmiştir. mun genel başkanı Bahkesir meb'usu Vaşingtonda A'man muhabirîerî General Kâzım Ö Z ^ D raâyoda bır kotevkif edildi nuşma yapacaktır. Onümüzdekı pızarVaşing*on 11 (a a ) Hariciye Nezatesi akşamı İktısad Vekili. salı aksaını Tlcaret Vekili, çarşamba pkşamı da Zi reti, bir kısım A;man muhabırınin tahraat Vekili radyoda birer konu^ma ya kikat icrası için tevkif edıldiklerım ve iyı muameleye tâbi tutulduklarını bildirpacaklardır. nnştır. Bu beyanat, Almanya büyuk ellArkası Sa. 3, sütun 3 te) Gereral Kâzım öza'rj ve vekiller birer nntuk söyliyecek'er Amerika her tarafa asker gönderebil ecek Leksington Japonyanın tayyare gentisi zırhlh 1 kruvazörü batırıldı batırıldı Guam adasında Apura şehri zaptoîurdu Holanda harb gemileri Singapura geldiler Japonya ile Siyam Filipin adası sahilarasında da bir lerinde şiddetli ittifak hazırlanıyor muharebeler oluyor Tokyo 11 (a.a.) Japon genelkurVaşington 11 (a a ) Harbiye Nazırı mayının teblıği: Amerıkanın 33 bın Slimson. Japonyanın 29,000 ton'uk Hatonluk Leksmgton tayyare gemisi Ha runa zırhlısınm Filipin adaları civsrmda vay adası açıklarında batınlmışur. ordu hava kuvvetleri tarafından batıBir denizalh ile diğer bir gemi nldığını haber vermışür. M. Çörçüe göre umumî durum daha battı Libyada Mihverin bütün silâhlı kuvvet leri tahrib edilecek «Amerikan sevkiyatile bahriye yardımının azalmasını beklemeliyiz» General Cunningham Tokyo 11 (a a.) Umumi karargâh muhrib batırıldı deniz şubesinden: Bir torpıdo muhrioıVaçington 11 ( e ı ) Wake adasını rcnz, HaTay adaları âçîRlannda bır Amemudafaa eden Amerikan donanma^mın rıkan denızaltı gemisile hususî sure'te bir Japon kruvazör ve destroyerinı bateçhız edılmiş, diğer bir Amerikan getırdıŞı resmen b'ldirilmektedir. îını tam isabetle batırmıştır. Bir Japon kruvazörüe bir Batavya 11 (a a.) Holanda Hindıstsnı bahriye donanmasının bir teblıği, Tokvo 11 'a a ) Japon deniz kuv Holanda Hindıstanı deniz kuwe f lerinin vetleri üç bin tonllâtoluk bır Amerikan Singapura varm.ş olduğunu bildirmekpetrol gemısmı zaptetmışleTdır. tedir. Bir Amerikan petrol gemisi zaptedildi Holanda harb gemileri Singapurda Tobruk kurtuldu Cenubdan gelen Hindli k u v v e t l e r buradaki Ingilizlerle birlestiler Ortaşark Ingiliz Başkumandanı vazifesinden affedildi Kahire 11 (a.a) Ortaşark İngiliz kuvvetlen kumandanuğ:mn 10 ılkkânun teblıği: Tobruktaki İngiliz kuvvetleri, cenub doğudan gelen cenubi Afnka ve Hınd:stan kuvvetlerıle Elâdem'de Irtıbat tesıs etmişlerdır. Tobi"uk batı müdafaasında halen ehemmıyetli duşman kuvvetleri bulunmaktadır. Tobruk muhasarası bu suretle kaidınlmış ve doğu yolu uzenndekı muvasa' . YUNUS NADÎ lalar açılmıştır. (Arkası sahife 3, sülun 3 de) (Arkası sahife 3 sütun 4 te) Londra 11 (a.a ) Avam Kamarasında Başvekil, Buyük Brıtanyanın Bırleşik Amerıkanın ve müttefiklerinin Japonya tarafından harb İlân edildıkten sonraki durumlarını gozden geçiımiştir. Çörçil, Libyadaki vaziyeti en önce ele alarak şoyle deıııi^tir: « Libya taarruzu beklenen cereyanı takib etmemiştır. Fakat Auchınleck, Almanların ve İta'.yanlarm butun silâhlı kuvvetlerini tahrib etmeyi üzerıne al nııştır. Şimdi bunu yapacağı muhtemel görünüyor. Ilk safha bitpıişür. Düsman, garba doğru İleri hareketimize sed çeken ır.evzilerden tardedilmiştir. Tobruk, kat'î surette kurtarılmıştır. Esaslı Ingılız takviye kuvvetleri ve yeni kıt'alar çok yaParis 11 (a.a.) Brestli olan 11 kişi kındadır. Atlantık muharebesınds sonkânun ayı geçen dort aya nazaran fazla sıljlı taşıdıkları, cepane ve infılâk madüstünlüğunu tamamen muhafaza etmek delerı sak'adıkları, Alman ordusu merttcdır.» subîarma karşı bilerek şiddet gosterdikÇdrçil, Sovyetler Ejrliğinin şanlı mu leri. duşman lehinde faakyette b u ^ n dukları ve casusluk yaptıkları için kurkavemeani ojduğu sırada demışt.r kı: c Alman kayıbları çok buyük ol şuna dizılmisle/dir. Pariste 11 kişi Mevzîî Rus kurşuna dizildi taarruzları Almanlar aleyhinde yeni tecavüz olduğu da haber veriliyor Filipinde bir hava meydanına Tokyo 11 (a a ) İmparatorluk umumi karargâhmın demz şubesi saat Japon paraşütçüleri indi 16 da aşağıdaki tebliği neşretmiştir: Mr.nila 11 (a a.) Alman haberlere İngiliz uslerinın ışgali, kira vs öiünc Japon tavyareleri hava muharebele göre İsebela eyaletinde Aperri'nın 130 kanunu, Mıhver gemılerinjı zaptı, Bal(Arkası sahife 3, sütun 2 de) kJometre cenubunda Llagan'dan 11 kikanlarda çe\Tilen entrıkalar bu cumlelometre mesafedeki tayyare meydanına dendır.» Japon paraşutçüleri inmişlerdır. Bunları Ruzvelt'in bir gangster olduğunu söygeri atmak için Fılipin polisi tertıbat al iyen Fuhrer Cumhur Reısinin çoktanmpktadır. )erı ayni usullerle Japonyaya karşı Amerikanın Filipin ordusu kıımandanı harbi idare ettığim belirtm ştır: «Japon» General Mak Arthur Luzon adasında muharebeler Vaşington 11 (a.a.) Harbiye Neza yamn tarzı hareketi büyük bir memnuniyet uyandırmış, Almanyanın ve meretinin bir tebH<*i bildiriyor: Japonların Filipin 3ç San Fernando si denî memleketlerın takd:rini kazanmışAlmanya, İtalyan ve Japon muttemalinde Luzon'un hatı kıyısında yap tıkları İlk taarruzUr gorünuşe göre f.klerinin yanında vazifesıni tamamiyle düşmana ağır zayiat verdırılerek püs yaoacaktır » Fuhrer Amerikan masıakürtülmüştür. latguzarına pasaportunu iade ettiğini CArkası sahife 3, sütun 5 te) (Arkası Sa. 3, sütnn 3 te) Japon tebliği Şark cephesinde harekât püskürtüldü İleri hatlardaki Alman kuvvetleri geri mevzilere alınmakfadır Sıvastopolda bir huruc hareketi akim kaldı Berlin 11 (a a ) Alman ordulan Bo^kumandanhğının tebliği: Şarkta mevziî taarruzlar geri püskürtülürken düşmana ağır zayiat verdırilmistir. Alman hava kuvvetleri duşman kollarına, tank topluluklarına. mustahkem mevzilere ve geri ile muvasala yollanna muvaffakiyetü taarruzlar ya j pasifik harbinde mühim roller oynamakta olan Japon bombardıman tayyareleri (Arkası sahife 3. sütun 6 da) yüksek dağlan asarak bir hedefe doğru uçuyorlar muştur. Ruslar, Şimdi cephenin büyuk kısımlarında, havalarda açıktan açığa tekrar üstunlük kazanmışlardır. Durumumuz bazı bakımlardan değişmisse de Ru"=yaya karşı ald'.ğımız ciddî taahhi'ullpri sadsl .'e ve noktası noktasına yerine getirmek zaruteundeyiz. Cdrçıl, sözlerine şoyle devam ttırişiiı« Japon hücurrıu, Bırleşik Amerikada ve Buyük Brıtanyada deniz kuvveümize karşı çok ciddî bir zarar ver(Arkası sahife 3, sütun 6 da) Pariste yeni hâdiseler I^ondra 11 (a.a.) Paris sokaklaıından birinm koşesinde, salı akşamı, bir Alman mangasının mıtralyozlerle hüouma uğradığı soylenmektedir. İki Alman pskerı öldürulmuştür. Diğer Alman askerleri mukabele etmisler, fakat hucum ederler kaçmağı muvaffak olmuşlardır. Soıı hafta zarfında. büyük bulvarlarda ç'ezınen ve yahud Paris kahveleımn öründe oturan Alman subayları da mitralydz ateşlerile öldürulmuşlerdır Bombalarla da suikasdler yapılmıştır. Yeni sene bütçesi hazırlanıyor Vekâletler, masraf bütçeleri üzerinde tetkiklere başladılar Ankara 11 (Telefonla) 1942 mali yüı butçe hazırhklarına başlanmıştır. Vekâlecler, masraf butçelerı uzennde tetkıklerde bulunmaktadır. Maliye Vekâleti onumuzdeki aydan ıtıbaren butçe hazırlığma gırışecektır. İçinde bulunduğumuz malî yıl butçesı 309 nııljon kusur bın lira üzermden kabul edılmıştı Şitndıye kadar vaki olan tahsılâtla tahmın edılmış clan varıdat hemen her kalemde ve memnumyete şayan bır şekılde tahakkuk etmış bulunuyor. Fevkalâde ıhtıyaclar içm aynlmakta olan tahslsat, bu yıl da fevkalâde bütçeye konulacaitır. Tütün piyasası açılırken Ticaret Vekâletinin plânlı bir murakabe ile piyasaya hâkim olnsası lâzımdır Yurdda tütün piyasası açılmak üzeredir. Bellı baslı bir İhraç maddem.zln tâbır caızse bu mukadderat devresinl, istihsal yerlerimız bu sene daha genış bir heyecan, daha doğrusu korku ile beklemektedtr. Turklye, ve tahsısan Ege tütünlerinin birinci p'ândaki mjşterilerı Amerıkr.n şırketıerıdir Yıllardanbsri en iyi fiatla en yüksek kaliteli mahsulü onların toplamasına ahşıldığı için, Aınerlkanın harbe gırmesi tutuncu bolgelerde az çok endişe uyandırmıştır. Fakat bızim zamanmda yapmış oldıığamuz tetk kler. müitah?İlımızin satışlara dair daha çok esaslı endıştlerı V3 şıkâvetleri olduğunu meydana koymuştur. Bu arada, Inhısr.rlar İdaremizın ötedenberi, tıcuz fiatla duşuk mal almfk üzerenep mevsım sonuna ka^rak. devlet muessesesı sıfatıle kendısmden ^fklenen nâzım rolunu kat'ıyyen unursamavışına müstshsllin daima hayıfıandığmı beürtmış olalım. Son senelerde pıyasa hareketlerine karışan Yerli Üriinler Kurumu hükumetin <mudahalc sermayesı» namını verdiği mılyonlarca lırank tahslsatı da kullanmak'adır. • Mudshale sermayesi. nin iktıs?dî vasfı, her hanşi bır tesekküle tıcarî kredı değıl, fntları yüksek tutmak suretlle çıftç nın hımayesıni gaye edınen dev'et yardımı olmak lâzım gelır. Halbuki Yerlı Urunler KuruTiunun bır çok mubayaalarda guttüğü usul, hukumet tedbırınin aksı surette tecelli etmektedir. (Arkası sa 3. sü. 4 Havay adası açıklarında Japonlar tarafından batırıldığı bildirilen Amcıikan filosunun en büyük iki tayyare gemisinden Leksington bütün ta\\arclerile ve tam yolla seyrederken