4 Aralık 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

BedenTerbiyesi ve Spor Mecmuası İstanbulda Muallim Ahmed Halid Kütübhanesi ve Maarif Vekilliği Yayuıevinde satılır. Sayısı 15 kuruş. (10392) İO umhuri eoıc tSTANBUL CAĞALOĞLU YENI HAYÂT Ziya Gökalp Bir çok İlâvelerile çıktı. 40 Krş. İKBAbHHVABEVİ ZİYA çıkaJ OZİO Telgraf ve mektub adresı: Cumhurivet. İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 4 BlfIICIKâllUII 1941 V.. K IZ I X E L M A A L T IW* I Ş I yakında leri: J Örfî Idare Kanunun altı ay daha uzatılması muhtemel Ankara 3 (Telefor.lai İstanbul. Trakya ve Kocaelinde tatbik edilmekte olan örfi idarenin müddeti bu ayın 23 ünde sona ermektedir. Bu müddetin altı ay daha uzatılmasına karar verilmesi muhtemel görülüyor. Şimalî Afrika cephelerinden birinde, Avustralyalı askerler, bir topu ateşe hazırlıyorlar Karadenize gidecek gemiler öre göre j 300 tondan yukarı vapurların seyahatleri menolunuyor Yola çıkacak gemi tayfasınm mecburî hayat sigortası rneselesi tetkik edilmektedir. Ankara 3 (Telefonla) Münakalât Vekâleti yeni icab ve zaruretlere göre cleniz nakliyatını alâkadar eden kararlar almaktadır. Bundan böyle üç yüz tcnluktan fazla olan gemilerin Karadenize seyahatleri menedilmektedir. Bahkçılık ve saire gibi basit işler için Karadenize çıkacak bu tonajdan aşağı gemilerin seyahatlerine müsaade edilecektir. Diğer taraftan Armatörler birliğinin müracaati üzerine Türk karasuları haricinde seyahat edecek gemi tayfalarınm mecburî hayat sigortasına tâbi tutulması hakkmdaki teklif de tetkik edilmektedir. Büyük Nikolayef tersanelerinin umumî bir görünüşü = Şarh cephesinde = Dttnyada Yeni Nizam Bu manzara karşısında vanlacak makul netice ne Mihver yeni nizamı, ne de sadece bizim müdafaa ettiğimiz Avrupa nizamıdır. Harb afetinin şeatnetli şümulii o dereceyi bulmustur ve bulmaktadır ki netice olarak bütün diinya için adaletli bir nizam aramaktan başka çare yoktur. ğer insanlar, akılları bütün bütün zıranadan çıkan mecnun mahlüklar haline gelmenüşlerse elbette bir gün ortalığı kasıp kavuran bu yeni diinya harbi fırtınasının hakikî sebebleri üzerinde duıarak onlan bertaraf edici mantıkî kararlara varmak istiyeceklerdir. Harbin korkunc tahriblerinin yanıbaşmda onun uğrunda Lhtiyar olunan ölçüsüz masraflann gittikçe hesab çeıçevelerine sığmıyacak kadar genişliyen heyulâi miktarlan akıllara durgunluk verecek haidedir. İngilterenin masrafları şimdiden yüzlerce milyar sterlin lirası yolunu tutmuştur Amerikaya gelince gerek kendi müdafaası, gerek kiralama ve ödünc vernıe külfetleri için kongreden her istenilen tahsisat yüzlerce milyon ve hatta milyarlarca dolarla rakamlanıyor. Harb uğrundaki sarfiyatın şimdiye kadar olanını bile kim ödiyecektir ve para ile ifade olunan bütün bitip tükenmez masraflarm kıymet kaynağı nedir? Almanyada, İtalyada ve Rusyada heder olunmakta bulunan servetler ayni ölçüsüzlüklerle devam ediyor. Mütareke Fransası oturduğu yerde ödemekte devam ettiği işgal masraflarile ayni ynlun yolcusudur. Eğer bu hal boylece sürüp gidecekse neticede galibleri ve mağlublarile bütün dünyanın muhakkak bir iflâsa sürükleneceğinde şüphe yokttır. Ceçen harbin s«ıunda Almanyanın geçirdiği para kıymetsizliği afeti, şitndiki harbde biiyük milletleri bckliyen korkunc akıbete nispetle pek ufak ve ehenınüyetsiz bir sarsıntı sayılabilir. Şimdi her tarafta para tedariki ihtiyacı, hükumetlerin yanıbaşmda kurulmuş para basıcı makinelerle karşılanıyor. Milyarlar esaslı bir kaynağa dayanmaksızın sadece makinelerden çıkıyorlar. Meşhur hikâyede bir taraftan danayı koyup öbür taraftan sucuk çıkması ifadesine mukabil herifin dediği gibi: O bir şey değil, bizde bir taraftan sucuk konuyor, öbür taraftan dana çıkıyor! İhtiyaciann tazyikı önünde kızışan kafalar sucukla danayı farketmez hale gelmişlerdir. Ellerine ne geçerse makineye sürüyorlar: Bazan eti, bazan sucuğu. Bus Hariciye Komiseri M. Molotof biUraflara tevdi ettiği uzun bir notada kendi yoldaşlanna Abnanlarca reva gölülen zalimane muameleleri sayıp dökmüştür. Almanlar bu iddiaları bizzat M. Molotofun esir oğlunu beynelmilel matbuat mümessillerinin huzunına çıkararak söyletmekle tekzib etmişlerdir. Fakat bu harb yüzünden insaniyetin (ektiği mihnet ve felâketler Molotofun yaptığı gibi öyle üç beş diye sayılıp dökülecek şeyler raidir? Dünyanın harbe geçid olan her yerinde insanlar mezbahaya sürülmüş hayvan sürülerinden farklı mıdır? Bu umumî boğazlaşma ieinde Molotof notasının şüphesiz azçok zorlanmış iddiaları nekadar masum kalıyor! Bütün insanlığın hayatı ve istikbali büyük bir zelzelenin en korkunc tahriblerile altüst olmaktadır. Afrika harbi Mihvere göre GÖRDÜKLERİM 13 «ANUDANE MUKAVEMETE Alman Harb tebliği Tobrukta Grl. Romeün çevrilen kuvvet kazandığı imha edildi muvaffakiyet İngilizlerden üçü general olarak 9000 esir alındı Londrada can sıkıcı bir netice olarak telâkki ediliyor NikolayeBte Tezgâhta inşa halinde bulunan 35 bin tonluk muazzam zırhlının tahrib edilememiş olması şayanı hayrettir RAĞMEN» «Moskova cephesinde yeniden arazi kazandık» ^ H. Emir Erhilet ne alçaktan uçan ve geriden cepheye benzin ve cepane. cepheden de geriye yaralı taşıyan birçok Alman nakliye uçakları üstümüzden ve yanlardan gicîip geliyorlardı. Kiminin arkasında motb'rsüz nakliye plânöVleri de vardı. Bu uçakların yüksek irtif?lardan pitmemelr'n'i mürireah teV^îV " K h İ T olup olmadığını bil»mem, fakat askerî sebebler vardır: Çünkü evvelce de yazdığım veçhile, hem düşman av tayyreleri yere bu kadar yakın bir irtifaa inerek hunTara hücum edemezler. hem 4e ken. d: kıt'aları onları iyice görüp farkedeceklerinden, yerden ateş yemek tehlikesine maruz balunmszlar. Yükseklerden uçtukları takdirde ise her İki tehîikeye uğramak ihtimali vardır. Yolumuzun iki tarafında ve uzaklarda gene birçok köylerle bolşevik çiftlikleri görüyoruz. Arazinin çok yeri içlenmiş ve tarlalann çoğunda ekin biçilmiştir. Bu <lolaylarda da yanan ve yıkı Yazan: Emekli General Mareşal Brauchifsch, Hitlerin emrile Ukrayna cephesine hareket etli Berlin 3 (a.a.) Alman ordulan başkumandanlığının tebliğinde deniliyor ki: Moskova cephesinde. Alman piyade ve zırhlı ku\^fetleri. düşmanın anudane mukavemetine ve mukabil taarruzlanna ragmen, tayyare teşkilleri yardımile yeniden arszi kazanmışlardır. Dünkü bu muharebeler esnasında. düşmanın 20 hücum arabası tahrib edilmiştir. Finlandiya körfezinde. büyük bir Sovyet nakliye gemisi batınlmıştır. Alman hava kuvvetleri, İngiliz sahilleri açığmda, büyük bir ticaret gemisini afır hasara ueratmıştır. 3 ilkkânun gecesi, Alman hava kuvvetleri, tngilterenin cenub batı sahilinde bir limanı bombalamıştır. 814 tank ve 127 tay Sidi Rezek hâlâ yare tahrib olundu Almanların elindedir Berlin 3 (a.a.) AlmaH resmî teblighŞimall Afriknda, Tobruğun cenub doğusunda kusatılan ve Yeni Zelandalı bir tiimenin küllî kuvvetinl teşkil eden Ingiliz kuvvetleri, kısmen imha, kısmen de esir edilmişMr. (TelgTaflar 3 üncü sahifede) İzrairdcki yangın Ateşin bir seyyar kestaneci mangalından çıktığı anlaşılıyor İzmir 3 (Telefonla) Dün gea (evvelki gece) Kemeraltında çıkan ysnaının müteaddid mağaza ve dükkânı yakt:ktan sonra müşkü^âtla söndürüleb'ldiğini bildirmiştim. Bu arada Ev'iyazade Oleü İle, terzi Mehmed Zek'nin atelvesi, Nermine aid tuhafiye vc Fehmi Yemişçiye aid Kristnl mağazası tamamen, otele bitişik Tevfiğin fırmile tütün ve piyango bayii All Kemalin dükkânı kısmen yanmışlardır. Diğer iki üç dükkânda da hasar vardır. Ateş Evliyazade Otelinin yanıbaşmda bulunrn Güzel İzmir OteHne de geçmiş ve bu oteUn bir İki odasını yakmıştır. Umumî zarar 250 bin iira olarak tahmin edilmektedir. Bu gün yapılan tahkikat neticesinde yangmın seyyar kestaneci Rizeli Memiş Kılıc tarafından gece, kestaneleri sattıktan sonra mangalı dolu olarak her akşam yaptığı gibi Evliyazade Otelinde merdiven altına bırakmasından çıktığı hemen hemen kat'iyetle anlaşılmıştır. Ateş ilk defa otel müşterisi ve Ist"nbııldan Plâtin vapurundaki yangın tahkikah için buraya gelmlş bulunan sigorta müfettişi Mahmud Ziya tarafından görülmüştür. Kestaneci Memiş Kılıc ve Evliyazade Oteli kâtibi Yusuf 7İya zan altındadırlar. Yanan otel ve diğer dükkânlar slgortalıdırlar. ltalyan tebliği Roma 3 (a.a.) İtaiyan orduları umumî karargâhının 549 numarah tebliği: Marmarika'da, havanın fenalığını rağmen mevziî muharebeler devam ctmiş(Arkası sahife 3. sütun 6 da) 19 İlkteşrin pazar günü sabah saat 8 de Bender (Tigina) den otomobillerle hareket ettik. Rumfnler de Almanlar gibi sokak ve yol başlarına muhtelif şehir, kasaba. köy, atkerî birlilc, makam veya kıt'aya giden istikametleri gösteren birçok rumence levh^lar k°ymuşİMdı. Avni «nk*k başlnn»xis almanca da'ıi birçok levhalar v=ırdı. Köprüyü gecerken gene Dinyester'in ssğ sahilini bekliyen o eski Bender kalesile tabyasını ve yeni beton bunkerlerini sejrettik. Bpnder kadar büyiik bolşevik Tirascol kssabasını geçtikten sonra Nikolayefe giden yolu tuttuk. Bu yol doğuya gidiyor ve Odesa'nınkinden ayrılıyordu. Dün Odesa'dan doğruca Nikolayefe gitmek imkânını bulamamaklığımızın bir faydası bu gün Kıpçak bozkırlarınm şimal kısımlannı da görmekliğimiz cldu. Kuçurgan suvunu, dün geçtiğimiz köprünün 25 kilometre kadar daha şlmalinden gene aştık. Bu su şimalden cenuba akarak Dinyester'e karışır. Dinyester ağzınm teşkil ettiği büyük körfeze Ruslar Dinyesterofski limanı diyorlar. Ve burada bizim eski Akkerman şehri vardır ki Akkaıe denmektedir. Bu yolda da. Odesa'dan dönen muntazam Rumen kıt'alarma rastlad'k. Ge Maresal Brauchitsch, Ukrayna cephesine hareket etti Pariste bir suikasd daha yapıldı Bir Alman subayı öldürüldü İşgal kumandanı şiddetli tedbirler alıyor Sovyet Hariclye Komiseri Molotof f Sovyet harb ' tebiiği Bir İsviçre Gazetesine göre: Taarraz Alman kumandanına karşı mı yapıldı? Paris 3 (a.a.) Alman işgal idaresi haika hitaben aşağıdaki ilânı neşretmiştir: «2 3 ilkkânun gecesi onuncu belediye dairesi çemberi içinde işgal idare=in:n nöbetçi sıhhiye subayına tabanca ile denice bir suikasd yapılmıştır. Evvelce de olduğu gibi polis bu defa (Arkası sahife 3, sütun 4 te) "Ruslar sulh imzalamaya Moskovaya karşı yapılan taarruz «Düşman, biiyük yol üzerinde bir kasabayı işgal etmiştir» Londra 3 (a.a.) Mareşal Timoçenko'nun devamlı surette ilerlemesini Almaııların nekadar asabiyetle karşıladık(Arkası Sa. 3, sürun 5 te) larına, Alman kara ordulan Başkumandanı Mareşal von Brauchitsch'in Ukrayna cephesine hareket etmiş olması bir işaretür. \ Mareşal, Hitler'in karargâhından tayyare ile ajrrılmıştır. Kendisine, Rus karşı taarruzunun durdurulması için bizzat Hitler tarafmdsn talimat verilmiştir. (Arkası Sa. 3, sütun S te) hemetı hazırdır,, Berne 3 (a.a.) Ofi: Berner Tageblatt gazetesi Sovyetler Birliğinin harbe devam etmek imkânma malik bulunduğunu nazan Hibara alarak bu memleketin harbe devam etmek tasavvurunâa bulunup bulunmadığını sormakta ve Sovyetler Birliğinin aşağıdaki şartlan yerine getirmesi lâzıtn geldiğini kaydetmektedir: (Arkası Sa. 3. sütnn 3 te) Sovyet hava kuvvetleri kumandanı General Rikagov 0 zamandanberi vaziyet fenalaşmıştır Acele olarak cenub cephesine hareket (TelgTanar 3 üncü sahifede) ettifci haber verilen Mareşal Branchitsch c cı Hamlet» ehli vukufa havale edildi « Uzakşarkta anlaşma şartlan Amerika, dört madde nin Japonya tarafından kabulünü istiyor Tokyo 3 (a.a.) Ofi: Vaşingtonun. Japonyanın zayıf ncktalannı bümesine ve hali hazırda tatbik ettiği iktısadî tazyikm Tokyoyu yola getirebilecok kâfi bir unsur olduğunu takdir etmesine rağ•nen, Japonya, elyevm Pasifikte Amerikan donanmasına karşı, iş uzadıkça. ^ittikre azslacak bazı üstünlüklere malik olması hasebi'e, siir'atle harekete (Arkası sahife 3, sütun 4 te) Mersin Deniz okulunda •i Sebeb veya sebebler?.. İşte üzerinde durulacak tek mevzu. Harbden şikâyet ermekle beraber onun uğrunda büyük bir ihtirasla kan dökenlerin hepsine bu sebeb veya sebebler sualini sormak lâtım geliyor. Ne garib ki verilen cevablarda berkes masum ve herkes mcşru «Hamlet» davasının alâkadarları dünkü muhakemede kararı dinliyorlar müdafaa zaruretile mağdur. Peki. kaha«Ilamlet» davasına aid muhakemeye dün sabah devam ohınımıştur. Davaya hat balozun meşhur tekerlemesi muci bakan İstanhul birinci asliye oeza mahkomesi hâkiıni Cemil Güzey, verdiği kabince hep Pavlinada mı? tarı bildirmiştir. Bu karara nazaran, yapılan müdafarlartfa yazıların hakaret G»çen Umumî Harbin sonunda majjlu' değil tenkid mahiyetinrie olduçu ileri siirüldüğünden, meselenin tetkiki vııkııf Almanyanın burnu kulağı kesilerek ta ehlinc havale olunmaktadır. Mahkeme, içlerinden bir kısmını seçmek Ü7ere ÜniYUNUS NADİ v r s i t e Rektörlüğünden vuknf ehli isimleıi istemisür. Bu sebeble, muhakemejArkaa sahife 3 sütun 4 tej nin devamjj gelecek îaışamba sabahına bırakılmjLstır, f BUGÜN 2 NCİ SAHİFEDE Üstadın nefis bir musahabesini bulacaksınız HUSEYIN RAHMI Bu $en» Mersinde Deniz Harb O kulundan mezun olan ve şehadet namelerini Başvekilimiz Dr. Refik Saydamın elinden alaa &epç bahriyelilerimiz bir arad$ grup