25 Kasım 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Talebe. Öğretnıen ve herkes için lüzumlu bir eser Tiirkçe Terimler Geb Klavuzu Astronomi, Biyoloji, Botanik, Coğrafya, Fiâk, Jeoloji, Kimya. Matematik, Zooloji 656 sahife clldlı 100 Krş. Mparif Vekilliği Ya> ınevlerinde bulunur. Istanbulda satış yerleri: Maarif Vekilliği Yayınevi Ankara caddesi Üniversite methalinde Üniversite Yayınevi (10230) u m h ur i 6206 İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve tnektub adresı: Cumhurivet, İstanbul Posta kurusu: tstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrır: 22366. Tahrir heyeü: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 £4290 EV KADINI Bir ev kadını için lâ: gıler bu kitabda mev resim vardır. Cildli olarak BİLGftifeRİ bütün bilç»nde (500) kurustur. V. J Salı 25 Ikincitesrin 1941 AHMED HALİ BEYİ dün Ankaraya geldiler Avrupa milletleri ütun dünja dil birliğile sö)lüjor ki, iç'nde jaşadığ'iniî harb, sinıdiye kadar gorulen harblerin en müthişi, en korkuncu \e do^uracağı neticeler bakımındaıı da en ehemmiyrîtlisidir. İyi düsunen k;,falar. daha 1938 de, Südet davasından doğan Münih konferansı sıralarında, buyuk .ırtınanın ergeç patlak vereceğini aıtık iyice anlamı«lardı Daha iyi düsünen fcafalar ise, çok daha önceleri, Versay muahedesinin Avıupajı çozulmez bir kördüğümü haline koyduğu o buhranlı senelerde. bu halin uzun müddet boylere süriıp gidemijeceğıni gdrmüşlerdi. Mademld bir dünya fırtınası rnevzuu bahistir ve mademki bu fırtına bü ün ârazile ötedenberi kendini hissettirmiştir, onunla tâ basmdanberi irili ufaklı birçok devletlerin jakından alâkadar o'tıası icab etmez miydi? Işte, harbin gündelik heyecanı içitıdc yakından iyi seçilemijen, fakat dikkalli bakıldığı zaman gozden kaçmıjan bir vaziyet de, dünya milletlerinin bu büyük fırtına karşısında. başındanberi takındıklan passif hareket hattıdır. Münih konferansuıdan sonra, günün birinde silâlılı çarpışmanın artık kaçmılamaz bir emrivaki olduğunu sezen Demokrasiler, Avrupadaki Mihver pışı devletlere müracaat ederek işbirliği teklif ettiler. Hep beraber olursak, barbi önlerir! Diyorlardı. O zaman bu ınüracaate müsbet şekilde cevab veren kimse çıkmadıyui. Ya Demokrasilerin kuvvetine karşı beslediLieri füpheli duvgular, yahud da büyük bir Mihver korkusu milletleri hareketten alıkoyuyor, denmişti. Nitekım, 939 sonbaharında Polonja ovalaıında parhyan ateşten sonra bir çok şikâjet Eesleri işıtilmişti. Kollektif emniyet tedbirlerile harbin önlenmiş olabileceğini zanneden muharrirler, başta Polonya olmak üzere butün Avrupalı devletleıe çatıyor: Bak gördiinüz mü? Eğer vaktinde elbirliği ederek birleşse> diniz bu halJere duşnıezdiniz! Diyorlardı. Fakat bir sene sonraki Fransız he7 ; lucti, bu sikâ>etlerin dajandığı esası bir hajü zedelemiş oldu. Demokrasılerin siJâhlanma siyasetini uzun zaman, havsalanın kolaylıkla kabul edemijeceği kadar ge\şek yüruttukleri mejdana çıkta. Üstelik Alman\a, her bakımdan çok iyi hazırlanmış bir harb makinesine malik olduğunu ispat etmişti. Başta Polcnya olmak üzere diğer Avrupa devletleri. harbden once Demokrasilerle işbirliği yapsalardı, bu makinenin faaiiyet.ri! daıdurabiürler miydi? Fransa mağluhiyetinden sonra bu suale «eveU dijebilmek hayîi giiç olsa gerektir. Böylece, cihan tarihinin en mühinı harbi, başlangıcda doğrudan doğıuya iıç büyuk devleti birbirine turuştuımus oldu. Bir tarafta Almanya, karşıda da l'ransa ile Ingiltere vardı. Fransanın •rtadan çekilmesi ve bu senenin haziraaında Alman taarruzlarına şarkta Rusyanın hedef olmasile kemiyct bakmıından ortada büyük bir değişiklik goıülmüyor. Fakat keyfiyet bakımından bir değiçikbk vardır ve bu değişiklik gene Avrupa milletlerinin harbe karşı takınacaklan vaziyetlerle alâkadardır. Busyaya taarruz ederken. şüphesiz i!k önce kendi harb gayelerini gozönünde bulunduran Almanya, ayni zamanda Avrupavı da bolşeviklik telılikcsinden knrtarmak istediğini ileri surüyor. Bu tikri kendi siyasetlerine uygun bulduklan için bir çok Avrupalı devletler, Mihver cephesine asker göndererek Busyaya karşı açıian sefere iştirak etıııiş bulunuyorlar. Bugiin bu devletler Rusya ile harb halindedirler. Kusya ise Demokrasilerle filen işbirliği yapıj'or. Fakat Rusyaja karşı harbeden bu Avrupa devletleri. Demokrasilerle normal münasebetlerini bozmıış değildirler. Şimdi ortada mühim bir mesele var: Avrupaya vcrilecek yeni nizam bahis mevzuudur. Hatta bu nizamın tahakkuku için bir knnferans toplanacağma dair havadislere de sık sık rastlnoruz. l'ani vaziyet, ters tarafından 939 \azını batırlatır bir şekil almıstır. O zaman. Avrupa milletlerinin istirakile Almaııyaya karsı bir cephe kurulması isteniyordu. Şimdi de gene a>ni millet'erin istirakile İngiltereje, daha doğrusu Demokrasilere karşı bir birlik vücude getirlmek istenijor. Ingiliz futbolcuları Misafir takım Ankara, 24 (Telefonla) Ankarada dört maç yapacak olan İngiliz profesyonellerı bugun saat 1415 te Toros ekspresile şehrimize peldiler ve istasyonda Beden Terbiyesi Umum Müdürlüğü erkânıle Ingibz sefareti müsteşarı Mıster Morgan ve Ankara sporcu^rı tarafmdan karsılandılar Aralarmda beynelmilel oyuncular bulunan bu 16 kişilık kafile. Gazi Terbive Enstitusünde misafir edildi. Takıma beynelmilel hâkemlerden Lawrie ile antrenör Babinçton jefakat etmektedir. İngilizler ilk maclarını bu cumartesi günü Ankara muhtelitile yapacaklar, pazar gunü Harb okulu takımile karşılasacaklardır. Kânunuevvelin 6 ncı cumartesi Fenerbahçe ve 7 nci pazar günü de Galatasaray takımlan İngilizlerle birer maç vapscaklardır Takımlarımız bu maçlara takviye edilmiş şekilde çıkabileceklerdir. Berlinde 12 devlet toplantısı AntikoirJntern paktı 5 sene daha uzatıldı Bugün, Danimarka, Bulgaristan, Rumanya, Slovakya, Hırvadistan, Nankin ve Finlandiyada paktı imzalıyacaklar r fb^j Almanlar Noskovaya 50 Ktn. yaklaştı Solnecno Gorski şehri zırhlı kuvvetler tarafından zaptedildi Bu şehir. Moskovanın bir varoşu sayılıyor Führerin umumî karargâhı 24 ( a a . ) Alman orduları başkumandanlığınm tebÜği: Şark cepheslnin merkez kesimind« yeniden arazi kazancları temin ettik. Şiddetli muharebeler neticesinde Moskovanm 50 kllometre şımali garbisinde bulunan Solençnogorski şehri zırhh kıtBİar tarafından zaptedilmiştir. Moskova bölgesinin demiryolu teslsatına karşı muvaffakiyetli hava taarruzlan yapıl(Arkası sahife 3. sürun 3 te) İlk maçını cumartesi günfi anlaşabilirler mi Ankara muhtelitile yapacaktır Çbl muharebelerinden bir intıba: Düşman hatlanna ilerliyen bir tankın yakınında bir tayyare bombası patlıyor Askerî vaziyet Afrika harbi İngilizlere göre Mihvere göre İki cephede harek Almanların Moskova etrafında adım adım ilerledikleri anlaşılıyor Afrikada durum heniiz vâzıh değildir H. Emir Erkilet Borovıcio valday Bologrsye o *UV Mol Yazan: Emekli General I ^ °Ç* NOvorjev J SS S Toropeı o y P « U /" î"niSomecnDımır RvUe. U , " voıoKoıdmsk3Nopınâk ° dyKtetaiısr D v ° ^ ^ ^ aOrecovoSucevo v.tebsk y d r : e v 0 <5v/SmoienSK Monıle» a / Rjjslav o D^O O S O IOO 100 ?00 Berlinde toplanan nazırlardan Alman Hariciye Nazın M. Ribbentrop, İtaljan Hariciye Nazın M. Ciano, Bulgar Hariciye Nazın M. Popof ve Macaristan Başvekili ve Hariciye Nazın M. Bardosi Berlin 24 (a a.) Salâhiyettar bir membadan bıldirildtğıne gore, Plnlandiya. Danimarka, Bulgaristan, Rumanya, Slovakya. Hırvatistan ve Nankin hükumetinin temsil ettiği Çln yann meraKahire 24 (a a.) Ingıhz umunıı (Arkası sahife 3. sütun Ste) karargâhı tarafından pazartesı neşıedılen teblıg: Ingiliz ve Alman kuvvetlerı arasmda cereyan eden başlıca muharebe Sidi Rezek etrafmdaki mmtakada devam et mjştir. Iki tarafın da buyuk bir azımle çarpıştığı bu muharebe kırk sekız saatten fazla bir zamandanberı durmadan devam etmiştir. Dığer cihetten Sidi Azız ve Capuzzoyu zapteden Yeni Zelanda kıt'aları garb ıstıkameünde TrighCapuzzo yolu uzunluğunca üen hareketlerine devam ederek Gambut'u zaptetmişlerdir. Tobrukla Bardıa arasında yarıyolda bulur.an Gambut düşmanın muhim bir iaşe merkezidır. HalfayaSıdi Ömer bölgesinde Hind kıt'aları şımdı garbla irübatlan kes/en duşman müdafaa mevzılerinin gevilerınde hareketlerine devam etmektedirler. Tobruktakı Ingiliz kuvvetleri kazandıkları araziyi tahkim etmektedirler. Bu kuvvetlerin düşmandan aldıkları malzeme arasında bir miktar sahra topu bulunmaktadır. Tank muharebesine gelince, hava kuvvetlerimiz harb bölgesinde bulunan düşman kuvvetlerine ve mekıneli nakil vasıtalan topluluklarına bomba'ar ve mitralyözlerle muvaffakiyetli taarruz larma devam etmektedirler. Gam b ut üssü de işgat edildi Kahire membalarına Cephenin her tarafıngöre şimdiye kadar da iki tarafın da karşı15 bin Alman ve lıklı taarruzları devam İtalyan esiri alınmış etmektedir Teşebbüsü Sovyet tebliği hıtaattmıx ele aidt «Moskovanın r vaziyeti vahjm » Hiir Fransızları muharîb olarak kabul ediyor Amerika Berl.n 24 (a.a.) Resmi teblığ. Şımali Afrikada, tecrubeden geçmış bir sılâlı arkadaçhğıle birleşmış olan Alman İtalyan kara ve hava teşkilleri taraundan yapılan mukabıl taarruz dun muvaffakıyctle devam etmiştir. Yenıden bazı tanklar tahrıb edilmiştir. Ganaım ve esır mıktarı mutemadıjen artmaktadır. Tobrukün cenubunda cereyan eden muharebe ile Solium ve Bardia cephesine karşı muhım İngılız kuvvetleri tarafından yapılan taarruziar devam etmektedir. "Almanlar Moskova şosesi üzerinde birkaç kasaba işgal ettiler,, Ruslar, Rostof kesiminde 3 Alman fırkasım imha ettiklerini bildiriyorlar M. Ruzvelt ödünç verme kanununu De Gaulle de teşmil ettiğini bildirdi Moskova civarında dünkü muharebe durumunu çosterir harita (Yazısı 2 nci sahifemizde) Gnl. Weygand Tokyo nikbiıt Moskova 24 (a.a.) Rus geceyansı tebliği: 23 sonteşrin günü ordulanmız bütün cephelerde duşmanla çarpışmışlardır. Muharebeler bilhassa, Klin, Volokolamsk, Tula ve Don üstunde Rostof İtalyan tebliğine göre istıkametlermde şiddetli olmuştur. Koma 24 (a.a ) İtalyan tebhği: 22 sonteşrinde 10 Alman tayyaresi tahAnudane kara ve hava muharebeleri rib edilmiştir. Tobruk, Bırelgobi. Sidi Ömer ve Solium Dört tayyaremiz kayıbdır. arasındakı geniç çbl bölgesinde cerejan Bareutz denizinde gemilerimiz üç düşetmektedir. man nakliye gemi^ini batırmışlardır. Hususî tebliğ Dusmanm geniş mikyasta zırhlı vaîitalar kullanmak suretile Tobruk müsMoskova 24 (a.a.) Bu sabah neştahkem mevkiinden çıkmak için y^niden redilen Sovyet hususî tebüğı: vaptığı teşebbüsler Alman müfrezelerile So\>ret kuvvetlermin 2023 sonteşrın sıkı bir işbirliği yapan piyade ve topçu zarfında, Rostof cephesinin bir kesiminkuvvetlerimizin mümaneatı karşısında de muvaffakiyetli bir karsılık taarruzu ingilizler 15 bin esir almışlar kaîmıştır. Dusmanın ağır zayiata uğ yaptıkları, 60 kilometre ilerlediklsri ve Kahire 24 (a a ) Lıbjada alman Al radığı bu mmtakada en asağı 50 tankla üç Alman tümenini imha ettiklerl bil(Arkası sahife 3. sürun 2 de) (Arkası sahife 3 sütun 4 te) (Arkası sahife 3, sürun 2 de) Berlm 24 (a.a.J Bugunkü Alr.an tebhğı hakkında D. N. B. nın aldığı mutemm m malumata gore Almanlar, İtalyan birliklerıle beraber, şimdi Afrika cephesinde teşebbüsü ele almışlardır. Almanlar teşebbüsü elde etmişler Bir Londra gazetesine Japonlar, Vaşington göre CenubîFransada müzakerelerinin devammdan memnun mevkufmuş Londra 24 (a.a.) Deyli Meyl gazetesi General Weygand'ın Anübes'de mevkuf bulunduğu hususunda ısrar ediyor ve dıyor ki: «Bir çok haberler Fransız donanmasını ve şimalî Afrikadaki üsleri kullanmak üzere Hıtler'in Vişi hükumetini gillıkçe daha ziyade sıkıştırdığım göstermektedir.» Vaşington 24 (a a.) Amenka radyosunun verdıgi bir Tokyo telıne gbre, Japon sıyasi mehafıli, goruşmelere a^d Amerika Cıırohur R*isi M. Ruzvelt zabıt hulâsalarının gelmesıne tntizaren, Londra 24 (Radyo, sabah saat 1) Bırleşik Amenka ile yapılan müzakere lerden nıkbınlik gostermeğe devam et Mlster Ruzvelt bu gün gazetecilere vuku bulan beyanrtında ödunc verme ve mektedır. Başvekil General Tojo'nım veya Japon kiralama kanununun Hür Fransa na] kabınesi azalarından birinm, Tokyo me nvna General dö Gol'e teşmil edi miş (Arkası sahife 3, sürun 3 te) olduğunu ve buna aid kararı imzaladığım söylemis ve bu sayede Hür Fransızların bu kanundan demokrasi cephesinde harbeden bir" varlık sıfatile istifade edeceğini llâve etmiştir. Hamlet davasında dün müdafaalar yapıldı Hem davacı, hem dava edilenler, beraet kararı istediler, kalabalıktan salonda bayılanlar oldu Gene oduncuların bir manevrası mı? «Ofi» ye göre Nihver or^ısu nazik bir durumda 3 grupta muhasara edilen Alman Italyan kıt'aları 600 tank kaybetmişler .Ofi» İngiburaya geien kuvvetlerinın, 3 sttton 4 teJL Dunkti muhaüeme esnasında, polisler salondaki tehacümü men'e çalısıyorlar (Yaıısı 3 üncü sahifemizde). Depo sahibleri, şehre yeniden odun getirmek için narkın 600 kuruşa çıkarılmasını istiyorlar Şehrim'7deki toptancı depo sahibi odun trcırleri dün Vah ve Belediye Rei^ine mahim bir müracaatte bulunmu^ltrd'r Odun tacirleri. evvelce 435 kuruşa ?lıp 510 kuruşa satmakia zarar ettık'eri odunlarm bugün hiç mevcudu kalmadıÜç sene evvel Almanyaya karsı ku ğını, depolarda cüz'î mıktarda bulunpn rulamıyan birlik. acaba şimdi İnsilte odurrun ancak taahhüdler karşılığı o!reye karşı kurulabilecek mi? c'uğunu. halbuki halkm daha yüzde kırCumhuriyet kının odun almadığından depolarda o (Arkası sahife 3 sütun 4 te) dun bulamadıklarını sdjlemisler ve ileride kendılerine bir mes'uliyet tavecrıih etmemesi için bu müracaatı yapakl^rını biTdirmış'erdir. Oduncular, Fıat Murakabe Bürosunun odun narkmı #510 kuruşa indirmesındenberı İstanbula hemen hıç odun gelmediçini iddia etmektedirler. Bılhassa son Suriye hududu 24 (a.a.) günlerde soğuk gıden havalarda depohz kajTiaklarından bugün (Arkası sahife 3, sürun 3 te) basın haberlerinde, İngılız iArkası sahife