17 Kasım 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

KEMALİZM PRENSİPLERİ Yazan: Saffet Engin 1 VE İKİN'Cİ CİLDLEK Fiaü : 1 inci cild 100 2 nci » 75 kuruştur. Satış yeri : Cumhuriyet Matbasıdır 18 iriCI u m h ur iyet nınn ISTANBUL CAĞALOĞLU O I9 8 Telgraf ve mefctub adreâ: Cumburiyet. İstanbul Port. fcutusu: îsfcmbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa fasmı 24299 24290 r 1941 42 ders y i ı j ^ ^ l a t ı n a gör* ^ Bütün değişiklıklere ve Grarnoj iomisyonu direktiflcrine göre hazırlpna GRAMER K İ ^ Gramer Bffl pleri özö 4 HİLMİ K İ T J Uİ4PYİ Fiatı 25 kurug. ORTA OKULJjllE IÇIN thtikârı kaldırmak için kesin çare... Eşyanın mahdud olduğu mevzularda yalnız fiatı değil, satışı da tahdid etmek Başka türlü ifade He satışt vesikaya tâbi tutmah iaztmdtr Ekmekte vesika inzıbatının tesisi Bilâhare vesikaya tâbi tutmağa lüzum göreceğimiz diğer maddeler üzerindeki hareketlerimizi de kolaylaştırmış olur. Hep şikâyet edeceğimize, biraz da şikâyetleri önleyici müspet tedbirler almış olalım. çinde bulunduğumuz hallere ve şartlara guıe uzun sajılacak bır zamandanoeri ıhükâra karşı ko>mak için çahşıjoruz. Murakabe kouusjonlarınıu kestıği üatlardan fazlaya saıanları, daha pauah fıatlar elde etmek ıcin maıları sakujanları kovalıjoru/.. Buulardan yakalanıp mahkemelere verilenler, orada az ve>a çok ceza gorenler ve gormiyenler olujor. Ancak butun gayretlere rağmen ıstikrar temin edilemediği ve bu gidişle galiba temin de edilem jeceği anlaşılır gibi olujor. Hükumeün ve halkın Lhtikârla sava?ına matbuaün ihtikâr mevzuundaki nubalâğalı neşriyatın» da UaVe edrsek laman zaman insana memlekette diken üslunde oturulduğu hissi gcimemek kabil değıldır. Matbuatıraızın lıcr mevzuaa halkı so>raak istiyen bir ihtikir ınevzuu gormesi, milletin de bo;>le duçıinüp gotmesine meydan vererek ortaIığı Babil kulesine dondürmektedir. Iüraf etmeiidir ki Türk memleket ve mılfcti ihtikâra bu kadar leşne bir muhıt ve cemiyet değildir. Bu memleketin alırüaıında olduğu gıbi satıcılarında da namus ve insaf icablarını elden bırakmıyan makul insanları elbetie ekseıheti teşkil ederler. Alelâde zamanlara ve hatta geçen yıla nisetle elbet fiat faıkları vardır. Bir çoğu vaziyetin zaruretinden doğan bu farklı, azçok yüksek fıatları nıutlaka halkı soymak kasdile boyle yapılmış ihtikâr hâdiseleri sajmağa yer yoktur. Iğri oturalım, doğru söylijelim, ve herhalde rnakul ve objektif j ollardaıı • jürüjerek \azi\etleri hakikî sekillerinde gorelira. Bojlelikle zarurî fiatlarla ihtikâr fiatlan ayırd edilmis ve bilhassa alınacak tedbirlerde isabet imkâııları kazamlmış olur. Hulâsa etmek Iâzım gelirse zarnrî fiat yükseklikleri vardır. Bu yüksekliklerin »aruret haddini tecavüz etmeraesi lâlımdır. Bu bir. E^>a azhğından istifade ederek alabildiğine yükscğe satmak istijen muhtek'rler de vardır. Fakat meraleketin bütün satıcılan muhteldr değillerdir. Bu iki. Fiat yüksekliğinin zaruret haddini geçmemesi ve hele ihtikâr fiatlanna a<la meydan kalmaması için şimdiye kadar tatbik ettığimiz usul, murakabe konıisyonlarınca tespit olunan fiat hadleıine riayet ettirmek gayretlerinde toplanıyor. Bu usulün zor yürüdüğünü görüyoruz. Niçin acaba? O Sırbistanda dahilf harp Gönüllüler ordu He çarptştyor Yugoslavyadan ayrılmış yerlerden 200 bin muhacir Sırbistana yollandı Berne 16 (ajı.) tsviçre ajansına Eelgraddan gelen bir telgraf şöyle demektedır: Orta Sırbistanda bulunan Bvilnae ke=imınde hükumet kuvvetleri ile Sırb gonülluleri arasında 60 saat devam eden bır muharebe olmuştur. Bu muharebede 103 gonüllü ve 10 hükumet askeri olmüştür. Belgradda çıkan Obnova gazetesi bir çok rehınelerın kütle halınde tevkıf edüdiğıni kaydetmekte ve gonüllulerin tahrikât ve cebir hareketlertnden vazgeçmeleri için bir beyanname neşretmektedtr. Ayni gazete. bugtın Sırbistanda dahill harb hüküm surüyor. demektedır. Şiddetli maddeler konan kanun lâyihası Parti Komisyonunda hazırlanıyor Istanbuiun ekmek derdi Fırınlar önünde izdiham dün de devam etti Fiatlara bugünden itibaren 20 para zammediidi lhtikârla mücadele . .. . l 17 İKIFClteŞrill 1941 ^ > Ö Dost Alman mathuat heyetine ri>aset eden Hariciye Nezareti Matbuat Dairesi Reisi Orta Elçi M. Şmit (sağda) Yeşilkoyde tayyare istasjonunda karşılanıyor Alman matbuat heyeti dün İstanbula geldi Orta Elçi M. Şmit'in reisliğindeki misafirîeriıriz bu sabah Ankarada olacaklar İstanbul 16 (a.a.) Ankaraya gıtmekte olan Alman matbuat heyeti bu sabah saat 10.15 te tayyare lle şehrimıse gclmişlerdır. Alman Hariciye Nezareti matbuat dairesi reisı orta elçi Dr Schimidt'in baskanlığında bulunan fcu heyete aşağıdaki zevat dahıl bulun mak'adır: Schvörbel orta elçi Almanya Haricire Nezareti matbuat daıresınde cenubu şarkî Avrupa şubesi şefi, Steunerbiehel elçılık kâtıbi Kleinleui elçılık kâtibi, Dr. Rudolf Fischer başmuharrir, Helmut Lama Heint Werthmann matbuat dairesi memurin ve bir foto muhabiri. dairesi şefı Berne 16 (a.a.) İsviçre Telgraf ajansına Belgraddan bUdirildiğine göre, Sırb Başvekili, Sırbistandan aynlmış Ankara 16 (Teiefonla) İhtikârl» Yugoslav bdlgelennden gelmekte olan mücadeleyı şiddetlendirici hükümleri 200 bin muhacire yardun etmek üzere Generallerimirin Şark cephesi ziyaretlerinden: Bir hava meydanında Korgeneral ıhtıva eden Mıllî Korunma kanunundaki Ali Fuad Erden ve Emekli General H. Emir Erkilet bir Alman hava subayının bir komite kurmuştur. tadıllere dair kanun projesi. Meclıs P*rharita üzerinde verdiği izahati dinliyorlar ti Grupu tarafından da tetkık olundukBulgaristanda idam kararlan tan sonra Meclise sevkolunacaktır. BuSolya 16 (a a ) Bır tethışçl çetemın içir. Parti Grupunda bir komisyon sine dahıl olmaktan suçlu 4 komunıst idama mahkum edılmiş ve huküm infaz teşkil edilmiştir. olunmuştur. Yeni kabul edilen devleti *** koruma tesanudünun hükumlerine gölstanbulda ırene fırınlar önünde re verılen ük idam kararı budur. izdihamlar oldu 200 bin Sırb muhacirî = Şark cephesinde = GÖRDÜKLERİM 5 Ploesti petrol sahası niçin tahrib edilemedi Japon Başvekili General Tojo Dün de şehrimizin muhtelıf semtlerindeki fırınlara zaman zaman teha cümler vuku bulmuştur. Ekmek çıktıgı ve dağıldığı saatlere inhisar eden bu tehacümün sebebi. halkın lüzumundan fazla ekmek tcdarik etmek gayretidir. Frrmlara verilen un m'ktarı normal se\iveden hattâ biraz da fazla olduğu halde, 'bszı fınrıların şene bu f Arkası sahife 3. sütun 4 te) Ankarada Ankara 16 (Telefonlaı Yarın sabah şehrımıze gelecek Alman matbuat heyeti istasyonda Matbuat Umum müdürü Selim Sarper ve Umum müdürluk erkânı tarafından karşılana caktır. Alman buyük elcisi Von Paper. tarafından heyet şerefine yann aksam bir süvare verilecektir. Matbuat Umum müdürü Selim Sarpel tarafından da salı akşamı misafirlerimiz şerefine Ankara Palasta bir ziyafet verilecektir. Japonyanm kararlan Nazırlar merakla beklenen nutuklarını bugün söyliyecekler Lortiradan bir ihtar: «Salim bir siyasetle intihardan birini tercih şimdi Tokyoyâ düşüyor!» Tokyo İS (a a ) D. N B.: Hariciye Nezareti mahfillerinde temas'arı olan Japan Times and Adwertiser gazetesi, parlâmentonun fevkalâde içtimaı U zakşarkta aktedilen ictinaların en miiCArkası sahife 3. siitıın 7 de) Rumen Başvekili Mareşal Antonesko'nun nezdinde Odesa muhasarasmın tafsilâtı Yazan: Emekli General Alman harb j tebliği 1 H. Emir Erkilet Tunadan Bukreşe gelmciye kadar ne ha uzak bulunduğu halde ve her nedengeçtığimiz yolun iki tarafında ve ne de se Sovyet bomba uçakları buraya sık sık bızzat Bukreşte bir harb tahribatma te gelmekten hoşlanmamışlardır. Bunda sadüf edılmedi. Horia Sima'nın Demir belki Bukreşin Köstenceye nazaran da(Arkası sahife 3. siirun 5tc) muhafızlarile General Antonesko'nun £skerî kıfaları arasında geçen yıl olup hukumetın vaziyete hâkım kalm3sile biten musademeler esnasmda Bukreşin yanıp yıkıldığını ve bir çok mağazaların yakıidığın duymuştuk. Fakat Bukreşte ne bu sılâhlı ihtılâlin ve ne de bir âvare uçak bombasmın yaptığı herhangı bir tahribi gbremedim ve yoktur da. Çunkü Horia Sima ve teşkilâü zannolunduğu kadar kuvvetli olmadığı gıbi vuku bulan musademeler de pek ehemmiyetli ve şiddet'i olmamıştı. Sovyet bombardıman fiiokrına gelince, bunlar yabuz Köslenceye bir kaç defa uğrayarak burada bazı yıkıntı ve yangınlar husule gotirmckle iktifa etmışlerdir. Köjtence, ehemmiyetli uçak üsleri bulunan Kırım adasma pek yakın (400 kusur Km.1 olduğundan buraya uçmak. anlaşılan Sovyet hava kuvvetlerinin pek ko'ıayına gltmiş. Fakat Bükres ancak 2f>0 Km. da(Telgraflar 3 üncü sahifede) Bir haf tada 2174 tayyare tahrib edildî Sıvastopol kalelerinden biri zaptolundu masının buzlar arasında kalacağı zannediliyor Berlin 16 (a.a.) Alman ordulsn başkumandanhğının tebliği: Sıvastopola karşı yaptıklan hücura harekâtına, Alman kıt'aları kudretlı tertıbata malık olan ve çetin bir surette müdafaa edilen bir kaleyi işgal etmişlerdir. Hava kuvvetlerimiz Sıvastopol vs Kerç etrahndaki kara muharebelerine, raiiütahkem mevzilerle gemilere ve 11(Arkası sahife 3, sütun 3 te) yuvası bertaraf Büyük Elçi M. cdildi Âbetz Vişi'de Amuk ovasındaki Mareşal Petain, Amîral Darlan ve Lavalle uzun mülâkatlarda bulundu Alman Fransız HATAYDA müzakereleri Bir hastalık r Sovyet harb tebliği Baltıktaki Rus donan Mazlum Paşa dalyanı merasimle yıkıldı Don Kazaklarının mukabil taarruzları Bir kasaba beş defa elden ele geçti YUNUS NADİ fArkası sahife 3. "riirun 4tet Antakya 16 (a a.) Asırlardanberi Amuk yaylasına hastabk salan Mazlumpaşa dalyanı bugün yıkılmıştır Tuğgeneral Kanadlı ile binlerce köilj (Yazısı 3 üncü sahifede) (Arkası sahife 3, sü'un 6 da) \ Amerikada grevler Bir anlaşma olmazsa hükumet, madenleri askerî işgal altına alacak Neryork 16 (a.a.) Nevyok ga7eteI c h in pazar nüshalar'nda ç'kan haberlere gore, madencile sendıkası cumartesi, geceyarısı çelik fabrika iarına aid ımcenlerde grev i!?.} etmı» vs asfalt frbrikalarında ia gıev ilânı 7arareti ha>.ı olabileceğini bildivmiştir. Grev ka T trına rağmen, çeı K fabnka nrilc sendupiar rüesası arasmt'a, bugün müzakrı t'.ere devam edilecjkhr. r Birkaç söz Dünkü maçlar Havanın çok soğuk olmasına rağmen lik maçları dün yapıldı Lik maçlarına dün Kadıköy ve Şeref sahalarmda devam edıldi. Kuvvetli rüzgâr ve soğuk daigası altında yapılan maçlar ter.ha ve zevksizdi. Dünkü maçlarda %esiktas dokuz sayı ile Taksim takımmı yenerek haftanm en çok sayısmı japmış, Galatasaray da Beyoğluspor karşısında bır kaç defa tehlıkeden kurtulmak suretıle 1 0 galib gelerek cıdii korku atlatmıştır. Kadıkoy Stadı: tlk maç Suleymanıye ile İstanbulspor arasında oynandı. Noksan kadrosun=ı rajmen Sule\maniv? karşısında sıkı bır (Arkası sahife 3, sütun 6 da) Galatasaray Bejoğluspor maçından heyecanlı bir safha Insan denilen mahluk Başırnıza gelen bütün derdlerin ve belâlann asıl sebebi, insan denen mahlukun çok çeşidli, çok değişik huylu yaradılısta olmasıdır her halde. Vakıa sekil bakımından hayvanlar. aralarında, bize nazaran mulaycse kabul etmijecek kadar hü\ ük farklar gösterirler. Fakat bu sadcce bir sekil farkıdır. Hııy ve ruh. hajvanlarda, sckli yenen, her türlü dış benzemezliklerinin iıstıinde değisrnez bir iç benzerliği kuran nuıkcmmel bir nizam ve disiplin unsurudur. İktısadî hajatta binlerce senedenberi emrimizde çalısan ata bakınız. Dün^ada kaç türlü at vardır. Cinsler savılmak isfense, bir hay\anat âümi pin;lük dııyabilir. İngiliz atı. \rab atı. Macar atı. Midilli atı gibi herkesin kolayca sıralayabileceği isimlerin arkasında ne biıjük sekil ve renk faıklan porürüz. Fakat bu miıhitn dıs farklarına rağmen at hcr yerde attır ve vazifesi nıuayyendir Yük taşır ve koşar. Gündclik hayatımıza karışan köpekleri ele aialım. Sekil farkı burada daha acıktır. İsknçyada icad edilen yeni tiplerle heraber dünyada o kadar çesidli köpek cin«ileri peyda oldu ki, bunlan tanıyıp öğıenmek, ayrıca ihtisa^a IÛ7um sjosieren bavh basına bir is saMİıjor. Kulaklarını \erde sürürken yürumekte gücfuk dman bol tüylü, topaç bir hayvanla, kopac^k kadar ince bclli. uzun bojlu tığ gibi bir tazıyı birbirlerine şeklen hiç benzemedikleri halde ^ kcipek ismi altında birlestirijoruz. Çünku kopek, hanği kılıkta yaraülırsa yaraülsın her yerde köpektir, sahibine de her 7aman sadıktır. Kopekten kediye, kediden gıivercine, yılaoa ve diğer hayvanlara geçerek mi«alleri sebilhane bardağı gibi yanyana sıralayabiliriz; netice değişmiyecektir: Ayni cirreten olan hayvanlar, sekil bakımından çok çesidli oldukları halde, öz ve iç japı bakımından hep birbirlerine benziyorlar. Halhuki in^an bunun tam tersi. leryüzünü dolduran iki nıiljar ferdi bir sekil tasnifine tâbi tutsak. topu topu rncak üç, beş tip çıl arabiliyoruz. Bulunan farklar da renk, <;aç ve kafatasına aid olmak ü?ere pek basit a\rılıklardan ibaret kalı>or. İnsanlan ruh ve huy bakımından tiplendirmcğe kalksak, yüz binleri ve milyonları kolayca aşacağımıza hiç şüpheniz nlmasuı. Bu nıh çesidliği yÜ7«nden • hem birer birer bütiın hayvanlara benzer. hem de hiç birile alâkası yoktur. Meselâ bir at kadar sabırlı ve çevik, bir a<=Ian kadar cesur ve atılgan, bir köpek kadar sadıktır. fakat sorarım size ey sevgili oku>ucu: Koltuk değneğile yürüyen bir at, golğesinden korkan bir aslan ve sahibini •sıran bir knpek hiç gördünüz mü? N. Kömür madenlerine asker çönderilecek ^ asington 16 (a a.) Ku.Tan/a ve ."endıkalar mümessıliei'e yap'.Pn müzakeıeler neücesinde P;ız>eıt, Ha'biye Ni2'r Sümson ile ve d i ^ r devıet me m'iılsrile istissıeleıde b""ırıduğunian pazartesi sabahına kad^r b;r anl >jr.a hi".ule gelmedıği takdirde, çeük fabrikîıl.ırınm müraknbesi aifıuda bulunan komiir madenlerinin isgah için hııkOmrt tarafından asker kıt'Eİarı tf^ndprıl me'i ihtimali, bugün ögıeden sonra Vasingtonda bahis mevzau oUnakta idi.