1 Kasım 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

PERDE SAHNE Bu aylık Sinema ve Tiyatro mecmuası çok zengin resim ve yazılarla cıkü. MÜVEZZİLERDEN İSTEYİNİZ. .J Io 18 umhuri '. 6 1 8 2 İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tanrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 OKUL GRAMERİ E L KİTA B I Yazan: Peyami^ Maarif Vekilllğmin 83 teşrin 941 tarıhli kararij tavsive olunmuş ve bu 1941 tarihli Tebliğler De! sayısında cıkmıştır. Satış veri: İstanbul CUMHURİYET Fiatı «25. kurı fa ve 20 ilkokullara ilkteşrin 144 üncü caddesi CU(T13rt6Sİ I IkİnCİtSSNn ' 1941 üniversite Dttn Açıldı Daha büyük Yeni adıtn Reis Ruzvelt şahsan harbi Amerika için emrivaki haline koyacak bir yolda yiirüyor. Gidiş öyledir ki eğer bu memleketin resmen ve filen harbe girmesi mukadderse Kongre için harb ilânı hesabına son emrivakii tasdik etmekten baska yapacak iş kalmıyacaktır. Devlet Resim Dünkü açılış töreninde Maarif Vekilimiz güzel bir nutuk söyledi MİLLÎ SEFİMİZ Cumhuriyet balosanda Rektörün nutkundan Sergisi şonra ilk dersi Prof. HalideEdib verdi ° ngiliz matbuatı Şimalî Amerika BirII leşik Devletîeri Buvuk Cumhtıriyeti U Reisi Ruzveltin son nutkunu tahlil cderken hiç kimsenin Alman Nazizmi aleyhindeki cereyanı yüriıtmek için Reis Ruzvelt kadar usanmadan. yılmadan musır ve mütemadi gayret sarfetmemiş olduğunu sojlemekte ittifak etti. Bu mıişahede a\nile hakikatin ifadesidir. Geçen Umumi Harbe karısmış olmak macerasından sonra bir daha Avrııpa islerine karışmamağa adeta yemin etmis olan Amerikada Reis Ruzvelt. hemen hemen tekbaşma bu koca memleketi harbe sürüklemek için büyük sebat ve ısrarlarla müeyyed bü\ük maDün Üniversitedeki törende, Rektör Cemil Bilselin nutku dinlenirken.» rifet ve maharetli mutenıadi ve mu İstanbul Ünlversitesl dün, merasimle azzam bir gayret sarfetmiştir, ve hâlâ dokuzuncu ders yılma başlamıştır. Bu bu yolda çahsmaktadır. Son nutku ken münasebetle, bınlerce talebe saat sedisinin attığı ve belki Amerikan mille kizden itibaren konferans salonunu ve tine de attırdığı daha biijiik yeni bir bahçesini doldurmuş bulunuyordu. Meudımdır. rasime genclerin hep bir ağızdan söyleReis Ruzvelt son nutkunda Alman dıkleri İstıklâl marşile başlanmıştır. yaya karşı serdettiği ithanıkâr sozleMarşı müteakıb, Rektör Cemü Bilsel rin arasına karıstırdığı basit ve silik talebenın alkışlan arasında kürsuye bir cümle ile Amerikanın harb haline gelerek Üni'/ersitenin geçen ders yıhna konulmuş olduğunu sbjlemiştir. Zaten aid çabşmalan etrafında mühim izaAmerikanın bir jıldanbsri almakta ol hat vermiştır. Rektör, ezcümle demişduğu tedbirlerin kâffesi bir nevi harbe tir M: doğru gitmek telâkki olunacak ve hatta < İstanbul Ünlversitesl bugün doBüyük Cumhuriveti filen harbe soknıus kuzuncu ders yıhna başlıyor. Dokuzunsayılacak şeylerdi: Almanjanın dÜMnau cu yıhmızm fazla çalışma, araştırma larına alabildiğine yardımın tatbikatta ve bulma yılı olmasım dilerim. Ders ve hakikatle başka bir manaya gelemi yılınuzı bu dıleklerle açıyorum. Her bijeceği nıalunıdur. Bunlara ilâveten Ame rimlze mutlu olsun. f Arkası sahlfe X Juintı rika Danimarkaya aid Groenland ve İzftmda adalarını isgal etti ve Amerikadan gönderilen yardımlarla yüklü gemileri İngilterenin kapılarına kadar Reis Ruzveltin .Vur» (emrini \erdiği kendi bahriyesile himayeye başladı. Şiradi Amerikan ticaret gemilerinin silâhlandırılmasına gidiliyor ve bu gemilerin harb muıtakalarına kadar Amerikan K(î)N0VOR.0SISK EStMFEROPOL0 *A£fö bayraklarile seyahatleri derpiş olunujor. Araerikanın üstünde yürüdüğü yolla takib ettiği istikamet apaçık hajb hey/z ciefine muteieccih olduğu halde Reis Ruzvelt jeni nutkunda harb eşyası yiiklu raa Amerikan gemilerinin batırılmasmCenubî Ukrayna ve Donetz havzasında Alman isgaline gecen Rus topraklarile ılan ve birkaç Amerikan muhribine torKırım berzahındaki vaziyeti ebsterir harita pil atılmasından şiddetle şikâyet ederek i u torpillerin doğnıdan doğruya Amerikanın tâ kalbine tevcih edilmiş olduğunu soylemek suretile Amerikan efkânnı heyecaııa düsürmek ve bu hamle 1 ile Amerikan halktnı daha büyücek bir ölçüde kendi tarafına çekmek istemis ve işte burada Amerikanın harb haline konulduğu cümlesini gürültülü sözlerin arasma karıştırıp geçmiştir. Vaziyetin tahlil ve muhakemeye tahammülü yoktur: Hasmma silâh tası,\an gemileri Almanyanın batırması gayet tabiidir. Amerika bundan dölay* beynelmilel hukuk kaidelerinin ihlâl edildiğinden şikâjct etnıiyor. Bakılsa edemezdi de. Zaten o hukuku Amerika haric olmamak üzere her taraf ortadan kaldıraBerlin 31 (a.a.) Alman orduları rak rafa koymuştur. Amerikan harb ge başkumandanlığının tebliği: milerini İngiltere lehine olarak Büyük Alman ve Rumen kıt'alan tarafından (Yazısı 3 üncü sahifede) YUNUS NADt şiddetle takib edilen düşman Kırımda (Arkası sahife 3, sütun 3 te) (Arkası salıife 3. sütun 4 te) Ankara 31 (Telefonla) Başvekilimiz Dr. Refik Saydam tarafından açılan 3 üncü Devlet Resim Sergisinde Maarif Vekili Hasan Âlî Yücel buradaki eser'eri:ı ressam ve heykeltraşlanndan bazı'an silâh altında bulundukları bir sırada hazırlandığı halde muvaffak olduklarmı söyliyerek ezcümle demiştir ki: « Millî Şefimizin son gezilerinden birinde söyledikleri şu sözlerı tekrar etmekte, onların anlatmak istediği hakikati her zaman dile getırmek lüzumunu hatırlatmak bakımından, büyük fayda görüyorum: «Güzel san'at, güzel sevgisi deyip geçmeyiniz. Bir milletin terbiyesinde, seviyesinde, yükselmesinde, en maddî olanlarda kudret göstermek için güzel san'at seviyesi yüksek olmahdır.» Son asır tarihimizin büyük bir parçasında bu hakikatin tam zıddını gör(Arkası sahife 3, sütun Ste) Tiirk ordusu ve Türk milleünin Büyük Basbuğu İsmet İnönü, Genelkurmay Başkanımız sayın Maresalla bir arada... r Bugün 75 te Millî Şefİn hitabesile açılıvor Nutuk radyo ile neşredilecek Ankara 31 (Telefonla) Büyük Millet Meclisi yann saat 15 te toplanacak ve Reisicumhur İsmet İnönü MecUsi açış nutuklarını irad edeceklerdır. Cumhur Reisimızin Meclisteki hitabeleri yann saat 15 ten itibaren Mechs salonundan radyo ile her tarafa neşredilecektir. Ruznamede bundan başka reis, reis ve Alman harb j tebliği 1 rjs^^vjm Kırım'da düşman firar halinde! Donetzde takib ve Leningradın bombardımanı devan ediyor Bir Alman kolu, Moskovanın şimalinde Ruzvelt, Almanya Vologda'ya doğru iie münasebatı kesyürümektedir mek imkânını göremediğini söyledi Bir Amerikan torpidosu daha batırıldı [ Sovyet harb ı tebliği 1 Küçük memur maaşları Henüz bir karar ve hazırlanmış bir proje yoktur Ankara 31 (Telefonla) Öğrendiğime göre, içinde bulunduğumuz hayat şartlan ve pahalılık vaziyeti dolayısile Maliye Vekâletince bilhassa kücük memur maaşları üzerinde bazı etüdler yapılmaktadır. Yüz liraya kadar maaş alanlardan muvazene vergisi kesilmiyeceği hakkmda bir takım şayialar çıkarılmışsa da, henüz verilmiş bir karar veya hazırlanmış bir proje mevcud de(Arkası sahife 3. sütun 6 da) Pahahhh harşısmda killeri, riyaset divanı ve kâtibler intihabı vardır. Vazıfelerde bır tebeddul oimıyacağı, sadece Avni Doğanm vefat eden Dr. Saimin yerine ıdare âmirliği(Arkası sahife 3. sütun 5 te; Yeni kararlar Şeker pancarının kilosuna 30 para, mısır fiatına da 1 kuruş zam edildi Ankara 31 (Telefonla) Yarın Mıllî Korunma Kanununa musteniden alman birkaç koordinasyon kararı intişar edecektir. Bunlardan biri şeker pancan müstahsillerini alâkadar einnektedır. Malum olduğu veçhile pancarın kilosu 30 para ile başlamış ve geçen sene 60 paraya çıkanlmışü. Yeni kararla bu fıata on para zam yapılmaktadır. Şrmdiye kadar , mal teslim etmiş. olanlar d^ bu zamdan faj'dalanacaklardır. Ikinci karar buğday, arpa, mahlut ve rnısıra aid listelerde bazı tadilâtı ihtiva etmektedir. Bu tadilâta göre mısır fıatlarına da bir kuruş zam yapılacaktır. Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından mubayaa edilecek hububatın nakHyatına dair ban hükümlerde müstahsiller lehine tadilât da bu arada bulunmaktadır. • Üc alayı imha edildi TETKİK Alman EDİLÎYOR Vaşingtondan haber verildiğine göre Harb Okulundahi merasim Yukanda. mektebi birincilikle bitiren genc subavlarımız. Meclis Reisi. Basvekil. Vekiller ve kumandanlarla bir arada, a^ağıda subaylanmızdan bir kısmı Malive Vekili Moskova 31 (a.a.) Öğle üzeri neşredılen Sovjet tebliğinde şoyle denılraektedir: 30 İlkteşrin gecesi kıt'alarımız Volokolansk, Mo]aisk ve Maloyaroslavets istikametlerinde duşmanla çarpışmağa devam etmişlerdir. Moskova 31 (a.a.) Öğle üzeri neşredılen Sovyet tebhğinin ilâvesinde şöyle denilmektedir: Çocukluğumda aslanı bir sey zannederdim. Hiç görmeBır Sovyet süvari alayı iki Alman alayını bozguna uğratmış, muteaddid diğim halde. ilk mekteb kitablarından kafamda kalmıs müptoplar ve siper havan topları tahnb et hem ^enkli izlere gore. aslan, bence yeryüzünde bir benzeri daha bulunmıyan harikulâde bir mahlukru. Pençelerinds her miştir. güçlüirü yenebilecek bir kudret sakladığına ınanırdun; dişBir Sovyet tank. birliği merkez cep lerile her cngelı kolayca ezeceğinden, yok edeceğinden şuphesınde bir düşman alaymı imha ve 16 helennıezdim. Gök çıirultüsünü andıran sesinde bile yıldıtank tahrib etmiştir. ııcı, parçalayıcı, yakıp jikıcı bir hejbet tasavvur ederdim. Kalinin cephesinde uzun menzilli Sov Bununla heraber aslan nazanmda musbct ve mükemmel bir yet bataryaları yerde 14 Alman tayya varlıktı. Damarlarındaki kudreti körükorüne harcamazdı: iyiresıni tahrib etmiştir. lık, doğruluk, hakseverlik gibi güzel duygulara hayrandı. Almanların işgali altında buluran Pençesındeki dikeni çıkarıp kendini ıstırabdan kurtaran bir bir şehre çeteler tarafından yapılan bir adamı seneierce sonra da görse, ona fenalık etmezdı. baskın neticesinde şehrin garniznnunu Velhasıl aslan, kötüleri cezalandırıp iyileri knrtaıan, yerteşkil eden 75 kişi kâmılen oldüru'.müş yüzünde her şeye muktedir, yarı Allah bir varlıktı. tür. Bir gün bir hajvanat bahçesinde ilk defa olarak bir aslan Rusyamn, fngiltereden bir talebi gördüğüm zaman, benliğimin çocukluk tarafında sakiı kalVaşington 31 (a a ) Ofr Associated mış o renkli ha\ranlık izleri acele yerlerinden fırladılar ve Press, salâhiyetli bir kaynaktan aldığı kanadlanarak bir anda beni bırakıp uçtular. Kafesin içindeki aslan vakıâ şeklen hayalimde yasayan bir habere atfen. Sov>et Rusyamn, İngiltereyi, Finlandiyaya, Rumanyaya ve islandan pek farklı değildi. Kocaman pençeleri, hejbctli bir yelesi vardı. Ağzını açtığı zaman mejdana çıkan uzun ve Macaristana ilânı harbe davet ettiğini sivri Hislerile, uzaktan bile insanı ürpertebilirdi. biH'"nektedir. Rusyanın ileri sürduğu (Arkası sahife 3, sütun 2 de) Moskova, Ingilterenîn Finlandiya, Romanya ve Macaristana ilânı harb etmesini istedi Fuad Ağralı Birkaç söx Aslan Fakat, demir parmaklıklann arkasından karşımda gördüğüm bu aslan, çocukluğun o her şeye kadir, iyilik vapıcı, iıtikaın alıcı yarı Allah aslanını bir anda öldürüvermişti. Onu dakikalarca süzdüm: Hejbetli yelesine, sivri pençelerine ve kazma gibi kocaman dislerina*rağmen miskin, vekingen, canından bıkmış bir hali vajcdiSSSarısı kemikten ibaret bü^üeek bir et parçası. kim tulir kaç saattenberi onüııde durduğu halde ona tenezzjül etf&0frdu biie. Gardi Bu aslan burada doğmuştur Çöl nedir frörmodi. Şimdi tam dort buçuk yaşında! t ^ Diyerek seyircilere künyesini okurk^ifc diUnden anlavadığı bu hemşerilerine hazin hazin bâtnyordu. Arada bir azgmlık emareleri gösterdiği de oluyojb. Kim bilir belki de, önıründc hiç görmediği çölün kızep ha<ytıle yerınden fırlıyor. kalın pençelerile demir paımaklığa saldırarak güneşe çıkmak istiyordu. Fakat ümidsiz afıhslan çok kısa sürüyordu. Her gün tecrübe ede ede aıbk" içine sindirdiği bu •mkânsızlık karşısında kendini çabuk toparlı\or. ku>ruğuna sallayarak bir koşeje çoküjordu. Ağzını açtığı zaman korkunc dişlerini göstererek, müthiş bir can sıkıntısile esniyordu. N. yan: <£&'