21 Eylül 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

YUGOSLAYYANIN Tanınmış Terzisi REFİK ÖNER Parls Adam Tayjor Belgrad, Zağreb Akademilerinden Diplomalı BEYOĞLU • ISTIKLÂL CADDESI No. 218 (Rua Çorap Pazarı ustunde 1 ınci kat) ISTANBUL J 18 inci yıl sayı: 6143 umhuri ÎSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mettub adresi: Curnhurıyet, İstanbul . Posta kutusu: îstanbiri No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrır heyeü: 24298 Idare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 Reşad Nuri Günlekin YAPRAK MİLLÎ ROMAN Ikinci defa basılarak Tanesi 50, cildU 85. AHIVÎED HALİD KİTABEVİ Pazar 21 Eylul 1941 KÛÜNIN 8 s Şark cephesinden resimler : Ağır tanklar arasındaki korkunc mücadelelerden bir sahne Ç>"iY\Po'et« Boğazlar etrafındaki rivayctler bir efsanedir Değil »rmdiki gibi eşsiz bir harbin en civcivli devrinde, alelâde sulh zamanında bile muvazaa yolile Karadenizde sahildar bir devletin bayrağmı takmış olacak hiçbir harb gemisinin Boğazlardan geçmesine müsaade olunamaz. Mektebler açılırken Nrl. Budienni Vekâlet geçen sene eksik kalan tedrisatın itmamı için bir tamim neşretti Cenub orduları ku1940941 ders yılı sonunda tedrisatın llk mekteblerde mandanlığını da dığer yıllara n'spetle daha erken tatıl Muallimler jenı ders yılına gırerkpn edılmesı dolayısile mekteblerın butun aldıkları sınıflarır, umumî sevıyesını sınıflannda program mufredatmın ta joklayacaklar ve eğer geçen yıla aıd Timoçenko üzerine mamlanması mumkun olmamıştı. Bu baz> ders madr'elerınde eksıklık buluralmıs ders yılına gırerken bu noksanm ne larsa, yem sene mufredatına geçmeden once bu maddeler uzerınde duıacaklardır Eğıtmen, muaıllm veya başmual lımlen sllâh al'ına alınan ıikmekteblerde açık kalacak smıf ve vazıfeler oteki eğıtmen ve muallimler tarafından deruhde ediecekür. azledilmiş suretie telâfı edıleceğı hskkında Maarıi Vekâletı mekteblere yeni bır tallmat gondermlştir. Orta tedrisat, mesleki ve teknik mektebler inde Mekteb açıla)k'sn sonra, her muallım uç gun içinde talebenın vazıyetlne gore, e\veıki sınıfta okutulmamış maddeleri tespit edecek, bu maddelerın ana hatısrım 28 bırlnciteşrıne kadar go«termek uzere bir program hazırlayacaktır. Kanaat not arının tespıünde bu bır fArkası sahife 3 sütun 4 te içbir esasa istinad etmemesine ve asla imkânı bulunmaraasına ragmcn ıkide bir Boğaziarın kah karadan, kâh denizden geçılerek şu veja bu işler japılacağına dair ileri surulen dipsiz kile boş anıbar haberlerın sonuncusu Bulgar bandırası takacak baa Itaijan harb gemilennin gu>a bir Kaıadenız memlekcrl olan komşumuzun mallan olarak Karadenize girmeleri dusunulduğu şeklinde tecelli etti. Şimdiki haller ve şartlar içinde guja herhangi bır gemi kıçına herhangl bir bandıravı takmakla Boğazlaıdan kollarını sallaya sallava geçip gidebilirmiş gibi. Degil şimdiki gibi eşsiz bir harbin en rivcUli devrinde, alelâde sulh zamanında bile muvazaa yolu ile Karadenizde Sabık tran Şchinsahı Rıza Şah Pehlevi sahildar bır de\letin bajrağını takmış olacak hiç bir harb gemisinin Boğazlardan geçmesine müsaade olunamaz Boğazlann yeni rejımini tajin eden Montro muahedesinın bilhassa harb gemılerine aid hukumieri herhangi bir ojunla ihlâl olunmak ihtimali joktur, ve bu ise Tıirkije Cumhurijeri devleti azamî hassasijetle dıkkat etmek mecburij etindedir. Montro muahedesi jalnız Turkijenin malı olan bir vesika değil. butun devletlerin alunı imzaladıklan bevnelmilel bir eserdir. Biz Boğazlarm jeni rejimini mıı hafaza ederken kendi hak. salâhiyet \e mecburiyetlenrtıizle birlikte o eseri bizirale beraber vıicude getiren diğer devletlerin haklarını ve menfaatlerini de nıuhataza etmek vazifesini deruhde etmi? olduğîimuzu her zaman butun şünıulile mudrik bulunujoruz Bu esaslara gore: Tahran 20 (a a) Pars ajansı bü1 Harb zamanında Boğazlardan dırıyor: Yeni Şehinşah sabık Şehinşahm bühaıb gemisi geçemez. 2 Sulh zamari'nda Boğazlardan ge tun mallarını hukume:e terketmeğe saçebilecek bazı harb gemıleri bir takım rar vermıştır. *** ka>ıdlara ve şartlara tâbidir. Pariste Alman askerlerine ateş açtılar Hâdiseler artıyor, rehinelerden 12 kişi daha kurşuna diziliyor Londra 20 (a a ) Corunna İspanyol rad>osu Pariste sıvıllerle Aıman askererı arasınaa cıddî hâdiseler çıktığını blldırlyor. Bu radyo spıkennın dedlğlne gore, Fransız kumunıstlennden murekkeb bır kutle bır manga Alman askerıne ateş açmış, ve sılâhla mukabele gormuştur Fransızlaıcan beş kışi olmuş, birkaç Alman askerı yarVıanmıştır. B.raz sonra 17 kışi tevkıf edilmiştır. Me\kuflarm ıkametgâhlarmda propa anda rısalelerı ve tnfılâk maddelerı buunduğu söylenılmistır. Bu haber tee^yud ettıği takdirde Fran sadakı Alman ısjal kuvvetlerıle haik arasında vuku bu'an hâdıselerin en vahlmını teskıl etrrış bulunacaktır. ÎRAN SEHINSAHı » » Babasının mallarını hükumele veriyor So\\et Rusyanın cenub orduları Baskumandanı Mareşal Budienni Budapeşte 20 (a a ) Ofı Budapeştenın gajrıresmî mahfJlerme gore Mareşal Budienni Dınjeper hattının kesilmesi uzerıne vazıfesınden azledılmıştir Mareşal Bud'enni mn halefı tayin edümcıje kadar cenub ordulan gnıpu kumandanl'gına Mareşal Timoçenko getirilmıştir. Alman harb tebliği Asheri vaxiyet | Sovyetharb) ' tebliği ' Rıza Şah Pehlevî Isfahanda nezaret altında tutuluyormuş 12 rehinenin idamı Kiefteki Rus ordusu teslim olclu Riga körfezindeki iki ada zaptedildi AlmanRus harbinin mazi ve istikbali H. Emir Erhilet Alman Rus harbinin yedinri günii 28 hazıran 1941 tarihli Cumhnrivet gazetesinde şunlan a>nen yazmıştım: Beser tarihinin en büjuk ve en kat'î savaşlan şimdi Baltıkla Karadcnız arasında olmakta ve devam ernıektedir Bunlar daha iki, üç ve.va drirt hafta surebilirler; Dinjeper, Don Volga (1SI) nehirlerine kadar ıızanab')iler Fakat Alman Rus harbinin en kal'î haftası onumuzdeki haftadır Ondan sonra o KiePte çok şiddetli çarpışmalar Londra, bütün sanayi mıntakasınıtı tehlikeye girdiğini bildiriyor Moskova 20 (a a.) Sovyet istihbarat daıresının dun gece neşredılen tebhğı: 19 eylul gunü k't'alarımız butun cephe bojTinca duşnıanla çarpışmağa devam etmlslerdır Çarpi'malar bilhassa Klyef ıstıkametınde ^lddetlı olmuştur. Hava kuv\ret!erımız 45 duşman tayva(Arkası sahife 3 sürun 3 te) Yazan: Emekli General \ 3 Hatıra gelmediği için Montrö muka\ elenamesinde sarahat joksa da mu\azaah bajrakla Boğazlardan harb zamanında değıl, sulh zamanında bile harb gemisi geçmesine müsaade olunamaz. Çunku yeni Bogazıar rejimi herhangi bir ojunla bozulabilecek bir duzen değil. çok ciddî bir ıstir. ve bu ciddıliğin muhafazası bilhassa Tıırkiye içın hayati bır eheiımijeti haızdır. Bu esaslar bojlece çok kat'î olmakla beraber guja Bulgaristaııa satılarak onun bavrağını takmış olacak baa Italyan harb gemilennin Boğazlardan geçmesi ihtimalinı ilrri suren son propaganda haberlen esisen tahakkukuna ımkân gorulmijecek kadar guluncdur. Bu ha>at ve menıat ka\gasında Italjamn harb silâhlanndan bir kısmını elınden çıkararak akıbeti meçhul bir Ue tahsis etmesi elbette inanılır bir^ey değildir. Italja bu olmıvacak isi japsa, onun gemilerinin mücerred Bulgar bayrağını takmıdar dive Bnğazlardan geçmesine harb harici bitaraflığının cHdııeti malftm olan Turkıje elbette müsaade etmez. Niçin"*.. Çunku evveıâ kuçuk Bulgaristanın ftaljan donannıasından bir kısmını satın almağı hatla dusunmemis bile olduğunu butun dun>a bılır Mııhali farzederek bojle bir İMn olduğunu goruısek derhal bu muvazaa ıle Boğazlardan bır kısım Itahan doııanmasının geçirilmek İstenildığini aıılarrm oluruz Bu mumkıin değildir Hatta, marîemki Turki\e ciddi surette harb harici biıaraf bir memlekettir, biı kısım Itahan doranması sahih olarak YUNUS NADt CArkası sahife 3 sütun 7 de Londra 20 (a a ) Rov ter: 16 eylulde bır Alman aikerlre yapılan tecavuze mukabelebılmısil olmak üzere, işgal ordusu baskumar.dpnınm, 12 rehinenin Eski Şah mahpus mu? daha ıdam edıld.ğmi bıldlren bır beyanYem Iran Şahı buguıı (aun) elçılerı name nersrettlynı, Parıs radyosu haber kabul etmıştır. Yenj Şah bılâhare Baş vermektedır. vekıli de kabul ey'emi^tır Kabmede değışıklık yapılacağı haber verıhyor Eskı Şah Rıza Pehlev.nm Isfahanrlır. ecnebı bır memlekete gonderıleceğı haİngıliz Muhimmat Nazırı Lord Beaber verılmekte, fakat bu memleketır neıesi olduğu so\leimemektedır. İngı erbrook'un rıyasetuıdekı heyet Moshzler sadece eskı Şahm tahtı emniyetle kovaya gıtmıştır. Amenkan heyetı de îlduğunu bıldırmekle, Rıza Şah Pehle Vladıvostok'a doğru hareket etmıslerinın muhafaza altında bulunduruldu dır Moskova konferansının gelecek hafta toplanacağı anlasılmaktadır. ;unu ıhsas etmek istemektedırler. (Son telgraflar (Rarlyo gazetesii (Radyo gazetesi) nizdedir.) Moskova konferansı Rumen kıt'aları da Kırıma girerek Dankoyu işgal ettiler 3 üncü sahife lacak muharebeler, Almanlar için bırer takib ve imha savaşlarından ibaret olacakfır.» Bu yazınm ve ondaki mutalea ve fahminlerin, hâdiselerin sonraki inkisaf ve cereyanlanna uyup uymadıgını birlikte tetkik etmeden evvel, bu satırların >azıldığı 7amandaki harb vazijetinı, gcne o vakit ja7ildığı gibi tekrar cdelim: •Almanlar Pinsk (Pripet) batakhkiarınm (Mabadi Sa. 3 sutun 5 te) Birhac söz Kanun Hukıık müessesesinin kanunlarile tabiat kanunlan ara rindekı tesııı her yerde \e her zaman aynı n^ceftri dosında sıkı bir >akınlık \ardır. Muspet felsefenin ilk ha ğurduğu balde, meselâ adam oldurmek fılı heç yerde ve bercilerinden biri olan Montes biraz fazla umumî. biraz fazla her zaman 8>ni hukukî neticeleri doğurmuyor. '?" ' dağınık bir eda ile: Cemi>et. esasen butun muesseselerıle bırlik^. daiml Kanunlar, eş\anın yaratılısından doğan zarurî mu bir değısme\e tâbidir. Insan topluluklarındaki bu degısmeknasebetlerdir. lik kejfıjetı artık muspet bir ilım sa>ılan sosjolojınirî en Derken. cemiyetin hukukî nizamile kâinatın tabiî nizamı l oklu lanunlarından bırıdır Adetler inamMar, teknik saıllar arasındaki benzerfiğe isaret ediyordu Menşe cemıjet de \e bunlardan doğan turlu munasebetler daima değistrken olsa, tabiat da olsa kanun. her sevden once rauaucn şartlar kendılerile birlikte cemıjetın bunjesıni de değistirirler. altında, muavven hâdıselcri birbirine bağlayan bir zanı Kolcktıf irade zamanla baska bır mahnet alır. rettir. Aıırak bu değismeklik ferdlerın \e nesıllerin hayarını asan cldukca genıs bır zaman çerçevesi içıne sığab|lMel dir Denebilir ki: Tabiat kanunlan zamanla ve mekânla mukavved ki bir cenrnctte hukuki ıstikrardan bahsolunabilsin. Huk'ik olmaksızın hep ajni kaldığı halde, cemijetinkıler goruvuruz kaııunlarını. tabiat kanunlarına benzetenlerin ıfddfje çaki nıenılekeUen memlekete, ve devirden devre mutemadiven lıstıkları bakıkat iste budur. Buvuk ilılılâllcre ıcja inkılâblara ınaruz kalan insaa değışiyor. Ilani >a benzerlik? toplııluklarında bu hukukî nizam bır muddet ıcın ak«ar. Iste iki nıcfhum arasındald nazik nokta! Ruso tarafından fumumî iradenin ıfadesi) foımulile O muddetı mumkun olduğu kadar kısaltnıak, ış bdşındaki tarif edilen lıukıık kanunlan, suphesiz tabiattatcı değısmez ncsil'erin \azifesidir. N. nıunasebetlerle avni şey değildir Hararetın cisımler uzeAlman kuvveUeri tarafından i?gal edilen Kijef şehıiuden bif manzan