22 Ağustos 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

D A K i K 165 BIRINCI MUKÂFAT MOVADO ACVATIC z A 18 inci yıl sayı: 6119 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Taiırir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 r T AG O R E Çeviren : İbrahim Hoyi Çocuk ağzından kâinat felsefesini söyliyen bu nefis eser gene İbrahira Hoyi'nin ayni şairden dilimize çevirdiği BAHÇPVAN ve MEYVA ZAMANI ile Tagore serisinin üçüncü kitabını teşkil e â j ^ ^ ^ Beheri 30 ktffustur.^ BUYUYEN AY Cuma 22 Ağustos 1941 REMZİ Kİ Alman harb tebliği Kerson litnanı zaptedildi GomePde Sovyetler ağırbir mağlubiyete uğradılar 2 aylık bilânço: Rus zayiatı 5 milyonu büldu Berlin 21 (a.a.) Alman orduları başkumandanlığımn tebliği: Cenubî Ukraynada S. S. teşekkülleri Dinyeperin munsabında Kerson limanım ve endüstri şehrini almışlardır. Gomel bölgcsinde ve Gomelin şimalinde vukua gelen muharebe, hususî bir tebliğle bildirilmiş olduğu gibi Sovyet ordusunun ağır bir mağlubiyetile neticelenmiştir. Piyade tümenleri, motörlü ve zırhlı tümenler, hava kuvvetlerile işbirliği halinde. 17 piyade tümeninin, 5 süvari tümeninin, 2 zırhlı tümenin, 1 motörlü tümenin ve tayyare ile nakil için hazırlanmış fakat kara yolile getirilmiş 2 livanın aksamını mağlub et(Arkası sahife 3 sühın 2 de) Fuarı ngiltere Hariciye Nazırı Mister Eden'in İzmir fuan münasebetile Türk milletine hitab cden ve metnle ketimiz hakkında coşkun taktlirlcr iblal eyliyen mcsajını sırf siyasi bir nezaket eseri diye tclâkki edip geçraeğe irakân yoktur. Diinya eşsiz bir harbin kan ve ateşi içinde yüzerken beyııelmilel İzmir fuarının onbirincisini geçen yıllardan daha mütekâmil bir şekilde açabilmiş olmak, hakikaten takdir ve iftihara lâyık bir muvaffakiyettir. Dünyayı kasıp kavuran harbe karşı tam tezad i(ade>i bir sulh escri. Bu, ilk bakışta dost ve diişman herkesin gıpta edeceği parlak bir faaliyet nümunesidir. ki ancak Türk milieti gibi yarattığı yeni rejimde büyük tarihine tamamile uygun bir hayatiyet eseri göstermekte devam eden canh bir cemiyctin işi olabilir. O u Vişi Berlinle sulh istiyormuş Hür Fransız mehafili müzakeratın hayli ilerlediğine kani Fransa ne fedakârlıklar yapacak? Londra 21 (a.a.) Vişinin resmî kaynaklarından almarak müstakil Fransız ajansına verilen bir lıabere göre Vişi hükumeti Alman makamatile bir sulh müahedesi müzaker.» etmektedir. Bu muahede lâyihasına <*öre Almanya, Fransanın ve Fransız Afrikasmın üslerini kullanacaktır. Fraıısız üslevinin ödünc olarak verilmesi mukabilinde Alman işgal kıt'alan kısman geri alınacak, kısmen de dost bir memlekette misafir olarak kalacaktır. Harbden sor.ra Afrikadaki İngiliz müstemlekeleri Fransa imparatorulğuna ühak olunacaktır. Ve bütün Fransız müstemleke imparatorluğu Fransa ile Almanya tarafından müştereken idare edilecektir. Sierra, Leone altm sahilleri bu müstemlekeler arasındadır. Fransa Alsace,"X6rrafne'i Almanyaya terkedecektir. Buna mukabil harbden sonra Fransaya Belçikanın bir kısmı verilecektir. Fransadan İtalyaya arazi tavizatı yapması istenilnıiyecek ve Vişi Tunusu muhafaza edecektir. Tunus üzerindeki emellerine mukabil Mısır İtal(Mabadi Sa. 3 sütun 5 te) Şark cephesinden resimler: Alman askerleri esir düşen Sovyetlerin üzerlerini arıyorlar Asherî vaxiyet j Sovyet harb 1 ' tebliği ' Dün müheyyic bir nutuk irad eden Âlâ Hazreti Hümayun Şehinşah Rıza Şah Pehlevi Bcynehnilel İzmir fuarımıza, zamanın müşkülâtına rağmen dış memleketlerden ve bunların içinde İngiltere, Alnıanya ve İtalya gibi filen harble meşgul olanlardan iştirakler vaki olmuştur. Medenî bir escrin muvaffakiyetine yardım eden bu işüraklerden dolayı ıuanmıza gelmek külfetini ihtiyar eden dost meraleketlerin hepsine candan teşekkür etınck vazifemizdir. Şimdiki haller vr şartlar içinde İzmir fuaıında paviyon açmağa gelmck sureüle memleketimize karşı gösterilen itinanın kıyrnetini lıakkile takdir ediyonız. Izmir fuarı evvelki gün on birinci defa olarak açıldı. Bu rhürfasebetle bu teşebbtisii ilk defa olarak icra mevküne kojanlarla onun üzerinde ısıarla çalışanlara karşı şukran hislerimizin beiirtilmesi ilk vazife olarak karşımıza çıkıyor: Bu meyanda merhunı Kâzıtn Diriğin haf.zalarımızda canlanan hatırasııu hünnet ve muhabbetle kucaklayoruz. İzmirde bu işe o başlamıştı. İzmir Belediye Beisi doktor Behçet Salih Uza gelince o bütün vatanın yüziinü ağartacak veçlıile alaTahran 21 (a.a.) Dün Yüksek Harbildiğine ilerlettiği ve yükselttiği güzel biye okulunun ders kesimi merasimi eserinin başmda bulunuyor. Kendisini Şehinşah ve Veliahd hazretlerinin huen samimî hislerimizle • tebrik ediyoruz. zuru ile icra edilmiştir. Hali hazır vaizmir fuarında göze çarpan ehemnıi ziyet dolayısile tatiller kaldırılmıştır. yetli nokta, tekâmülii zamana muhtac Yeni mezunlar kıt'alarına iltihak edeolan bu esaslı iş üzerinde hiç yorulnıak ceklerdir. ve usanmak bilmiyen, bilâkis her geçen Okuldan 1073 subay mezun olmuştur. yıl şevki artan sebatlı gayrettir. Büyük Şehinşah hazretleri bir nutuk irad eküçük her medenî eser ancak ideale ka derek demiştir ki: lıad takmış böyle şevkli çahşmaların « Bu sene talebeye senelik izinleri mahsulü olabilir. Henüz aradan geçen verilmemiştir. Sebebini bilâhare anlımiiddet on bir yıl gibi çok kısa bir za yacaklardır. Bu sebeblerin onlardaki femandan ibaıettir. Fııar ilk yıllarında (Arkası sahife 3 sütun 3 te) İzmir San'at mektebinin nispetle çok dar sahası içinde dünyaya gelmişti. Bilâhare İzmire ve bütün memlekete şeref veren şimdiki sahasuıa intikal etti. Orada büyüdü ve orasını alabildiğine yükseltti. Şehinşahının ıı u tk ıı İran Tehdid altına giren Sovyet şehirleri H. Emir Yazan: Emekli General Ukraynada şiddetli muharebeler Pravda halkı zehirli gaze karşı hazırlanmıya davet ediyor Voroşilof Leningradlılara beyanname neşretti Moskova 21 (a.a.) Dün gece neşredilen Sovyet tebliği: 20 ağustos günü, bütün gün Sovyet kıt'alan, Kingisep, Novograd. Starayarussa, Gomel ve Odesa istikametlerin. de anudane çarpışmağa devam etmişlerdir. Pazartesi günü 38 Alman tayyaresi düşürülmüştür. Alman hava kuvvetlerinin salı günkü zayiatı, 27 tayyaredir. Kızıl hava kuvvetlerinin kayıbları yalmz 8 tayyaredir. "Ordu lüzumu halinde her fedakârlığa hazır bulunmalıdır,, Bir İngiliz gazelesi artık sabrın lükendiğini yazıyor Almanlar Iranda 2590 îngilize mukabil 690 Alman bulunduğunu bildiriyorlar Erhilet Alman kuvvetleri cenub orduları kumandam Mareşal von Rundstedt Teşkilâtı Esasiyede kelimelerin tadili Kanunlanmızın başı ve temeli olan teşkilâtı esasiye kanunumu7un yeni gramer kaidelerine göre kelime bakımından türkçeleştirilmesine karar verilmiş ve bu işe Üniversite Hukuk fakültesi meraur edilmiştir. Rektör Cemil Bilselin riyasetinde Hukuk fakültesi Dekanı Ali Fuad Başgil, Prof. Sıddık Sami Onar, doçent Hüscyin Naili Kobah. Yavuz Abadan ve Hıfzı Timurden mürekkeb bir heyet çahşmalara başlamıştır. Heyet iki ay içinde çalışmalarını bitirecek ve varılacak neticeyi Vekâlete bildirecektir. Rusyada zehirli gazlere karşı hazır lık Moskova 21 (a.a.) Sovyet halkına halen gazlere ve sair kimya harb şekillerine karşı korunma talimi yaptınlmaktadır. Bugün Pravda gazetesindp çıkan bir makalesinde fennî kıtaat kumandanı (Arkası sahife 3 sütun 3 te İstiklâl harbinde İzmir yangını şehrin feöğründe geniş harabe şeklinde büyük bir yara açmıştı. Enkazla dolu bu yanşrın yerinin iman değil, hatta yanık yıkıklarından temizlenmesi bile akıllara durgunluk veriyordu. Bu zor iş başarılsa açrlacak sahanın ancak geniş bir parkla doldurulabileceği uzaktan uzağa seziiiyor ve söyleniyordu. Doktor Behçet Salih Uz bu yangın yerinin ıslahını ondan daha zor diğer bir işle terain etmeği düşündü: Burada kurulacak temelli bir fuarın mesned olacağı geniş bir kültürpark vücude getirınek suretile. Ve bu güzel fikrin derhal fatbik mevküne çıkarıldığını gördük: Fuar ve parkın teşkil ettiği nirengi noktası, etrafın kendiliğinden imarına saik oldu. Bir laraftan fuar ve park yıldan yıla tekâmül ederek hakikî ve medenî şeklini alırken diğer taraftan bunların etrafı güzel caddeler ve onlan süsliyen siarif binalarla yepyeni bir mamurezara inkılâb edip gidiyordu. Fuar ve Kültürpark güzel İzmire dünkü ile kıyas olunamıyacak yepyeni bir sima nakşetmiş oldu. Cumhur'yet rejimi Türkünün harikalı elinden çıkan bu dilrüba çehrenin eski, kalabalık ve gürültülü İzmire bile bir çok bakımîardan faik olduğu iddia olunabilir. Bu, millî vicdandan doğup gelen san'at ve Irfanın muvaffak bir ifadesidir de onun îçin. Beynelmilel İzmir fuarı rasgele bir panayır yeri değildir. Orası, memlekctinıizde ve dünyada kendisine haklı olarak müstesna bir mevki kazanan başlıbaşına bir san'at ve marifet abidesidir. Fuarı görmeğe gelenler her zaman oradaki teşhir tesisatından ve ortaya konan medenî mahsulât ve mamulâttan önce üç beş yıl gibi kısa bir zaman zarfında harabeleri istihlâf eden manııır sahanın kendisini temaşa ederek mest ve meshur olurlar. Bunun bir Türk eseri olYUNUS NADİ (Arkası sahife 3 sütun 4 te Istanbulluların Hava Kurumuna yardımı fazla varidat elde edildi Japon Amerikan ntüzakeratı Tokyo ile Vaşington arasındaki temaslar akim kaldı Amerika müzakereyi imkânsız buluyor Şanghay 21 (a.a.) Ofi: İyi Malumat alan mahfillerde öğrenıldiğine göre, Uzakşarktaki gerginliğe nihayet verecek olan sureti hal çarelerini araştırm^k üzere Tokyo ile Vaşington arasında cereyan eden konuşmalar akim kalmıştır. Bu konuşmalar esnasında her iki taraf kendi noktai nazarını muhafaza eylemiştir. Birleşik Amerika hükumeti. 17 ağustosta Tokyodaki büyük elçisi Grew vasıtasile, Japon siyasetindc Birleşik Amerikanm da arzu ettiği dcğişiklik yapılmadıkça müzakerelerin amelî bir neticeye varamıyacağım Japonya hükumetine bildirmiştir. On bir ayda bir milyon liradan Hava Kurumu, hava ordumuza eleman ve malzeme yetiştirmek üzere büyük mikyasfa faaliyet gösteriyor (Yazısı 3 üncü sahifede) Sovyet kuvTetleri cenub orduları kumandanı Mareşal Budienni Japonyada benzin iktısadı Tokyo 21 (a.a.) Ofi: Japon hükumeti 1 eylul 1941 tarihinden itibaren benzinle müteharrik otobüs, taksi ve hususî otomobillerin sey; üseferini menetmek kararmı vermiştir. Bu suretle benzin sarfiyatınm önüne geçileceği, ha len elde bulunan bu kı\metli strkun muhafaza edilebileceği ümid olunmaktadır. Şehrimizde bıılunan Hava Kurumu Başkanı Şükrü Koçak, matbuat erkânile görüsüyor « îstanbullular son on bir buçuk Şebrimize gelmiş olan Türk Hava Kuay zarfında Hava Kurumurıa 1.000,000 rumu başkanı Şükrü Koçak dün İstanbul gazetecilerile bir konuşma yap küsur lira yardımda bulunmuş, böylece Londra 21 (a.a.) Profesör Stavismıştır. büyük havacılık davasma şayanı takdir lav Kot'un Polonyanın Sovj'etler BlrHava Kurumu başkanı ezcümle de bir alâka göstermişlerdir. Türk Hava Ku liği hükumeti nezdinde büyük elçiliSe miştir ki: (Mabadi Sa. 3 sütun 4 te) tayin edildiSi blldirilmektedir. Polonyanın Rusya elçisi Harb başladığı gündenberi Nevyork limanmda kötürümleşmiş bir vaziyette yatıp duran Fransızların Normandie transatlantiğini Amerika hükumeti salın alarak İngiltereye yapmakta olduğu yardım işlerinde kullanmak istiyormuş. Her hafta, yekunu on binlerce tonu bulan ticaret gemileri. içindeki kıjmetli maddelerle birlikte Okyanusun dibini boylarken, Normandie gibi muazzam bir nakil vasıtasına malik olmak, denıokrasiler hesabına hiç de yabana atılır bir kazanc sayılamaz doğnısu. Hey koca Normandie hey! Demek yakında sen de cesim ve kübik gölgeni diişman denizaltılannın fırsat kollayan bakışlarından gizlemeğe çalışarak bir noktadan bir noktaya yardım, ümid ve cesaret taşıyacaksm! Kullanılmağa elverişli bir hale sokulman için şüphesiz senin içinde değişiklikler yapılacak. Mermer sütunlu büyük yemek salonundaki pahalı masalar, kıymetli koltuklar kaldırılacak, duvarlannı süsliyen tabloların üzerine beyaz perdeler gerile T. Birhac söz Bundan sonraki hayatın korkulu v© ıstırablı olacak. Işıklannı söndürerek, karanlık gecenin kollarma atılacaksm, cek. Sosyalist Fransanuı medan iftiha sana kimse mendil sallamıyacak. Salon . rı olan bütün o lüks ve ihtişam mevzu larında billur kahkahalı genc kadmları bir bir ortadan silinecek ve sen bir lar yerine sağır, dilsiz ve hareketsiz vakitler, seyyar bir belde olmanın gu un çuvalları bulunacak. Fraklı kavalrurunu bacandan fışkırttığın keskin du yelerin vals oynadığı pistte bombardı» yedek parçalan manla bulutlara haykırırken, yarm, sa man tayjareleıinin Âcce bir .hacrai istiabiden» ibaret kala yer alacak. Caz yok, müzik yok ve sevinc yok! caksın. Arkanda hasret değil endişe bırakacakEskiden Avrupa ile Amerika arasında bir zevk ve eğlence köprüsü idin. sın. Acaba bu seferi kazasız başaraBinbir gece saraylannı hatırlatan ipek duvarh pırıl pırıl kamaralarında seya bilecek mi? Diyecekler.. hat edenler, gitükleri diyarın sükunet Vardığın limanda neşe yerine ıstırab içinde olduğımu önceden bilirler ve bulacaksın. Baudelaire gibi: Bir zamanlar Avrupa ile Amerika a«Orada her şey nizam ve güzellikrasmda seyyar bir zevk ve eğlence ten ibaret.» Diyebilirlerdi. Bir limandan hareket köprüsü olan güzel Normandie! Şimdi sen can çekişen bir dünyada, bir kıyıederken, aıkanda, beyaz mendillerin udan öbür kıyıya hantal un çuvallan cunda sallanan bir demet hasret bırakır, içinde ve yedek makine parçalan arabir limana yanaşırken bir demet neşe sında sadece esmer bir ümid taşıynrsun! ile karşılanırdın. N. Geçti o günler artık! Normandie