21 Ağustos 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Nisantasmda Karakol karşısmda ISIK LİSESİ ANA, İLK, ORTA, LİSE ( KIZ ERKEK ) Türkiyenin en eski yatılı, yatısız hususî lisesidir. Kayıd için her gün müracaat olunabiUr. Tarifname isteyiniz. Telefon : 80879 18 inci yıl sayı: 6 1 1 8 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Teîgraf ve mskhıb adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 . 24290 r SAK Her sayısı bir evveUdm bir şekilde hazırla: Perşembe 21 Ağustos 1941 Bugün Necmi Rıza, Mazhar Nazını, han Ural'ın nefis karikatürleri, Erimez'in geçmiş günleri canlandıran bir tablosile çıkh. Bu nefis sayıyı müvezzilerden istemeyi unutmayınız. ı Japonyanın Vaziyeti imdive kadar ta^ırik edici bir yol takib etmis olan Japonya üstelik şimdi tahrik de olunuyor. Hiç olmazsa son denıokrasi faaliyetlerinin Japonjada uyandırdığı aksulâmellerdcn çıkan mana budur. Ruzvelt Çörçil mulâkatından sonra inkişaf etmeğe başlayan siyaset, Japonyayı kuşkulandırmağa başlamıştır. Buııun böyle olması ise galiba sakınılaDiaz bir iştir. Çunku: Yeni dünva harbi muvacehesinde Japonya zaten demokrasileri isgal eden bir devlet iken Alman Rus harbi neticesinde demokrasilerle Sovyetler arasıııda tahassul ve tckâmul etmek volunda bulunan isbirliği Japonvanın daha faal bir surette gozonune alınmasını icab etmekte ve bu halin aksulâmeli çok hassas olan Japon muhitlerini şimdiden asabiyete, ihtijata ve dikkate sevkejlemiş bulunmaktadır. Hele ÇanKajŞark cephesinden resîmler: Ağır Rus tanklarınm bir hücumu Şek'in basbuğluğundaki millî Çinin demokrasiler kombinezonuna alınması ihtimali Japonların gozlerini dort açtırıyor, ve bojlelikle Japonja tahrik olunmuş da oluyor. Alelâcele akdolunan İnçiliz Sovyetler ittifakı münhasıran Hitler Almanja • sile olan harbi istihdaf ederek Uzakşarkla Japonya) a hiç temas etmcmisti. Anlaşılan İngillere o zaman Japonyayı tahrik etmemek endisesile İngiliz Rus işbirliğini yalnız Avrupaya hasretmiş ve yalnız Almanyaya tevcih ejlemisti. Anlaşmanın bu şekli de olmaz sey değildir. Fakat ortadaki reaütelere göre elbette buna kâfi bir anlasma nazarile bakılamazdı. Hele dort başı mamur bir ittifak nazarile asla. Rusya Almanja ile harbederken ve bu sahada İngiltereden mümkun olan yardımı goruıken bir de arkadan Japon laarruzuna uğrarsa vaziyet ne olaeaklır? Arkadan gelecek bir Japon taarruzunun Rusjayı Almanyaya karşı olan haıbinde zayıf dusürmemek ihtimali Berlin 20 (a.a.) Berliner Börsen >oktur. Japonya gibi büyük bir devletin Zeitung gazetesi, Alman hava kuvvetleRusyaya arkadan, yani Uzakşarktaki rinin Sovyet bahriyesine verdirdiği kaülkelerinden taarıuz etmesinin baska hiç yıblardan bahsederken diyor ki: bir tesiri olmasa Rus efkârı umunıiye«Halen Odesada hakikî bir Sovyet Berlin 20 (a.a.) Alman ordulan ba; Pünkerk'i tatbik halindedir. NıkolayefMoskova 20 (a.a.) Bu sabah neşresinde husule getireceği tahribat bile kendi basma bir felâket sa.Mİacak ka kumandaniığının tebliği: te denize indirılmek üzere bulunan ve dılen Sovyet tebliği: Cenubî Ukraynada düşmanm hâlâ halen Almanların elıne geçrnis olan 10 20 ağustos gecesi, kıt'alarımız büdar büyük olur. işgal ettiğı az rnıktarda köprübaşlarına Sovyet saffıharb gemisi, Sovyetler Bır ü.n cephe boyunca çarpışmağa devam Rusya Almanyaya karşı mukaveuıet karşı hücuma, muvaffakiyetle devam e llğınin Boğazlaıa ve Akdenize karşı te etmişlerdir. Bılhassa Novograd ve Gomeî gbstersin, peki. Fakat bu mukavenıeti dılmıştir. Seri kıt'alar, şiddetle muka cavüzkâr niyetlerinin yeni bir bürhanı istikametlerinde anudane muharebe'er arkadan gelecek bir Japon taarrura hırvemet eden düşman kuvvetlerıle çarpı nı teşkil etmektedir. Bu büyük harb oimuştur. palarsa böyle bir vazijette İngilteıcnin ş^rak, 65Jank tahrib etmiş ve bujuk^ ~veya ontınhı 'tleraber Amerifcanın; HinAnudane ç«rpifmalar devam miîctarda bolşevik askeri esir almıştır si tarafından gizli tutulmuş ve hiçbi r diçini misalinde gorüldiiğü gibi, lâkajd ediyor Almanlar, Ruslann denizle y.lhkta bu geminin ismi geçmemistir.» olmasa bile filen hareketsiz kalmalau Moskova 20 (a a.) Dun gece neşortadaki isbirliğinin ciddiyet ve salâbcti münasebetlerini kesmeğe Sovyetler gemileri tehrîb redılen Sovyet tebliği: namına hakikaten bujuk bir noksan teş uğraşıyorlar: Kırım tehdid altında Butun gun Sovyet kıt'aları, cepheetmeden bırakmışlar kil ederdi. Binaenalejh Rusjanın kenBerlm 20 (a.a.) Hususî nmhauıBerlm 20 (a a ) Hususî muhabiri nin heyeti umumiyesi üzerinde anudane riisine teklif olunan ittifakta Japonjaja ıimızden: bir surette çarpışmağa devam etmişlernı^zden: karşı sıjanet olunmak istemiş olmasını Ukraynada alınan esirlerin yekunu Askerî mahfiller, Alman kıt'alarır.ın dir. Çarpışmalar, bilhassa Novograd, jayet tabiî bulmak lâzımdır. 1R3 000 i bulmaktadır. Ölulerin de adedı Nikolayef tezgâhlarmda ele geçırdık Kingisep, Gomel ve Odesa istikametleKusya istememis ol«a bile Japonya 344 000 olarak tahmin edılmektedır. Ma leri gemilerin Sovyetler tarsfınd.n tah rinde şiddetli olmuştur. İnçiltere ve Amerika için zaten, jerine amafıh muharebeye iştirak eden Sov rib edılmemiş olduğunu soylemektedırAlman mutemmim malumata göre pore, Almanj a kadar ehemmijetli bir yet ordularının mühim bir kısmı, hâlâ ler. pazar günü ev\elce bildırilmis olduğu mesele idi. Japonya bu Avrupa harbini do\ üşmeğe devam etmektedir. Almanlar. bu cüzütamların yapısiıü. gibi 22 değil fakat 28 Alman tayyaresi tahrik etmek için elindcn geleni yaptı: Alman mütehassısları Msreşal Runs kısa bir müddet zarfında ikmal edecek dusürülmüştür. Bejaz ırk devletleri kendi aralannda teadt tarafından yapılan bir manevra lerini ümid etmektedirler. Bu suretle Pazar gecesi. Kızıl hava kuvvetleri, boğusmağa tutuştuklarında Uzakşarkı, neticesinde Kırım eyaletinin Alman kıt Karadenizde bir muhim Alman donan Rumanyada Ploşti petrol mıntakasmı mıımkünse bütün Asya kıt'asını ve 1 CArkası sahife 3 sütun 3 te) (Arkası sahife 3 sütun 2 de) ması bulunacaktır. mümkünse bütün Pasifiği kendi keyfine gore tanzim ve idarede münferid hakim kalabilmek için. Düne kadar Japonyanın bütün o koca Çini yutmak istediğini biliyorduk. Harbi dort jılı mütecaviz bir zamandır sürcn bu muazzam iş henüz hallolunmus değildir. Insan oyle sanır ki Japonja bu isi bitirmeden başka meselelere el uzatuıaz. Hata. Hindiçini ile Siyam arasındaki ihtilâfı halletmek için tavassut rolünü oynadığı zaman Japonya tek Çin istilâsile iktifa edemiyeceğini göstermişti ' Son Alman Rus harbi zuhur ettiği zanıansa tek tüfek patlatmak ihtiyacında dahi olmaksızın gitti, Hindiçiniyi işgal etti Japonjanın Hindiçiniye gelmesi Ingiltere ile Amerika için çok açık bir tehdid olduğu halde şimdiki şartlar içinde bu devletler bu fazla ehemmiyetli hâdiseye karşı yalnız iktısadî tedbirlerle mukabele etmek ıstırarmda kaldılar. Ticaret Vekili bu münasebetle mühim bir nutuk söyledi «Bütün milletçe inanıyor ve iman ediyoruz ki bu büyük cihan badiresinden Türk milletinin şerefi? istiklâli toprak bütünlüğü gibi malî ve iktısadî varlığı da dinc olarak çıkacaktır» İzmir Fuarı açıldı r Alman harb tebliği Hücumlar Nikolayef'te ele geçen ÇSovyet ' muvaffakiyetle devam ediyor Kırım ciddî surette tehdid altına alındı Sovyet saffı harb gemisi • Anudane çarpışmalar oluyor tebl tebliği Rus kuvvetlerinin denizden nakli teşebbüsünün akim kaldığı bildiriliyor Boğazlara tecavüz maksadile mi inşa edilmişti? Harb Novograd ve Odesada pek şiddetli Petrol mıntakası Ploesti bombardıman edilerek büyük yangınlar çıkarıldı izmir Fuarından bir gece tnanzarast Mes'ud zaferin ytidönümü Başkumandanlık meydan muharebesi 30 ağustosta DtHiîîupînarda büyük merasim ve geçid resmi yapılacak Ticaret Vekili Mümtaz Okmen İzmir 20 (Telefonla) Fuar, bugüa saat 18 de Ticaret Vekilinin nutkile açılmıştır. Şehir baştanbaşa donatılmıŞ'. tı. Vali, Mevki kumandanı, mitb'uslar, şehrin ileri gelenleri, Türk ve ecnebi davetliler, binlerce halk kütlesi toplanmıştı. Merasime, İstiklâl marşile başlandı. Evvelâ Beledıye Reisi, bunu müteakıb Ticaret Vekili nutuklarını söyle« diler. Vekil, kordelâyı kesti ve içeri girildi. Vekil, sıra ile İran, İngiltere, Almanya, İtalya pa\iyonlarını gezdi. İngil« tere, Almanya ve İtalya paviyonlarında nutuklar söylendi. Millî marşlar dinlendi. Vekil, eserler üzerinde dikkatle durdu. Şerefine bu gece Ada kazinosunda bir ziyafet verildi. Eden'iıt Türkiyeye hitabı " Son ziyaretimden sonra çok hâdiseler oldu „ Belediye reîsinin nutku Beledıye Reısi, fuarı hukumet namına açmasından dolayı Ticaret Vekiline teşekkürle söze başlamış, ecnebi devletler mümessiHerini de selâmlayarak vatanın sükun ve huzurla mesbu havası içinde fuarın memleket öjçusünde bir an'ane halini söylemiş, fuarın bir tarihçesini yapmış, iktısadî sahadaki faydalarıru anlatmış. Şefimizin her türlü zâf ve tereddüdden uzak siyasetinin Türkiyeyi yalnız tehlikelerden masun bırakmayıp Ryni zamanda medeniyet sahasındaki kıymetini bir kaç defa daha yükselttiğinl EÖyiemistİr. Reis, fuara iştirak eden Almanya, İngiltere, İtalya ve İran hükumetlerine teşekkürlerini bildirmiş, bugünkü millî saadet ve huzuru Cumhur Reisimiz etrafındaki topluluğa ve hükumetimizin dikkat ve gajTetlerine borclu olduğunıuzu. dünyanın geçirrnekte olduğu şu buhranh ve felâketh bir zamanda roil(Mabadi Sa. 3 sütun 5 te) Şunu demek istiyoruz ki Japonya Rusyadan evvel ve hiç olmazsa onun kadar İngiltere ve Amerika için ayaklanmış bir tehlike halinde idi. Müteakıb ilk fırsatta Hindiçiniden hareket edecek Japonlar Birmanyanın, Singapurun ve Felemenk Hindistanmın istilâlan tesebbüsüne geçebilirlerdi. Herkes biliyor ki yeni dünya harbi fırsat ve imkân verdikçe onlar bunların hepsini ve hatta daha fazlasını yapacaklardır. Herhalde hiç olmazsa Siberyadan baslajarak Asya kıt'ası meselesini halletmeğe başlayacaklardır. Demokrasilere göre Alnıanya Avrupada ne ise Japonya Uzaksarkta odıır, ve belki biraz daha fazladır. Çünkü Japonvanın hakikî mücadelesi bütün beyaz ırka karşıdır. «Fakat değişmiyen şey Türkiyenin istiklâl azmidir > Vindsor Dükü ve refıkası D e l h i Vindsor Dükü radyosunun Amerikaya gidiyor tahrikleri «îran» gazetesi Rusîran Ruzvelt harbin 1943 e münasebetlerini bozmak kadar sürebileceğini söyledi istiyenlere cevab veriyor Vaşington 20 (a.a.) Vindsor Dükü ve karısınm gelecek ay, Dukun Kinadadakı çifthğini ziyaret edecekleri hakkında verılen haber münasebetile, Birleşik Amerika Harıciye Nazırı Cordell Hull dun şu beyanatta bulunmuştur: « İngilız büyuk elçisı Lord HalifRkstan öğrendığime göre, Dük ve karısı Vaşingtona da gelmek niyetindedır > Londıa 20 (a.a.) Mister Eden, Türk milletine radyo ile hitab eden bir meeajında İzmir fuarmm açılması münasebetile Türk milletini selâmlamış, harb zamanında böyle bir fuar açmamn güç olduğunu, fakat bu işı başarmanın ve İngılterenuı fuara iştırak etmesinin istikbale itimad İfade ettığini sbyleınıştir. Nazır daha sonra şu şekilde devam etmıştir: « Bir kaç ay evvel sizleri Tıirkiyede ziyaret etmek ve Reisicumhurunuz İsmet İnönü, devlet adamlarınız ve askerlerinizle samimî gbruşmeler yapmak fırsatmı bulmuş ve daha İyi bir istikbal vücude getirmek için çalışan mem Millî varlığımızın aziz kurucuları Atatürk ve Millî Şefimiz İsmet İnönü Türk kılıcmın kat'i zaferini temin eden tarihî 30 Ağustos Başkumandanlık muharebesi sıralannda (Yazısı 3 üncu sahifede) Birhaç söz Bütün bu sebeblerden dolayı bir Ingiliz Rus Amerikan isbirliği ister istemez Japonja alejhtarlığını da nazarı dikkate alan bir hareket olur, ve hiç olmazsa alacağı tedbirlerle Japonyajı 7arar vermiyecek bir vazijette bulunTahran 20 (a.a.) Pars ajansı bll j duımağı hedef tutar Ve bu meyanda bilhassa Amerika millî Çin hükumetini dırıyor: de üstün çıkarabilirse bir tasla iki kus «Iran» gazetesi başmakalesini Delhi radyosunun neşriyatına tahsis ediyor vi'rmuş olacağı kanaatinde bulunur. Kendisini istihdaf eden bu düşuııce ve dıyor ki: «Delhi radyosu, İran ile Sovyetler lerse Japonjayı da eskiden daha tezla Bırlıği arasındaki dostane munasebetdikkatli ve azimli olmağa sevkelmek lerın ıdamesi için tavsiyelerde bulunlâzım gelen sebeblerdir, ve iste zaten maktadır. Delhi radyosu Sovyetler Bırhareket halinde olan Japonya şimdi bir lıği ile Iran arasındaki dostane munade bu sebeblerle tahrik edilmiş buh'nusebetlerın ne kadar sağlam bır esasa ycr. dayandığmı ve bunun şimdiye kadar Ona Çini takviye edeceğiz diyorlar hiç bir hâdise yüzünden sarsılmamış Ona Hindiçinideki verleşmesini beğen olduğunu her halde biliyor. mediklerini anlatıjorlar. Bu münasebetlerın esası, her iki mem(Arkası sahife 3 sütun 1 de) leket için daima sarih olmuş ve De'h: YUNUS NADİ f Arkası sahife 3 sütun 4 te izmir Fuarı Enternasyonal fuarlar, milletlerarası iktısadî münasebetlerin inkisafını teminden baska. kurulduklan memlekete ve beldeye de sayısız menfaatler getirirler. H878 Viyana sergisi, Avusturja sanayüne Balkanlar ve Yakınsark pazarlarını açarken, Viyana şehri. Prater gibi büvük bir gezinti ve eğlence yeri kazanıyor ve Riesenrad deııilen, Viyananın mührü sajabileceğimiz o meshur devasa döıımedolaba kavusujordu. 1889 Paris sergisi, yüz binlerce turisti Fransız limanlarına boşaltırken. Paris sehri, Trocadero sarayı, Seine nehri koprüleri gibi abidelerle süslenijor M. Eden ve bugün artık güzelim devlet merkezinin imzası yerine geleketlerimizin müşterek imanuu müşa çen Eiffel kulesini başına ko^uyordu. hede eylemıştlm. Dunyası sarsan iktısadî ve askerî fırtınalara rağmen, on Zı>aıetımı takıb eden bir kaç ay zar bir senedenberi ayarh bir saat intizamile kurulduğuna şahid fında bır çok büyük hâdiseler vukua olduîumuz İzmir Enternasyonal Fuarmm yurdumuza >ap(Mabadi Sa. 3 sütun 4 te) tığı lıiznıetler zamanm aksi şartlarma rağmen gözle görülecek kadar açktır. Vijananın Pıatcr'ine, Pausin Eiffel'ine kaısılık. İınıir ve dolayısile Turkije, Balkanlarda ve Yakınsarkta esi olmıvan biı Kültürpark kazandı. 430,000 metre murabbalık bir harabe ve yanguı mey* danı, mucizeji andıran bir çabuklukla cennetten bir köşe oluverdi. Gene İzmir Fııarları savesinde, memleketimizde ıç> turiznı dev adımlarile ilerlemeğe baçladı. Eskiden: Biz gezmiyoıuzl Derdik. Şimdi, yurd içinde her halde daha çok geziyoruz. Yalnız bu iki hiznıet bile memleket hesabına baslıbaşın» bir kazanodır. Halbuki İzmir Entcrnasjonal Fuarrnın yurdumuza daha esaslı hizmetler japmakta oldu|una^fchemiz voktur. Semerelerinı ileride toplıvacağımıza emm^batıtıduğumuz bu hizmetlerle simdiden iftihar edebiliriz. * " • N*. Ruzveltin beyanatı Vasington 20 (a a ) Reısicumhur Puzvelt, dun gazetecıler toplantısında h^rbin İcab ederse 1943 senesınde de devam edeceğmi ve İngiltere ile Birle«ık " r i ı n 1943 senesinde tatbik edi(Nabadi Sa. 3 sütun 5 te) I