26 Temmuz 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r Inkılâbcı Genclik Gazetesi 6 ıncı sayısı, Dr. Yavuz Abadamn «Lozanın mâna ve değeri» başmakalesi; İ. ORHON'un «Ne için ? Mukaddes Harbimiz» şayani dikkat makalesi; Ahmed Kutsî Tecerin «Şehirde koylü» yazısile daha birçok telif ve tercüme. fikir, san'at ve edebiyata aid yaa ve şiirlerle çok olgun bir şekilde çıkmıştır. ^ Not: Her vilâyetimizde «Türkiye Yaymevî bayilerinden temüı edılebilır. FıaU. 7,5 Kr. umhuriyet 18 BU9Z ÎSIANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhurıyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Takrir heyeü: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 . 24290 *»*„ r MtttıirNu ve arkadaşlarınm seçi veni eserlerden BEYAZ P B U A K Ş A M BÜYÜKDERE BÜYÜK K 0 V Rl J D İ K K A T : İstanbul ve^ivaf köylere otobüs servisleri Japon ordusu Hindiçiniyi işgale başladı • Hindiçinl sulannda toplanmağa baslıyan Japon donanmasının en yeni ve ağır cüzütamlarından Hyuga zırhlısı Bütün memleketin istilâsı 29 temmuzda yapılacak Amerikanın Avrupa ile alâkası Amerika âlem nlzamının kendi sözü dinlenmeksizin uluorta bozulmasına hakh olarak muanzdır. Işte Amerikanın Avrupa ile, Avrupanm şimdiki harbile ve onun sulhile her gün artarak giden alâkası bu hayatî sebeblerden ileri geliyor. Mesele sadece bir Ingilterenin yıkılması teblikesine inhisar etmiyor. Amerika açık görüyor ki eğer bugün kendisi dikkatli davranmazsa bazı devletlerin tutumuna göre dünya ve binnetice Amerika da yıkılacaktır. Bir âyanın yaptığı hareketi hlyanet olarak tavsif eden Amerika Harbiye Nazırı Stimson M. Eden'in nutku "Yeni Japon tecavüzü karşısında Amerika ile müştereken tedbirler alınmıştır „ Hanoi 25 (a.a) Royter: Gayriresml bir membadan ögrenildiğine nazaran Japonlar, cenub Hmdlçınisınde ta>Tare meydanları ve üsleri isgal etmekte ve garnızonlar tesıs etmektedırler. Muhtemel olarak işgal filen 29 temmuzda yapılacaktır. Vişi boyun eğiyor Vişi 25 (a a.) Vışinın ıyi haber alan mahfılleri, Jîindiçıni hakkındaki Fransız Japon görüşmelerinin dosta(Arkası sahife 3 sütun 5 te iyasî yazılarda kısaca Amerika denildiği zaman Şimalî Amerika Birleşik Devletleri büyiık eumhuriyeti anlaşılır. A\Tupa harbile ve onuıı Afrikadaki, Asyadaki mevcud ı ve mubtemel bütün inkişaflarile adeta ı harbe girmisçesine ve bugün değilse yann ona filen de iştirak etmek temajullerinde mütemadiyen kuvvetlenerek pck yakından alâka gosteren Amerika, işte bu devietür ki bizzat sevk ve idare ettiği Amerikan İtrihadile dahi hakikaten çnnaKsüc cennbisile britim Yeni Dünyanın mümessili sayılmasında yanlış yoktur. Amerika Avrupa harbile alâkadardır demek, omın bu harbin sulhu üzerinde de sözü vardır demeğe muadildir. Cumhur Reisi Ruzvelt üç dört ay evvelki nutuklanndan birinde kendisince tasavvur ve izah olunan şartlar yerini bulnıadıkça sulhtan bahsolunamıyacağını Vaşington 25 (a.a.) Fevkalâde ahsöjlenristi. O zamandanberi Amerika val için kongrenin kabul edeceği müdAvrupa harbile ve binaenalejh onun det zarfında seçme sınıflara ayrılmış sulhile alâkasında çok terakki etmiş millî muhafızlar ve ihtiyatların hizmette tir, ve her gün de terakki edip gidi kalmalarına müteallik kanun projesi jor. âyan meclisi harbiye encümenine veFilen harbe dahil olmıyan bir devle rilmek üzere Harbiye Nezareti tarafıntin sulhtan bahsetmesi biraz garib gö dan hazırlanmıştır. rünürse de Amerikanın vaziyetinde haHarbiye Nezareti, projede, beynelmikikat bu merkezdedir. Amerika kendi lel vaziyetin mUlî menfaatleri ve Amesini bugün bilkuvve, hatta aşağı yukarı rikanın huzurunu vahim surette tehlifilen bile harbde sayıyor. Herhalde sa kede bulundurduğunun kongrece ilân rahat ve kat'iyetle şu görülflyor ki Av edilmesini teklif etmektedir. rupa harbinin sulhunda ilk değilse son Bir Amerikan Âyanının garib soz mutiaka Amerikanındır. teşebbüsü Niçin? Eski Dünyada olup biten şeyVaşington 25 (a.a.) Harbiye Nazırı lerden Amerika ne istiyor? Amerika kıt'ası işlerine haricden müdahale ka Stimson, dünkü gazeteciler toplantısınbul etmiyen Monroe kaidesinin müessisi da beyanatta bulunarak demiştir ki: « Âyandan Wheeler ordu subay ve Amerika, neden dolayı kendi kıt'ası hancine çıkıp Avrupanuı, Asyanın ve Af askerlerine kartpostallar göndererek Amerikanm harbe girmesine mâni olmarikanın işlerine kanş<yor?.. Bu sualler bilhassa Mihver devlet larını bunlardan istemiştir. Fikrimce leri mahflllerinin zaman zaman müte bu teşebbüs, eğer ihanet değilse bile zayid şiddetlerle tekrarladığı şikâyet her halde, Amerika aleyhine yapılan lerdir. Fakat sikâyetler haksız, onların bozguncu faaliyete temas eden bir hadayandığı mantık ve muhakemeler yer rekettir. Kartpostallara pul yapıştırılsizdir. Bu anar«dk harbin makul bir ne mamış yalnız Wheeler'in markaları koüceye bağlanabilmesi için dünyanın bir nulmuştur. Bu bir müyon kartpostal devlete aid kösesinde Amerika gibi bir kuvvetin Lnlunması, Mihverinkileri de şamil ola matbaalarda üzerlerine «devlet hesabına rak dünyanın menfaatleri hesabına ve tabedilmemiştir» damgası konulmuştur. insanlığın hayır ve selâmeti namına bü Askerlere yapılan bu gibi hitabeler. General Marshall'ın «bozgunculuk> isyük bir nimettir. Cenubisile şimalisile Amerika bir va mini verdiği hareketler nev'indendir. kitler Avrupanın müstemlekesiydi. A Filhakika son günlerde General Mar(Arkası sahife 3 sütun 3 te) nıerikan miUetleri bu Avrupa tahakkü J Amerikada askerlik uzatılıyor Bir Âyan azası buna Vaziyette Almanlar yeniden mtıhalefet için 1 milyon askere mektub hava takviye kuv bir değişiklik vetleri gönderdiler göndermiş! oîmadı Willkie " Hürriyetin Bir giinde 30 Alman Cepheye yeni geletı müdafaası müsbet aveı tayyaresi diişürüldü beşind Alman piyade olmalı ve Hitlerin beklemediği bir zatiimeni imha edildi manda karşısına çıkmalıyız,, diyor Moskovaya yapılan son Alman akını üç buçuk saat sürdü Moskova 25 (a.a.) Dün akşamki Sovj'et teblığı: 24 temmuz günü Porkof, Smolensk ve Zıtomir istikametlerir.de çok şiddetlı muharebeler olmuştur. Cephenin diğer mıntakalarında ve istikametlerde hiç bir büyük muharebe kaydedilmemiştir. Smolensk istikametinde mühim düşman kuvvetlerinin taarruzuna mukavemet eden kıt'alarımız cepheye yeni gelen beşınci Alman piyade tumenini tamamile imha etmişlerdir. Gündüzden, kara ku\pvetlerimizle işbirliği yapan hava kuvvetlerimiz düşmanın makineli birliklerine ve piyadesine darbeler indirmiş ve taj r ya re meydanlarında düşman tayyarelerine karşı hareketlerde bulunmuştur. Simdi tamam'anan haberlere göre, 23 temmuzda Sovyet hava kuvvetleri hava muharebelerindc ve yerde 58 düşman tayyaresi tahrib etmişlerdir. Bizim zayiatımız 19 tayyaredir. 23 '24 gecesi Alman hava akınında beş düşman tayyaresi düşürülmüştür. Carbda hava harbi şiddetlendi Sovyetlerin meşhur süvari fırkalarına mensub bir öncü müfreze, bir nehri geçmeden evvel tarauud nokteuında.. f Sovyet harb ı 1 tebUgî 1 Askeri vaziyet Alman harb tebliği Alman taarruzlarının geçirdigi safhalar H. Emir Yazan: Emekli General ' " ' • Harekât plân mucibince inkişaf ediyor FinlilerŞovyet müdafaa hatlarına ve Murmanksyoluna girdiler Bug mmtakasında Macarlar Sovyet kıt'alarım bozdular Berlin 25 (a a.) Alman ordulan ba^kumandanhğmın tebliği: Butun şark cephesi bcyunca, harekât evvelden tahmın edildiği gibi devam etmektedir. Bir kısmı anudane olmak üzere moteaddid muharebeler vuku bulmuştur. Her gün mühim miktarda harb esirleri almmakta ve harb malzemesi iğtinam edilmektedir. Dün gece munferid harb tayyareleri Moskovanın şarkında ve Kremlinin şimalinde bu'unan askerî hedefleri bombardıman etmişlerdir. Erkitet 1 FİMLMİn . X Önümüzdeki aylarda Berlinin de Londraya benıetilecefini söyleyen Lord Halifaks 1 1 Scrrff mva/ifm. w,* nvünden istiklâl harblerile kurtuldular. Binnefis Şimalî Amerika şimdi lehine dehşetli fedakârhklar yapmakta olduğu İngiltere ile çarpışmıştı. Amerika Napolyon muharebelerinden sonra mukaddes ittifakta birlesen hürriyet düşmanı Avrupa devletlerinin Cenubî Amerikada Lspanya lehine bir müdahalesi ihtimalini önlemek için Monroe kaidesini ittihaz ve Hân etmiştL Bugün yüz on sekiz yıllık bir ömre maük olan bu kaide başka şeydir, Amerikanın şimdiki Avrupa harbine ve bittabi onun sulhuna gösterdiği alâka baska şeydir. Beseriyetin terakkisile dünya, onu teşkil eden kıt'alar ve memleketler kapı bir komşu sayüacak kadar küçüldü. Eski Dünya kıfalannm ban deAİetlere ve tahsisan Amerikaya kapaüimalan ihtimali Amerikayı bugünden yanna kıskıvrak bağlayarak küçük bir devlet haline sokabilir. Karalarda ve bilhassa denizlerde serbestlik AmeriVanın başprensipini teşkil etmektedir. Yeni Avrupa harbile bahis mevıuu olan bü>ük degmklikler âlemin nizamuıı bozacak mahiyette ihtilâlî hareketlerdir. Amerika âlem nizamının kendı sözü dinlenmeksizin uluorta bozubnasına hakh olarak muanzdır. Işte Amerikanın Avrupa ile, Avrupanın şımdıkı hirbile ve onun sulhile her gün artarak giden alâkası bu hayatî sebeblerden ileri geliyor. Mesele sadece bır In Londra 25 (a.a.) Şark cephesinden garba Alman hava takviye kuvvetleri geldiğine dair «The Aeroplane» mecmuasınm verdiği haber dün öğleden sonra elde edılen malumatla teeyyüd etmektedir. Filhakika İngiliz pilotlan işgal altındaki topraklara gündüzün yaptıklan Moskovaya beşinci hücum son akınlarda evvelce hiç göriilmedik Moskova 25 (a a.) Dün gece de Almiktarda Messerschmlttlerle karşılaş man hava kuvvetleri Moskova üzerine mışlardır. bir akın teşebbüsünde bulunmuştur. 30 Alman avcısı düşürüldü Bu nkın hakkmda aşağıdaki Sovyet Londra 25 (a.a.) Geçen gece İn tebliği neşredilmiştir: giliz tayyarelerinin Almanyaya karşı Düşman tayyareleri ikl dalga halinde CArkası sahife 3 sütun 6 da (Arkası sahife 3 süton 4 te Sovjet tebliğleri birkaç gündür umumijetle Porkof, Polotsk, Nevel, Smolensk ve Zitomir istikametlerinde muharebeler olduğunu bildirmektedirler. Istikamet tabiri muayyen bir yer ifade etmediğinden muharebelerin cereyan ettikleri sahalan saklamağa yarar. Sadece istikamet tabiri kullanıldıkça, tebliğlerde, sık sık mevki isimleri değişmiyeceğinden tabiatile düşmamn ilerlemiyerek yerinde saydığı fikri de verilmiş olur. Gerçi bu faydalar muvakkattu, fakat ne olursa olsun vaziyetin iyi gitmediği zamanlarda kullanıhnaktan geri durulmamaktadır. Ahnanlar, Stalin müdafaa hattına 9 temmuzda taarruza başlayarak 11 temmuzda battı Vitebsk'te yarmışlar ve 5 gün sonra yani 16 temmuzda 100 kilometre derinlikteki meshur Smolensk şehrini almıslardı. Şimdi ise bu tarihtenberi 9 gün geçmiştir ve Moskova bi/zat bu şehirden 400 ldlometre mesafede bulunduğu için Alman ordusu piyade ayağile günde 25 ldlometre katetmis «lsaydı Sovyetler Birüğinin hüku Leningrad Moskova Smolensk ve Kiyef cepheleruıde harekâtın son inkişaf vazivetini gösterir harita met merkezine bu gün veya yann girmesi icab ederdi. Halbuki Moskova meydan muharebeşi, baş şehre ağır ağır fakat daima yaklaşmak üzere, şimdi takriben 200 ldlometre garbda cereyan etmektedir. Demek ki Ahnanlar Stalin hattını üç günde yaıdıkları ve 100 ldlometre derinlikteki Smolenske 5 günde vardıkları gibi Smolenskin takriben 200 kilometre sarkına da 10 günde Uer!emi<lerdir. Görülüyor ki tempo henüz aynidir. Yani cephenin yanhnış yerlerinden seri ve zırhlı kıt'alann ilerilere dalarak yüzlerce kilometre ilerlemeleri Rusya harhinde henüz vâki olmamıştır. Bu da Sovyet cephesinin tamamile bozularak büyük aralıklar peyda etmenıesinden \e So^et ordularile zırhlı arabalarının çokluğundan ileri gelmektedir. Almanlar, son verdikleri heberlerde. Smolenskin şarkındaki muharebelerde etrafı çevrilen bir Sovyet yeraltı istihkâmının Alman istihkâm kıt'aları tarafmdan dumana ve aleve boğularak mu(Arkası sahife 3 sütun 2 de) Finler Sovyet müdafaa hatlarma girdiler Stokholm 25 (a.a.) Rus mukavemeti 21 ve 22 temmuzda Ladoga gölunde kırümıştır. Fın taarruzu şimalden cenuba doğru, Tolotpaervi'den tevcih edilmiş ve Ladoga gölünün şimalinde Sovyet müdafaa hatlarına girilmistir. İleri yürüyüşü Ladoga gölünün şimalinden Olonetz istikametinde devam etmektedir. Suomosalmi mmtakasında şarktan garba geçen kısmî terakkiler elde edilmiş ve Knittiparol işgal olunmuştur. Finler, Murmansk'a giden yolun Kem'e kadar olan kısmını İşgal ediyorlar. Bu mevki mezkur yolun üçte birisidir. Macarlar Bug mmtakasında Sovyetleri bozdular Budapeşte 25 (a.a.) Macar resmî tebliği: Son günlerde mütemadiyen dümdar muharebeleri veren düşmanı kıt'alarımız takib ederek şark istikametinde yüzlerce kilometre ilerlemişlerdir. (Arkası sahife 3 sütun 5 te Birkaç söz Afifeye dair ''^'•i :•:•.^fe: YUNUS NADI (Arkası sabife 3 sütun 4 te Afifenin cenaze mcrasimini gösteren resme dünkü gazetelerde gbzünüz ilişti mi? Ellerini havaya açmış, taburun içindekı kadıncağıza gokten rahmet dileyen imamın karşısuıda tam dört kişi vardı: Bir çocuk, iki tanımadığım zat, bir de Behzad! Onlar da ellerini havaya kaldırmışlar, imamı taklid ediyorlardı. Koyu taassub yıllannda, polisin çarşaf eteklerini santimetre ile olçtüğü, erkekle kadının tramvayda bile yanyana oruramadığı bir devirde, her türlü güçlüğü goze alarak sahneye çıkan ve oradan kulaklarunıza Türk kadmının o harikulâde türkçesini duyuran Afifeyi bbyle mi gömmeliydik? Bu hazin unuruştan sonrc, onun nereye uçruğunu bilmediğim vuhuna hitab ederek: Sen büyük bır san'atkârdm Afife! Kadrini takdir edemetUk biz! Demiyeceğira. O lelki fevkalâde bir saâ«atkâr değildi. İlk defa olaıak sahııeye çıkmakla rnemlekette bir inkılâb yarattın! Sen olmasaydın Türk sahnesi ermeni sivesinden daha senelcrce kurtulamn acakö: Millî kulturümuze yaptığın hitmeti biz anlayanıadık! Da demjyeceğim. İnkılublar ferdlerin değil cemiyetin mahdır. Afife ounasaydı, başka bir Türk" kızı ayni cesareti gösttrerek sahneye çıkat ve oradan ermeni şivesi atılırdı. Tekâmül eden cemi>etin hayatmda bütün bu inkiâblar zarurî olarak başarılaraktı. Afife burada bir semboldur. On' a sağlığına veya hatırasına göstereceğimizı. alâka, bizim kendi içtimai bunjemize verdiğimi? kı\metin bir olçüsu olaıaHıCena7esinde dbrt ki«i bulunduğu için Afifeye «zavallı!» da diyemeyiz. Asıl zavallı biziz. N. Şark cephesi harekâtından canh bir levha: Alman piyadeleri Brest Litovsk istihkâmlarına sokuluyorlar