27 Temmuz 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Uç Büyük Muvaffakiyet 1 Istanbulda en iyi sazı KRİSTÂL de dinlıyebilirsiniz. 2 En iyi okuyan bayanlar (Kristal) dedir. 3 En hassas ruhlara hitab eden değerli san'atkâr Müzeyyen Senart l da ( K R İ S T A L ) de bulabilirsiniz. Telefon: 40099 umhuri İSTANBUL = CAĞALOĞLU Telgral ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbu] No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 . 24290 MOBİ LYA Limife0 flrketi ^ BOL ÇEŞİD ve YENİ STİL Almak veyaf&l* H istiyenler HARAÇÇIM(JDEŞLER Uzalcşarkta yangın zakşarkla harb ateşi yeni parlayacak değildir. Japonya beş yıldanberi büyük Çin ülkesini ıııat etmeğe çalısmakta ve onun neticesinde de jutmağa hazulanmaktadır. Fakat düne kadar ild taraftan geniş sahalarda büyük kuvvetler kullanıbnasına /ağmen bu muazzam harb mevziî bir hâdise telâkki olunuyordu. Avrupada Alraan Rus harbi başladıktan sonra Uzakşarkta Japonyanın bu yeni vaziyetten mülhem yeni bir kımıldanışı o uzak ufuklarda yeni dünya harbile alâkadar karalNlar pejda etmişli. Prens Konoye'nin yeni teşldl ettiği generaller ve amirallar hükumethüa ne yapacağı merak ediliyordu. Dündenberi yeni Japon sijasetinin ilk hareketi meydan almış bulunuyor. Japonya şimdiye kadar bir Fransız müstemlekesi olan Hindiçiniyi işgale başlamıştır: Bu husıısta Fransa ile anlaşarak. Fransız Japon anlaşmasuıın içyüzii henüz bittün tafsilâtile malum değildir. Umumi olarak Japonyanın cenubî Hindiçini taraflarında birtakım üsler işgal edeceği, Fransanuı Hindiçini iizcrindeki malikiyet ve hakimiyeti devara edeceği ve herhalde şimdiki işgallerin muvakkat tnahijetli olacağı hakkında kırık dökük bazı haberlere malik bulunuyoruz. Japonyanın Hindiçinide üslere malik obnak ihtiyacile Fransaya vâki tekliflerine karşı Fransanın orada kendisini müdafaa edecek vaziyette bulunmaması netiresi olarak ne kurtanrsa kâr saya1 cağı bir müzakere ve itilâfı kabul etmek ıstırannda bulunduğu Vişide açık ifade edilmiştir. Almanyanın bu işte herhangi bir tavassut rolü oynamış olup olmadıjrını bilmiyorsak da pek muhtemel olarak böyle bir tavassutun vuku huhnuş oldujpınu kabul etmekte pek hata olmaz sanırız. Fransanın Hindiçini iizerinde istikbale aid emniyeti olsa olsa höyle bir tavassutun taminatına istinad edebilir. Ancak Uzakşarkın bu yeni vaziyeti hir Hindiçini meselesi olmaktan çok daha geniştir. Hindiçiniye yerleşmeğe imkân elde eden Japonlar buradaki iislerine dayanarak Pasifık ve Asya işlerinde İngiltere ile Amerikayı tehdid eden bir tnevkie sahib olmus olacaklardır. Hindiçini meselesi büyük bir Japon plânından küçük, fakat ehemmiyetli bir cüzüdür. Hâdisenin İngilteredeki ve Amerikadaki aksülâmeli ona göre ?İ4detli olmuştur. Japonjaya karşı ahnan iktısadî abluka tedbirinin tesirleri ve netirelen büjük olacağını tahmin etır.ekte isabetsizlik bulunamaz. Hindiçinide üsler işgalinden acele bir harb vaziyeti çıkmıyacağı anlaşılıyor. Fransa ile Japonya arasında bir anlaşmaya istinad eden hâdisenin hukukî bakuudan bir harb tahrik edecek mahiyeti yoktur. Zaten bu hâdise ile yeni bir harb macerasına sürüklenmeyi bugün için Japonya da istemiyor, galiba İngiltere ile Amerika da. Her taraf karsılıkh tedbirlerini alarak vaziyetin inkisafım dikkatle takib edecek görünüyor. Muhakkak olan cihet şurasıdır: Japon>a kendi tevessü ve inkişaf idealinin tahakkukuna imkân veren günlerin geldiğine inanarak ilk adımını atmıstır: Millî Çin kahramanı Çankayşek'e haricden gelen yardımlan keserek bu meseleyi bitirmek, arkasından Siber>aya çullanmak, Hindistana el atmak, hulâsa Asya meselesini halletmek. Felemenk Hindistanile Pasifiğe uzantnak Japon plânının zaman ve mekân içinde tahakkuk edecek anahatlaruu teşkil eder. Bütün bu meseleleri halletmek için Japonyanın acelesi yoktur. Doğan Güneş İmparatorluğu zeminin ve zamanm vereceği hrsatlarla idealini adım adun gerçekleştirmek yolunda yürüyecekör. Fakat bütün ihtiyatlara rağmen Japonyanın bu geniş plânı müşkülâtsız ve musademesiz tahakkuk ettirebileceğine ihtimai vermek çok güçtür. O kadar ki Hindiçiniye attığı adunla Japonya harbi bütün dünyaya tesmil edecek bir iş yapmış bile sayılabilir. Atlantik muharebesile yeni harb Avrupa garbından Amerikaya uzanan bir manzara arzediyordu. Rusyanın harbe tutıışması yeni harbi şarkî Asyaya kadar götünnüştür. Japon hareketi de Pasifiği harbe kanştırmamn bir adunı addoiunursa yeni dünya mücadelesi şimdiden küreyi dolaşan bir çember mahivetini almış demek olur artık. Yeni dünya harbinden sıçrayan bir kıvılcımla Uzakşarkta bir yangın başlangıdle karşılaşmaktaym Şark cephesinde cereyan eden muharebelerd«n bir levha... Sulama tesisatı dün merasimle açıldı Şimdiden 100 bin dekar arazi sulanıyor, gelecek sene kanalların uzunluğu 400 kilometreyi bulacak İzmir 26 (Telefonla) Menemen ovası sulama tesisatı bugun mulkî ve askerî ruesa ile meb'uslar, mühendisler, su işlerl dairesi relsi Salâhaddin, tzmir ve Manısadan gelen davetliler ve binlerce halkın hazır bulunduğu merasimle açıldı. Nafıa Vekâleti namma üçüncü şube müdürü muhendis Kadri söz söyliyerek su siyasetimizi ve Cumhuriyet hükumetinin bizzat Mıllî Şefin bu davaya erdiği ehemmiyeti anlattı ve Nafıa Vekilimiz namına yeni tesisatın açılmasının hayırlı olmasını diledi. Müteakıb nutuklarda halk ve vllâyet namına bu mes'ud hâdise karşı sında duyulan sevlnc ve heyecan bildirildi. Millî Şefe ve büyüklere şükranlar, talimler sunuldu. Nafıa Vekâletine, Türk mühendls e teknisyenlerine teşekkür edildi. Teisat gelecek sene tamamlanacaktır. Üç gruptan Ibaret olan sahanın her Menemen ovasında ilk kanallann açılmasma başlamrken tarafmp şimdiden su verilmiş bulunmaktadır. Yalnız Ulucak kısmında he lâtörden 11 kilometre uzunluğunda bir arazide toprak derhal iki misli kıynet ıüz Inşaat devamdadır. Yüz bin dekar ana kanalla Menemen kasabasımn ya bulmuştur. Bılhassa pamuk zer'ıyatma ;tmdiden sulanmaktadır. Bu saha bilâ nıbaşındaki taksim havzuna getiril ehemmiyet verılecektır. Tesisat müteıare 170 bin dekara çıkacak ve ka mekte ve buradan diğer kanallara ve ahhid Kâzım Nuri tarafından yapıllallarm uzunluğu 400 kilometreyi bu rilmektedir. mıştır ve tamamı 500 bin lıraya çıkaBeş milyon lira kıymetinde olan bu caktır. acaktır. Sular Emirâlemdeki bir regü Menemen ovasınria Pazar 27 Temmuz 1941 Salorüannı bir defa gezrj eUfe tatmin edilirler. İstanbul, Fincancüjd) ^uzapaşa yokuşu No. 5 9 / 6 1 / 6 3 ^Ûbn: 22060 J ( Sovyet harb tebliği Her cephede A manlar anudane muharebeler Türkiyeyi Sovyet hava kuvvetleri Köstence ve Sıılina'yı bombardıman ettiler Tass Ajansının ifşaatına göre (Z Alman harb tebtiği 1 hazırlanmışlar işgal için Ukraynada mukavemet kırılmıştır Âlman tayyareleri Noskova demiryollarına gündüz taarruzları yapıyorlar Fin kıtaatı eski hududdan 40 kilometre içeriye kadar girdi Berlin 26 (a.a.) Alman resmî tebliği: Ukraynada düşman dümdarlarının mahallî mukavemeti kırılmıştır. Mutdetli muharebeler vukua gelmiş oldu• • tefik kuvvetler duşmanı takibe devam ğunu bildirmektcdir. Kıtaatın müteka. eylemektedırler. Besarabyanm Rumen bil vaziyetlerinde muhim bir değişikteşekkülleri tarafmdan temizlenmesı lik yoktur. nihayete ermiştir. Cepheye yeni gelen î ayyarelerimiz, düşmamn makineli bxıyuk Sovyet kuvvetleri tarafından cüzutamlarmı, tayyare meydanlarım Uya^manın garbında ve cenubu garve Köstence ve Suüna limanlarını bisinde yapılan hücumlar tardedilmişbombardıman etrnişlerdir. tir. Düşman ağır zayiata uğramıştır. Gece harekâtı Alman savaş tayyareleri günduz yapMoskova 26 (a.s.) Sovyet istihbarat Moskova 26 (a.a.) Tass ajansı bil tıkları taarruzlar esnasmda Moskovadaırcsinin bu ssbahki tebliği: daki demiryolu iltısakına isabetler kay2 5 2 6 temmuz gecesi muharebeler diriyor: Balkanlardajn şarkî Prusyaya getirilen detmişlerdir. Pskov, Smolensk ,Nevel, Zıtomir istiFin tebliği kameilerinde anudane biı surette devam Almanların 52 nci alayınm Sovyet kıt(Arkası sahife 3 sütun 4 te Helsinki 26 (a a.) Fin ordulan başetmişiir. Düşmai ağır zayiat vermekteVasington 26 (a.a.) Ofi: Ruzvelt, kumandanhğı dun akşam aşağıdaki tebdir. Tayyarelerimiz muharebe meydaJaponyanın Amerıkadaki matlubatını liği neşretmıştir. nında düşman rr.otörlü, zırhlı ve piyade bloke etmiştir. Bu tedbur, bu sabah banLadoga golunün şimali şarkisinde kalar açılır açılmaz tatbık olunacaktır. kuvvetlerine karşı yapıian mücadeleye (Arkası sahife 3 sütun 3 te) (Arkası sahife 3 sütun 2 de) Çinlilere aid sermayeler de bloke edilmiştir. Amerikadaki Japon ve Çin sermayelerinin bloke edılmesi münasebetile Riyaseticumhur sarayı, bir beyanname neşretmiştir. Buna nazaran bu tedbır, Japon menafünin alâkadar olduğu bütün malî ve ticari muameleleri Amerika hukumetinin kontrolu altına va. zetmekte olup emir hilâfına hareket edecek olanlar hakkında muhtelif csza'ar derpiş edilmiştir. Fürkiyeye ve askerî hedeflere dair hariAlman esirleri üzerin talarla ihrac harede gaz kullanılmasına ketlerine, Boğazlardair talimat bulundu a Istanbulun nasıl Moskova 26 (a.a.) Sovyet tebişgal edileceğine liği, 25 temmuzda Perklov, Polotzk, Nevel ve Zitomır mıntakalarında şid. aid plânlar AMERİKA VE İNGİLTERE Japonların kredilerîni bloke ettiler 5 : f.İMÎAL 6U2 I B t R V Vesikalar Moskova Büyük Elçimize tevdi edildi İngiltere, Japonya ile ticarî raünasebatım kesti \ Çl'M CÜMHURİYETl Vişide, Hindiçininin işgali hakkında bir anlaşma yapıldı İtalyan torpitoları Hindiçini ile Japon, Felemenk Hindistanı ve Amerikaya aid Filipin adalarmın vaziyetini gösterir harita Times» gazetesine göre Amerikan hükumetınin aşağıdaki muhtemel tedbirlerin alınmasını derpiş ettiği muhakkaktır: Petrol sevkiyatına ambargo vaz'ı, Japonyanın altın mubayaatına nihayet veritaesi, Japon konsolosluk memurlarının hudud haricine çıkarüması ve AmeHazine Nezaretinin diğer bir emirna rikan sularmda bulunan Japon vapurmesi, Filipin adalan için veya Japonya larına vaz'ıyed edılmesi. İngilterede Japon mallan arasındaki alelâde ticareti de müstes. na tutmuştur. Yalnız bu istisnaiyetten bloke edildi bloke edilmiş diğer memleketlere yarLondra 26 (a a.) Ofi: İngiliz İmdım için istifade edilmemesi şart koşul paratorluğu dahilinde Japon mutalebamuştur. tının bu günden itibaren bloke edilmesi Diğer bir muafiyet listesi de Havai emredilmiştir. adalarının bazı bürolarına ve bilhassa Japonya da Amerikan kredilerinî bu adalarda dört Japon bankasma tatbloke etti bik olunacaktır. Tokyo 26 (a.a.) Röyter ajansmv Alınması muhtemel tedbirler dan: Vasington 26 (a.a.) .NewYork (Arkası sahife 3 sütun 3 te) Hazine Nezareti, blokaj emirnamesini neşrettikten biraz sonra Çin, Amerikan, Kanada, Cenubî Amerıka, İngilız imparatorluğu ve Felemenk Hindistanı arasmda muamelelere devam edilebilmek maksadile on dort bankanın istisna edilmiş olduğunu ilân etmiştir. Maltada Valetta limanına hücum ettiler Taarruz ağır zayiata mal oldu ve bir çok torpito batırıldı \ YUNUS NADt Sovyet Rusyanın garb ordulan başkumandanı Mareşal Timuçenko Londra 26 (a.a.) Malta adasında Valetta limanına karşı bugün torpidobotlar tarafından yapılan hücum düşmana ağır zayiata mal olarak tardedılmış ve hücum esr.asında müteaddid düş man torpidosu batırılmıştır. f Arkası sahife 3 sütun 6 da Sovyet Rusyanın cenub ordulan başkumandanı Mareşal Budienni Na?arî bakımcan bu emirname, yapılacak her muamele için evvelce hususî bir müsaade alınmadan Japon ve Çin mallarınm kullanılmasmı veya Amerika haricine çıkarıhnasını menetmektedir. Emirname, ayni zamanda nak. dî rratlubatı, çeklere, ticarî senedlsre, altına ve uzun bir liste halinde bulunan sair matlubata ve hiç değilse şimdilik Amerıka sularında bulunan Japon gemilerine de tatbik olunacaktır. f Denizciiik bahisieri Japonya ve havalisi haritası j C Askerî vaziyet Renkli harita serimix Birkaç söz Şark a elveda demişiz j Repimde ve heykeltraşlıkta faaliyet imkânı bulamıyan şarklı san'atkâr, nı'uunun mukavemet edilmez taşkınlığını tezyinî sanatlar sahasına dökmüştü. Yazıya verdiği şekil güzelliğile başlıbaşına bediî bir heyecan kaynağı olan hattatlık, içtimai sebeblcr yüzünden ruhun derinliklerine içilmiş san'at işüyaklarının, en kuru sahalarda da olsa, ne büyük bir ifade kııdretile kendini belli edebileceğini gösterir. Fikirlerimizin. düşüncelerimizin ve bin türlü karışık duyguiarımızın sembolü olan yazı, hattatlık sayesinde bu vasfının dışında bir malıiyet kazanarak başlıbaşına estetik bir heyecan vasıtası olalıiliyor. Güzel bir yazı, ifadeye çalıştığı duygu ve düşiinceden ayn bir fikir güzelliği taşır. Bu guzellik bediidir ve harflerden ibaret olan ham maddesinin bütün basilliğine raşnıen insan ruhunun hassas tellerini ürpertmeğe muktedirdir. Şark medeniyetiui başka hiç bir milletin başaramadığı bir kabiliyetle tenısil eden Turkler, her sahada olduğu gibi, hattatlıkta da birçok dâhiler yetiştirdiler. İki giın evvel hayata gözlcrini yuman üstad Kâmil Akdik bu dâhilerin sonuncusu oldu. Bü\ük AtatürkünıÜ7Ün radikal bir kararla bizi şarka bağlayan son pürüzleri koparıp atması. garba doğru yuz senedenberi devam eden >ürüyüşümüzü hızlandırdı; buna tam manasile bir hamle nıahijeti verdi. Şarkın oz malı olan faaliyet sahalan bundan sonra artık Türklerin yardunından mahrum kalarak. Şark medeniyeti için süphesiz bir kavıb. Fakat içtinıaî tekamülümüzün zarurî olan bu neticesine biz neden üzülelim? Dünku Tasviri Efkâr'da, Cihad Bâban, Kâmil Akdikin artık bundan sonra kâbına varılamıyacak olan jüksek san'atı karsısmda «millî bir hajıf» ile ferj'ad ederken asm bir tee^süre kapılmıs olmuyor mu? Kâmil Akdikin eserleri, Türklüğün sark medeniyeti çerçevesi içinde yarattığı son harikalar olarak ebediyyen yaşa>acak ve biz onlarla her zaman iftihar edeceğiz. Fakat artık kendimizi taraamile garba vermiş bulunuyoruz. Şarka elveda demişiz. N. Japon ve Sovyet donanmalarının kudreti Yazan: Abidin Daver (Yçayn 2 nci tahifede) Bugün Uzakşarkta beliren harb ihtimalleri Yazan: H. Emir Erkilet (Yazyn 3 üncü sahifede)