1 Haziran 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

MOBİLYA Almak veya görmek istiyenler Salonlarını bir defa gezmekle tatmin edilirler. İstanbul, Fîncancılar, Rızapaşa yokuşu No. 59/61/63. Telefon: 22060 BOL ÇEŞİD ve YENİ STİL HARAÇÇI KARDEŞLER Limifed Şirkeli umhuriyet 10 • • r 18 İnCİ nnin l 6039 İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No 246 PaZflİ* I Telefon: Başmuharrir 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 • 24290 1941 Haziran sayısı zengi yazılaıla çıktı. isteyi Sinema ve Tiyatn PE SAAylı^ E E .ecmuası imler ve ilerden Meclisin Yeni vergi zamları Kahraman orduya dün mer'iyete girdi Selâmı J Yeni Garbî Roma Bugün Mihver tarafımn diişüncelerile karsılaştıkları vaziyetler Atillâ zamanile her cihette tam bir benzeyi* arzediyorlar. l#te İngilterenin arkanndakî Amerika, ki el ulasmaz vaziyetile bin kere daha kuvvetli olan Garbî Romadır. Ankara 3 ! Mayıs merikan Büyük Cumhuriyeti Reisi Ruzvelt son nutkile, Anıerikan ve Alman telâkkilerine gore, harbi en hakikî şeklile mütaleaya zemin hazırlamıştır. Cumhur Reisinin: Almanya İngiltereyi mağlub etmedikçe harbi kazanmak umudıum taşıyamaz. Hükmünü kat'iyetle verdikten sonra bunu teyid edici diğer ifadelerle Alman yaya gore o neticeye varmanın adeta muhal olduğunu emniyet ve kat'iyetle anlattığına elbet dikkat olunmuştur. Bu ifadelere gore Amerika arkada bütün kuvvetile yardımcı olrtuktan sonra ingilterenin mağlub edilmesi mümkün değildir. Ve nihayet hakiki galibiyet için Okyanuslara hâkim olmak lâzımdır. Buna ise Amerika asla müsaade etmiyecektir. Reis Ruzvelt'in son nutkundan sonra Almanya vaziyeti bir kere daha şöyle görmek ıstırannı duymuş olacaktır: Yenilecek hasım jalnız İngiltereden ibaret olarak bir değildır. Öniine Okyanuslardan mavi renkli şefM bir perde germiş olan Amerika, İngilterenin arkasındadır. İmparatorluğu ile zflten küre inerine yayılnuş bir azamet heyulâsı olan İngiltereyi bir de Amerika ile katmerleşmiş gortnemek imkâm yoktur. ingiltereyi mağlub edebilmek için Amerikayı vurmağa ıhtiyac olduğu çok meydanda bir hakikatlir. Maliye Vekâleti, alâkadarlara dün tebligat yaptı EUerinde stok bnlunanlar dünden itibaren beyanname vermeğe başladılar, Nalsandıkları bugün açık bulunacak Ankara 31 (Telefonla) Millî Miidafaa bütçesinin Büyük Millet Meclisinde müzakeresi sırasında kahraman ordu hizmetlerine aynlan tahsisat ittifakla ve alkışlarla kabul edilmiş ve Büyük Millet Meclisinin orduya itimadını ixhar eden takdirler verilmisti. Büyük Millet Meclisi reisliği, bu kararı ordumuza şu tezkere ile bildirmiştir: «Türk istiklâlinin ve Türk va. tanının muhafaza ve miıdafaası emrinde Cumhuriyet ordusunun salâbet ve metanetine. kudret ve kuvvetine Büyük Millet Meclisi emniyet ve itimadınm, gelâm ve muhabbetinin iblâğına karar verilmiştir.» A 3 0 günlttk mukavemetten soııra... Irak dün mütareke talebinde bulundu Nüzakerelere Bağdad civarında başlandı Hava ve deniz kuvvetleri arasında cereyan eden muharebeleri caniandıran temsili bir resim Amiral Darlan'ın beyanatı Fransa Başvekil muavini Sfaks'ın bombardımanından dolayı Giridin işgali tamamlanıyor Ağır zayiatlarına rağmen Alman knvvetleri ilerî harekete devam ediyor M. Matsuoka ; Maliye Vekiü Fuad Ağralı, Meclis kürsüsiinde İngiltere hükuraetine hficum etti Parls 31 (a.a.) Oıi: Amiral Darlan, bu sabah, gazetecilere asağıdaki beyanatta bulunmuştur: « 38 mayısta, saat 13,15 te İngillı tayyareleri Tunusta 8fax lımanı Uzerinde uçmuş ve mUteaddid bombalar atmıştır. Bu bombalar «Rabelals» vapuruna isabet etmiş ve lkisi agır olmak ızere 12 kişiyi yaralamıştır. Bu hususta, hükumet reisi ve filo şefi sıfatile hissiyatımı alenen bildlrmeden evvel, bütün sarih malumatı elde etmeği, tngiltereye ıikrini bıldlrmçk için eaman bırakmağı tercih ettim. (Arkası sahife 3 sütun 8 da Bugünden itibaren zam gören muamele, istihlâk vergilerile nakliyat resmi tiyatro ve sınemalardan alınan resim ve elektrik, havagazi istihlâk resimlerine aid esaslan yanyoruz. Muamele vergisinde 1 Kepok muamele vergisinden muBu vaziyet bize biiyiik asker Atillâ'nın şarkî Bomanın aksiliklerine karsı dü af iken bu muafiyet kalduılmıştır. şüncelerini ve kararlarını hatırlattı. Merkezi Tuna boyunda olan Hun imparatorluğunun basbuğu Atillâ Bizansı haraca bağlamıştı. Fakat hükumet istikranndan malırum olan Bizans ikide bir Atillâya karşı taahhüdlerini bozuyor, her defasında hakanın gdnderdiği bir kaç fırka asker önüode dizlerinin bağı çozülerek yeniden yeniye heyetler ve hediyelerle sadakatini ispat ve teyid etmek için akla karayı 7or seçiyordu. 2 Yerli mahsulleri ve bir nebatf tagayyür ve tasfiye ederek yağ istihsal eden müesscselere verilmiş olan muafiyet kaldırılmış, bu itibarla yerli mahsullerden istihsal edilmiş olan zeytinyağ, susam yağı, ayçlçeği, rapisa, keten ve saire yağların teslim! muamele vergisi (Arkası uhtfe 5 sütun 1 de) JAPONYA Şarkî Akdenizde büyük bir hava harbi Berlin 31 (a.a.) Alman ordulan başkumandanhğının tebüği: Girid adasmda, Alman kıt'aları, mağlub edilmiş düşmanı şarka doğru takibe devam eylemiş ve Kandiye civarında bulunan Alman paraşütçülerile birleş miştir. Şarktan ilerliyen İtalyan kıt'alarile birleşme, yalnız bir zaman meselesidir. Dün, AJmftn savaş tayyareleri teşekkülleri, bir kere daha, düşman kıtaatı tahaşşüdlerini ve ricat yollarını bombardıman etmişlerdir. Cenub sahilinde, İngiliz kıt'alarının geri kalan kısımlarının kaçmağa teşebbüs ettiklerl Ümanlara karşı, bilhassa müessir hücumlar yapıl. mıştır. Girid adasınm renubunda, Alman savas tayyareleri, bir Ing'liz deniz kuvvetleri teşekkülüne hücum etmişler ve bir destroyeri o derece hasara uğratmışlardır ki bu geminin kaybolduğuna hükmolunabilir. Gavdos adasına iltica etmiş olan İngiliz teşekküllerine hüctını edilmiş ve bir işaret istasyonu tahrib edilmiştir . Irak Naibi Abdülilâh Kahire 31 (a.a.) Irak asilerinin mü. :areke taleb etmiş olduklan Kahirede teyid edilmektedir. Asiler, Irakta her yerde çarpışmaların nihayet bulmasını ve mütarekenin resmen ilân edilmesini stemişlerdir. Raşid Âlinin firarını müteakıb, dört kişilik bir komitenin yardımile Bağdadın idaresini deruhde etmiş olan Bağdad belediye reisi, milletin, mütareke şartlan taayyün eder etmez, Naib Abdülilâh'ın Bağdada girmesini ve «Iraka yeniden sulh ve ist'klâlini getirmek üzere» meşrutî bir hükumet kurmasını İstediğini bildirmiştir. Bağdaddaki İtalyan elçisi ve elçilik memurları da, Raşid Âli ile birlıkte İrana kaçmışlardır. İngilterenin âcil ihtiyacları Yugoslavya protesto etti Hırvatistanın Italyaya «kapalı» ilhakı tanmmıyor Üçler paktından vazgeçmiyor M. Natsnoka dfin hüknmetin siyasetini izah etti Tokyo 31 (a.a.) «Ofi» Japon Hariciye Nflzın Matsuoka, dün akşam gazetecilere beyanatta bulunmuş ve demiştir ki: « Üçlü paktuı Japon haricî siyasetinin değışmez siyasetini teşkil ettiğ*, münakaşa götürmez bir keyfıyettir. Amerikan makamlarınm bbyle bir suitefehhüme varabilmiş clmalarına inanmak bana çok güç geliyor.» Matsuoka'nm bu beyanatı, nın üçlü pakta karşı lâkayd yete geldiği hakkında bazı gazetelerinin iddiasına cevab idi. Hikâyenin buraya kadannda eski tarihle bugünkıi vaziyet arasında hiçbir münasebet yoktur. Mukajese mevzua bundan sonra başlar: Son defa olarak idaresi bir general eline geçen Bizans gene taahhüdünü bozmuş ve haıacı vennekten imtina ederek: Muktedirscn gel al! Demek istiyen vaziyetler göstermîşti. Atillâya göre gene birkaç fırka göndererek meseleyi halletmek işten değildi. Fakat o boyle yapacpjjına soyle diişiindü: Bizansın ikide bir bana kafa tutuşu onun kendi marifeti değil. Garbî Roma beni oralarda böyle ufaktefek işlerle uğraştırmak için elaltından yaptığı tertib ve teşviklerle hep karşıma Bizansı çıkanyor. Bizansı tekrar tedib etmekten ne çıkar, mademki filr.enin başı olan garbî Roraa yerinde kalacaktır? Bu işi kökünden bitirmek için Bizansı değil, garbî Romayı vurmak lâzım. O zaman Bizans kendiliğinden sukut edecek ve Atlas Okyanusundan Çin seddine kadar olan sahada bana gözün üstünde kaşın Çörçil? Amerikan elçisile Ruzvelt'e bir mesaj gönderdi Suriyenin mukadderatı Naziler kontrolu ele alıyorlar İngiltere mühim bir karar arifesinde mi? Elçi ayrıca Hess me «Bütün bu kararlar selesi hakkında sarih milletin fikri alınmamalumat göturüyor dan verilmiştir» Nevyork 31 (a.a.) Amerikanın Londra sefiri M. Winant dun öğleden sonra Chpper İle Nevyorka gelmiş, bugün, Nevyoktan, Hayd Parkta hafta tatilini geçirmekte olan Ruzvelt ile bir telefon muhaveresi yapmıştır. Winant, Ruzvelti salı günü görecektir. Winant, bu iki günü raporunu tanzimle geçirecektır. Londra 31 (a.a.) Yugoslavya, yeni kurulan Hırvat «devletinin» İtalya tarafından «kapalı bir tarzda ilhakını» İngiliz hükumeti nezdinde, Londradaki Yugoslav elçisi Subotiç vasıtasile pro. testo etmiştir. Mütareke müzakeratına baılandı Rusyada > hava hücumuna karşi miidafaa tedbirleri Moskova 31 (a a.) Röyter: Son günlerde Moskova mıntakasında, paraşütçülere, hava akınlarına karş: yüzlerce muallim Sovyet askerinin İştirakile, yapılan hazırlıklara benzer talimler Ukraynanın müteaddid bolgelerinde de yapılmıştır. Diğer binlerce asker de müşterek hava ve deniz ihraç hareketlerine karşı mü dafaa talimlerine istirak etmişlerdir. Vinitze eyâletinde binlerce asker, paraşütçüler ve hava kuvvetleri tara. fından yapılan mufrez bir düşmana karşı sehri mudafaa etmişlerdir. Yakında Harkov mıntakasında da buna benzer talimler yapılacaktır. Tiflisde karartma tecrubeleri yapılması için emir verilmiştir. Yugoslav notası, Yugoslav devletine aid araziden büyük kısımlan İtalyaya terkeden 16 ve 19 mayısta Romada imzalanan anlaşmalan habrlatmakta ve şöyle Vaşington 31 (a.a.1 Amerika Birledevam etmektedir: şik devletîerinin dün Nevyorka gelen «Bütün bu kararlar, hakları ve hayatî Londra büyük elçiâ John Winant, sanıldığına göre, Hess hakkında sarih ve menfaatleri derin surette müteessir olan doğru malumatla İngilterenin âcil ihti milletin hiç bir iştıraki olmadan ve hiç bir fikri alınmadan, Hırvatistanı işgal eYUNUS NADI yacları hakkında Çorçil'in mahrem bir den düşman kıt'alarının yardımile gas. mesajını getirmektedir. Winant, Ruzvelt (Arkası sahife 3 siitnn S te ve Cordell Hull ile gövuşmelerde bulun bolunarak iktidarı ele geçirmiş bulunan duktan sonra bir kaç gün İçinde Lon ayni şahıslar tarafından alınmıştır.» Hess meselesi ve Çörçilin bir mesajı Kahire 31 (a.a.) Mütareke için müzakerelere, dün, Bağdad civarındaki Irak asi kuvvetlerinin kumandanı subayın beyaz bayrakla İngiliz umuml karargâhına gelmesindenberi başlan mıştar. Bu, Bağdad belediye reisinin İngiliz buyuk elçisi nezdinde yaptığı te şebbüsü takib etmiştir. Bağdad bele • dıye reisi, asilere, İngiliz askerl ku Londra 31 (a.a.) Economist gazemandanlarüe müaakerelere başlamayı tesi Iraktaki vaziyetin düzelmesme rağtavsiye etmiştir. men Ortaşarktaki vaziyeti vahim görmektedir. Sebebi, Alman ajanlarınm Yeni vali is bafinda Londra 31 (a.a.) Bağdad radyosu Suriyeye hulul etmiş olmalarıdır ve nun bildirdiğine göre Bağdadm yeni as bunlar Giridde meşgul olan Alman kuv vetlerinin Suriyeye naklini beklemekkeri valisi, şehir eşrafından mürekkeb tedirler. Bu iş yapıldıktan sonra Suriye, bir emniyet komıtesi trşkil etmiştir. kuvvetli bir Alman mevzii olacak vc Al(Arkası cahife 5 «üttm S te manlar, Suriyeden, Irakı fethe teşebbüs edeceklerdir. Bu yüzden Suriye, Irak kadar mühim bir askerî mesele sayılır e İngiltere mühim siyast bir karar arifesindedir. Şarkî Akdenizde çiddetli bir Japonyahava harbi bir vaziKahire 31 (a.a.) Resmî tebliğ: ŞarAmerikan vermekte kî Akdenizde, büyük bir avcı tayyareleri teşekkülümüzün yaptığı keşif uçuş(Arkası sahife 5 süran B da) (Arkas sahife 5 süton 6 da draya dönecektir. (Arkası sahife 5 sfitoo 4 te Almanya Fransız İngiliz münasebatını nasıl görüyor? Irak Haritası Bugün 6 ncı sahitede Birkaç söx Harita serimiz Renkli (Arkası sahife 5 sütun 4 te Hırvatistan Başvekili ilân olunan Paveliç, Romayı riyareti esnasında istasyonda Mussolini ile görüşüyor Berlin 31 (a.a.) Yanresmî bir kaynaktan bildiriliyor: Berhn siyasî mehafilinin mütaleasma göre, resmî siyasî mumessille rin bulunup bulunmaması batımından Pransa ile İngiltere arasmda diplomatik münasebetler yoktur. Pransız Alman münasebetleri hakkında bir ecnebi gazetecinin sorduğu suale, Alman Hariciye Nezaretince işte bu cevab verilmiştir. Alman Hariciye Nezaretinden bühassa şu cihet de kaydedilmiştir ki, P*ransızİngiliz münasebetlerinln hukukt veçhesl Almanyayı alâJradar etmez. Almanyayı alâkadar eden şpy müstakbel Fransız . ingiliz münasebetlerinin amelî tarafıdır. Bu hususta ise Almanyanın meyus olması için hiç bir sebeb yoktur. Bir istatistik Arkadaşımız Feridun Fazıl Tülbendci, Cum derecede kuvvetli bir neşriyat hareketi görülebilir?', Fakat istatistik bir dildir ki onu anlamak lâzım. îıuriyetin ilânından bu güne kadar Türkiyede çıkan gazete ve mecmualara dair bir kitab çıkarmış. Bizde Ben üşenmedim ve saydım. lşte. size netice: 17 sene matbuat hayatına alâka duyanların her zaman isti içinde çıkan bu 851 gazete ve^ha^cmuanın hepsi fade edebilecekleri bu eseri dikkatle gözden geçir uzun ömürlü olmamış, içlerinder» 66 3 tanesi hayat yüküne tahammül edemiyerek!hfaşn bir, iki sene, dim. ekseriya bir kaç ay hatta bir Kaç hafta yaşadıktan Şimdi, bir nokta üzerinde durmak istiyorum: Feridun Fazılın istatistiklerine nazaran Cumhu sonra öteki dünyayı boylamışlâf^ Kaldı 158 gazete ve mecmua. Qunların da büyük riyetin ilânından 1940 senesinin son gününe kadar, 1 7 sene içinde, meslek mecmualan da dahil olmak bir kısmı tamamile meslekî ve hususî bir mahiyet üzere İstanbulda 85 1 tane gazete ve mecmua çıkmış. taşıyor ki satışla değil, şahsî fedakârlıklarla (idamei Bu, ilk bakışta insanı hayrete düşürecek bir ra mevcudiyet) e çalışıyor demektir. kamdır. Nasıl olur da Türkiye gibi okur yazan az 1 7 sene zarfında kaç bin gazete çıkmış olursa olan bir memleketin velev ki en büyük şehrinde oUun, olsun, okumuyoruz vesselâm! dünyanın en ileri kültür merkezlerile rekabet edecek N.