7 Mayıs 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

KEMALİZM PRENSiPLERi i ve ikincl cildler Fiah : 1 mci cıld 100 2 nci „ 75 kuruştur Satış yeri : Yazan: Saffet Engin Cumhuriyet matbaasıdır 18 inci yıl sayı: 6014 umhuriyet ISTANBUL CAĞALOÛLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhunyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 ANSİKLOPEDİSİ İSLÂM Birinci fasikUIUn ikfnci baskısı çıkrqfgtır. FIATI: Çarşamba 7 Mayıs 1941 Maarif ^ ile bütün kitgjraardan arayınız Türklran hududunda emniyetin takviyesi Konışaınuzla geçen sene imzalanan protokol tatbik mevkiine konuldu Ankara 6 (a.a.) Türk ve Iran hudud emniyet ve asayişinin takviyesi maksadile 8 kânurnıevvel 1940 tarihinde Hoy'da iki devletin salâhiyettar murahhaslan arasında imzalanan protokolda derpiş edilen tedbirlerin iki âkid hükumetçe tasvib edilmiş olmasına binaen, 4 mayıs 941 tarihinde Tahranda Türkiye Cumhuriyeti büyük elçiliğile Iran Hariciye Nezareti arasında nota teatisi suretile, bu tedbirler mezkur tarihten itibaren tatbik mevkiine konulmustur. Yakınşark hâdiseleri M. Eden Avatn Kamarasında izahat verdi Balkan harbînde niçin geç kalındı ? Türkiyenin Ortaşarkta yeni bir feeavüze kale leşkil etmek suretile oynadığı. roliin ehemmiyeti aşikârdır» Londra 6 (a.a.) M Eden müzakere. leri açarak, son hâdiselere ve bilhassa Ortaşarktaki zorluklara dair Avam Kamarasına izahat verirken az çok nazık bir vazıyette bulunduğunu kaydetmiş ve şöyle demiştir: « Çünkü yalnız değiliz, Bu müzakerede söylenen her sözü dinliyen başkaları da mevcuddur. Soyliyecek çok şeylerim var. Fakat bunları şimdi mecburî olarak söyliyemiyeceğim Zira beyanatımı düşmana hiç bir suretle faaliyetinde var. (Arkası sahife 5 sürnn 5 te) Harb halinde alacağı vazifeleri şimdiden tespit etmeğe başladılar Dün yapılan toplantıda hizmetlerin taksimi ve hemen faaliyete geçilmesi kararlaştı İstanbul kadtnları J Almanya ve Balkanlar tktısadt münasebetlerin normal ve devamlı olması ancak milletlerin siyasi hürriyetine bağlı bir keyfiyettir lman devlet reisi Adolf Hitler, evvelki günkü nutkunda Yunanistao taarruzunun sebeblerini anlatırken, İngiltere Başvekili Churchill'e şiddetle hücum ederek şdyle diyordu: A « İngilterenin Balkanlara yerleştnek nijetinde bulunduğu hususunda şuplıe İngiliz tebliğinde Irak kuvvctlerinin tline geçtiği bildirilen ve Irak Suriye kalmayınca bu mühim ha>atî toprakyolu üzerinde mühim bir mevki olan Rutba larda bu ba\ın melhuz manası/lığına derhal karsı kovmak üzere AIman>anın emrine icab eden kuvvetleri temin için teşebbiislere girisnjn. Şunu sarahaten müşahede etmeliyim ki bu, Yunanistan alejlıine müteveccih değildi. Duçc, benden bu işte tek bir tümen bile istemedi. İyi mevsim gelince Yunanistana karsı mücadelenin tam bir mnvaffakiyetle biüyardimsevenler Cemiyeti İstanbul subesi idare heyeu dün Partide Bayan Kırdarın riyasetinde toplanmıştn. rileceğine kanidi. Ben de aynı mütalca( Yansı 5 ınci sahıfemizdedir ) da idim. Binaenaleyh, Alraan kuvvetlerinin tahşidi Yunanistana karsı İlalyaya yardımda bulunmak için yajnhnamıştır. Bilâkis bn tedbir İngilizlerin İtalyan Yunan harbi gürültüleri arasında gizlice Balkanlarda yerlesme teşebbiisüne mâni ohnayı istihdaf ediyordu. İngiltere Balkanlara giriice yerleşerek Büyük Harbdeki Selânik ordusiı misalince orada bir netice almak ve bundan da başkaca harb girdabma yeni kuvvetler sürüklemek ümidinde idi.» Şu halde ALman devlet reisi Hitlerin verdiği izahaîa göre Yunanistana karçt Londra 6 (a a.) Royterın diployapılan askerî hareket ne bu küçük memleketi ezmek, ne de İtalyaya yar matık muhabıri blldiriyor: Berlin 6 (a.a.) Stefani ajansın Turk hükumetinın, İngılız ve Irak dım etmek gibi bir gajenin mahsulü Kahire 6 (a.a.) İngiliz Ortaşsrk dan: hukumetleri arasında mutavassıt değildi. Bu hareket başlıbasına İngilumumi karargâhının tebliği: Salâhiyettar bir membadan blldirilrolünde bulunmayı teklif etmiş cltere ye müteveccih bulunuyordu ve bu digine göre, Hitler, nutkunda tahnıinHabbaniye bölgesinde, İngiliz tavjaduğu şıtndi Londrada teyid edılmokdevletin Balkanlarda bir köprubaşı kurlerde bulunmaktan içtinab etmış, yaltedir. İngiliz hükumeti, Turk hukureleri dün faaliyetlerine devam etnıışmasına mâni olmak gayesini gudüjormetınin teklrfuu ilham eden dosnız harbin 1942 senesine kadar tızalerdır. Düşmanm topçu ateşi fasılalı ve du. tane hissıyattan derin surette müIsabetsiz olmuştur. Basra bölgesinde süması ihtlmali bulunduğunu soylemiştir. İngilterenin elde etmek istediği köptehassls kalmakla beraber, kendısikunet berdevamdır. Burada tebarüz ettirildıgine göre, bu rübaşında kavgaja kanştırmayn çalışnı, her hangi bir müzakere için emütalea, Amerikanm İngiltereye yapİngiliz piyadelerinin faaliyeti bğı devletler Hitlerin iddiasına gıiresash evvel şartm Irak kıfalannır tıgı yardımlann neticesüe alâkadar gröTürkiye ile Yugoslavyadır. •Türkiye, Kahire 6 (a a.) İngılız Ortaşark uHabbaniye"den çekilmesi olduğunu zimamdarlarının realist harh lıareketi Londra 6 (a.a.) İngiliz matbuatı, rünmektedir Çünkü bu yardımlar, harmumî karargâhının neşrettıği mutem tebarüz ettirmek mecburiyetınde Vaşington 6 (a.a.) (B.BC.) Ameri. sayesinde kendi kararlarında istiklâlini Irak ve İspanyol hakkındaki vaziyete bin neticesi üzerinde müessir olma ka Cumhurreisi Roosevelt, Harbiye Namim bir tebliğ. Habbanlyede harekete gormüştür. makla beraber uzamasna medar ola mııhafaza edebilmiş. buna ınukabil Yadair bir çok haberler neşretmektedir. geçen İngiliz piyadesinin, bütün pazaı zırı Stimson'a bir mektub gondermiştir. bihr. goslavya bu işi başaramamıştır. Buna göre Madrid sokaklarında birer gecesi muvaffakiyetle tetevvüc eden keMektubda deniliyor ki: Son Balkan muharebelerinin yukaşifler yaptığ.nı b'hdrmektedir. Fransız şehri olan Kazablanka, Cezayir, t Demokrasılerin semalara hâkim rıda iddia edildiği gibi tek sebebden olması lâzımdır. Ve demokrasiler bunu Bu tebliğ. Irak topçusunun, dün HabOran ve Fasuı İspanyaya verılmesini Müstakil Habcsistan İmparatoru ileri geldiğini kabul etmek güçtür. Balyapacak k^hilıyettedırler. Ağır bombarbanıyedeki ingiliz hava kuvvetleri kamtaleb eden beyannameler yapıştırılmışMajeste Haile Selâsiye kan yanmadası, Osmanü İmparatorludıman tayyare imalâtında büyük üstun. puu fasılalı bir su'ette bombardıman tır. Diğer taraftan Fasuı ve KazablanAdisAbaba 6 (a.a) Habeştstan ğunun son devirlerindenberi bir siirii lük olmah, her ay ileri kaydedilmelidir. etmiş oldugunu da ilâve eylemektedir Imparatoru Haıle Selâsiye Adis A kanın Fransadan alınmasını istiyen bir siyasî ihtiraslann sönmek bilmiyen ocaImalâtın daha çabuk olmasını, demokingiliz borabardıman avcı tayyarelerinin babaya girmiştir. kitab hakkuıda büyük bir reklâm yapılğı halinde bulunuyordu. Burada yasarasileria üstünlüğü kat'iyetle temın etmütemadi surette yaptığı kesif uçuslan maktadır. Tancada ise Alman nüfuzu yan türlü türlü nklar ve kavimler aratngiliz tebliği melermi temin etmeliyiz.9 sayesinde, bombardıman ciddi olmamışKahire 6 (a.a.) İngiliz umumî gittikçe artmaktadır. sında haddizatmda küçük fakat tesir Bir meb'usun sözleri tır. Vilâyet tarafmdan hazır. karargâhından: sahası bakmıından derin ve şümullü reAlman Fransız görüşmelerinin Vaşington 6 (a a ) (B. B. C ) Ame. Harb vaziyeti hakkında malumat Lıbyada: Tobrukta vaziyette hıç bir kabetler ve çekememezlikler hükiim sürika limanlarında bulunan ve iş görmineticesi lanan yeni liste 5 inci değışiklik yoktur. Sollum bolgesıtıde, Kahire 6 (a.a.) Röyter: Iraktaki rüyordu. Son on sene içinde Balkanyen gemilerin müsaderesi lâyihası dün lararası ihtilâflarını toptan hallederek, CArkası sahife 5 sütun 7 de Vichy 6 (a.a ) Amiral Darlan yalnız (Arkasi sahife 5 sütun 1 de\ sahifemizdedir. meb'usan meclisinde müzakere edilirken Mareşal Peten'le görüşmüştür. Alman yanmadada perakende bir halde yasabir meb'us şu beyanatta bulunmuştur: yan milletlerden siyasî ve iktısadî bir (Arkası sahife 5 sütun 3 te (Arkası sahife 5 sütun 4 te bütün yaratmak lüzumuna inananlar ve bu uğurda jiirek tüketenler görüldü Fakat ne yapüır ki Balkanlılar siyasî olgunluğun bu tekâmül seviyesine hemız yükselebilmiş değillerdi. Rekabetler ve ihtilâflar ban yerlerde Için için, diğer taraflarda da açıktan açığa devam edijordu. İngilterenin Belgrad Elçisi Vaziyet böyle olunca, harbeden devSir Ronald Cambell letlerin buralardaki ateşten istifade etmek isteyecekleri, onu kendi hesablanna düşmana karsı kullanmaya çah>acaklan şüphesizdi. Nitekim böjle de Bizdeki fikir münakaşalarına dikkat ettiniz mi? manı oldugunu, vatanın Rumeli kısmını satmak isyapıldı. Almanya. harbin Balkanlara sıçIstisnasu olarak hemen hepsi şöyle bir seyir takib tediği için köprüye aleyhtarlık ettiğini söyler. ramasını arzu etroediğini ötedenbcri ederler: Hâdıse bu minval üzere birkaç gün devara ettiği soylediği halde. harb, geçen ikinciteşBir adam bir yazı yazar. Meselâ der ki: «Boğatakdırde bir de bakarsınız ki, bir imar ve nafıa merin baslarında İtalyanın yanlış bir mazın Rumelı yakasını Anadoluya bir asma köprü ile selesı olarak başlayan münakaşa bu sahadan uzaknevrasile buralara bulaşmış oldu. Yubağlayalım.» Bu iddiasını kabul ettirmek için bir ta laşmış ve tamamen şahsiyat vadisine dökülmüştür. nanistanın kahramanca mukavemcti. Ingiliz yardımı ve nihayet Alman müdakım sebebler ileri sürer: Her iki toprak parçası da Artık kcprü filân mevzuubahs değildir. Sadece karhalesi bu zincirleme vakayiin zarurî Türkiyeye a'ddir; bir bütün teşkil eden bu toprak şılıklı küfürleşen iki adam vardır. Bunlar, tıpkı sohalkalan sayılabilir. lar ortayerden bölünmemelidir. Avrupadan gelen kakta kapışan serseriler gibi, ağza alınmadık sözlsr Bunu böyle kabul etmek, hatta simyolcularm aktarmasız seyahatlerine devam edebil söyleyerek birbirlerini tahkir ederler. dilik meçhul bir takım baska selıeblemeleri turism bakımından daha faydalı olacaktır. Eğer münakaşa ile başlangıcda alâkadar oldurin de me\ctıdiyetini düsünmek he Deniz vasıtalan zahmetli ve masraflıdır, vesaire... nuzsa bir müddet sonra şasmrsınız: halde hakikati daha iyi ifade etse ge Nevyork 6 (a a.) Ofı Fransiz aBu yazı başka bir adamın hoşuna gitmez. Ce Hani ya asma köprü meselesi? rektir. jansr vab yazar. Cevabında, birinci adamın ileri sürdüğü Der ve bir okuyucu sıfatile aldatıldığınız için Yugoslavyanm hatalı hareket ettiği Amerıka radyosu Romadan çekilen noktaları birer birer cerhetmeğe çalışır. Fakat bu her iki adamdan da nefret edersiniz. İddiası da üzerinde durulacak bir mev aşağıdaki telgrafı neşretmiştır: kadarla kalmaz: işe şahsiyat da karıştınr. Boğazİnsanlarla fikirler arasındaki münasebetîeri bu zudur. Bu devlet harbin basındanberi «Belgraddakl ingiliz sefareti erka daki asma köprü ile onu teklif eden muharıir ara kadar adi ve iğrenc farzetmek ve fikir münakasaanahatlan belli olmıyan, müphem ve nile birlıkte yuz kadar İngiliz mültesında bir takım maddî menfaat münasebetleri bu larını bu seviyeye düşürmek en hafif tabirile aşağı» çekingen bir siyaset takib edivordıı. cısi ve Macanstandan gelen bir kaç lunduğunu ima eder. Öteki adam buna sinirlenir. lık alâmetidir. Münevver yazıcının ve münevver okuHarbin kendi topraklarına bııls»Mi<asını sivil İngiltereye gltmek üzere Perouse Tenkide cevab verirken, ilk defa ileri sürdüğü fıkir yucunun vazifesi memleketimizde bu zihniyeti kusüphesiz isteraiyordu. Fakat bıılastığı civannda bir verde toplanmıslardır İnler üzerinde ısrar etmekle beraber tenkidi yazan hak rutmaya çalışmaktır. eaman ne yapacağmı kat'î ve acık ola gılterenin eski Belgrad elçisi Sır Rokında da bir iddia savurur. Meselâ onun Türk düşN. nald Campbell bugün Romaya mııvarak tayin etmiş değildi Sto>adinoviç'in M. Eden'in İmparatorluk Genelkurmay Başkanı General Sir Dill ile salat edecektir. Bütün İngüuler ya NADÎR N A D İ beraber Kahirede aluunış {otogTauarından (Aıkası sahife 3 sütun 6 da (Arkası sabife S lütun 4 te İngiliz Irak Necaşi dün ihtilâfma Adis Ababaya tavassut Mısır hükumeti girdi teklîf jettik anlaşma tavsiye ediyor IRAKTA HAREKÂT GEVŞEDİ Müstakil Habeşistatı dirildi İngiltere Iraklıların evvelâ Habbaniyeden çekilmelerini şart koşttt Tobruk ve Sollumda harb bir tevakkuf Berlin, İngilizIrak devresi geçiriyor harbine derin bir alâka göstermektedir Madridde asılan beyannameler Ispanya da M.HTTLER Amerika Fransadan Amerikan yardımının harbe arazi istiyor! harbi uzatacağtna girmek üzere kanaat getirmiş " Harekete geçmek saati sarih surette çalmıştır,, deniliyor Vaşingtonda heyecan artıyor Amiral Darlan'm Almanya ile anlaşma gayretleri arttı Anadoluya gidecekler Birkac söz İngilterenin bulundu İnsanlar ve fikirler Belgrad elçisi Dün Romaya götürü len Sir Cambell Ingiltereye iade edilecek