1 Mayıs 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

PERDE ve SAHNE MUvezzilerden Istcyiniz Çıktı. 17 nci yıl sayı: 6008 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgral ve mektub adresi: Cumhuriyet, îstanbul . Posta kutusu: tstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir. 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa Jasmı: 24299 24290 R A MI Z Bugün çıkan Mecmuasında slze en güzel saheserlerlnl sunuyor. Bu gün " KARIKATÜR „ ü elinize aldığınız zaman emsals!z ve erlşilmez muvaffaklyetlnin sırrını anlayacaksınız KARIKATÖIR Perşembe I Mayıs 1911 BEKLENMEDİK BİR HÂDİSE JAPONYANIN NOKTAİ NAZARI Almanya Finlandiya'ya 12 bin asker gıkardı Buniar arasında tank ve motörlü kıtaat davar Moskova radyosu bugün bütün diinyada hayret uyandıran bir haber vermiştir. «Tass» ajansı tarafından da verilen bu habere gore Almanlar 26 nisanda Finlandiyanın Abo limanma 12 bin asker ihrac etmişlerdir. Buniar arasında piyade ve motorlü tank kıt'alan vardır. Bu arada külliyetli miktarda malzeıne de gonderilmistir. Bu kıt'alar 25 nisanda harekete geçmişlerdir. (Ankara Radyo gazetesi) Amerika harbe doğnı yttrfiyor,, Amerikan gemi'eri 3000 mile kadar devriye geziyoriar Vaşington 30 (a.a.) Deniz harekâtı şubesi reısi Amıral Stark, Amerika tarafından yapılan bitaraflık devriyelerinin Amerıkan sahillerinden üç bin kilometre mesafede bulunan noktalara kadar teşmil edıldiğini söylemiştir. Amiral Stark, devriye gemilerinin At« lantiğin yarısma kadar harekât sahalarını genişlettiklerini ve umumiyet iti barile Amerikan deniz devrlye kollarının gerek Pasifıkte, gerekse Atlantikta Hattıüstüvadan Kutub mıntakasına kadar olan arz dairelerini kontrol etmekla bulunduklarını ve bir kaç hafta evvelıne nazaran Atlantikte kontrol sahasınuı hissedilir derecede şarka uzandığını ve faaliyetin artması nispetinde de bu işe daha fazla miktarda gemi tahsis edil mekte bulunduğunu izah etmiştir. Amiral Stark, Amerikan ticaret odasmda söylediği bir nutukta deniz prog(Arkası sahife 5 sütun 5 te) u Eden ve General Wavell Afrikada harita üzerinde vaziyeti tetkik ediyorlar arb başlıjalı Iki seneyc yaklaştığı halde, yeşil çuhalı masanın kurulacağı gün henüz uzaklardan bile sezilmijor. Ne Ahnanja. esas gajesi olan adalan isülâya tesebbus edebildi, ne de Ingiltere, mudafaanın rnuskul şartlanndan kurtulup laarruzî vaziyetine geçebildi. Şimdiye kadar gördüklerimize nazaran Alman\anuı tuttuğu yoln şoyle farzetmekte fazla hata olmasa gerek: 1 Avrupayı, İngilterenin ihrac hareketi yapamıyacağı bir bütün baline getirmek. Geçen seneki Norveç seferinden başlayarak son Balkan muharebelcrine vanncaya kadar bütün kara hareketlerinin başlıca hedefi bu idi. Majinoda sökülen tahkimatın Manş kıyılanna yerleşttrilmesi de, ileride muhtemcl bir İngiliz taarruzuna Almanyanın nekadar ehemmi>et verdiğini açıkça gösterir. 2 İngilterenin muvasala yoUarını keserek imparatorluk gövdesini yıprntmak, adayı aç bırakmak ve mümkün olduğu kadar hırpalamak, Churchill'in Atlantik muharebesi diye tavsif ettiği denizaltı karbi, geçen eyluldenberi ada üzerinde muhteit? fanlalarla tekrarlanan tayyare hüaımlan \t Süvejşe doğnı uzanmaya çalısan taarruz hareketi biliyoruz ki bu gayelere varmaJi için yapıhyor. 3 Bunlan başardıktan sonra nibaf hücumu bizzat Ingiltere adasına yaparak harbi bitirmek. L'mumî olarak üç noktaya sığdırdığımız bu gcniş hareket, harb başlayalı îki seneye yaklaştığı halde şimdilik birinci safhayı bile tamamlamıs sayılamaz. Evet, Almanya Norveçi, Danimarkayı, Holanda, Belçika ve Fransayı Lşgal etraiş, orta Avnıpayı tamamen eline geçirmiş, Balkanlan ve Moraya kadar Yunanistanı zaptetmiştir. Fakat Afrikadaki harekât neticelenmedikçe İngiltere Akdenize hâkbn kalacak, bu böyle oldıığu müddetçe de muhtelif noktalardan Avrupaya ihrac imkânlan daima mevcud bulunacaktır. Demek ki birinci safhanm tamamlanması. Afrikada bir ay kadar evvel başlayan ve sekiz on gündenberi yavaşlaj an taarruzun neticesine bağlıdır. Bu taamıza karşı durmak. İngiltere fçin hayatî değilse bile. biiyiik bir ehemmiyeti haizdir. Çiinkü Akdenizden çekilmck, Biiyiik Britanya hükumetinc bir yandan müstemlekelerile rauvasala yollaruu çok miişkül vaziyetlere düşüreceği gibi, bir yandan da yukanda da söyledik ileride Avrupa karasına ihrac imkânlannı fevkalâde güçleştirecektir. Fakat büyiik derdler, daha büyüklerinin yanında hafif kalıyor. Sayın Bay Churchill'in bir hafta .içinde iki defa tekrarladığı gibi İngiltere şimdi adanın müdafaasile tneşguldür. Herşeyden evvel, Amerika ile muvasala imparatorluğun kalbini tehlikeye düsürecek de H Yunanistan Harbin vaziyeti etrafmda neresindeyiz? yeni izahat Çörçil ve Eden dün beyanatta bulundular " ingiliz maktul ve mecruhu yalnız 3000 denjbaret „ Londra 30 (Radyo) Başvekil Çörçil bugün Avam Kamarasında beyanatta bulunmuş ve Yunanistandaki İngiliz, Avustralya ve Yeni Zelanda kuvvetlermm nasıl çekildıklenni izah etmiştir. Çörçil demistir ki: « Kamaraya, millete ve imparatorluğa azami sür"atle malumat vermeğe hahişker olduğum için Yunanıstanı tahliyeye dair şimdiye kadar aldığıın malumatı takdim edıyorum Yunanıstana ihrac ettiğımiz kuvvetlerin mevcudu 60,000 di. Bu kuvvetleri Yunanistandan çekmek işinin ictınab edılmez bir mahiyet alması üezrine faaliyete geçtik ve bu "TEuvvetlerin dortte üçünü yani 45,000 ıni tahliye ettik. Bunların emniyet içinde üslerine vardıklan anlaşılmaktadır. Düşman hava faikiyeti ile motörize üç fırkasının takib ve tazyikı karşısında bu neticeyi almak, çok muhimdir. Düşmanm mütemadi hava bombardımanları, askerlerimizin disiplini üzerinde kat'iyyen tesir etmedi. Muharebe esnasında uğradığımız zayiat 3000 maktul ve mecruhtan ibarettir. Bu zayiat, Almanlara verdirdiğimiz zayiata nispetle çok azdır. Yugoslavlann ve Yunanlıların Almanlara verdirdikleri zayiat ise bundan başkadır. Zayiatımız ağır olmakla beraber tahliyenin bu şekılde başanlmssı yüzünden müteşekkir ve minnettarız. Bununla beraber kurtardıklarımızın rakamını daha fazla kabartmak da mümkündür.> Çörçil'in beyanatı meclis tarafından hararetle alkışlanmi=tır Pravda gazetesinin verdiği malumat Tallinn 30 (a.a.) Tass ajansı bildiriyor: Pravda gazetesi muhabirinin inanılır haberlere istinaden bildirdığıne gore, 26 İngiltere adası sahillerinde hava hücumlanna karşı her dakika ateşe müheyya bekliyen İngiliz sahil muhafaza gemilerinden birinin heybetli gorünüşü Almanya bundan sonra ne yapacak? • İngiliz gazeteleri muhtelif tefsirlerde bulunuyorlar Hava harbleri İngilterede bir şehirde fazla zayiat oldu Londra 30 (a.a.) Hava ve Dahilî Emniyet Nezaretlerinin tebliği: Düşman tayyareleri bu gece ingilterenin cenubu garbisınde bir şehre hücum etmişler ve bazı yangınlar çıkarmışlardır. Fazla insan ölmüş olmasından endişe edilmektedir. Bundan başka İngilterenin cenubu garbisile şimalinde, şarkında ve Galles mıntakasımn cenubunda diğer bazı yerlere de bombalar atılmıştır. Buralarda bazı hasarlar olmuştur. Cenubî Galles'de bir yerde bir kaç kişi ölmüş ve yaralanmıştır. Bu gece İngiliz avcı tayyareleri İngiltere üzerinde üç düşman tayyaresi düşürmüslerdir. Atinada yeni bir hükumet! Tesîim oîan Epir ordusu kumandanı Başvekil oluyor • Sollumda mihverin tazyikı artıyor Tobruk limanı ve istihkâmlarının b omb ard ım anı devam etti Roma 30 (a.a.) Italyan resmî tebliği: Sİrenaik'te Tobruk eephesinde İngiliz kuvvetlerinin muhasarasına devam edılmektedir. Sollum cephesinde, Alman İtalyan kuvvetleri tarafından yapılan taarnızIar neticesinde mahsus zayiata uğray3n düşman birkaç noktada gerdemiştir. Alman ve İtalyan hava teşekküüeri Tobruk limanını ve istihkâmlannı bombardımana devam etmişlerdir. BataryaIara ve mevzilere isabetler kaydedilmiştir. ingiliz motorlü arabalan mitralyöz ateşi altına alınmıştır. cBlenheim» tipinde bir tayyare düşürülmüştür. 29 nisan gecesl, düşman tavyareleri, Bingazıye taarnız etmişlerdir. Şarki Afrikada muhtelif mıntaka'ıarda kıt'alarımız topçu ve piyade kuvvetlerila düsmanın tazyikını güçleştirmeğe devam etmektedirler. Cebelüttarık Süveyş mi? Yoksa Suriyeyi işgal mi? Londra 30 (a.a.) Gazeteler Hitler'in bundan sonra ne yapacağıru tetkik^ e U mektedir. Umumiyetle gazetelere gore Hitler'ın plânı Süveyşi ve Irak petrollannı ele geçirmek üzere Mısın bir kıskaç arasına almak, ve Elcezıreyi, beikı de Tancayı işğal ederek Akdenizin öbür ucunda bulunan Cebelâttarığı istifade edllmez bir hale koymaktır. Askerî mütehassısların çoğunun fik rine gore Hıtler, Turkiyeyi çevirerek esasen bir çoğu elinde bulunan Ege adalanndan ve 12 adadan Kıbrıs yolu ile Suriyeye atlamağa gayret edecektir. General Rommel'in emrinde buluian kuvvetler Mısıra karşı yaptık'an hare kâtı tesri ederken ayni zamanda başka Alman kuvvetleri Cebelüttarık üzerıne yürüyeceklerdir. Binaenaleyh çok çetin muharebelere intizar etmelidir. Bu muharebelerde İngilizler için İngiliz donan(Arkası sahife 5 sütun 6 da) Bu kabinetıin Alman politikası takibi muhterael . . Mannheım'a hiicum Londra 30 (a a ) İngiliz Hava kuvvetlerinin bu gece Mannheim'daki hedeflpre hiicum ettigi haber alınmıştır. Yeniden günün hâdisesini teskil eden Finlandiyanın coğrafi vaziyeti nisanda dört Alman nakllye gemisi Abo (Turku) Finlandiya limamna gelmiş ve esliha, tank, topçu ve sairesıle takrıben 12 bin kişilık Alman kıt'alarını karaya çıkarmıştır. 28 nisanda bu kıt'aların Tampere'ye nakli başlamıştır. Akdenizde harb şiddetlenecek Rttsyadan transit olarak harb malzemesi geçirilmiyor Moskova 30 (a.a ) Dış Ticaret Halk Komiseri Mikoyan"ın dün ımzaladığı bir emirnameye gore, her türlıi harb malzemesınin Sovyetler Bırllği arazisinden transit olarak geçmesi yasak edilmektedır. Transiti menedilen malzeme arasında mühimmat, tayyare, mühimmat imaline yarayacak aletler ve patlayıcı maddeler de vardır. Dığer malların transit tarikile Sovyetler arazisinden geçmesi serbesttir. Fakat bunun için de mevcud ticaret anlaşmalanna istinaden verile bilecek hususi bir müsaade istihsali lâzundır. bundan böyle müttefıklere yardım edemiyeceğini bildiriyor ve ingiliz ordusunun fazla fedakârhk göstermesinin bir netice vermiyeceğini anlatıyordu. Bu vaziyet karşısında çekilmekten başka çare yoktu. Fakat Yunan notasının mealinden de anlaşıldığı veçhile çekilme kararı Yunan hükumetinin arzusu ve muvafakatile verilmiştir.» Eden'in beyanatı Londra 30 (Radyo) Harioiye Nazırı Eden bugün Yunan harekâtı hakkında sorulan suale cevaben şu beyanatta bulunarak Yunanistanı tahlıyeyi icab ettiren şartları anlatmıştır. Eden demistir ki: c Yunan kuvvetleri, İngiliz ve imparatorluk kuvvetlerinin Yunanistandan cekilmesi sırasında İngiliz cenahlarını korumakla meşgul olmuştur. Tahlıyeyi icab ettiren şartlar şunlardır: 21 nisan günü Yunanistan Başvekili, Atinadaki elçimize bir nota vermiş ve bu notada vaziyeti izah etmiştir. Notada anlatıldığına göre Yunan ordusu altı ay devam eden şerefli çarpışmalardan sonra mücadeleye devam edemiyecek hale gelmiştir. Hava kuvvetlerinin azlığı ve cephenin genişliği dolayısile mücadeleye daha fazla devam edildiği takdirde hiç bir netice alınımyacak ve nahak yeNADİR NADt re kan dökülmüş olacaktı. Bu yüzden CArkasi sahife 5 sötun 3 te 7unan hükumeti, Yunan ordusunun Kesik kol ve bacağın nflıayet anlaşıldı Diin Adliyeye verilen maznunlardan biri tiiyier iirpertici ifiraflarda bulundu ( Kızılay Cemiyetinin toplantısı Kızılay Cemiyeti llmıunl Merkeri Ankarada toplanmış, içtimada Başvekil Refik Saydam, Parti Genel Sekreteri Fikri Tuzer ve yüzden fazla delege hanr bulunmuştur. Ce mijet nizamnamesinde bazı tadilât yapılması ve cemiyet reisliğine İstanbul meb'usu Ali Rana Tarhanın getiriünesi mevzuu bahstir. Resmimiı Cemiyetin toplantısuıda haaar bulunan Basvekilimizi ve diğer zevab gösteriyor. Berne 30 (a a.) Qfi ajansı bildiriyor: National Zeitung ve Tribune de Geneve gazetelerınin Berün muhabirinin bildlrdığine gore, Alman başkumandanlığı Yunanistan muharebeslne bıtmiş nazarile bakmaktadır. Jfeni Yunan kabinesini kurduğu haber Muhabir şunlan ilâve etmektedir: verilen General Çolakoğlu «Harbin bir tevakkuf vakfesi geçirmiyeceği, bıiâkis şiddetleneceği husuAlman isgali altında bulunan Atinada sunda îsrar edilmektedir. Zannedıldi yeni bir hükumet kurulmuşjur. Yeni ğine gore, önumüzdeki birkaç gün için hükumeti, kıtaatile beraber Almanlara de harb bazı yerlerde her zamankinden teslim olan Epir ordusu kumandanı kurdaha büyuk bir şiddetle patlak veremuştur. Almanların tazyikile kurulduMaltanm bombardımanı cektir. Berlinin nazarında Akdenizin heğu anlaşılan yeni hükumetin AlmanîarMalta C» (a a.) Resmen bildirilyetı umumiyesi tek bir cephedir. Alman la işbiriiğı yapacağı bildirilmektedir. diğine gore düşman hava kuvvetleri müstemleke kıt'alarının şımali Afrika(Ankara Radyo gazetesi) pazartesi gecesi yaptığı başlıca iki hüda daima artan bir şiddetle hücumlar yapması, Alman hava kuvvetlerinin SİCArkası sahife 5 sütun 4 te cumunu adadaki limanlara tevcih etmistir. cilya ile Afrika arasında akınlarıru şiddetlendirmesi, hedefi Akdenizin fethi olan harekâtm birer kısmıdır. Bulun Alman hazırhklan, kısmî zaferlerle iktifa edilmiyeceğini ve Berlinin dediği gibi nihaî muharebe için «tam bir iş» görülmek istenildîğini açıkça göstermektedir. Yeni harb sahnelerinin ingiliz adalan kadar ehemmiyetli telâkki ec'ileceği söylenmektedir. Die Tat gazetesinin Roma muhabîrinin bildirdiğine göre bütün najsrlar her şeyden evvel Süveyş ve Cebelüttarığa çevrilmiştir İtalvan gazeteleri, Türkiye, Mısır, İspanya ve Portekiz Beşiktaşta bulunan kesik bacak ve gibi doğrudan doğruya elâka'îır memkol tahkikaünda zan altına aluıanlar, leketlerin durumile gittikçe daha fazla Şimali Afrikada muharebelerin cereyan ettiği Mısır bududunu ve dün zabıtadan Adliyeye gonderilmişlermeşgul ohıyorlar. gerisini gösterir harita dir. Buniar, ameleden Kâzım ve Mustafa Şevketle Ayşe, Zehra, Satı isimli kadınlardır. Beşinin de Beşiktaşta cinayeün işlendiği evde kiracı sıfatile oturduğu ve Aysenin Kâzımla birlikte jMşadığı anlaşılmıştır. Tahkikat dosyası, Müddeiumumilikçe Sultanahmed ikincl sulh ceza mahkemesine verilmiş ve buniar, orada sorguya çekilmişlerdir. Kâzım isimli genc, mahkemede, olan biteni şöyle anlatmıştır: c Hâdiseden bir gun evvel. kahvede Mustafa Şevketle konuşuyorduk. BaGeçen sene, Biiyiik Britanya hükumetinin da «öremiyor. Sorduğumuz zaman bize anlattılar. Dena, «Ahmed isminde bir adam var, benim karımı kaçırmıştı, kendisini öldü vetlisi olarak Ingiltereyi gezdiğimiz sıralarda biz dıler ki: receğım» dedi. Ama ben ciddiye alma Türk gazetecilerini Edemburg'da Meçhul Asker abi Burada memleketin müdafaası için canmı vedım. Derken, ertesi gün Mustafa Şevket desine de götürmüşlerdi. Şehre nazır yüksekçe bir te ren bütün Edemburg'lular temsil ediliyor. Evlâdlahazırlık yaptı, pirzolalık et, kıyma, so peye kurulmuş olan abide, öyle her yerde rastladı rrnızın sembolünü kabartma şekiller halinde merğan, ekmek, dört şişe de 29 luk rakı te ğır" ız klâsik yapılara benzemiyordu. Bu abide başka mere ışledik. Yanlarına da onlarla beraber zafeririiiz darik etti, bize ziyafet gekecekti. Ak bir abide idi. llk bakışta insana tuhaf görünmemesi uğruna ölen hayvancıklarımızı koymayı unutmadık. şam üzeri oradaki kahven'n önünde bu kabil dcğildi. Cepheden cepheye koşarken süvarilerimizin altınluştuk. Mustafa Şevket, Ahmedi de geda az atımız mı kayboldu! Siperler arasında süriineYüksek ve geniş bir kubbe. Altında muazzam tirmisti. Evin kapısından içerlye girerken, kulağıma eğildl, «Ahmedden in bir paketi andıran beyaz bir mermer yığını. Ve üze rek nıuhabere postahğı eden zeki köpeklerimlzden az mı ölü verdik. Serum tecrübeleri uğruna kaç bin. tikam almak için, sofra başında sura rinde kahartma şekiller. İşte abide. Kabartmaları gözden geçirdiğiniz zaman, evvelâ tavşan, kedi ve fare feda ettikI Bunlan unutabilir tına birkaç yumruk atacağım» diye fısıldadı. Ben de ses çıkarmadım. Kadm birkaç tiple karşılaşıyorsunuz: Bir bahriyeli, bir lay miydikî lar, biz, hep beraber sofraya oturduk, yareci, bir piyade eri, bir hastabakıcı. Ve sonra naBu izah bazılanmıza tuhaf geldiydi. Fakat memiçtik. Kadmlar az içti, Mustafa Şevket, mütenahi hayvanlar! Ama ne hayvanlar: Bir at, bir leket aşkının taşla, toprakla ve Sava ile olan sıkı en çok Ahmede içirdi. Hatta, fazla sar köpek, bir güvercin, bir tavşan, bir kedi, bir fare alâkasını düsününce, insana taştcn topraktan şıiphehoş olsun diye kadehine kül serpti. Ahsiz dal<a yakın olan hayvanın bir zafer abide?inde med adamakılh sarhoş olunca da, Mus vesaıre... Dediğim gibi, ilkönce insan şaşınyor, meçhul In ihma! dilmemiş olmasını hiç de jjayritabiî bulmıtafa Şevket, yapıştı yakasına, sanldı z askerile bu hayvanlar arasında bir münasebet yoru2. N. boynuna başladı iki elile birden boğ^Arkası sahife 5 sütun 3 te çözületı feci cinayet Birkaç söx Insan ve hayvan