15 Nisan 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

M. TÜRHAN TAN'IN Müessesemiz tarafından çıkarılan en son eserleri Hurrem Sultan 150 Kr. Kadm Avcısı 100 » Tarihî Musahabeler 75 » CUMHURİYET MATBAASI 17 nci yıl sayı: 5992 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhurıyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 ARAZ Sah 15 Nisan 1941 Vatandaş Dört bir tarafımız düşmanla çevrilmiş ve biz bunlann ortasmda yapayalnızız, demek istemiyoruz. Bütiin dünya bize düşmandır ve biz tekbaşımıza bunlara karşı koymaya mecburuz, demek istemiyoruz. O kadar ecnebi teşkilâtile doluyuz ki artık memleket dahilinde herkesten şüphe edilcbilir, demek istemiyoruz. Bununla beraber şu hakikati hiç bir zaman unutmıyahm: Dostun bin olsa az, düşmanın bir olsa çok, derier. Buna şunu da ilâve edebiliriz: Hatta düşmanın sadece «muhtemeb bile olsa. Suların dahi uyumadığı bu anda elbette ki düşman hiç uyumaz. «Muhtemel» bile olsa. Demek ki bugünün bütün hazırhğı, şımdi belli olmıyan, bir hasma karşıdır. Ve bu «belli olmamak> hususiyeti, bizi ancak daha iyi hazırlanmaya, daha iyi hazır bulunmaya sevketmelıdir. ¥** Binaenaleyh daima gözü açık, daima uyanık, daima tetikte bulunalım. Ve her dakika gözönünde bulunduralım ki «muhtemel» olduğu zaman, düşman her andan daha tehlikelidir. Belki «pek çok» lâkırdı dinleyelim. Fakat «pek azına» inanalım! Rus • Japon anlaşması Bu pakt ile beynelmiM vaziyette değlsmi; büyük bir şey yoktur. Degişen şey vaktile Japonyanın Almanya ve ltalya ile Rusya aleyhme mütcveccih olarak akdettiği antikomintern paktının Moskova muahedelerile mutantan bir surette ortadan kaldınlmış olmasıdır. apon Haridye Nanrı Mosyö Matsuoka'nın çok geniş ve uzun şimalî Asyayı katederck japtığı buyük Avrupa seyahati bütün butün boşa gitmedL Berlin ve Roma zıjaretlerinden sonra tekrar Moskovaja dönen Mosyö Matsuoka bu defa oradaki ikaraetini uzattı, ve bu müddet zarfında Sovyetler Cumhuriycule bir bitaraflık paktı müzakere ve akcetti, ve evvelki gün bu vcsikayı cebine koyarak memleketine donmck üzere tekrar Siberya yolunu tuttu. Japonya ile Rusya arasındaki bn dosthık ve sulh paktı mucibince iki taraf yekdiğerin arazi bütünlüğünü kabul ederek buna riayet etmeyi ve eğcr taraflardan biri başka bir devletle harbe tutuşursa diğer taraf bu harbin devamı müddetince bitaraf kalmayı taahhüd cylemektedir. Paktın müddeti bcy senedir, ve iki tarartan bin bu raüaiıı | tin bitmesinden bir yıl önce onda it%am etmek istemediğini bildirır.iş olnıadıkça kendiliğinden beş yıl ıçin daha uzamış olacaktır . Pakta ilâve olunan bir beyannome ile iki taraf Mogolistan Cumhuriyetinın toprak bütijnlüğüne riayeti karsılıklı olarak taahhüd etmişlerdir. İste Moskovada akdolunan yenl Rus Japon muahedesinin ana hatlan bunlardır. Bu pakt ile Japon • Sovyetler münasebetlerinin dostluk esasında tcsbit ve ilân edildiği görülmekte olduğuna gore vesikanın iki devlete nisbetle bir barıs vesilesi teşkil etmekte olduğuna ve binaenaleyh iki taraf için de îaydalı bulunduğunu kabul etmek tnümkün olur. Ancak Tokyoda Japon Başvekili Prens Konoye tarafından bu münasebetle verilen izahlara ve neşrolunan beyannameye gore Japonyanın ve bittabi Mihverin nazarında bu vesikanın başka milletlere nisbetle bir harb amili gibi telâkki olunması lâzım geldiğini kabul etmek zaruridir. bulunatı Alntatt Fransada kıt'aları Geri almarak yerlerine İtalyan | Yugoslav cephesi | ordusu konuldu Draca doğru Londra 14 (a a.) Müstakil Fransız ajansına gelen haberlere göre, İşgal alhndaki Fransada bulunan Alman kıtalarının bir çoğunun yerüıe İtalyan kıtaları konulmaktadır. Angers'e mühim miktarda İtalyan kıtaatı gelmiştir ve Porisi işgal için de 40.000 İtalyan askeri gönderilmesi mutasavverdlr. Bununla beraber sahll muhafazasınm hiçbir yerde İtalyanlara emanet edilmiyeceği ilâve edilmektedir. Selânik korfezinden yukarıya doğru teşekkül eden İngiliz Yunan ordulan cephesinin bulunduğu mınfabııbın gosterir kabartma hanta J taarruz devam ediyor >~ Sivil liselerden de < ÂdolE Hitler havacı yetiştirilecek ttimenleri Karar alâkadarlara bildirildi Ankara 14 (Telefonla) Hava birliklerimizm genc pilot ve subay ıhtiyacı şimdiye kadar askeri liselerden ayrılmak suretile temin ediliyordu. Sivil Uselerden yetişenlerden birçoğu arrularının tahakkuku için evvelâ yedek subay olmakta, müteakıben mesleklerini terkederek muvazzaf uçucu subay olarak istıhdamlannı istemektedirler. Sivil hayatta meslek intihab etmiş böyle genclerin veya muallim mektebini tamamlamif bir öğretmenin mavazzaf hava subaylığına nakil ve istihdamı, bir taraftan da yeüştiği saha itibarile bir eksiklik tevlid etbğinden genclerin daha meslek intihab etmeden evvel havacılık arzulannuı yerine getirilmesi yolunda tedbirler alınmıetır. Bundan sonra her sene bir yandan askerî liselerden almdığı gibi sivil liselerden de Harb Okulunun birinci sınıfına talebe ahnabilecektir. Bu husustaki muayyen şartlar Maarif Vekâletince alâkadarlara bildirildi. [ Yunan cephesi ] hücıuna geçti İngUiz ve Yugoslav Nakliye vapurlarına tayyafe!eri Solyayı harb gemiterinin de Âkidlerden birisi tekrar bombaladılar refakat ehnesi isteniyor tecavüze uğrarsa? Vaşington 14 (a.a.) Amerikan harb öteki bitaraf kalacak gemilerinin vapur kafilelerine refakat edip etmemesi meselesi ehemmiyetle teemmül edılmektedir. Vaşingtondaki kanaate göre, malzemenin Kızıldeniz yolile gdnderilmesi gibi bilvasıta bir yardım faydah bir tedbir olmakla beraber kâfi değildir. Mese^, amelî bir tarzda halledilmek istenildiği takdirde Amerika hükumeti ya İngiltereye harb gemisi vermek veya İngiltereye malzeme taşıyacak vapurlan Amerikan harb gemilerinin himayesinde göndermek şıklarından birini intihab mecburiyetinde kalacaktır. Başmuharrirler ve radyo gazetelerinin muharrirleri bu meselenin bir an evvel teemmül edilmesi lüzumunu hiıkumete haber vermekten geri kalmıyorlar. Bu muharrirlere göre kat'î muharebe denizaltıların imha etmeğe uğraçtıkları şüeplerin etrafmda cereyan etmektedir. Hitlerin plânlanna mâni olmak için İngilterenin Amerikan donanma?ınm yardırnına ihtiyaa vardır. Siyasî müşahidler çok yakında bu hususta bir karar ittihaz edileceğini tahmin etmekte ve yakında Amerikan harb gemilerinm İngiltereye gönderilecek harb roalzemesile yüklü vapurlara refakat edeceğini itimadla beklemektedirler. (Arkası sahife 5 suhın 1 âe) General Simoviç Amerika Cumhur Reisi Ruzvelt « Düşmana Londraya göre teslim olmıyaİngiltereye gönderilecek SovyetJapon cağız!» diyor harb malzemesi paktının mühim Almanların ilk taarruzları ağır zayiatla püskürtüldü • Twıa» linanlanna yeniden İngiliz kıtaatı çıkanldı noksanı Fakat bir âkid bizzat tecavüze gecerse ne olacağı ^eHi değil! Moskova 14 (a.a.) Pravada gazetesi Sovyet Japon bitaraflık imzasına tahsis ettiği bir makalede iki memleket munasebetlerımn geçırdlğı safhalan anlattıktan sonra irnzalanan bitaraflık paktının büjTik siyasî ehemmiyeti haiz olduğunu ve bunun iki taraf münasebetlerinın ıslahına doğru muhım bir adım teşkil ettiğıni söylüyor ve paktla zeylinin maddelerini tahlil ederek hulâsaten dıyor ki: «Bu bitaraflık muahedesinin ikinci emperyalıst harbin devam ettiği ve genişliyerek yeni memleketleri ateşe vermek istidadıru gösterdiğı bir sırada akdedılmiş olması çok muhimdir. Bu pakt iki memleket arasında muallâkta kalan diğer meselelerın halhne yol açmakta dır. İki memleket arasındaki iktısadî münasebetlenn inkışafına mâni olaa engeller ortadan kalkmıştır. Alman işgalindeki Libyada mubarebe şiddetleniyor Fransız iisleri Mütemadiyen Sollüm önünde çarpışmalar yakılıyor Brest'te zırhlılarla, Lorient'da Alman tahtelbahirleri ağır surette bombalandı Tobruğu müdafaa eden İngilizler şiddetli bir hücama tardettiler Londra 14 (a.a.) Hava Nezaretinin Londra 14 (a^t.) Libyada: Bu istihbarat seryisi bildiriyor: sabah tanklarla takviye edilen düş Londra 14 (a.a.) Harbiye Nezara* Dün gece ingiliz bombardıman tay man piyadesi Tobruk'a bucum et tinin tebliği: yarelerinn Bordo civarmdaki Merignac miştir. Bir noktada yirmi kadar Yunaistanda: 12/13 nisan gecesi kjvhava meydanına yaptıkları hücum bu tank dış müdafaaları geçmiştir. vetlerimiz yeni mevzilerine çekilmişler* meydana üç günde yapılan ikinci hü Tanklarımız derhal mukabil bir hıi dir. Setir kıt'alanmız düşmana ağır zaMoskovada akdolunan bu bitaraflık cumdur. Merignac hava üssü, Atlantik cum yapmış ve düşman gerek tank yiat verdirmişlerdir. Düşman bu çekilpaktının ilânı münasebetile ilk defa teki vapur kafilelerimize hücum eden ve gerek insanca çok ağır zayiat vefArkası sahife 5 sütun C Am Prens Konoye'nin lisanından bğrenijouzun mesafeli Fockevvulfe bombardı rerek tardedilmiştir. Ktı'alanmız ruz ki meğer vaktile Japonyanm Alman tayyarelerinin başlıca üssüdür. Bu Sollüm civarmda ileri müfrezeleri manya ve İtalya ile üçlü bir pakt akhücum güzel bir havada ve müsaid ile temastadır ve bu müfrezelere çok (Arkası sahife 5 sütun 3 te rüyet şartlan dahilinde yapılmıştır. mühim zayiat verdirmişlerdir. detmesi Rusyaya karşı değil, münhasıAğır bombalar hangarlar arasında patran şimalî Amerikaya karşı imiş. Habesistanda: Mağlub edilen ve lamış ve yangm bombaları hangarlarla karmakarışık çekilen dusmanın taFilhakika Üçlü Paktın üçüncü maddiğer binalarda büyük yangınlar çı kibi devam etmektedir. Bir çok esirdesinde üç Mihver devletinden biri karmıştır. Brestte Scharnhorst ve Gnei ler gelmefcte berdevamdır. Bunlar şimdiye kadar yeni harbe karışsenau muharebe kruvazörlerinin yanı arasında bir fırka kumandanı ile mamış bir devletin taarruzuna uğSovyetler Bırliği ve Japonya bu paktı na bir çok bomba düşmüştür. Faltat bir de liva kumandanı mevcuddur. rarsa diğerlerinin bütün kuvvetleımzalamakla muayyen ve kat'î taalıhudgök bulutlu olduğu için neticeleri tesSoflum önündeki muharebeler Tİle ona yardım edecekleTİne dair • * ^ ler altına girmış bulunuyor. Bu taah pit etmek güç olmuştur. Lorientde hüdlenni yerine getirecekleri tabüdir. Kahire 14 (a.a.) Röyter: Bugün olan kaydın vaktile Amerikayı olduğu hava daha guzel olduğu cihetle dokÇıuıkü iki memleketin inkişaf ve terakkadar Rusyayı da istihdaf ettiği farlar kısmmda ve denizaltı üssür.de bü Kahirede öğTenildiğine gpre, Tobruk kı edebilmeleri, iyi komşu olarak ge vük yangınlar cıktığı göriılmüştür. bölgesinde MLsırın hudud şehrl olan Mİunmuştu. Şimdi Japonya Moskova çinmelerine, tarihî vazifelerini yaparken Bahriye top fabrikasına da ateş veril Sollüm bölgelerinde Britanya. ve pakü münasebetile: , birbirlerini rahatsız etmemelerine va miş ve çok büvük bir yangın çıktığı düşman makineli kuvvetleri arasın Hayır, diyor, o kayıd yahuz Amearalannda ihtilâf çıkarabüecek her türda muharebeler devam etmektedir. Sofya 14 (a.a.) Bulgar ajana bildimuspbede edılmistir. »ikayı istihdaf ediyordu, ve Amerikalü anlaşmazhkları ortadan kaldırmalaLibyadan gelen son haberler vazi riyor: nm bu harbe kanşmamasını temine Bahnian Alman vapurlan Bükreş 14 (a.a.) Tass ajansı nna mütevakkıf bulunmaktadır. yette büyük bir değişiklik olmadı Makedonyada, Trakyada ve baü sınırLondra 14 (a.a.) Hava Nezaretinin tnatuftu. bldiriyor: Draç't alan Yugoslav orğını, fakat harekâttaki süratin a larında yabancı tahakkümü altında buBitaraflık paktile beyannameyi bü tebliği: Âlâ. Şimalî Amerika İngiltere ile mütRumanyada, bilhassa Bükreşte iîalmakta göründüğünü bildirmekte lunan Bulgar mıntakalarııun kurtuluşu yük bir memnuniyetle karsılarken bundusu tutunabiîirse ilerisi BomLvrdıman tavyarelerimiz Hollantefiklerine azamî yardım esasını kabul aşe vaziyeti mutemadıven fenalaşdir. dıin Sofyada merasimle tesi'd edilmiştir. ların sulha ve Japon Sovyet munave Almanya sahilleri açıklarında maktadır. Et, un, süt ve sütten çıVe tatbik etmekte ohnasına rağmen harMısır kabinesi vaziyeti görüfüyor On binlerce halk ve mülteci teşkilâtı için vaziyetini düzeltebilir da sebetlerinin çok dostane bir mahiyet âldüşman vaourlanna hucu metmislerdir kan maddelerle diğer bazı maddebe karışmamış olduğuna göre şimdiki masına hizmet edeceği hakkındaki kat'î Kahire 14 (a.a) Mısır kabinesi mumessilleri, ellerinde bayraklar ve Takriben 1500 tonluk bir iaşe vapulerin kıtlığı çekilmektedir Zeytinhalde Japonya Üçlü Paktın kendisine askerî vaziyeti müzakere için top levhalar olduğu halde şehrin başlıca runa iki bomba isabet etmiştir. Bu yağı, bulgur, sabun, petrol piyasa kanaatimizi ifade etmekle sevinc duytahmil ettiği külfetten de vareste buBalkanlar harbi, arabsaçı gibi birbimaktayız.» lanmıştır. Mısır genelkurmay reisi sokaklannda dolaşmışlar, Alman ve hınuyor demektir. Amerika Mihver dev dan tamamen çekilmiştir. Mağaza rine karışmış bir sürü harblerden ve vapurun güvertesi mitralyöz atesine fArkasi sahife 5 sütun 2 de) ve haller önünde bir çok kimseler CArkası sahife S sütun 7 de ( Arkası sahife 5 sütun 7 de letlerinden birine taarruz etmediği müdİngilizlere göre yeni pakt vaziyeti cephelerden mürekkeb bir küldür. Bunsıra beklemektedir. detce Üçlü Paktın üçüncü maddesi işlann 1 Alman Yunan, 2 Almaadegiştirmiyor Timpul gazetesi, bazı iaşe maddelemiyecek, gerek o madde ve gerek bu Londra 14 (a.a.) Röyter'in diplo lugoslav, 3 Alman Yunan ve İngileri için vesika usulünün ihdası yeni pakt ihtiyatî tedbirler halinde armatik muhabirine göre Sovyet Japon liz, 4 İtalyan Yugoslav, 5 İtalhakkında iaşe müsteşarhğının bir şivlerinde bekleyeceklerdir. paktı Japonyaya pek az kâr temin et yan Yunan, 6 Macar Yugoslav YUNUS NAOI . kararnamesini neşretmiştir. mişe benziyor. Paktın maddelerine «ore harblerınden ve cephelerindetı nıurekŞairimiz çok doğru söylüyordu. HaldHususî bir toplantıda büyük bir sai(Arkası sahife 5 sütun 5 te) (Arkası sahife 5 sütun 2 de) keb olduğunu, geçenlerde söylemistik. katen. milleüerin bütün meziyetleri ve rimiz söylüyordu: ' 1 Bu muhtelif cephelerden iiulgar bütün kıymetleri, son tahlilde, ordula Bir milletin bir ordudan ibaret olhududunda baslıyan Alman Yunan nn kudretine dayanır. Süngülerin uduğunu geçen seneki Fransız faciası ne cephesi Selâniğin isgalile tasfiye edilcundaki madenî panltıda teceDi eden, miştir Almanlar Selânikten Meriç vadi veciz bir sekilde gösteriyor. Ordu dimyalnız seref ve istiklâl askı değil, fakat dik dururken bu millet, ilmile, edebisine kadar uzanan şarki Makedonya ve aynı zamanda bütün millî kablliyeü.yatile, güzel san'atlarile ve cihanın gıpgarbî Trakyaya hâkim olmuslardır dir. O parıltının sönmesi, istiklâl ije tasuu çeken bütün meziyetlerile güneş (Arkası sahife 5 sütun 4 te beraber ilmin. edebiyatın ve diğer tegibi parlayordu. Fakat bir kere silâb kuvveü yıkıldıktan sonra bütün bu gü hürmet ve hayranhğunın aştn nisbet ferrüaon da dünya piyasasında itîbjruu' • . ze\ seylerin hiç bir kıymeti kalmadı sizliğidir. Anatol Frans'ı çok severdim. kaybetmesi demektir. Hatta şimdi onların birçoklannı gülünc Bir okuduğum eserini arka arkaya birBu itibarla, millî müdafaalanna her bile buluyoruz. Viktor Hügo'ya bayı çok defalar hatmettiğim olurdn. Şimdi şeyden ziyade kıyroet veren milletler lırdım, efsane kahramanlannın dili ile onu da «modası geçmiş. buluyorum. sadece mevcudu muhafaze kaygusile konuşan bu*büyük şaire karsı hürmet Vaktile başucumda bana hamilik eden hareket etmiş olmuvorlar. Onlar, böyle le karışık bir hayranlık beslerdim. Ge bütün kıymetli Fransız muharrirlerine yaparken, millî istikballerinin temelini çen sencdenberi duygulanm değişti. Ar karşı içunde müstehzi bir merhamet de en sarsılmaz esaslara dayadıklanndan emindirler. N. tık hayret ettiğim bir şey varsa, eski ten başka bir şey kalmadı. Londra 14 (a.a.) Yugoslavya muharebeleri hakkında bu sabah alman haberler bira zdaha sarihtir. Bu haberler Dracın muhakkak surette düşeceği kanaatini verecek mahiyettedirler. Şimdi Yugoslav kıt'aları buraya daha evvel varmak için birbirlerile yanş etmektedirler. Şarktan garba doğru kendini hissettiren Abnan tazyık kıt Tugoslav Başvekfli ve Başkumandanı General Simoviç ordusu kumandanı General Vılson Harb vaziyeti SOFYADA BAYRAM! Rıiıhanyada tam kıtlık başladı Balkan ceokSerine umumî bir bakış Komitacılar da faaliyete geçmek üzere... Birhac söx Millî meziyetler ve ordu Yarın Bü\ük üstad Hiiseyin Rahmlnin Nefis bîr musah&hesi tay>aijeleıi taralıudan bombardınaıı edilen Pire lîmanınHaıı bj