14 Nisan 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

M. TURHAN TAN'IN Müessesemiz tarafmdan çıkanlan en son eserleri Hurrem Sultan 150 Kr. Kadın Avcısı 100 » Tarihî Musahabeler 75 » CUMHURİYET MATBAASI V.. 17 nci yıl sayı: 5991 u m h u ri yet ISTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve raektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 . 24290 Dilin i millî Profesör M. ŞekftVm S fincö lalıif ede Pazartesi 14 Nisan 1941 Millî Şefimiz Alman tank kıt'alan Dün İngiliz Büyük Elçisini kabul ettiler İngiliz ordusile Mulâkatta Harîciye Vekilimiz de hazır bulundu Ankara 13 (a.a.) Reisicumhur tsmet tnönü, tngiliz büyük elçisi Sir Hughe Knatchbull . Hugessen'i Çankaya kösklerinde kabul buyurmuşlardır. Mülâkatta Hariciye Vekili Şükrii Saracoğlu da hazır kulunmuftttr. I Yunan cephesi [Yugoslav cephesi [ Ordu grapları toplanıyor Niş civarında bir şehir dün geri alındı Bir ordn Kaçanik üzerine ynriyor. Şi•taldeki Alman ordusnda Belgrada girdi Londra 13 (a.a.) Salâhiyetli aekert mahfillerde Yugoslavya vaziyeti biraz daha tmniyet verici telâkki edilmektedir. Londraya gelen emin haberlere göre, bu sabah saat 7 de şimali garb! Yugoslavyada vaziyet müphemdi Yugoslavlar Morava ırmağınm iki tarafında mukavemet ediyorlardı. Belgraddan 30 (Arkan sahife 5 sütun 1 de) çarpıştı ve tardedildi Yunan mukavemeti şiddetlendi, İngiliz hava taarruzlan ağır zayiat verdiriyor İngiliz Elçisi Sir H. K. Hugessen Bu harb ne kadar sürecek ? Amerika bütiin varngfle tngütereyi takviyeye karar vererek Mihver karsısına AngloSakson âleminin küreiarz 81çüsündeki kudretini dîkmistir. Anlarsınız ki bu kudret yenilip yıkıbnadıkça harb ne bu sene, ne gelecek sene, ne hiç bir zaman Mihver lehine nihayete ermi» olamaz. barbin, içinde bulun, duğumuz 1941 yık sonuna kadar nihayete erdirileceğini ^j «tanMsBYtt HhterTe hemfikhdeğiliz. Mösyö Hitler son mıtuklanndaıı birinde Alraan milletine bu tenıinaü verdi, ve faarbin Alman zaferile bitirilmtş olacağı kanaatini de aynı leminatin içine koyarak. Askerlik yolunda Ahnanyanın göstermiş oHuğu kudret ve muvalfakiyctin çimdiye kadarki şckillcri Alman devlet ve hükumct reisine hak verecek mahiyette görünse bile Fransanın yıkıhşından sonra mücadelenin dünya ölçüsünde genişlemiş olması vaziyeti çok değiştirmiş, adeta ortaya henüz baslamıyan yeni bir harb şekli çıkarmıştır. Evvelce harb, daha ziyade Avrupa milletleri arasında bir boy ölçüşme idi. Şimdi o AngloSakson âlemile Mihver kütlesi arasında bir çarpışma olraak yolun'a dökülmüştür. Amerika maddî ve fikrî varlığının bütiin ağırhğuu teraziBİn öbiir kefesine atmıstır. Çok ehemmiyetli olan bu yeni unsur henüz sölünü söylemedi bile. Bu baktmdan denebilir ki harbin bu yeni şekli henüz sahneye bile çıkmadı. Harbin yeni unsuru Okyannslarm arkasında bir devdir, ki ancak son aylarda biraz kunıldamağa baslamıstır. O ayağa kalkarak sözünü söylemek, yani vumruğnnu vurmak için kat*î karannı vermiştir. Bu karar tesirlerinî göstererek o koca vücud şimdi yavaş yavaş harekete gelecektir. Bir filin a|ır ağır ayakknması gibi bir sey. Cisim büyük olYUNUS NAD1 Groenland itilâfını Danimarka tanımıyor Kopenhag hükumeti Vaşîngtondaki elçisini geri çağırdı Nevyork 13 (a.a.) Amerika radyosunun Kopenhag'dan alarak neşrettiği malumata göre, Danimarka Harıciye Nezareti, Groenland'ın Amerika himayesi altına konulmasına dair Vaşingtondaki Danimarka elçisile, Bırleşik Amerika hükumetleri arasında akdedilmiş olan itilâfın gayrimevcud addolunduğunu dün bildirmiştir. Danimarka Hariciye Nezareti, aynı zamanda, elçi De Kauffman'ın geri çağınldığmı da tebliğ etmiştir. Danimarka elçiliği sözcüsü demiştir ki: c Elçinin geri çağınlmasına dair olan bu talımat, şüphe yok ki Danimar Propagandaya kıyYugoslavların ordularım toparlıyarak cenubda İn M. Matsuoka dün net vermemekten giliz ve Yunanlılarla birGarb çölünde Borknm adasile Kiel ibarettir! Moskovada bir biUfmeleri hâlâ kabildir tersanelerinde yapıson vaziyct Propagandanın bu harbde taraflık muahedesi tank ve tayyare kadar, hatta lan tahribat da çok Balkanlar cepheunde: Almanlar Bardiaya belki onlardan da ehemmiyetli Harb vadyetinin yeni inkiçaflan hakbir silâh olarak kullanıldtğınt imzaladı ağır oldn kında dün mühim naberler gelmemistir. girdiklerini bildiriyor muhtelif vesilelerle gördük. BiYngoslavyada: Almanlar, Belgradı i#Londra 13 (a.a.) Hava Nezaretinaenaleyh motör nasıl büyük ga) ettikierini bildirmislerdir. Açık bir Japonya Mongolistan nin tebliği: terakki hamleleri kaydetmif (•Mr Ü&B edilmi» ve brnna rağmen de İngiltere Libya hududu bulunuyorsa, propaganda da, Dün İngiliz hava kuvvetleri düsma yakıhp yıküraıs olan bt^sfhnn wa»li eımtıeriyeliııi, Sovyetler n« karft «eni* mtkysste faaÜyettr bu faarekâtm müstakbel cereyanı bakınnnayhı yolu takîb ederek, bugun lunmuşlardır. Bu harekât Şimal denizi daa hiç 4e mühim değildır. Belgrad, ıta mnlemadîyen lafcviye akla hayale gelmedik kurnazile düşman işgall altmdaki arazi ve BıiBien Yngoslav huduaunda kâin Birliği de Mançuko İmhklar ve tuzaklarla hakikaten Almanya üzerinde yapılinıştır. kıt'aları gönderiyor Baziaş'tan taarruz edecek bir ordunun müessir bir tahrib unsuru olBombardıman tayyareleri Holandade nıutörlü kıt'alan için isgali bir kaç sa paralorluğunu fanıdılar Asmara 13 (a.a.) Reuterin husus! muhabiri bildiriyor: Eritrenin Habeşistanda hiç bir muvasaîası kahnamıştır. İtalyan kuvvetlerinin başlıca kısmı Dük d'Aosta'nın kumandası altında Jimma mevkiinde bulunmaktadır. Adma'da harbetmış olan diğer İtalyan kıtaatı cenubda Aselle havalisinde ve göllerin bulundueu mıntakaya sürülmekte, İngiliz imparatorluk kuvvetleri ise Negelli ve Yavello'dan şimale doğru ilerleyerek bunlarcı yolumı katetmektedir. İtalyan kuvvetleri burada mağlub olurlarsa Gerilla muharebesine tevessül etmelerine imkân kalmamıştır. Çünkü bütün dağlar daha şimdiden işgal altmdadır. Muvasala yollan imtidadınca ilerleyen cüzütamlarımız her gün yüzlerce esir almaktadır. Albay Rolle meşhur Banda grupile Adma'nm sarkrnda teflim olmuştur. Yalmz serseri bir halde dolaşan Banda gruplarınm, tefrik etmeksizin bir tarafa ve diğerine taarruz etmeleri vaziyeti biraz kari'tırmaktadır. muçtur. *** Propaganda nasıl yapılır? Yüz bin tiirlü. Ve evvelâ sizi sevindirecek veya müteessir edecek bir takım yalan havadisler uydurarak ve bu uydurma havadisleri de mümkiin olduğu kadar geni| bir kütlenin kulaklarına duyurarak. Bunun neticesi ne olur? En basiti »u: Meselâ size bir gün gelip «Haberin var mı? Selânlği tngilizler geri almıslar» derler. Boş bulunur, inanır ve sevinirsiniz. Ertesi gün bunun aslı obnadığinı görünce bittabî «Adam, bu İngilizler de boyuna yalan söylüyorlar» diye sinirlenir, kızar, hiddetlenirsiniz. Haibuki tngilterenin bundan haberi yoktur. Ve böyle olmadık bir seyi uydurmakta da hiç bir menfaati olamaz. Ancak sizin, kısa da sürse, su hiddetiniz, o havadisi uyduranlann elde etmeyi düsündükleri semerenin tâ kendui I dir. *** Propaganda korkunc bir silâh tır; fakat bir iyi tarafı vardır: Ondan korunmak kolaydır. Nasıl? Şöyle: Gazeteierde ve r»dyomuzun nesriyahnda zikrolunmıyan her hangi bir havadise, ne türlüsü olursa olsun, inanmıyarak, kapılmıyarak, hatta daha iyisi, böylelermî dinlemiyerek. Bu bir keyif işi değfl, bir vatan vazifesîdir. stnaî hedeflere ve Holanda açıklarında ban vapurlara hücum etmişlerdir. Leyden dvannda bir elektrik fabrikasile emtia deposu bombalanmıştır. Flessingue'deki doklarla petrol depolarına da muvaffakiyetle hücum edilmişür. Tayyarelerimiz Almanyaya giderek Ruhr'un şimalindeki hedefleri bombalamıslardır. Walcheren adasındaki top mevzilerile askerler üzerine mitralyöz ateşi açılmıştır. Zouteland'da rıhüma yanaşmıs bir laşe gemisi bombalanmıştır. Bir bombardıman tayyaresi bu harekâttan dönmemiştir. Sahil muhafaza servisine mensub tayyareler. Fecamp bumu yakınlannda iki düşman iaşe vapurunu bombardıman etmişler ve Berch civarında bir düşman avcı tayyaresini tahrib eylemişlerdir. Bir tayyare bir kesif uçuşundan dönmemiştir. Muharebe tajyareleri de simalf Fransa ve Holanda sahilleri üzerinde birçok taarruzî keşif uçuşlan yapmışJardır. Bir devriye fîlosu Touquet hava meydanma çok aloaktan bir hücum yapmışür. Han«•Arkası sahife S sütun 4 te atlik bir isti. Çünkü aradaki mesafe 75 kilmetre kadar bir seydi. Payitoht t»bHye ve tahrib edilmis olduğu için, dösmanın eline geçmesi bir şey ifade etroez. Kahire 13 (a.a.) Reuter ajana bildiriyor: Şimalî Yunanistanda, imparatorluk kuvvetleri dün müttefik cephenin şark mmtakasında Alman tanklarilç ve piyadesile temasa ge'mişlerdir. Bunun neticesinde ban muharebeler olmuş ve Almanlar tardedilmiştir. Bunun haricinde cephede hiç bir değisiklik yoktur. Yunan tebliği Aüna 13 (a.a.) Yunan ordulan başkumandanlığının dün akşam neşredilen 170 numarah tebliği: İki cephenin muhtelif noktalannda mahdud temas harekâb vukua gelmiştir. Atinada alârm Atina 13 (a.a.) 3,40 ta Atinada Uk tehlike isareü verilmis ve alârm saat 5.50 ye kadar devam etmiştir. Bcinci a(Arkası gahife S sütun < da) Cephede vazife alan hafif tank müfrezeleri harekete hazırlanıyor Propagandaya karşî silâh: • • İngiliz tayyareleri Gündüz hava akınlarmı artırdılar HARB VAZİYETİ1 Balkanlarda Sovyetler ve Japonya anlaştılar Amerika Hariciye Nazın Mr. Hull ka Hariciye Nezareti tarafından icbar altında gönderilmiştir Bundan dolayı elçi kendi vazifesinin burada kalmak olduğu kanaatindedir.» 400 bin kömür amelesi arev vaotı Nevyork 13 (a a.) Kömür sanayiindeki ihtilâfın halli hususundaki bütün ümidler artık kaybolmuştur. İyi bir neticeye doğru ilerlemekte olan müzakereler dün akşamdanberi kesilmiştir. Sanayi merkezlerinin bildirdiğine göre 400 bin madencinin grevi bir hıfta daha devam ederse Amerika çelik sanayii kapılarım kapamak mecburiyetinde kalacaktır. Bunun ise millî silâhlanma programınm icrasmı mühim surette teahhtıra uğratacağı şüphesizdir. Aimanya, Kızıldenize gönderilecek Musavva limanında 1 2 vapur bahrıldı Londra 13 (a.a.) Reuter ajansmın vapurlan nasıl telâkki ediyor? Eritrede bulunan hususl muhabiri bilBerlin 13 (a.a.) Yarıresml kay diriyor: naktan bildirilmiştir: Musavva limanında 12 vapur batrrılCArkasi sahife 5 sfitun 2 det CArkası sahife 5 sütun 3 te fArkası sahife 5 sütun 5 te Yugoslav ordnsu için, meselenin rnhn, kat'î neticeli bir meydan muharebesinde mağlub olmadan Yunan • İngiliz ordusile irtibah temine çahşmaktır. Eu, güç ohnakla beraber, busbütün imkânsız bir hareket de değiidir. Yugoslav ordusu bütiin kuvveüle Üskübden tenuba doğru inmeğe çalısur ve Almanlara taarruz ederek muvaffak olabiH>se bu irtibab tesise muvaffak olur. Kndüs radyosu, Yugoslav ordusunnn va7İyetini bir miktar daha düzelttiğinı Mldirmişse de esash tafsilât vermemis, sadece, Kaçanik boğazmda ve Üskübün Matsuoka batı cenubunda şiddctli muharebeler olduğunu söylemiştir. Bir fikir ve mütalea Moskova 13 (a.a.) Tass ajansı bil* ileri sürmek için bu muharehelerin inki diriyor: şafını ve resmî tebliğlerin vereceği taf12 nisanda, Stalin, Sovyet Japon silâtı beklemek lâzımdır. Dun gece ge münasebetlerini alâkadar eden meselelen resmî tebliğler ise yalmz hava mn ler üzerinde, Japon Hariciye Nazın (Arkası sahife 3 sütun 7 AtV (Arkası sahife 5 sütun 7 de Pasif korunma tecrübesi Dün Üsküdar ve Eminönü kazaları dahilinde ayrı ayrı iki deneme yapıldı Mütemadi ingiliz tayyare akmlarile tahrib edilen Kiel tersanelerinden bir gorünüş Istanbulun tahliyesi Berlin mehafilinde Almanya ile alâkah addedilmedi Berlin 13 (a.a.) D.N.B. bildiriyor: Alman Hariciye Nezaretinln sözcüsü, bir yabancı gazeteci tarafın dan sorulan suale cevaben, İstanbulun tahliyesine Türk hükumeti arafından haklı bir sebeble karar olduğunu bildirmiş ve bu fArkan sahife 5 sutun 3 te Birkaç söx Avrupada, seri halinde yıldınm muharebeleri birbirini takib ederek kronik bir hastahk gibi milletleri kemirirken. Uzakşarkta aynı müzmin illetin, daha ağır adımlarla ilerlediğini görüyoruz. Japonya Çine saldırdığı zaman, (afyon çekenler) diyan yan uykuda idi. Dört yüz milyonluk muazzam kütle içinde, milliyet şuurile kabaran bir avuc ekalüyet, sesini duyunnaktan âciz bulunuyordu. Kısa boyhı Japon alaylan, sayı baJamından Çin devi karşısında vakıâ cüce kalıyorlardı. Fakat onlar, iki büyük kuvvete güveniyorlardı: İrade ve teknik. Karsı tarafta görmedikleri bu unsurlar sayesinde gayelerine çabucak varacaklanndan emindiler. Çin, ilk aylarda çok sıkınb çekti. Hatta bir arahk ümidsizlik uçurumu Çin ışı Japon işi nun kenanna kadar sürüklenir gibi oldu. Bununla beraber, bu filozof memleket kendini toparlamanm sırrmı buluyor artık. Dört yüz milyonluk muazzam kütle içinde milliyet şuurile parlayan bir avuc ekalliyet, üzüm suyu fıçısma katılan bir bardak şarab gibi, hareketsiz maddeyi yavaş yavaş tahammür ettiriyor. Dinamik bir iradenin elektrik kudrerile memleketi bir baştan bir basa dolaştığuu göriiyoruz. Japonlar, kendilerinde mevcud kudretlerden birinin, her gün Dünkü pasif korunma tecrübesinden muhtelif inübalar artan bir azametle karşılarında da belirdiğini bissediyorlar. Şimdi onlann yegâne güvendikleri şey, teknikleri. Buna karsıhk olandf ise Çhüiler (adam) çıkanyorlar: Bir ajans telgrahna göre, milli hududlaŞir müdafaası uğrunda beş milyon süttffü vazife başındadır. Fakat iş bu Jtadarla da bitmiyor. Ayrıca on milyon deSkanh geride askerlik hazuhğile mejguldür. Mütemadiyen artan Çin ord^u. efsanevî bir sed halinde Japon jr^jŞsine karşı dimdik ayaktadır. Ve 4Afemeldir ki bu seddi yıkmak, her#ö|Pbiraz daha güçleşecektir. İnsanla birlesen irade, ma. ldne Ue birlesen iradeden üstün görünüyor. N. (Yazm 5 inci tahifede)