9 Nisan 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

M. TÜRHAN TAN'IN Müessesemiz tarafından çıkanlan en son eserleri Hurrem Sultan 150 Kr. Kadın Avcısı 100 » Tarihî Musahabeler 75 » CUMHURİYET MATBAASI 17 nci yıl sayı: 5986 umhuri ISTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: tstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kasmı: 24299 24290 Yazan: Cemil Sfcrıa^Ongun BU KONFOgpS Tefeyyüz ş Flatı: 50 K V U ? DUnya Fllozı Çarşamba 9 Nisan 1941 Parti Crupunda Hariciye Vekili siyasî ve askerî vaziyeti izah etti Ankara 8 (a a.) C. H. P. Meclis Grupu umumi heyeti bugun 8/4/941 salı günü saat 15 te reis vekili Trab. zon meb'usu Hasan Sakanın reisliğinde toplandı: Celsenin açılmasını mütekıb kürsüye gelen Hariciye Vekili Şükrü Sa. racoğlu son günlerds inkişaf eden siyasî ve askerî hâdiseler hakkında beyanstta bulunmuş ve bu izahatı umu. mî heyetçe tasvib olunarak ruzname. nin diğer maddesine geçilmiştir. Bu madde Kütahya meb'usu Alâ eddin Tirıtiğlu ve Bursa meb'usu Nevzad Ayas'ın asker ailelerine yar. dım hususunun kanunlastırılması hakkmdaki takrirleri vardı. Heyeti umumiyece bu işi tetkik etmek üzere Parti idare heyeti tarafmdan bir ko. misyon teşkili karar altma alınarak ruznamede başka madde olmadığından rij'asetçe celseye nihayet verildi. TUTUNUYOR Yugoslav ordusu Vardara doğru kayarken... Kahraman Yunan ordusu şiddetle müdafaaya devam etti ve Nifa geçidine giren Alman zırhlı kolunu püskorttn Makedonya ve Trakyadan sivil halk tahliye edildi Atina 8 (a.a.) y Yunan orduları başkumandaniığının dün gece neşredılea 164 numaralı tebliği: Bugün Almanlaz, büyük kuwvetleri« ve ayni şiddet ve ısrarla, Struma vadisinde ve Nevrokop sırtlarında hücuma devam etmişlerdır. Mukavemet eden kü çük Yunan kuvvetleri, bahis mevzuu olan bolgelerde, hasmı bir kere daha Uıtmağa muvaffak obnuşlardır. Struma vadısinde Vistibay ve Killigya kaleleri, Eonuna kadar mukavemet ettikten sonra, tahrib olunmuş ve düşmüştür. Hava kuvvetlerinin ve ağır topçunun şiddetli bombardımanı ile birlikte tanklarla bir çok defa üzerlerine hüeum edilen Rupel ve Oosita kaleleri. bfitün hücumlan geri püskürtmüştür. Nevrokop hizasın. CArkası sahife 5 lüran 1 de) STRUMA CEPHESI Hariciye Vekilimiz Şükrti Saraeoğln Adriyatik denizi Yugoslav limanlan mottefiklerin birlesik deniz kuvvetlerile korkunc bir hücum ve savlet kaynağı haline geldikten sonra Arnavudluktaki İtalyan cephesinin takviye umur Te vasıtalan alması pek ziyade müşkülâta uğrar ve gv derek adeta muhal bir hale gelir diye hesab olunabilir. ugoslavyanın uğradığı taarruz neticesinde ehemmiyeti birinci plâna geçen sahalardan blri de Adriyatik deniıidir. Hartalarda gönnekte olduğunuz veçhile Yugoslavya Dalmaçya havalisinde ba dewî«n printiK fikmtrii v tMİa.^lanafc k>' çuklü büyüklu bir siirfi gıra adalarla' da Hnhhıriyeti artan oldukça uzun bir sahile maliktir. Şimdiye kadar İngiliz ve Yunan bahrî kuvvetleri zaman zaman Adriyatiğe girdilerse de orada bannaeaklan üsler bulunmadığı için uzun boylu tevakkuf etmiyerek görecekleri işleri gördükten sonra bittabi oralannı terkedip çıktılar. Yugoslavyanm uğradığı taarruzda İngiltere ile işbirliğinin derhal tahakkuku üzerine simdi Adriyatikteki bu eski vaziyetin birdenbîre değiseceğini pek kolay anlanz. Hususile Yugoslav Yunan işbirliğinin daha müessir olması icin Arnavudluktaki cephenin az zamanda ortadan kaldırlıması bir aaruret olacağı da takdir edüdikten sonra. Alman Hariciyesi « Ankara sakindir» • Ingiliz hava filolartna iltihak eden son tistem tayyareler (bu yeni tip tayyarelerin kanad cdtlarına, tekerleklerin çamurluHarına da hususi tertibatta bombalar yerlestirümiftir.) Hava akınlarî O50FYA Diyor ve Balkan hâdiseleri karşısında TSrfciyenin kararı malum olmadığını söylüyor Berlin 8 (a.a.) Blr hususî muhabir bildiriyor: A!man Hariciye Nezareti söz. ciısu Ankaranın çok sakln ol•dugnmı beyân etniişlir. TurK gazetelerinin fikri mütehalif olmakla beraber ekseriAİ tatımin edlcl mahlyettedir. Bir suale cevab olarak sözcu demlştir ki: < Türk Alman fikir teatisl esnasında, Balkanlardaki vaziyet karıştığı takdirde Türklyenin takib edeceği hattı hareketin bahis mevzuu olup olmadığını bilmiyorum. (Arkası sahife 5 sfitun 7 de U L GARYA Bulgar iisleri tahrib ediliyor Strumada Alman motörîze kollarma çok ağır hücumlar yapıldı İngiHzlftrin Kiel, Bremen İtalya Kralı sulb Bir Amerikan gazete sine göre, ordu kumandanlan da böyle bir mütareke imzalamıya hazırmışlar YUf4f N M ı K V A ve Emden'e 5 saal siiren bombardımanları bu üç şehri harabeye çevirdi Kahire 8 (a.a.) Dün akşam neşredilen tebliğ: İngiliz hava kuvvetlerine mensub İn« giliz tayyareleri Sofyadaki Alman askerî tahşidatını bombardunan ederek Al« manlarm Belgrada karşı yaptıklan hava hücumuna derhal mukabele etmişler dir. Başlıca demiryolu istasyonu, depolar, bir demiryolu iltisak noktası, antrepolar, motörlü vasıtalar atölyesi ve büyük bir (Arkası sahife 5 sütnn 5 te Yugoslav limanlan müttefiklerin birlesik deniz kuvvetlerile korkunc bir hücum ve savlet kaynağı haline geldikten sonra Arnavudluktaki İtalyan cephesinin takviye unsur ve vasıtalan alması pek ziyade müşkülâta uğrar ve giderek adeta muhal bir hale gelir diye hesab olunabilir. Bir de Adriyatikteki Yugoslav sahillerinin Arnavudluk boŞam 8 (a.a.) Ofi bildiriyor: yunca uzaması ihtimalini de düşününüz. Bağdaddan alman haberlere göre RaBu takdirde Adriyatik denianin baştan başa Yugoslav ve müttefîklerinin haki şid Ali Kaylanı ordunun muzaheretine miyeti altma geçmesi karşı tarafta uza rağmen henüz kabineyi teşkil edemenıp bu denizm şimaiini çevreleyerek miştir. Siyasi adamlann ve bilhassa bütün sarka kınlnn bütün İtalyan sahilleri icin ve eriderek İtalya icin bir afet halini a eski başvekillerm bilinmıyen bir yere gittikleri kaydedilmektedir. Bütün labilir. Göriilüyor ki Mihverin harbi Balkan memlekette bir çok tevkifat yapılmak lara naklermesi bizzat Mihver icin teh tadır. Kral naibi Basradan ayrılmıştır. likeü bir sürü yeni vazivetler ihdas ede Ya İrana, yahud da Turkiyeye gitmek cek ve bizce Adriyatik bu yeni vaziyet tedir. Irak kıt'aları Bağdad civarındaki lerin en eheımniyetlilerinden birini tes Cineldebane İngiliz tayyare meydanını işgal etmişlerdir. k?' eyliyeccktir. Diğer taraftan Ammandan öğrenildiHarbin Balkanlara getirihnesi ve buğine göre Nuri Said Paşa Ammana gelrada yeni bir cephe açılması için Mihverin ileri sürdüğfi son sebeblerin hiç miştir. biri varid değildir. İneilizler Balkanlar Naibin radyo fle nesrettiği beyanat Kahire 8 (a.a.) Milliyetperverlerin da Mihvere karşı behemehal bJr cephe açmak isrjyorlarmıs. Alman taarruz ve lideri Seyid Raşid Elgeylâninin hükumet istcaline uğravan diğer memleketler Için reisliğini deruhde etmesi üzerine Bas ileri sürülmüs olan bu sebebin sasmaı CArkası sahife 5 sütun 6 da nnkarat şeklinde Balkanlara dahi tatbikı basta Mihver devletlerinin kendileri oldueu halde dünva yfizünde hicbir memleket ve milleti Inandırmak sövle dorsun. en nfak blr tereddüd ve süpheye dahî sevkedemez. Yerıî nirama ırÎTİp trîrraemfk meselesi ise bürrivet ve îstiklâline âsık hirbir " millet icin herhangi derecesinde bir mecburîyet deeildir. Hiir ve müstakil hlcblr mîlleÖn lcendi ar7u«ile esaret bovvndurueunu kendi boeanwı fskabiiece&i nasıi tasavvur oli'na'hiMiğine sasmait lâzım ırellr. Bn sürnniarda defalaria tekrar ettie!mİ7 veohile esVî veva venl bevnelmilpi mab'veti haiz olarak her nİTatn. fafbik VP <*fvam VnMlivptinî haİ7 olaMlmeic îdn mi'tinlca milletlprin kpVnl ve rnu\tıfakatfc'n» îktiran etnvk \â7tmA\r. Ak^ takd'ip Mr >«n valnn miidderte Mr V»c 1<>n PIP eeeen ıİBn f»»v^ıy npficeİPT ha«ı1 olmaiAİT HaHa (faha vaMm npHocler. Ai'u<; T.oren nik'vpt M n ^ e Wr S1»«an lııı'nnaTi l l f vîlSvpf n a r Irakta, hükumet darbesinden sonra 1 . 3 000 000 JS'iji) ^vC Balkan harekâtında henüz tebellüre başlıyan vaziyeti gösterir harita Naib asilerin bertaraf edilmesini radyo ile millete bildîrdi Yugoslavya Balkanlardaki Afrikadaki Alman hcdefi HARB VAZİYETİ ordusu İtalyan Bir Isveç gazetesine Yugoslavya Ârnavudluğa göre hedef Süveyş imparatorluğu ordusunun kanalı imiş girdi nasıl yıkıldı? geri çekilişi Işkodra zaptedildi, bir ordu Kosova ovasında ilerlemektedir İtalya Kralı Vıktor Emanuel Nevyork 8 (a.a ) Christian Science Monitors'ün Roma muhabiri bildiriyor: «Kral Viktor Emanuel münferid sulh yapmak istemektedir. Prens Humbert İtalyanın harbe nihayet vermesini gdrNevyork 8 (a.a.) «Tass» Nevyork mekle çok mes'ud olacaktır.. Fırsat duş. tüğü takdirde Papa bir İtalyan mütare Times gazetesinin bildirdiğine göre, ükesine derhal müzaharet edecektir. Eski çüncü ve dördüncü Yugoslav orduları (Arkası sahife 5 sütun 7 de) şiddetli bir topçu hazırlığı ve saatlerce süren bir muharebeden sonra İşkodrayı işgal eylemişlerdır. Cenubu garbi Arnavudluktan sür'atle gönderilen Alman Tirol kıt'alannın muvasalatına intizaren Italyan kuvvetleri İşkodranın şimali şarkisinde bulunan dağlık mıntakada anudane bir mukavemet göstermektedir Yugoslavya Arnavudluk cephesinin diğer mıntakalarında ve bilhassa Kosova yaylasında da ilerlemişlerdir. Stokholm 8 (a.a.) Stokholm Tdıngenin mütaleasına göre, Balkanlarda Al . man taarruzunun hedefi Süveyş kanahdır. Bu gazetenin askerî muharriri dıyor ki: «Vâkıa Almanlar Yunanistana karşı taarruza tamamile hazır idiler. Fakat Yugoslavyaya karşı taarruz hususunda belki de hazırlıklarını bitirmiş değiller. di. Binaenaleyh şiddetli hava hücumlarile Yugoslav tahşidatına mâni olmak ve burada kendi kuvvetlerinin tahşidine devam eylemek istemeleri muhtemel dir.» Dagens Nyter'in muharririne göre de Almanlar taarruzlarmı tacil etmişler . dir. Bunun sebebi Türkiye ve Rusyanm İtalyanlar dört ayda 170 bin esir, 113 bin maktul verdiler Anlaşıldığına göre Yugod.iv» lar asıl mukavemeti Vardar vadısinde yapacaklardır ANKARA Radyo Gazetesi zBalkan harbi haick\nda altnan haberler, cenubdaki Yugoslav ordusunun geri çekildiğinl, Yunan ve Yugoslav or. duları arasında bir açıklık husule geU diğmi, Yun.an.h!artn ise mukaddes vatan topraklarını adım adım müdajaa etnfclenni büdiriyor. Bu haber, ük nazarda vaziyetin biraz endişeli olduğunu gösm CArkası sahife 5 sütun 7 de Ârnavudluğa Alman Tirol kıt'aları gönderilmis Arnavudluktaki zayiat da 90 bin] buldu Dahiliyede tayinler Londra 8 (a.a.) Dün Londrada beyan olunduğuna göre İtalyanların Afrikada zayiatı ölü, yaralı ve esir olarak 283 bin kişiye yükselmiştir. İngilizler Libyada 140 bin, Somalide 30 bin kişi eC Arkası sahife 5 sütun 4 te CArkası sahife 5 sütun 3 te} Birkaç söx Karışık ve çapraşık dfinya meseleleri üzerinde kafa yormak istemıyen bir takım münevver vatandaşlar var. Bunlar hâdiseleri takib etmez değildirler. Gazete okurlar, en küçük ajans telgraflarına kadar havadislerle alâkadar olurlar. Fakat edindikleri malumatı ölçüye vurup da ahkâm çıkarmaya gelince yapamazlar, daha doğrusu yapmak istemezler. Dünya meselelerinc karşı kafalan sanki islemek salâhiyetinden mahrumdur. Bir kanaat sahibi olabilmek için filânın makalesine, yahud falanın sözlerine muhtacdırlar. Üstelik okuduklanm yahud dinlediklerini tenkid tahtasında kontroldan da geçirmezler. Dışandan gelen her intıba gümrüksüz olarak kafalanna girer. Bundan doiayı devamlı, müstakar bir kanaatleri yokrur. Daima başka türliı görünürler. Valiler ve kaymakamlar arasında değişiklik yapan liste Yüksek Tasdikten çıktı Belgraddaki tngiliz sefiri hükumetle beraber Londra 8 (a.a.) Röyter'in diplomatik muhabirinin öğrendiğine göre, Yugoslavyadaki İngiliz elçisi Campbell ile elçilik azasının hepsi Yugoslavyada bir mahalde, sağ ve salimdir. Campbell ve rkadaşlan, Yugoslav hükumetile beraber Belgradı terketmişlerdir ve halen, emniyet sebebleri yüzünden ifşa edil miyen bir mahalde bulunmaktadırlar Campbell, bu yeni mahalden İngiliz hariciyesile teması muhaiaia etmektedir. YUNUS NADİ (Arkası sabife 5 süton 7 de Erzurum, Sinob ve Çorum Valiliklerine tayin edilen, İstanbulun halef, selef üç , Emniyet Müdürii Salih Kılıç, Muzaffer Akalın ve Fehmi Ural (Yazısı son haberlerin bagtnda) Bu neden, niçin böyledir? Tekrar edeyim, çünkü bazı münevverler karısık dünya rinüseleleri üzerinde Kaç tanesile alay edildiğine şahid kafa yormaya üşeniyor ve kanaatlerini olmuşumdur. de havadis gibi dışaridtPn almak isteBir tanesi gelir: yorlar. ^^ : « Şu devlet şunu yapmış, bu devHîç obnazsa memU$fi!r&Qİ?in değişmes let bunn etmiş, ne dersin? Lâalettayin manzarasma baksalar, da kimseye bir bir cevab verilir. Farzedelinı ki bn ceşey sormasalar. Böyle'<ht&ıewerlik olur vab memnun edici olsun. Bizimkinde mu kuzum? Söyleyin. derhal bir sevrnc: N. Oh! İçime inşirah verdin, teşek Dünya meseleleri ve bazı münevverler kür edeıim kardeşim! Hayret edersiniz. Çünkü verihniş cevab, nihayet sahsi bir kanaattir. Şahsl bir kanaatle bu adamın sevinci arasında mantıkî bir zaruret bulamaz ve gülersiniz. Yahud aksi olur; sahsî kanaaü sorulan adamın ağzından bedbin bir cevab çıkar. Haydi ötekinde surat hemen bir karıs. ^' 4