4 Nisan 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

M. TURHAN TAN'IN Müessesemiz tarafından çıkarılan en son eserleri Hurrem Sultan 150 Kr. Kadm Avcısı 100 » Tarihî Musahabeler s.. 75 » CUMHUR1YET MATBAASI Cumhuriyet 17 nci yıl sayı: 5981 İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: Istanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 PHILIPS Radyolan 1941 modellerini OSMAN GÜZEL Acentasından Tediyatta kolaylık Beyazıd Çarşıkapı Tel: 21 Cuma 4 Nisan 1941 Yedek sııbay tahsil müddeti icabında 4 aya indirilebilecek Görülecek lüzum üzerine, yaş haddini aşmış yedek subay, erbaş ve erler de «hava haber verme» teşkilâtında vazîfe görecekler Ankara 3 (Telefonla) Yedek Subay ve Tatbikat okuliariie askerî fabrika ve müesseselerdeki aih aylık tahsil müddeti icabında Genelkıırmay başkaniığının tekiifi üzerine Millî Müdafaa Vekâletince dört aya kadar indirilebilecektir. Bu takdirde altı aylık asteğmenlik hizmeti, indirilen müddet kadar uzatılacaktır. Bundan başka yabancı memleketlerde yüksek miihendislik ve mühendislik tahsiline talebe olarak gönderiHp görülen lüzum üzerine memlekete celbedilenlerin ecnebi memleketlerde yedek subay olmak için görecekleri tahsil ihtiyaca tokabül eden iki senelik müddetin mütebakisini memleketimizde tamamlayarak liyakatleri usulen tasdik edilenler yedek ssteğmen nasbedileceklerdir. Gene görülen lüzum üzerine mühendislik tahsilinden sarfınazar cderek harb okullanna iade edilmi; olan talebelerin subaylık nastblan askerî liselerden harb okuluna eeçen emsallerinin nasıblanna ve san'at llsesi me zunlanmn memurluk nasıblan san'atkâr olarak ye(Arkası sahife 5 sütun 2 de) Habeşistamn Eethi yaklaşıyor Ingilizler, İtalyanlara, teslim olmayı tavsiye ettiler Haile Selâsie de, sivil lere ve kadınlara hiicum edilmemesini, vatandaş larına emretti! Londra 3 (a.a.) Ingiliz ordusunun muzafferane bir surette ilerledıği ve Asmara zaptolunduktan sonra 80 kilometre mesafede bulunan Musavvaya yaklaşmış bulunduğu şu sıralarda İtalyanın Eritredeki son üssü olan bu limanın da saatten saate İngiliz kuvvetAnkarada Devlet Konservatuan opera subesinin ilk defa olarak temsil ettiği maruf ttalyan beslerinin eline düşmesıne intızar olunabitekân Puccini'nm Tosca isimli o perasmda Millî Şefünizin de Halkevi binasuu teşrtf ettiklerini dün lir. Umumî tahmin Italyanların Asmabildirmistik, Resmimiz Cumhur ReUimizi, genclerin çok muvaffak olan bu temsümi alâka ile takib rada yaptıklan gıbi, bu şehri de, müederlerken gösteriyor. dafaa etmeden teslim edecekleri merkezindedir. Bu limanın işgali ise İtalya için diğer bir çok mağlubiyetlerin mukaddemesi olacaktır. Roma radyosu dün akşam yaptığı neşriyatta «efkârı umuCArkası sahife 5 sütun 3 te prensip meselesi Son misalini Yugoslavyanın teşkil ettiği ihtflâf vaziyetlerinde Mihverin istmad ettiği prensip ise kuvvetin hakka galibiyetile rasgele bütün milletleri esir etmeği istihdaf eden bir garrbedir ki devrini çoktan yasamıs olan b« mutlak fütuhat gayretini dünya milletlerine değfl, Mihver milletlerine bile kabul ettirmeğe imkân yoktur. n son misal olarak bit&rafhğına samimi surette sımnıkı sanlı olan Yugoslavyarua Uğraültlıgı buhran nedir? Birkaç sene evvel Kral Naibi Prens Pol zevcesile birlikte Almanyayı ziyaret ettiği zaman verilen resmî âyafette Fürer'ln iki tnemleket arasmdaki hudndun ebediyet için çizilmiş olduğundan bahsetmi? olduğunu hatırlayonız. Daha dün Yugoslavyanın üçüzlü pakta iltihakı imzalanırken Von Ribbentrop lâfzan olmasa bile mefhum ve mana itibarile hemen hemen ayni şeyleri sbylüyordn. Yugoslavyada devlet siyasetinin idare tarzını beğenmiyen bir inkılâb vuku bulur bulmaz Mihver âleminde hemen ağızlann değiştiğini görüyoruz: Dünya buhranında karşı Alman tehdidi Belgradm bugünlerde umumî seferberlik ilân etmesi bekleniyor Yugoslavyaya Mekteblerin tatili NaariC Vekâleti derskrin 15 nîsanda kesilmesine ve imtihanlann 15 mayısa kadar bitirilnesine karar verdi Ankara 3 (Telefonla) Bugün Maarif Vekâletinde, Vekil Hasan Âlî Yücelin bafkanhğında Maarif Vekâleti müsteşarı İbsan Sungu, İstanbul üniversitesi rektörü Cemfl Bflsel, Ankara Hukuk Fakültesi dekanı Baha Kantar ve vekâlet umum müdürlerinin iştirakile b f a r toplanta yapılmıştır. Geç vakte kadar devam eden bu toplantıda imtihanlann 15 mayısa kadar yapılması hakkmdaki karar dolayısile alınacak tertibat etrafında göriisülmüştür. Maarif Vekâletinden verilen malumata göre, vekâlet 1940/1941 ders yılı resmî ve hususî nıüesseselerdeki tedris faaliyetinin 15 mayıs (Arkası sahife 5 sütun 2 de) Gavriloviç Hariciyeye getirilecek Yugoslavya Yalan iddialara cevab veriyor İtflyanlann senelerce uğraşıp nuunur bir hale getirdiicten sonra İngtHz kuvvetlerine teslim etmek üzere bulunduklan Musavva şehrinden bir manzara Akisler Bulgaristan ve Rumanyada en&şe Yunanistana Amerikadaki Alman ve İtalyanlar hare 200 bin İngiliz kete hazırlanıyorlar askeri çıkarılmış Vaşington? İtalyan Bu kuvvetler deniz ataşesinin geri Yunan Yugoslav abnmasını istedi hududuna gönderildi Beklenmiyen bir hâdise! Memleket dahilinde ka Bulgar Başvekili Filof rışıkhk yok; Almanlara «Bulgar milleti ve orduzulüm yapılmamıçtır . su hazırdır!» diyor M. Gavriloviç ANKARA Radyo Gazetesi Almanya, Yugoslavyayı tehdid etmeğe devam ediyor. Buna mukabil Yu goslav hükumeti de sür'atle ihtiyat tedbirleri abnaktadır. Son haberlere göre, bugün yann Yugoslavyada resmen umumî seferberlik ilânı da muhtemeldir. Diğer bir habere gore Yugoslavyanın Moskova elçisi Gavriloviç Hariciye Nezaretine getırılecektir. Gavriloviç, Zvetkoviç kabinesımn sukutundan sonra devlet nazırlığına tayin edilmişken son dakikada Moskovada kalmasına karar verilmişti. Mumaileyhin şimdi Hariciye Nezaretine tayin edileceği haberi, hu susî bir ehemmiyeti haizdir. Gavriloviç Yugoslav işçi ve çiftçi partisinin reisidir ve Moskovada büyük bir sempati uyandırmıştır. Naçek Başvekil Mua Sofyaya gore vaziyet vinliğini kabul etti çok nazik saflıada Belgrad 3 (a.a.) Resmen bıldirüdığine gore, Hırvat lideri Maçek, Yugoslavya Başvekil muavinliğini kabul etmiştir. Bu haber, Maçek ile Hırvat umumî valisi Şuşıç, Hırvat partisi reis vekili Koşutiç ve parti umumî katibi Krunoviç'in yaptıklan konferanstan sonra bıldırilmiştir. Avala ajansının tebliği Sırb şovenleri ekalliyetlere lultnedlyorlarmış, cenubî Macaristan (yani şimali şarkî Yugoslavya) ateşler içinde yamyornruş. Hırvatlar başlannm çaresine bakacak bir unsur teşkil ediyorlarmış... Hulâsa Yugoslavyanin parçalanmasuu istihdaf eden bir siirii husumetkâr ithamlar. Vaşington 3 (a.a.) D. N. B.: Deniz Boston 3 (a.a.) D. N. B. ajansı bilMihverin Yugoslavyaya karşı siyase Genelkurmay reisi Amiral Stark, Lâtin tinde bu değişikliği icab eden amil, Amerikası devletlerinin filo kumandan diriyor: dahili Yugoslav inkılâbınm üçvizlü pakta armı mayıs ayında Birleşik Amerikaya Boston radyosunun bildirdiğine göre, iltihakı reddeyleraesi ihtimalidir. Halbu davet etmiştir. Kumandanlar Birleşik İngilterenin Mısır ordusuna mensub motörlü kuvvetler ve müteaddid piyade ki üçüzlü pakta ve onun zunnında ne Ajnerikanın misafiri olacaklardır. Bah tümenleri Selâniğe çıkarılmıştır. Bu idiği belirsiz yeni nizama iltihak ederriye Nazırı Krox davetiyeleruı salı günü kuvvetler Yunan Yugoslav hududu isken verilen teminatla dahi Yugoslavya Lâtin Amerikası memleketlerindeki Bir tikametinde ilerlemektedir. İngiliz kuvgene bitaraf bir vaziyette kalıyordu: leşik Amerika deniz ataseleri tarafın vetlerinin mevcudu 73 bin kdşi tahmin Mülkî tamamhğile her türlü müdahaledan verildiğini bildirmiştir. edibnektedir. den masun olan istiklâline kemalile saUnited Press. bu haberi tamamlayarak hib bir devletin bitaraflığı. O halde bu İtalyan deniz atesesinin geri Yunan Yugoslav hududunda son hafkadar hiddet ve şiddet niçin? Yugosalınması istendi lavya kendi hududlan dahilinde huzur Vaşington 3 (a.a.) Amerika hü talarda tahşid olunan İngiliz ordusunun ve sükunla yaşamak hakkına malik de kumeti, tayfalan tarafından batırılan 130.000 ılân 200.000 olduğunu bildirmekğil midir? İtalyan vapurları hâdısesine karışmış tedir. İtalyan tayyarelerinin Milletlerin haklanna riayeti tazam olduğundan dolayı Italyanm Amerika mun eden Mihver iddialanna rağnıen deniz ataşesini derhal geri almasını isbombardımanı işlerin hakikatini ve içyiiziinü ifşa eden temiştir. Atina 3 (a a.) Atina ajansı bildirihareketlere bakılarak yukanki suale Reisicumhur Ruzvelt'in emirleri üze yor: derhal şu cevabı vermek lâzundır: rine hareket eden Hariciye Nazırı Hull Umumî Emniyet Nezaretinin 2 nisan Mihver adhniyetine göre hayır. Yu bugün İtalyan büyük elçisine bir nota akşamı neşrolunan resmî tebliği: goslavya Mihverin arzulanna ve emirle vererek deniz ataşesi Amiral Alb?rto Düşman tayyareleri Golos'un en fakir rine uymadıkça kendi hududlan dahi(Arkası sahife 5 sütun 6 da) (Arkası sahife 5 sütun 7 de linde huzur ve sükunla oturmak hakkına malik değildir. Hatta yabuz Yugoslavya değil. Avrupada hiçbir millet.. Ve zihniyetin çok geniş ihtirasına göre dünyada hiçbir millet. Esasında bütün dünyayı düşman olarak karsısına almaktan cekinmiyecek kadar cür"etkâr olan bu iddia, tatbikatta haksız tecavüzlerini birer meşru sebebe istinad ettirmeğe çalışmak ihfiyacından da kurtulamıyor. Danimarka, Norveç, Felemenk ve Belcika nerede ise İngiliz isgaline uğramak üzere idiler de, iste bunun için, daha evvel davranan Almanya tarafından isgal olunmtıs bulundular. İtalya Yunanistana tecavüz ederken Insilterenin guya Yunan limanlanndan istifade ettiği bahanesini îleri sürmüstü. Simdi Almanya Yunanistana tecavüz etmek için gene İngiltere ile alâka sebebini ileri sürmekte bulunuvor. Ya Yugoslavya?. O da zâhir ileride İngiltere ile birlesmesi mnhtemeldir diye tanıruza uğramak nöbetile karsılasıvor. Mihver taarruzlarına uğrayan memleketierin hiç birinde ortaya konan İnçiî sebebinin aslı yoktur. Bütün bu işlerde Mihver nicin açıkca doğruyu söylemiyerek dolambaclı yoliarrian yürüyor? Niçin kendUinin tamamile haksız ve bastanbaşa keyfî taarru7'arım mutlaka guya YUNUS NAD1 (Arkası sahife 5 sütun 1 de) Yugoslavya Kralı Majcste Ikinci Pierre. cülusunu müteakıb hâssa alavuu teftis ediyor Kont Teleki intihar etti Macar Başvekili bıraktığı bir mektubda memleketinin haline tahammül edemediğini bildirdi ANKARA Gazetesi Yugoslavya hâdiseleri BulgaristaAda ve Rumanyada endişeler uyandırmıştır. Bulgar Başvekili Filofun gazeteciler toplantısında Bulgaristamn endişelerini şu sozlerle ifade ettiğini Bulgar radyosu bildirmiştir: <~ Etrafımızda cereyan edecek hâBelgrad 3 (a.a.) Avala ajansı, a diselerin nasıl cereyan edeceğini bılmişağıdaki teblıgatı ifaya resmen mezun yoruz.» Başvekil Filof sonra şunlan ikılınmıştır: lâve etmiştir: Bütün memleket dahilinde tam bir *• Bulgar milleti ve Bulgar ordusu nizam ve sukun huküm sürdüğü ve en hazırdır.» (Arkası sahife 5 sütun 7 de> (Arkası sahife 5 sütun 5 te Gelen haberler, Alman motörlü kıt'alarının Macaristana girdiğini ve Yugoslav hududunda tahşidat yapmalan muhtemel olduğunu bildirmektedir. Bulgar radyosu, Yugoslav hâdisele rinden ve Alman haarlıklanndan bahsederek dun aşağıdakı neşriyatta bulunmuştur: «Almanyada artık Yugoslavya keli mesi kullanılmamakta, Yugoslavyaya Sırbistan adı verilmekte ve Almanyaya muhalefet eden Sırbistanın cezalandırılaeağı açıkça beyan edilmektedir. Hakikaten Sırbistanın ceza günü yaklaşıyor. Ordu erkânile daimi istişarede bulunan Mütevcffa Macar Başvekili Kont Teleki Hitler, bugun son sözünü söyliyecektir. Budapeşte 3 (a.a.) Macar Başvekili Alman ordulan Sırbistana girmek için Kont Teleki, gece intihar etmiş ve bu Hitler'in emrini bekleyorlar.» sabah cesedi odasında bulunmuştur. Bırakmış olduğu mektubda, Başvekil, güç ve bedbaht vazifesine devam için kendisinde kâfi ku^et görmediğini bildirmiştir. (Arkası sahife 5 sütun 1 de) Istiklâl mücadelesinin buhranlı ve karanhk günlerinde, biri çıkıp da deseydi ki: Yirmi sene içinde bu memleket tanınmaz hale gelecek. Yurdun dort bir tarafı demir ağlarla örülecek. Birçok yerlerde fabrikalar kurulacak, mektebler açılacak. Iktısadî bünyenüze kendimiz kumanda edeceğiz, kuvvetli ve ınodern bir devlet olacağız! Buna inanmak güç olmazdı. Kaduıile. erkeğile bütün millet, zaten istiklâl imanile silâha sanlmamış mıydı? Bir defa ona kavuştuktan sonra, günün birinde yeniden esaret tehlikesine düşmemek kaygusile teknik vasıtalarımızı şüphesiz en kısa yoldan, tekâmül ettirmeğe bakacaktık. Bu, belki yirmi senede olmıyabilirdi. Fakat olabilirdi de. Mesele. nihayet bir aatn ve irade me«elesinden başka birsey değildi. Lâkin, gene o mücadele yıllannın Bugünlerde her türlü ihtimale karşı hazırlanmış hıılünan Yugoslav ordusundan bir topçu bataryası Siıriye ve Lübnanda çarpışmalar Birkaç söx Ankarada opera buhranlı ve kasvetli bir gününde, biri çıkıp da deseydi ki: Yirmi sene içinde bu memleket tamnmaz hale gelecek. Anadolunun göbeğinde opera seyredeceğiz. Artistler Türk olacak; Türk müzisyenlerinden teşkil edilen bir orkestramn refakatinde türkçe sö\ liyecekler. Sahnede kusursuz bir san'at eseri seyredeceğiz. İşte buna inanmak biraz güç olurdu. Çünkü her irade sahibi millet, teknik sahada birşeyler başarabilir, fakat her irade sahibi millet. san'arta mutlaka muvaffak olamaz. San'atta muvaffakijel azimden ve iradeden önce bir takım nıe Bir çok şehirlerde gece yasağı devam ediyor, inzıbatı askerî kuvvetler temine calısıyor Yeni Suriye hükumetf teşekkül etmek üzere (Yazısı 5 inct sahıjede) ziyetler daha ister: İstidadlı ferdler olmalı, ruhlar, sihirli bir alev gibi gürellik işnyakile yanmalı ve millette intıbak kabiliyeti bulunmah. Evvelki akşam radyo başında raüzik arayan vatandaşlar, Ankara istasyonundan Toskaıun ikinci perdesini duydukları zaman, ilk anlarda her halde kulakhtrına inanamamış, yanlışlıkla bir orta Avrupa nıerkezine rasladıklarını sanmış olacaklardır, Fakat bu vatandaşlar aldanıyorlardl Püriizsüz nağmeler halinde içlerine akan Puccini'nin eseri Ankarada, rejimimizio en büyük mümessili, Millî Şcfimizin hu< zurlaruıda oynanıyordu. Ve p esnada Halkevi salonunu dolduran gü^ide. biı kalabalık, sahnede Türk sarf'aUfiârların alkışlıyordu. '. Yirmi senede bu harikavı ğösftren biı milletin hiçbir mucizesîne ° .^aşılmaı artık! JL N.