15 Mart 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Şekib Tunc'un Lüks ve Moda Makalesini bugün 3 iincü I sahifemizde okuyumız. 17 nci yıl sayı: 5961 umhuriyet ISTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: tstanbul No. 246 Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 Türkiyenin en ço sevilen mizah SAKA Her çıkan bir şahes Her halde Cumartesi 15 Mart 1941 Tıbbiycnin yıldönümü Dün Üniversitede büyük merasimle kutlulandı Harbdenberi en şiddetli hava baskını Berlin, Hamburg ve Bremen'e bütün bir gece bomba yağdırıldı İngiliz layyareleri dö nerlerken Berlin fabrika mahalleleri alev fufanı va duman içinde idi Britanyaya da ağır taarrazJar yapıldı Londra 14 (a.a.) Hava Nezareti tarafından dün aksam neşredüen resmî tebliğ: Bugün öğleden aonra muharebe tayyarelerimizin refakatinde bombardıman tayyarleri Calais'de Almanlann işgali altında bulunan tayyare meydanını bombardıman etmişlerdir. Bombaların hava meydanrnda ve sahanın ucunda bulunan tayyareler arasmda patladığı görülmüştür. Baska avcı tayyarelerimiz dün öğleden sonra Mans denizi ve şimali Fransa üzerinde taarruzi devriye faaliyetinde bulunarak bir düşman avcısını tahrib etmiştir. Daha geç vakit İngiliz sahilini aşan bir düşman bombardıman tayyaresinin derhal önü kesilerek avcılarımız tarafmdan düşürülmüştür. Bu harekâttan bir BVCI tayyaremiz üssüne dönmemiştir. Atmanyaya yeni akınlar Londra 14 (a.a.) Hava Nezaretinin tebliği: Güzel havada ve tam mehtablı bir gecede bombardıman servisine mensub tayyareler Hamburgdaki hedefler üzerine şimdiye kadar görülmemis derecede şiddetli bir hücum yapmışlardır. Bir gece evvel de hususî bir itina ile (Arkan sahife S ıfktan 1 de) Abnan deniz üslerine İngiliz tayyarelerinin bir gece akmı llk kafile Amerikadan yola çıkarıldı! Yakında 30 muhribin de gönderileceği bildiriliyor Vaşington 14 (a.a.) Harbiye Nazırı Stimson Ingiltereye verilecek harb malzemesinden muayyen bir kısmının yola çıküğını gazetecılere bildirmiştir. Maamafih Nazır bu hususta tafsilât ver mekten ımtina eylemiştir. llk elde 30 muhrib gönderilecek Vaşington 14 (a.a.) Kongre mahfillerinde tSinek filo» dan 30 torpitobotun yakında İngiltereye gönderileceğine muhakkak nazarile bakılmaktadır. Bazı mümessiller, birkaç harb gemisinin de Ingiltereye devrinden bahsedildığini duymuşlardır. tngfltore Amerikaya ta;e Nazırile bir müstesar gönderiyor Londra 14 (a.a.) Bu gün Başvekâlet tarafmdan şu beyanat neşredilmiştir: € Birleşik Amerika devletleri hükumetinin ödünc verme ve kiralama kanunu mucibince bize yapabileceğı yardımlar arasmda pek acele muhtac olduğumuz şey ticaret gemileridir. Bu sebeble Başvekil, deniz ticareti parlamento müsteşarı Sir Arthur Salter'den derhal Amerikaya giderek Amerika hükumetile bu husustaki yardımın ne şekillerde yapılabileceğini görüşmesini rica etmiştir. Salter İngilterenin Vaşington büyük elçisinin vereceği umumî talimat dairesinde hareket edecek ve ora(Arkası sahife 3 sütun 4 te) ARNAVUDLUKTA Dün, ümvertitede yapdan merasim. de bulunanlar ve profesörlerden Dr. Tevfik Remzi hL tabesini okarken "Mussolini taarruzları,, ptiskürtuldü Italyanlar çok ağır zayiat verdiler Eslr edilen faşisl şeflerinden Pelligrini «İfalya her bakımdan fena vaziyettedir» dedi Atina 14 (a.a.) Yunan orduları başkumandanlığı tarafmdan 13 mart akşamı neşrolunan 138 numaralı resmî tebUğ: Düşman, geniş bir cephede şiddet'i taarruz hareketlerine geçtiğinjn beşinci günü olan bu gün, bütün gün taarruza devam etmiştir. Bu tearruzlar esnasında düşman, kuvvetli bir topçunun himayesinde hareket eden taze piyade kuvvetleri ve birçok tayyareler kullanmıştır. Kıt'alarımız bu taarruzlan pek ağır zayiatla geri püskürtmüşlerdir. Hava kuvvetlerimiz, askerî hedefleri muvaffakiyetle bombardıman etmişlerdir. Hava defi bataryalarımız iki düşman tayyaresini düşürmüşlerdir. ttalyan zayiah ağır Atina 14 (a.a.) Atma ajansı bil(Arkası sahife 5 sütun 3 te Habeşislanda Dün Asosa kalesi de düstü Habeş kıt'aları Deb ra Narkos kapılarına dayandılar Kahire 14 (a.a.) Ortaşark İngilis umumî karargâhının tebliği: Libyada ve Entrede: Vaziyette hiç bir değişiklik yoktur. Hâbeşigtanda: Kıt'alanmız Asosayı işgal ederek Mendi yolu boyunca ilerlemeğe başlamışlardır. Ricat halinde bulunan düşmana ağır zayiat verdirerek Buryeden muvaffakiyetle ilerleyen Habeş vatanperverleri şimdi Debra Markos civarma gelmiş bulunuyorlar. İtalyan Somalisinde: Negelliye doğru ricat etmekte olan düşmanı Dolodaki imparatorluk kuvvelterile iltisak peyda ederek takib eyliyen vatanperverler Yavelloyu işgal etmişlerdir. Assosa kalesi de alındı Hartum 14 (a.a.) Kurmuk'a 70 kilometre mesafede bulunan Afodu'nun zaptından sonra tazyiklerine fasılasız bir surette devam eden İngiliz kuvvetleri şimdi Kurmuk'dan gene 70 kilometre doğu cenubunda bulunan Asosa'yı işgal etmişlerdir. Kurmuk, Sudan müdafaa kuvvetlerile doğu Afrikası kıt'alannın müşterek harelkâtı neticesinde salı ak(Arkasi sahife 3 sütun 6 da) Detnokrasinin Profesör ve talebelerin konferans zaferi ve hitabeleri geniş bir kalabalık Şimdi daha büyük bir katiyetle karii olmuf baltmnyoruz ki, heyecanlt Amerikan alâkast bu yem, dünya mücadelesinin istikametini ve hatta mukadder akibetini tayin etmiş gibidir Ankara: 14 mart merikan yardım lâyihasının kanuniyet kazanmasile derhal tatbik mevkiine konulması, A jani hemen muhim miktarda yardımlara geçilmesi bir oldu. Yeni harb basladığı zaman Amerikada muhariblere silâh ve miihimmat verilmesini meneden kanunun demokrasilçr lebine tadili ne kadar uzun siirmüş olduğunn düsünürsek şimdi bambaşka bir şekil ve mahiyette olan yeni kanunun ehemmiyet ve azametini daha iyi anlamıs olurnz. Ambargo kanununun tadilinde Amerikadan ahnmasına mnvafakat olunacak silâhların ve harb mahemesinin bedelleri peşin ödenihnesi ve bunlan satın alanların kendi vasıtalarile nakleylemesi şartı konulmuştu. Şimdiki yardım kanunile ise bütün Amerikan sanayii demokrasilerin emrine tahsis olunrauş bulunmakta ve en geniş ölçiilerde sür"atle yapılacak her türlii harb levazunının muhtac olan memleketlere yetiştirilmesini Yenidünya büyük cumhuriyeti kendi üzerine almaktadır. Bir buçuk yıl gibi kısa bir müddet zarfında Amerikan efkânnda husule gelmiş olan bu inkılâbda evvelâ Ingilterenin, saniyen de demokrasinin birer zaferini gönnemek mümkün değildir. Avrupanın bazı memleketlerîndeki tatbikatında parlmanter sistemin pek çok tereddi etmiş olmasma mukabil demokrasinin Amerikada bütün tazeliğile olanca faziletini muhafaza etmekte olduğu son hâdisede bütün parlaklığüe bir daha sabit olmuş bulunuyor. Amerikada demokrasi müteaddid fırkalann telebzübüne maruz olmaksızın yalnu Un büyük fırkanın karşdaşmasında bütün Amerikan efkânna tezahür sahnesi oluyor. Demokrat ve cnmhuriyetçl adlannı taşıyan iki büyük Amerikan hrkasmı hakikatte birbirinden ayıran büyük prensip ihtilâflan da yoktur. Adeta insanın diyeceği geür ki bu büyük Yenidünya cumhuriyetinde iki fırka sadece millî meselelerin açık ve bazan alabildiğine şiddetli münakaşalannı müm kün kılmak için kurulmuş bir tertibden ibarettir. Vaktile Amerikada işbaşına gelen fırkanın devlet memuriyet lerinde hemen umumî denilecek kadar "geniş ölçüde şahıs değişmelerine sebeb olması belki bir kusurdu. Fakat zamanla bu kusurlu an'ane terk olunmakta ve iki fırkanın mevcudiyeti yalnız millî meselelerin ciddî münakaşa esa sı olmak hakikati gittikee daha bariı terakkilerle variyete hâkım bulunmaktadır. Amerikan demokrasisinin farileti bilhassa şu noktada tebarüı ediyor: Her hangi bir mevzu üzerinde alabildiğine ciddî mücadeleler yapılıjor. O kadar ki, hele bir yabancı için, bu mücadelelerin Y U N U S NADİ İArkası sabifc I sütun 5 te Tıbbiyeliler bayramlarını dün büyük merasimle kutlamışlardır. Bu münaıebetle üniversite konferans salonunda apılan toplantıda Örfî İdare Komutanı x>rgeneral Ali Rıza Artunkal, Vali ve Belediye Reisi doktor Lutfi Kırdar, üniversite profesör ve talebeleri ve sehri mizdeki doktorlar hazır bulunmuştur. Saat 14 te talebenin hep bir ağızdan îöylediği istiklâl marşım müteakıb tıb Fakültesi dekanı Kemal Atay, rahatsız bulunan rektör namma toplantıyı açmıştır. Profesör, tıbbiyenin 114 üncü senesini kutlamak için toplanıldığını söyeyerek davetlileri selâmlaraıştır. Kemal tay sözünü bitirdikten 6onra, rektör Cemil Bilselin gönderdiği mektubu okumustur. Rektör mektubunda, nhhatin ehemmiyetini kaydettikten sonra 2984 tıbbiyelinin bayramını tebrik etmiştir. Dekanı müteakıb kürsüye gelen tıb fakültesi doğum ve kadın hastabklan profesörü Tevfik Remzi Kazancıgil tHekirnin aklâkî vazifesi» mevzulu kıymetll bir konferans vermiştir. Profesör, Türk hekimlerinin içinde yaşadıkları ruhl ve maddi çahşma havasının vasıflarını, Türk tarihinde tıbbın işgal ettiği yüksek mevkii izah ettikten sonra inkılâb neslinin deruhde etmiş olduğu mühim vazifenin teferruatıru pek canlı bir şekilde tebarüz ettirmiş; <bize cemiyetleşen, kendi varlığını cemaata hasreden bir CArkası sahife 5 sütun 5 te larafifldan alâka ile takib olundu Nakliyatı hitnaye için Amerika İrlandadan iis jstiyor De Valera? Alman veya İngiliz istilâsı tehlikesine maruz bulunduğunu söylüyor Nevyork 14 (a*.) NewYork Daily News gazetesi Birleşik Amerika devletlerinin İrlandadaki üslerden istifade etmek için müzakerelere başladığını yazmaktadır. Bu yazıda şöyle denilmektedir: «Dublin hükumeti tarafmdan gayet gizli olarak istenen 50 milyon dolarlık istikrazm karşılığını teşkil edecek bir anlaşma İngiltereye yapılacak kütle halinde malzeme sevkiyatanın himayesi bakımuıdan ehemmiyetli telâkki edilmektedir. Vaşington hükumeti bu anlaşmayı perşembe günü bir Clipper tayyaresile Amerikaya gelecek olan İrlanda Mülî (Arkası sahife 5 sütun 4 te HARB VAZ1YETI Hava harbleri şiddetlenirken Ingiliz taarruzu artmış ve genişlemiştir. Şimdi onun şiddetli yumruklarına Al. manyanın ne dereceye kadar dayanacağtnt göreceğiz Havalarda: Binlerce genc Hava Gedikli Hazırlama Yuvasına girmek üzere müracaat ettiler Ankara 14 (a.a.) Aldığumz ha. berlere göre. Türk Hava Kurumunun gedikli hazırlama yuvasmm üçüncü devre mesaisi için hazırbldara ve ka. yıdlara baslaıunıştır. Kabul şartlannı öğrenmek üzere daha şimdiden Hava Kurumu subelerine binlerce genc müracaat etmektedir. Bu sene hava gedikli hazırlama yuvasınm muhtelif ihtisas subelerine 15 ile 25 yaş ara. sında bulunan orta okul mezunlan almacaktır. Perapalastaki infilâkın akisleri RendelPin beklenen raporu Londrada neşredildi Yugoslav ordusu endîşede! Dostluk paktının imzasından sonra • Havalann iyileşmesinden ve mehtabdan istifade etmek için gerek İngilizler, gerek Almanlar birbirlerine şiddetli hücumlar yapmışlardır. Bu ilkbaharda ve yazm göreceğimiz büyük hava meydan muharebeleri başlamıştır. İki taraf ta birbirini kıyasıya bombalamışlardır. Almanlar, her zaman yaptıklanndan fazla bir şiddet gösterememislerse de, İngi lizler yeni büyük bomba tayyarelerini de kullanarak geceleyin olduğu gibi İngiltereye gönderilecek tayyareler, Amerikan limanlarmda gemilere yükletiliyor (Arkası sahife 5 sütun 3 te) Birkaç söz Elçi bombaların Sofyada hazırlanmış oldoğann bildiriyor Londra 14 (a.a.) «Reuter» İngilterenin eski Sofya elçisi Rendell'in İstanbul suikasdi hakkuıdaki raporu Londra ya gelmiştir. Raporda, İngilizlerin bagajlan arasına kanştırılan çantalar hakkında malumat verildikten sonra şöyle denilmektedir: «Sofyadan ayrılmadan evvel İngiliz elçilik memurlarının bagajlan arasma, dost olmıyan bazı ajanlar tarafmdan kuvvetli bombalar konulduğu aşikârdır. Suikasd faillerinin bombaların trende patlayarak treni uçurmasını ve birçok kimselerin ölümüne sebeb olmasını tasavvur etmiş olmaları muhtemeldir Bu çantalar Sofyadan hareketten evvel İngilız elçilik heyetinin el çantalan arasına gizlice kanşünlmışür. Bunun neİArkası sahife S sütun 5 te M^RendeH kurban daha> Perapalas otelinin pasaport memuru dün vefat etti İstanbul Cumhuriyet Müddeiumumiliğinden alınan malumata göre, Perapalastaki infilâkta yaralananlardan otelin pasaport memuru Süleyman oğlu Hüseyin de, yatınldığı Beyoğlu Belediye hastanesinde dün sabah ölmüştür. Bu ,suretle, infilâktan olenlerin sayısı altıyı bulmuştur. 19 yaralı tedavi edilmektedir. Almanyanm Yu goslav askerlerinin terhisini istemesin den korkuluyor Biz Bob stil değiliz! En büyük Alman gazetelerinden birinin biriıv;i sahifesinin baş sütununda uzun bir Ankara telgrah gördüm. Türk siyasetine dair enteresan bir yazı bulacağımı zannederek dikkatle okumaya başladım. Büyük Alman gazetesinin birinci sahifesinde baş yeri işgal eden bu yazı siyasetten bahsetmiyordu. Ya neden? Diyeceksiniz. Şurada bana aynlan yer daha geniş oîsaydı, sizi biraz merakta bırakmak için yazımı uzatır, muhtelif mevzulara yaklaşarak «Şundan mı, bundan mı?» diye zihninizi gıdıklardım. Fakat sevgilı okuyucum, zahmet nafile olacaktı. Çünkü sahifeler dolusu imalar yapsam, her mevzuun etrafında sizi dakikalarca oyalasam, bu gazetenin, Türkiyeye dair birinci sahifeye ve baş sütuna ne gibi bir havadis koyduğunu kabil değil bulamazdmız. O halde müsaadenizle o koca yazryı iki üç kelimede hulâsa ediyorum: Türkiyede adına Bob stil denilen yeni bir moda çıkmış. Gencliğin büyük ekseriyeti (!) bu modanın kurbanı imiş. O kadar ki Bob stillerle mücadele için tedbirler almak lâzım gelmiş (!). Yukanda, havadis için siyasî değil demiştim; fakat, dolayısile siyasî olduğunu yazının alt taraflarında açıkça görüyoruz. Muharrir, y*hud muhabir havadisten ahkâm çıkarıyor ve diyot^iuTürkiye, İngiltere ile anlaşma yapmasaydı, mirVereddi anglosaxon âdetleri de bu memlekete girerhfz^ft. İngiltere aleyhine propaganda maksa«*İle yazıldığını çocuklann bile anlamakta güçlük çekr«iyeceği bu yazıya cevab vermek her halde lSîatmsuz olur. Bob stiller Türk gencliği arasında ekalKjretm ekalliyeti denecek kadar azdır ve bu şaşkın çocuklar modayı Ingiltereden değil Beyoğlunda ^fel«rinde Alman filmleri de gösterilen sinemalarda^^almişlardır. Şu satırları yazmaktan maksadım, propagandanın başvurduğu çareleri işaret etmek olduğu "Sfedaı, ekalliyetin ekalliyeti de olsa bazı avare ve şuursuz zümrelerin memleket hesabma oynayabilecekleri menfi 'olü de göstermektir. Türkiyede bir tane bile Bob stil kalmamaiıdır. N. Belgrad hükumeti, Türkiyenin niyetlerini öğrenmeğe intizar ediyormuş Londra 14 (a.a.) Taymis gazetesinin Belgrad muhabiri şunları yazıyor: Yugoslavyayı Balkanlarda Abjıan politikasının aleti yapacak olan bir pakün imzalanması ihtimali, askerî malıfıllerle Sırplar arasında gittikçe artan bir (Arkaa nbife S sütun 4 te