9 Mart 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

9 Mart 1941 CUMHURİYET Çimento fiatları Japonya ve mîhver devletleri zakşarktan ve mıhver kaynaklanndan verilen baberlere göre Japonya Hariciy Nazın Matsuoka Almanyadan aldıgı davet üzerine Berlini ziyaret etmek üzoredir. Haberin membaı, alâkadar kaynaklar olduğu halde sıhhati henuz meşkuktttr. Bunnnla beraber Japou Uariciye Nazmnın bu sırada Berline gitmesinin sebebi kolaylıkla anlaşılabılLr. Bir kere Amerikamn Ingiltereye yardım lâyihası, kanun mahiyetini almak uzeredir. Belki okuyucularunızm bu sahrlan okudukları sırada bu kanıin lâyihası âyan meclisinden de çıkmış ve im edilmek üzere Cumhurreisine arzolunmuş bulunacaktır. Lâyihanın kanunlaşması Uz?tine Amerikanın Ingiltereye yardımı daha çok mahsus ve raüessir bir mahijet alacağı için bu hâdisenin üçler paktı devletlerini başbaşa verip düşünmeğe sevketmesioi tabii görmek icab eder. Acaba üçler paktına mensub olan devletler, Amerikan yardımuın tam manasile tahakkuk etmek yolunu tutmasını fırsat sayarak Japonyayı uzakşarkta yeni bir tecavüze sevketmek ve böylece Amerika ile İngiltereyi Uzakşarkta da bir harble nıeşgul olmağa mecbur kılmak nu istiyorlar? Mihver devietıeri bunu hakikaten istiyor ve Japonya buna muvafak ediyorsa, o takdirde üç taral arasında konusulması ve hallcdilmesi İcab eden çok mühim meseleler bulunduğu süphe götünnez. Japonya bu sırada İngiKere ile Amerlkayı meşgul etmekle, herhalde mihvere yardım etmiş olur. Çünkü mihverle mücadeleye hasredilecek bir takun mühim kurvetleri üzerine çeker ki bu da mihver hesabına bir kazancdır. Fakat Japonya bu yardım ve hizmetl ne mukabilinde yapacak? Yalnız kendi kılıcmın hakı olarak işgal edeeeği yeni sahaların ilhakını tanımakla mı? Fakat bu kadan Japonyayı tatmln edemez. Çünkü bu işi yapmak için yalnız Japonya uğraşmış ve mihver kupkuru soz söylemekle iktifa etmiş olur. Japonya, belki de daha başka bir fır•at bekliyor ve o fırsattan isbfade ederek yeni maceralara girmek isüyor. O halde mihver de Japonyaya yardım etmeli ki başarüan iş iki taraflı olsun ve müsterek menfaat tebarüz etsin! Bu mesele Berlinde konuşulnıağa değcr mahiyettedir. Acaba mihver, Japonyaya ne yolda yardım edebiür? Bu vadide akla gelecek en mühim mesele Çin harbidir. Japonyanın cn büyük isteklerinden biri bir an evvel bu harbe nihayet vermektir. Japonyaya göre bu harbe nihayet vcrmek için evvelâ Çini tecrid etmek, onu bütün haricl yardımlardan mahrum etmek lâzundır. Japonyayı en çok iskiilendlren yardımlardan biri dc Sovyctlerin Çin milliyetçilerine yaptıltlan yardımdır. Mihver devletleri, bilhassa Almanya, Sovyetlerle dost olduğu için Japonya ile Sovyetler arasmda bu mesele üzcrinde kat'î bir anlaşma teminine rehber olamaz mı? Rehber olur ve bu işi ba^anrsa, Japonya da Çin işini kolaylıkla halleder ve mihver devletlerine TJzak^aıkta, Istedikleri yardımlan gösteıebilîr. Onun için Japon Hariciye Naannın Berlini ziyaret edeceği sayi olıiuktan sonra onun bir de Moskovayı ziyaret etmesi ihtimali ileri sürülmüştür. Mihver devletleri Japonyaya bu yolda yardım göstermek lsterler mi? Gbstermek isterlerse muvaffak olurlar mı? Bu noktalar şüphelidir. Çünkü Sovyet Rirliğini Çine yardımdan vazgeçmtje sevketmek, Japonyanın Uzakşarkta en geniş hakimiyeti temin etmesine, bütün Çini fetih ve istilâ ederek önüne gtçilmez vüs'atte büyük bir satvet kazanmasına Sovyetleri boyun eğdirruek demektir. Fakat Japonyanın, Alman tcşebbfi günden istifade ederek evvelâ bu meseleyi hallermek, ondan sonra mihvere t zakşarkta yardım etmek fikrinde olduğu göze çarpıyor. Mihver devletleri, tngiltere ve Amerikayı meşgul etmek, bilhasa İnglHereyi bir anda mııhtelif cephelerde darbelere ufrarmak Istiyorlar. Fakat Japonys bunu bedava yapmıyacakhr. Acaba mihver devletleri bn hcdcli 8devebilecekler mi? Bn mesele de günün en beilibaşlı meselelerl srrasma girmiştir. ASKERI MUSAHABE Iktısad Vekâleti, cinslere göre satış bedellerini tespit etti Ankara 8 (a.a.) İktısad Vektletin I S Tlearet maksadlfe kendi hesabden tebüg edilmiştir: I lanna bafrikalardan eimento olan tfle. ~ (Bas tarafı 1 inci sahifede) 1 3003 sayılı kanunun verdiği salfi. car vs müesseseler, protland nevi için de birleşmekten ibarettir. Fakat bu ür hlyete istinaden memleket mamulâtm 17, süpersiman nev"i için 20 lira olan dan bulunan çlmentolann toptan va mer'î fiata tevsik ve Belediyelerce ka devleti birleştirecek olan harc, Yunanispeşin saüs âatlan 2/7/940 tarihinden iti. bul edilecek fabrikadan satış yerine tana ve bilhassa Selâniğe ihrac edileı cek bir İngiliz ordusu olabilir. baren mer'i olmak üzere fabrikada na. kadarki nakü masraflannın ilâvesiîe Çünkü harb zamanında, sıyasetin ve kil vasıtalan içinde teslim portland hasıl olacak yekuna, evvelce ton başına diplomasinin en büyük istinadgâhı taynev'lnin tonu 17 ve süpersiman nevinin tonu için 20 lira olarak tespit edilmiştir. ilâve olunan 50 kuruş yerine mağaza, yare, top, tank, tüfek, tugay, tümen gibi depo masrafı, zaviat ve kâr karşılığı ola. bepsi T harflle başlayan kuvvet vasıtaFabrikalarca ilân edilecek eb'ad ve rak azamî yüzde 5 ilâve edebilirler. landır. İngilizler, Balkanlara, en motiern mukavemette torbalar müsteri tarafın4 Tatbikat teferrüatına ve çuvvallar silâhlarla mücehhez 300,000 kışiiık bir dan fabrikava eönderilmek sureüle mubavaa olunacak her iki cinsten çimento icin alınacak depozitolara mütedair hu ordu gönderebildikleri takdirde, boyle için yukarıda vanlı mer'i fiatlardan ü. suslar vilâyetlere ve mıntaka iktısad bir tedafüî ittifakın temeü atılmış olur. Bu takdirde Yugoslavya, bir Alman müdürlüklerine tamim edilmiştir. çer lira tenzil olunur. hesabına göre, 2 buçuk milyon talim 2 Asgarî tapton satıs miktan bir 5 Yukanda vaah yeni sabş şartlan görmüş askerile 20 tümen kadar olan tondur. 12'3'1941 tarihinden muteberdir. hazarî ordusunu hemen asgarî 40 türre•ınmımıımnınnnııımıııinııııııılılııınıınnıınıınınmnnııınnı» ne çıkarabilir. Yugoslavyanm ihtiyatla Balkaıtlarda harbin yeni istikametleri r 3 Tonanlılar yeni bir muvaffakiyet kazandılar Sahilde ve merkez cephesinde mühim mevziler ele geçirildi Atlna 8 (a.a.) Yunanhlar, bugun Arnavudluk cephesinln deniz bölg«sinde blr çok ftalyan mukabü hücumlarını püskürtmüşler ve dusmana büyük zayiat verdirmlşlerdir. İki taraf hatları arasındaki arazl, İtalyan ölü ve yaralılarile doludur ve Yunanhlar, dün alman 1050 esire llâveten yeniden bir çok esir almışlardır. Cepheden gelen son haberlere göre, Yunanhlar, İtalyanlann kendi üslerin<1en tıbbî yardım lstiyen radvo lmdad isaretlerinl almışlardır. İtalyan takviye kıt'alanmn uğradığî zajrnt Atlna 8 (a a.) Atlna ajansı bildlriyor: Miissol!ni*nln son zamânlarda Arnavudluğa pönderdiŞl takviye kıtalnrmm u^radıÇı zaviat hakkında a.«a&ıdakl tafsüât verllmektedlr: Bu malumat, İtalyan eslrlerlnln üaerinde bulunan veslkaîardan almmıstır. 77 n d ve 78 İnci plyade alavlarlle 30 tmcu topcu alayından müTekfeeb olan «Toskana Korolan» Ismindeki 7 ncl fırkadan lklncikâ nun sonunda 77 ncl alaydan 350 ve 78 Incl alavdan 2 tabur kalmıştır. Bu fırka. bîr hafta İçinde kuvvetinln öcte lkislnl kaybetmlştîr. Iıemtano fırkasınm 68 İnci alayı 21 lkincikfinunda cepheye frehnlş ve Trebeshina ünerlnde yapılan 4 g t a lük muharebelerde kııvvetlnln üete birlnl kaybetmlştlr. Bu alaydan 300 nefer, 10 wtW ve btr tabur ku mandanı eslr ahnmıştır. Btı alayın ferl kalan kuvveti Aoos lle Drina arasında yapılan ve 15 tcn 18 çubata kadar devam eden muharebelerde daŞıtılrmstır. Halen bu alaym mpvcudö 250 kl^lden İbarettir Subat bldavetlnde Arnavudlu|a çıkanlan ve 1178 ralnmh tepede nettoeslz b!r mukablî taarnıza çeçerek bir gunde 1000 kişi kaybeden ve Treneshlna ve Sentell terjelerînde a&ır saylcts» ufrıyan «Strozesca> fırkasmı da ayni akibet beklemektedlr. Mussollnl'nin Arnavudluğa yolladıgı bütün takviye kıt'aîan, llicba hann kendisi lçln müsald blr mevslm rüdujhınu lddla etmosine raŞ men daha evvelden kBtiyyen mahvolmafta mahkum bulunmaktadır. Arravndlokta 3 gOnde 53 tayyare tayynresi düsnruldü Kahlre 8 (a.a.) İngiliz avcı tayyarelerl blrblrl ardmdan bes gün İçinde Arnavudluk cephesinde 53 îtalyan tayyaresi düşürmüslerdlr. Bu müddet zarfında İngiliz zayiatı 3 tayyareden ibarettir. İngiliz hava kuvvetlerlnln Yunanistanda tesis ettlkleri son rökor budur. Düşen İtalyan tayyarelerinden çogu G. 50 S. tlpinde yani son model tayyarelerdlr. Bunlarm süratl saatte 480 kllometreden fazla dır. Bu 53 tayyare arasında Korfu adaaı üzerinde cereyan eden hava muharebesinde düşürülmüş olanlar da vardır. Görülmeğe de&er bu hava muharebesinde 13 İtayan tay yarecisi ayni zamanda paraşütle tayyarelerinden atlıyarak inmlşlerdir. Şubat ayında havacılık bakı mından dikkate değer nettceler alınmıstrr. Oene bu ayın 28 günü 1çinde 338 diişman tayyaresl yani günde 12 den fazla tayyare düşürülmüştür. Yunanistanda Ingiltereye Himad Londra 8 (a.a.) Times gazetesinin Atina muhablrl bildiriyor: Askerî mevzular hakkındaki Yunan ve İngiliz görüşleri aynldir. İngiliz birliği hakkındaki Yunan hisslyatı her zamandan daha kuvvetlidlr. Her smıf Yunan halkı İngi llzlere ve ldeallerine karşı ayni birlik lmlş gibi derin bir şefkat izhar etmektedir. Yunan tebliği Atlna 8 (a«.) Yunan ordulan Baskumandanlığı tarafından 7 mart aksamı neşredilen 132 numanalı resmî tebliğ: Merkez mmtakasında yapılan mu vaffakiyeüt bir hareket neticesln de düşman tabiî ve fennî müstah kem mevkHerindeta tardedilml^tlr. 1050 esir ahnmıştır. Bunlarm arasında btr kaç zabit de vardır. Mühim miktarda malzeme elimize geçmiştlr. Tayyarelerimlz, harb meydanınm askeri hedeflerini görünür neticelerle bombardıman etmek suretil© harekâta muvaffakiyetle iştirak etmiştir Bütün tayyarelerimiz üslerine dön müşlerdir. İtalyan tebliği Roma 8 (a.a.) İtalyan orduları umumî karargâhının 274 numaralı tebliği: Yunan cephesinde hava kuvvet lerimiz düşman kamplarını ve tahşidatını ve müdafaa teslsatını büyük ve küçük çapta bombalarla bom bardıman etmişler ve mitralyöz ateşi altma almışlardır. Yazan: ıoznn; »v I AB1DİN DAVER | Amerika Meksika Iskoçyayı bekliyen gizli muahedesi Polonya ordusu M. Padilla icab ederse İngiltere Kral ve Amerika ile bir aske Kraliçesi, Bataklıklarî ittifak yapılacağını ra girerek bu kıtaatı bizzat teftiş ettiler söyledi Meksiko 8 (a.a.) DNB. bildiriyor: Meksika Hariciy» Nazın Padilla, Âyan Meclisinde yaptığı beyanatta Mek. sikanın Birleşik Amerika ile gizli bir muahede akdetmemU olduğunu söylemi$ ve demiştir ki: Şayet bu harb esnasında, Mek. sikanın enternasyonal taahhüdlerini ifa evlemesini icab ettirecek hâdiseler olursa, o zaman Meksika Amerika ile asker! bir ittifak akdine tereddüd etmi. yecektir.» Padilla, Meksikada deniz r% hava fls. lerinin tesisine lüzum olduğunu ve bütün bu işlerin Meksika perası ve Mek. slka isçileri tarafından yapılacağını, Meksikanm asla hâkimlyetinden vaj geçmiyeceğini beyan etmlstlr. Londra 8 (a.a.) İskoçyanın batak çalılıklanndan birini Avrupanm en tanınmış birkaç Generalile birlikte ziya. ret eden İngiltere Kraliçesi, bir hafii makineli tüfeğin tetiğine parmak kon. duğu zaman neler hissedildiğini duy> muştur. Kralın refakatinde olarak Kra. liçe, General Sikorski'nin kumandasm. daki Polonya kuvvetlerini teftiş etmekte idi. Kraliçe, bir hafif makinelitüfeği a* lâka ile tetkik ederek omuzuna götür. müştür. Kral, silfthın dolu olduğunu v» tehlikelerden korunmaa lâzım geldi&ni sövlemiştir. General SikorsU, mlsaftrl bulunan Hükümdarlarla fransızca konusmuı ve sdyaretin sonunda şunlan söylemiştir: «Kral ve Kraliçenin nyaretleri, as. kerlerimi Ralevana Retirmiştir. Askerler, bunun bir protokol ziyareti değil, dostane bir ziyaret olduğunu anlamıslardır. > Kral George, harb gavretine başka su. retle de yardım etmiştir. Kral, saray bahçelerinln ekilmiş kısmının mühiro mtktarda jfenişletilmesi İçin emirler vermlştir. Prenses Elizabet lle Margerlt Rose de sebza dikmekle meşgul olmak tadırlar Harbden evvel küçük Prenseslerden her biri bir çiçek sahasile meşgul olmakta idiler. Şimdi ise bütün dikkatlerini sebza yetistirmefte tahsis etmektedirler. Dost Efgan elçisinin bir teberruu Ankara 8 (a*.) Haber aldıSunıza eöre, Efgan Büvük Elcisi Feyiz Mu hammed Han dün tedfin merasimi yanlmıs olan Diyanet İşleri Reisi Rifat Börekçinin cenazesine Röndereceği ee. lenk bedeli olan 100 llrayı Türk Hava urumuna tevdi eylemiştir. rile beraber 1000 e yakın tayyaresi vardır. Yunan ordusu, mevcudu 600,000 kişiyi bulan seferî ordusunun yarısını, Arnavudluk dağlarında İtalyan ordusunun karşısında bırakarak, hiç olmazM 100150 bin kişiyi de Almanlara karşı kıulanabilir. Türkiye de, Bulgar ordusunu yerınde tutan Trakya ordusu haricinde, genelkurmayınm tensıb edeceği nispette bir kuvvetle müttefiklerine yardım edelilir. 1937 şubatında yazılmış bir Alman eseri, Türk ordusunun seferl mevcudunu 1,300,000 kisi olarak hesablamıstır. Gene ayni tahmine göre, o tarihte 440 taysremiz vardı. Fazla tafsilât vermegı doğru bulmadığımız için, 1937 çubaündanberi geçen 4 yıl içinde, Türk ordusunun Alman tahminlerini hayli geride bırakabilecek bir vaziyete girdiğini söyliyebüiriı. Demek ki Balkanlara gelecek İngiliz ordusüe beraber, üç devlct, aralarmda tedafül bir İttifak akdedebildik.erı takdirde, müteamza karsı, mühim bir kuvvet çıkarabilirler. Bu kuvvetin hakikî miktan, her ne olursa olsun, bu devletlerln ayn ayn ortaya koyabileceklorinden herhalde çok yüksek olacağına şüphe yoktur. Böyle bir tedafüî ittifakın müdafaa kuvveti herhalde Almanları düsündürür! Çünkü, onlan, çekindikleri Ud cepheli çetin bir harbe mecbur eder ve muzaffer olmak için asıl yenmek meoburiyetinde bulunduklan İngilizlere kar8», muhakkak, zayıf düşürür. *** Artvin ve Borçkanm kurtuluş bayramı Artvin 8 (ft.a.) Artvlnliler Artvin kurtuluşunun 20 ncl yıldönü münün her yıldan daha coşkun ve daha neş'ell tezahürat İçinde kutlamışlardır. Borçka halkı da ylrmlncl fcnrtuluş yıhnı dün binlerce halkm coş kun tezahüratı İçinde kutlamıştır. Artvin ve BoTçkadan, Millî Şefimlze halk.ın ba&lılıklannı bildirir telgraflar çekilmlstlr. ; Bu ay Norveçte müh m hâdiseler o'.acakmış! Stokhobn 8 (a.a.) Stefanl: Bu ay Norveçte pek mühim hâcHseer cereyan edeceği iyi haber alan mahillerde söylenmektedir. İşgal makamlan lle nasyonal sosyalist partisi arasındaki bütün meseleler halledilmiştir. 25 martta Almanya komiseri bir nutuk irad ederek altı ay süren isgal devresi esnasında yapılan işleri anlatacaktır. Quisling'in riyasetinde yenl bir kabine kurulacağı zannedilmektedir. Kızılaym felâketzedelere yardımı Ankara 8 (a.a.) Kızılay umumi merkezinden bildirilmiştir: Konyanın Ermenak kazasmın Nadir köyünde vuku buîan yangında evleri yananlara yardım için Ermenak Kızılay şubesi 300 lira ve Gördes kazasında vukua gelen heyelân üzerine yapılacak yardımlar için Manisa Kızılay merkezi namma 1000 lira gönderümiştir. Uydurma Holanda hükumet reisi Görîngin huzurunda! Berlin 8 (a.a.) Stefani: Mareşal Göring, Hollanda nazi hükumetinin reisi Mussert'i kabul etmiştir. Bu mülâkatta Almanyanın işgal altındaki Hollanda topraklannın komiseri de hazır bulunmuştur. . I^^HHHH ömer Rıza DOĞRUL Türk Okutma Kurumunun kongresi Türk Okutma Kurumunun senelik umumi toplantısı, dün öğleden sonra Darüşşafaka mektebinde yapılmıştır. TGplantıda kurum nizamnamesl, gözden geçirilmiş ve bir çok maddeler üzerinde yeniden şekle aid bazı tadilât yapılmıştır. Cemiyetler kanununa tevfikan kaleme alman bu nizamname, biraz aceleyn gediŞinden ihtiyacları karşıhyamamakta ve tefsirlere yol açmakta olduğu gibı. içinde bazı unutulmuş maddeler de bulunmakta idi. Dünkü Içtlmada maddeler btrer birer okunaıak, hemen hepsi üze rinde, lüaumlu görülen tadilât ya pümıştır. Darüşşafakaya bir de tazlar kıs mmın ilâve edileceği hakkında neş redüen haberler, Turk Okutma Ku rumunca şimdilik mevsimsiz telâk ki edllmektedir. Vâkıâ, Darüşşafakı kızlar kısmı insası için ilk sermay olarak Basvekâlet tarafından ev velce seksen bin lirahk tahsisat ve rilmisti. Bu para hazır olduğu gib ileride bir miktar daha yardım ya püması da mukarrer bulunmakta dır. Ancak, Avrupa harbinin tevlic eltiği şartlar altmda, Darüşşafaka da kızlaı için yeni blr bina inşasın bugün için imkân yoktur. Tasavvurun tatbik mevkiine konulabimes ancak bir zaman meselesidir. Fakat, bugün böyle bir tedafüî ittlfak mevcud olmadığı gibi, henüz Balkanlara bir İngiliz ordusu da gelmiş değildir. Alman ordusu is«, Yugoslav hududundan Türkiye hududuna .kadar uzanan Bulgar Yunan hududu üzerinde toplanmaktadır. Bir yanıru Menlik dvarında Yugoslav topraklanna, öteki yanını da, Türkiye hududunda Mustafapa^a (Svilingrad) a dayanmıştır. B>rBulgar ordusu, Türkiye Bulgar hududlannda, Alman ordusunun yan ve gerilerini setir vazifesini ifa etmekte dir. Belki diğer bir Bulgar ordusu da, Nevyork 8 (a.a.) Dün Iizbonda Yunan Bulgar Yugoslav hududları dolaşan saviâîara ve Amerikan radyo civarında, Yugoslav ordusuna karsı ayni sunun verdiği bir habere Röre, sabık suretle bir setir hizmeti görmektedir. Kral Karol ve Madam Lupescu, Ame. Yunanistan: rikava eitmek nivetindedirler. Bulgaristandaki Alman ordusuun yapİngiltere, Amerikadan Fran tığı yığınak hakkında sızan haber Lere bu ordu, şimdilik Yunanistara saya gıda gönderilmesine göre, cephe almaktadır. Arazısi adalarıle karsı beraber 130,000 murabba kilometre ve müsaade etmiyor nüfusu 7 milyon olan Yunanistanın VaşinRton 8 (aı.) Reuter: İngiliz muhtelif hududları su uzunluktadır: hükumeti Amerikadan Fransaya gönArnavudlukla: 250 kilometre derilmek istenen yiyecek maddelerinin Yugoslavya ile: 236 kilometre gecmesi için ablukayı Revşetmeği red> Bulgaristanla: 485 kilometre detmiştir. Türkiye ile 199 kilometre Binaenaleyh önümüzdeki hafta MarYunan kara hududlarının mecmuu silyaya hareket edecek Eksmouth va 1170 kilometredir ve çoğu da Buıgarispuru yulaf unu nakletmiyecektir. M| A tanladır. Deniz hududlarına gelince, merikan Kızılhaçı Fransız çocuklanna Yunanistanın 2699 kilometre uzuniuğunKönderilen bu maddenin vapura tahmili da olan kıt'a sahillerile Mora yarımadaiçin müsaade Istemişse de İngiliz ma sınm 1378 kilometre tutan kıyılarına kamlan bunu reddetmişlerdir. Vapurun Yunan adalarının 9496 kilometre tutan hamulesl arasında süt tozu, elbise ve kıyılarını da ilâve edersek 13,574 kilometre gibi büyük bir rakamla karşılaşıilâc vardır. rız. İngiliz Yunan donanmalan denize Paris gazeteleri General hâkim olduklan için Yunanistanın tayıları ve adalan emniyettedir. İtalyanın Weyganddan hesab karşısuıdaki garbî Yunan sahilleri dahi, ciddî bir ihrac tehlikesinden masundur. istiyorlar! Paris 8 (a.a.) DNB: Oeuvre Raze Yunan ordusunun büyük kısmı, ihtitesi, Vichy'yi zivaretinden istifade ede yatlar haric 24 tümen ve 450,000 kişi rek General WeyRand'ın şimalî Afri. tahmin edilen Arnavudluktaki İtalyan kadaki faah'veü ve tasavvurlan hakkm kuvvetlerine darbeler indirmekle meşgul olduğu için, 480 kilometre tutan da bevanatta bulunmasını istemektedir. Bulgar Yunan hududunu Almanlara Gazete, General Weygand'ı yanlıs karşı, yalnızbaşına koruyabiltcek vazihaberlere cevab vermeğe davet et yette değildir. Bu itibarla Yunanlılann, mektedir. yabaız Selâniği müdafaa edebilecek bir yığınak yapmalan ihtimali kuvvetîidir • Şehir Tiyatrosu artlstleri nlsa Bu takdirde Yugoslavya hududundan « V nın dördünden sonra turneye çıka itibaren Halikidikya yanmadasınm şarrak 21 vilâyeti ziyaret edeceklerdir. kındaki Orfano körfezine kadar, kısmen Kral Karol Amerikaya gidecek Tahinos gölüne dayanan bir müdafaa hattı tutmaları icab edecektir. Yanünuyorsak, Büyük Harbde de, 1915 senesi sonbaharında Selâniğe ihrac edilen mütteâkierin şark ordusu, müdafaada kaldığı müddetçe bu mmtakada, aşağı yukan bu hattı tutmuştu. Yunan ordusu, İngilizlerle de takviye edildıği takdirde, bu malıdud ccphede, ve tahkim edilmiş sarp arazide, Alman taarruzlanna mukavemet edebilir. Yalnız Türkiye ile karadan muvasaiası keRıımanya ile: 602 kilometre gilmiş olur. Fakat Yunanlılann bu hatta Türkiye ile: 234 > dayanıp Selâniği müdafaa edebilmeleri Yunanistanla: 485 » için, Yugoslavyanm bitaraf ve dost kalYugoslavya ile: 536 * ması şarttır. Yoksa Yugoslavya, Alman1857 kilometre uzulunğunda bulunan lara geçid verirse, onlar Vardar vadisinden en kısa yoldan ve sür'atle Se'.âniğe Bulgar hududlanndan Rumanya ile rakamdan inebilirler. İşte Yugoslavyanin alacağı mevcud hudud yukarıdaki biraz farklıdır. Çünkü 602 kilometre vaziyetin ehemmiyeti buradadır. Dobrucanm ilhakmdan evvelki hududun Yugoslavya; uzunluğunu gösterir. Şimdi ehemmiyetBöylece vaziyetin tetkiki bizi Yugos siz bir miktar ya uzamış, ya kısalmıştır. lavyaya getiriyor. Arazisi 274,542 mu Ayni zamanda Rumanya hududunun rabba kilometre ve nüfusu 15 buçuk 397 kilometresini Tuna nehri teşkil emilyondan fazla olan Yugoslavya bu der. Bulgaristanın sahilleri Dobrucanın mücadelede bitaraf kalmak arzusunda ilhakmdan evvel 311 kilometre idi; şimdi dır. Fakat memleketin jeopolitik yani biraz daha uzamışttr. coğrafî ciyasî vaziyeti ve bilhassa Bugün Bulgaristanın Rumanya taraBalkanlı bazı komşulann aldığı vaziyet, fındaki hududlan emniyettedir. Yugosbu devletin mihver tarafından rahat bılavya ve Türkiye ile ademi tecavüz rakılmıyacağını gösteriyor. Yueoslavya, ve dostluk muahedeleri akdetmiş olduğu mihverin S«lâniğe ve Arnavudluğa giçin bu taahhüdlerine sadık kaldığı den en kısa sevkülceyşî yo'ları üzerinmüddetçe bu taraflardan da tehlike dedir .Sonra, Yugoslavya raihver aleyyok demektir. Yunan hududlann* gelinhine harbe girerse, Arnavudluktaki ce, Yunanistan, kimseye taaruz edecek İtalyan ordusunu gerilerinden ve yanlavaziyette değildir; bilâkis Buigfir hurından kolayca vurabilir. Yugoslavya dudlanndan gelen bir Alman tehdidi ordusu Bulgaristandan Selâniğe inmeğe karşısındadır. çkhaan bir Alman ordusunun, sağ yanıYalnız Bulgaristanın gökleri İngiliz nı ve gerilerini de tehdid edebilecek bir vaziyettedir. Bu itibarla Alman'ıar da, havacıhğına açıktır ve bir İngiliz ordusu İtalyanlar da Yugoslavyadan emin ol Selâniğe çıkbğı takdirde, günün birinde, mak isterler. Bu emniyet ise ya siyase Bulgaristanın 1918 eylulündeki Dobtoten, yahud da harben elde edilebilir. Si polya hezimetinin tekerrürünü görmesi yaseten elde edilecek emniyet demek, ihtimali yok değildir. Bulgaristan bütün Yugoslavyanm mahud üçler paktına il ademi tecavüz taahhüdlerine ve üçler tihak ederek Rumanya ve Bulgaristan paktına Balkan sulhumı korumak için gibi, mihverin boyunduruğuna girmesi girdiği yolundaki teranelerine rağmen demektir. Harben emniyet ise, Alman, günün birinde, ister istemez harbe süİtalyan, Macar ve hatta belki de Bulgar rüklenecektir. Bu takdirde Türkiyenin ordularının Yugoslavyaya çullanmaları de harbe girmesi ihthnali vardır. ve memlektTÜ işgal etmeleri demektir. Bugünkü vaziyette, yani Bulgarâtcn, Yugoslavyanm hududlarına bir göz Türkiyeye karşı verdiği sözü tutmakta atmak, bu memleketin müşKül sevkül devam ederken Yunanistan bir Alman ceyşî vaziyetini göstermeğe kâfidir. taarruzuna uğradığı takdirde, TürkiyeYugoslavyanm muhtelif komşulaıüe o nin bu dost millete yardımı meselesine lan hududlan şöyl»#'ir: gelince, İtalya ile: 290 kilometre Türkiye ile Yunanistan arasında, Almanya ile: 323 Meriç vadisinde doğrudan doğruya teMacaristanla: • 623 ması temin eden 200 kilometrelik bir Rumanya ile: 557 hudud varsa da sevkülceyç bakımından Bulgaristanla: 536 Türk ordularının garbî Trakyadan geçeYunanistan la: 262 rek Yunanistanın imdadına aitmeleri Arnavudlukla: 465 pek doğru olmaz. Çünkü garbî Trakya Bu 3,057 kilometrelik kara hududile denizle Bulgar hududu arasına sıkışmış 1590 kilometrelik sahilden yalnız Yu bir sahadır. Türk ordusunun, Alman nanistanla olan 262 kilometrelik hudud, kuvvetlerine ve ne yapacağı meçhul bir dost devletle teması temin etmekte Bulgar ordusuna karşı sağ yanını açık dir. Öteki hududlar, hatta Adriyatik de bırakarak bu mmtakada, garb istikanizi sahilleri, hep düsmanlarla çevril metinde yüzlerce kilometre katetmesd miştir. İşte böyle her taraftan mîhver doğru değildir. veya mihver bendegânile muhat oİTiasıTürkiye Cumhuriyeti Yunanistana dır ki Yugoslavyanm müdafaa sevkiıl yardıma karar verdiği takdirde bu yarceyşini güçleştirmekte ve Yugoslav hü dımın ne gibi şartlar altmda, nereden kumetini çok nazik ve tehlikeli bir va ve nasıl yapılacağını tabiî Türk genelziyete sokmaktadır. kurmayı müttefiklerile anlaşarak ona Selânik, mihverin eline düştüğü, Ar göre yapacakhr. navudluktaki Yunan ordusu geri çekil**• diği ve Yunan Yugoslav hududu mihBütün bu tetkikler, Balkanlarda blr ver tarafından işgal edildiği takdiıde Yugoslavya tamamile mahsur bir kale Türk Yunan Yugoslav tedafüî blohaline girecektir. Bu bakımdan Yunan kunun lüzum ve ehemmiyetini ispat etve Arnavudluk hududlarındaki statüko mektedir. Fakat yukanda da söylediğimiz gibi böyle bir blokım çimentosu, nun muhafazası, Yugoslavya için hayatî Selâniğe çıkanlacak bir İngiliz ordusu bir ehemmiyeti haizdir. Yugoslavyaya olacakür. müessir surette malzeme yardımı yapaABİDİN DAVER bilmek için Selânik limanınrn ve Selânik Üsküb demiryolunun hududa kadar olan kısmının mutlaka Yunanlıîann elinde kalması şarttır. Ancak bugünkü vaziyet muhafaza edilebildiği takdııdedir ki Yugoslavya üçlü pakta iltihak Hariciye Vekilimiz Şükrü. Sara etrnemek karannda ısrar edebilir. Bu coglu ile Devlet Limanlan umum da, bir İngiliz ordusunun Selâniğe çıka müdür muavini HâmJd Saracoglu rılması lehinde bir delildir. nun kardesleri Rüştü Saracoglu ve tahhüd etmişlerdir. Fakat bu mütekabil taahhüdle, Türkiyenin Bulgaristana tetecavüz etmemesi temin edildikten hemen sonra Bulgaristan, Alman ordusunu kendi memleketine sokmuştur. Böylece, Türk Bulgar anlaşmasımn, Alman ordusunun yan ve gerilerini Türkiyeden gelecek bir tehdid ve teiıiikeye karşı garanti etmek maksadile yapılmış olduğu da meydana çıkmıştır. Bulgaristan 103,000 murabba kilometrelik 6 milyon 319 bin nüfuslu bir memlekettir. Yeni Bulgar ordusu teşekkül ha lindedir. Almanlarrn yardımıle 56 yüz bin asker seferber edebilir. Hududlan şu uzunluktadır: Hariciye Vekilimizin kardeşi vefat etti Balgaristan: Bulgaristanuı vaziyetine gelince, artık mihverle iş ve suç ortaklığı yapmağı kabul etmiş olan Bulgaristanın vazifesi, şimdilik, Türkiyeyi bitaraf bırakmağa ve Yunanistana karşı faal bir yardımda bulunmamasını temin etmeğe matuf görünüyor. Türk Bulgar anlaşmasımn Bulgaristan ve mihver baknnuıdan gayesi budur. Bulgaristan, Türkiye ile mütekabilen birbirine dokunmamağı, hatta baskalarına tecavüz etmemeği de fat etmiştir. Vekilimiz, biraderinin cenazesinde bulunma'i üzere bu sabah şehrimize gelecektir. Cenaze bugün kaldırılarak namazı öğleyin Beya zıd camlinde kılındıktajı sonra E dirnekapıda şehidliğe defnedile cektlr. Merhuma Allahtan rahmet diler, muhterem Vekilimizle kederli ai lesi erkânma samlmî taziyetlertmlzi sunarız. Ninem yavaşça: Baban altınrn da er geç Tosunlann Şevket tarafından çahnacağıru bildiği için onu umulmadık bir yere saklamıştı, dedi. Durdu. Derin bir soluk aldı ve v ° p o fısıltı gibi sesle ilâve etti: Kızıl vazoya... Kendimi tutamıyarak:^ Kızıl vazoya mı! diye, bağırmışun. Ninem tasdik eder gîbi gözlerini açıp kapadı. Vazonun ne kadar kaba saba bir şey olduğunu bilirsin, yalnız onun gizli, vidalı bir yeri olduğunu bilmiyorsun. Altından burguludur. Biraz oynatınca dönmeye ve açılmaya başlar. İste baban altmı oraya vazonun altındaki küçük boşluğa yerleştirmişti. Hayret içinde: Fakat o vazo kırıldı, diye, kekeledim. Ninem gülümsedi: Kırılan o değildi, diye, mırıldandı. Babanın ölümünden sonra senin vazoyu ortaya çıkarmak, çiçeklik gibi kullanmak istediğini görünce itiraz edemedim. Fakat onun içinde saklı olan kıymetli şeyi bildiğim için gönlüm bir türlü rahat edemiyor, her an vazo ortadan kaybolacakmış gibi heyecanlar geçiriyordum. (Arkası var) Ninem çok hafif bir sesle, gözleri gene odanm bir köşesine kayarak: Bunu yapamıyacak kadar yüksek bir insandı, dedL Tosun Ağalarm bizim yüzümüzden üç gene can kurban verdiklerini, hiç bir zaman unutanuyordu. Bazan «belki Tosun Ağalann Şevketin yerinde olsam ben de ayni şeyi yapardım» derdi. Allahım ne geri düşünceler! diye, söylendım. Ninem yavaşça: Unutma, dedL Babanı öldürdükleri zaman sen de intikam diye bağırmıştın. Sonra başını ağır bir hareketle çevird.i Yüzünü aydınlatan garib bir tebessümle: Dediğini de yaptın, diye, mırıldandı. Dedenin, babanın intikamını aldın. Donmuş gibi hareketsiz kalmıştım. Ninem heyecanla gerilen bir yüzle, mavi eözleri ateşler saçarak: Öldürdüğün adam Tosunlann Şevketti, dedi. İskemlede geriye doğru çöktüğümü, adeta yıkıldığımı hissediyordum. Bu cinayetin ninemi mes'ud etmiş olduğunu anlıyordum. Önce bütün bunlarm aleyhinde göründüğü, beni teskin etmiye uğ aştığı ve «intikam» diye, söylendiğim zamanlar susturmaya kalktığı CUMHURİYET » İN EDEBI ROMANI: 77 halde onun da hakikatte babam gibi hâlâ o eski müthig âdetlere bağlı olduğu meydandaydı. Hâlâ elli sene evvelki kafayı, dedemin kafasını taşımakta olduğunu görüyordum. Bu beni korkuttu, dehşete düşürdü. İstemeden bijyle korkunc bir kan davasına, aklımın kabul etemdigi iptidaî bir vak'aya karışmış olduğum için büyük bir azab duydum. Dudaklarımdan gayrühtiyarî şu sözler döküldü: Allah sahiddir ki onu totikam almak, o korkunc âdete uymak için öldünmedim. Yalnıı kendimi müdafaa etmeyi düşünüyordum. Babamın ölümünden sonra belki intikam ateşi içinde yandığım zamanlar olmuştur. Fakat hiç bir zaman, hiç bir zaman bir başkasını öldürmeyi, böyle bir cinayeti dü Yazan: Peride Celâl Ninem yorgun bir sesle: Biliyorum, dedi. Senin kanma başka kan kanştı. Başka yerde yetiştin, büyüdün. Bizim gibi düşünemezsin. Baban da her zaman bunu söyledi ve bundan memnundu. Ben bu kan davasmı korkunc buluyorum, diye, söylendim. Babamın ve senin de ayni şekilde düşündüğünüze eminim. Böyle korkunc âdetleri doğuran cehalettir. Sizler de bunu anlamışünız. Fakat hâlâ o vahşi telâkkilerin, bir merdlik şeklinde kabul edilmiş olan, hakikatte canavarhktan başka bir şey olmıyan âdetlerin tesirinden kurtulamıyordunuz. Evet iki"*7in <i eminim. Çünkü ikiniz de iyi, namuslu insanlardınız. Ninem zayıf bir sesle: Zaten oraları da çok değişmiş, dedi. Kemal söyledi. Bizden başka kan davası güden kalmamış galiba. Sustu. Gözlerini kapadı. Yorumluş olduğunu anladım. Kalkmaya hazırlandım. Fakat tekrar gözlerini açtı. ESile yaklaşmamı isaret etti. Üzerine eğildim. Fersiz mavi gözlerini bir kaç kere açıp kapadı. Sonra fısıltı halinde bir sesle: Zümrüdln «ltın, dedi, onun ne olduğunu sormadın! Biıdenbire hatırladım. Esma, o güzel kız boynunda o altın, ninemin anlattığı gibi nazlı, güzel hayalimde canlandı. İc,im burkuldu. 1941 İZMÎR ENTERNASYONAL FUARI'na şimdiden hazırlanuıız. Bir milyon müşteri, İzmir Enternasyonal Fua. rında mallannızı görecek ve satın alacaktır. 20 Ağustos . 20 Eylul 1941