23 Şubat 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

M. TÜRHAN TAN'IN Müessesemiz tarafından çıkanlan en son eserleri Hurrem Sultan Kadın Avcısı Tarihî Musahabeler 1Ş0 KP. 100 > 75 Tarihte Türkler için söylenen büjük sözler 25 ^ CUMHURİYET MATBAAS1 17 nci yı! sayı: 5941 umhuriyet ISTANBUL CAĞALOĞLU TelgTaf vt mektub adresi: Cumbunyet îstanbul Posta fcutusu: İstanbui No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahriı heyeti: 24298. Idare ve matbaa kısmı: 24299 24290 SOSYETESi Hayat, yangın, nakliyat. kaza Galata Tel: 44969 40630 Pazar 23 Şubat 1941 Edenin Mısır seyahati Balkanlarda heyecan uyandırmış Nazırın, kumandanlarla istişarelerinden çıkacak kararlar merakla bekleniyor Kahıre 22 (a.a.) Bugün Eden'in ilk işi saraya gıderek sarılık hastalığı geçiren ve şımdı nekahet devresınde bulunan Kral Farukun sıhhatini sormak olmuştur . Buııdan sonra Eden Başvekil Sırrı Paşayı ziyaret etmiş ve çayı Başvekılle beraber içmiştir. Askerî şeflerle müşavere Kahire 22 (a.a.) Evvelki gun Kahireye gelen Harieiye Nazın Eden dun bütun gün askerî meseleler hakkında konuşmalarda bulunmuş, hür Fransız kuvvetlerinin Yakınşark kumandanı Halkevleri Bayramı Bugün memleketin her büyük merasimle kutlanacaktır Tören Başvekilin nutkile açılacak Milh Şefin Şark seyahatlerinden Şeref verdikleri bir kostümlü baloda, milli kıyafetleri taşıyan kadmlarımız arasında... Akdetıiz mücadelesi Bu yeni mücadelenin muhtemel inkişaf sahalanna nazaran İngiliz imparatorluğunun da kendisince liizumlu gördüğü bazı kararlar alması tabiidir. İngiliz lıarb kabinesi azasından Hariciye Nazın Mister Eden'le Genelkurmay Başkanının Şimalî Afıike Yakınşark imparatorluk kuvvetleri şeflerile temaslannın mahiyet ve ehemmiyeti işte bu vaziyetlerden pekâlâ istidlâl olunabilir. j j ngiltere Haricije Nazın Mister Eden II beraberinde İngiltere Genelkunnay U Başkanı General Dill olduğu halde Mısıra gelmiş bulunuyor. İngiliz Haricije Nazırının bu ziyareti İngiliz harb kabinesi azalığı sıfatiledir. Mister Eden bu haıbin idaresinde ingiliz kabinesinin ve onun harb komitesinin en faal ve en ateslı uzuvlarından biridir. Habeşistan seferine karşı Milletler Cemiyeünin japtığı mticadelede en ileri filî tedbirleri almak taraftarlığile ojnadığı nankör rol nıalumdur. Zaman o vakUki müşahede ve ınütalealarında kendisinin haklı olduğunu ispat etmiştir. İngiltere o zaman sıkı \e cesur hareket etmeğe karar verebilsejdi belki bu yeni harb çıkmış bile olnmacak, hele şimdiki genişliğini asla kazaıımamış bulunacaktı. Habeş ihtilâfında İngilterenin ellerini ve ajaklannı bağlajan diğer bir unsur da Fransa idi ki o \aziyet hatırlandığı sırada bunu da unutmazsak tarihe mal olmuş beynelmilel bir faciayı tam olarak zikretmis bıılunuruz. Mister Eden Harbiye Nazın iken de çok değil, bundan dort beş ay kadar ev\el Mısıra gelerek şimalî Afrika ve Ortasark vazij etlcrini yakından tetkik etmiş ve buralardaki her sınıf İngiliz kuvvetleri reislerile gorüşiıp dönmüştü. Mister Edcn'in avdeti üzerinden çok bir zaman geçmeden evvelâ Yunanistana \aki İlahan taarruzunun defi ve bunu takiben bilhassa Libyaya karşı İngiliz ordulannın muvaffak ve galib hücum ve savletleri vaki olunca biitün fikirlerde bu hareketler Mister Eden'in Mısır 7İ\aretile alâkalı kararlar eümlesinden sa\ ılııustı. Şimdi ayni zatın beraberinde imparatorluk Genelkurmay Başkanı olduçu halde ayni havaliyi ziyareti gene bütün fikirlerde yeni kararlar ve yeni hareketler ihtimallerini ujandırırsa bittabi bunda şaşılacak hiçbir cihet bulunamaz. Harbin iki miihim mücadele sahasından birini İngiliz adalan havalisi teşkil cdijorsa diğeri de Akdeniz havzasında takarrür eyleyor. Şimalde İngiliz adalarını denizaltı ve hava harblerile tazyik, tecrid ve nihajet isgal edebilmek maksadı etrafmda çalısan Almanlar eenubda İtaljanlann muvaffakiyetsizliklerile bütün bütün nezaket peyda eden Akdeniz Iıav/a^mda İngilizleri iz'ac etmek gayesini takib ediyorlar. Almanların tutunıuna göre eğer kendilerince tasavvur ettikleri unsurlannı tamamlayabilirlerse bu bir Akdeniz mücadelesi olacaktır. Almanlann bu sahada kendilerine yarayacağını tasavvur ettikleri unsurlar YUNUS NADİ fArkası sahife 5, sütun 3 tel Cenubî Afrika Jabonya Cenubî ordusu Cumbo Pasifiğe büyük kalesini de aldı kuvvet yolluyor Cerabubda muhasa, ra edilen İtalyan fırkasının teslim olması bekleniyor Felemenk Hindistanında, icab ederse zorla nüfuz mıntakaları elde edecekmiş Kufra'da Hür Fran Âmerika da kara kuv sızların tazyikı vetlerini artıracak Vaşington 22 (a a.) Havas: Japonyanın cenubî Pasifıkte icab ederse zorla bir nüfuz mıntakası elde edeceğıne daır Tokyoda yapılan beyanat karşısında resmî Amerika mahfılleri kat'ı bir sukut muhafaza ediyorlar. Bu sükut, Amerikamn İngiltereye yaptığı yardımı azaltmaksızın Japonya ıle harbedebileceğine dair Ruzvelt tarafından yapılan beyanattanberi devam etmektedîr. Siyasî mahfilleri meşgul eden mesele şudur: Şayed Japonya cenubi Pa* sifikte kuvvete müracaat ederse, Amerika mukavemet için İngiltere ile birleşecek midır? Boyle bir sual varid olursa, cevabının ne olacağma dair Amerika Hariciye Nezareti henüz hiç bir işarette bulunmamıştır. Efkârı umumiye ise Uzakşark vaziyetinin gosterdıği inkişaflar karşısında İngiliz Hariciye Nazın M. Eden Mısıra heyecandadır. Amerika radyosunun geçcn seyahatinde, Avustralyalı efradla gorüşüyor Çunkingden alarak verdiği haberlere ;öre Japonlar, cenubî Pasifikte hare General Catroux ile de görüşmüştür. kâtta bulunmaya müsaid sevkulceyş Nazırm hareketinden evvel Trablus noktalarına yüz binlerce asker gonder(Arkası sahife 5 sütun 6 da) mektedir, Ayni kaynağa nazaran, Japonyanın yeni ham madde stokları vücude ge[Arkası sahife 5, sütun 3 tel Yeni Halkevlerimizden, Kadıköy Halkevinin kuşbakışı göninüsü Halkevlerinin kuruluşunun 9 uncu yıldönümü bugün yurdun her tarafında parlak merasimle kutlulanacaktır. Merasim, Başvekil Dr. Refik Saydamın saat 15 te Ankara Halkevinde söyleyeceği nutukla açılacaktır. Başvekilimizin nutku radyo ile her tarafa naklolunacaktır. Memleketimizin her yerinde olduğu gibi şehrimizdeki halkevi ve halkodalarında da evvelâ Ba?vekilimizin nutku dinlenecek, ondan sonra evvelce hazırlanan program dairesinde merasima devam olunacaktır. Halkevlerinde gündüz ve gece yapılacak törenlerde, muhtelif hatible* halkevlerinin ehemmiyetleri, çahşma[Arkası sahife 5, sütun 5 te] Orta Akdeniz tehlikeli mmtaka! İngilterenin tebliği Sicilya üsleri tahrib ediliyor Kara ve deniz usleri, ingiliz tayyareleri tarafmdan mütemadiyen bombardıman edilen Sicilya'da Katonya şehri İngiltereye ingiltere üzerinde Yunan taarruzu yeniden başladı yardım lâyihası şiddetli hava Erzak stokları ancak mart sonuna kadar muharebeleri oluyor Italyanlar kaçan Ayan meclisinin üçte Fransada kıtlık yetişecek İsviçre gazeteleri, Süveyş kanalının, Almanlar tarafmdan batırılan iki vapurla tıkandığını yazmışlar! Londra 22 (a.a.) İngiliz Bahriye Nezareti tebliğ ediyor: İtalyan hükumeti, Akdenizin büyük bir kısmının seyrisefain için tehlikeli olduğunu geçenlerde ilân etmiştir. İngiltere hükumeti de Akdenizde aşağıdaki mıntakanm seyrisefaine tehlikeli olduğunu bildirir. Bu mmtaka aşağıdaki 1 Arkası sahife 5 sütun 4 te] Şarktaki muzaffer İngiliz oı dıılaı ıııın Başkumandanı General YVavel Kşhire 22 (a.a.) İngiliz umumî karargâhımn tebhği: Trablusta kaydedıleeek hiçbir mühim hâdise olmamıştır. Erıtre ve Habeşistanda harekât lehimize inkişafta devam etmektedır. 18 şubat tarıhinde, Megamn duşmesi üzerine, Cenubî Afrika kuvvetlerımiz en büyük kısmı Avrupalı olmak üzere 600 den fazla esir almış ve birkaç top ile birçok mitralyöz iğtinam etmışlerdir. İtalyan Somalisinde, Juba ırmağının şarkında harekât memnuniyet verıcı bir tarzda inkişaf etmektedir. İtalyan Somalisinde Cumbo da alındı Nairobi 22 (a.a.) Resmî tebliğ. Kuvvetli keşıf taarruzlan neticesinde cenubî Afrika kıt'aları Cuba deresinı ağırlıklarile birlikte muvaffakiyetle geçmışlerdir. Bu harekeün neticesı olarak da nehrin munsabında düşman için buyük ehemmiyeti haız bir mevki olan Cumbo düşmüştür. fArkası sahife 5 sütun 2 de] Japon Başvekili Prens Konoye Nevyork 22 (a.a.) Tass: Chi cigo Daily News gazetesine göre, Fransız Ziraat Nezareti Fransadaki yiyecek ihtiyatmın ancak mart aymın nihayetine kadar kâfi ge leceğini bildirmiştir. 1940 buğday rckoltesi, 1939 daki 71 milyona mu'kabil ancak 53 milyon kental, şeker pancarı rekoltesi ise 950 bine mukabil 400 bine baliğ olmuştur. Yağ husususunda vaziyet daha ciddidir. Bütün Fransada mevcud hayvanatm yarısı kesilmfstir. Büyük bir hayvan yemi kıtlığı kendini göstermektedir. askerlerinin üzerine topçu ateşi açtılar ikisi lâyihanın kabulüne taraftar Renkli harita serimiz Arnavudluk harekâtı haritası Bugün 6 ncı sahifemizde Arnavudluk hâdiseleri ve Yunan İtalyan harbi • Yazan: ^ Atina 22 (a.a.) «B.B.C.» Ceohenin merkezinde fena havalardan dolayı durmufr olan Yunan taarruzu dün yeniden başlamıştır. Bazı mıntakalarda İtalyanlar hafıf bir mukavemet gostermişlerse de diğer kısımlarda İtalyan mukavemeti şiddetli olmuştur. Bir taarruz esnasında, ricat eden İtalyan kuvvetleri kendi topları tara fınd?n ateş altına alınmışlar, onlar da Yunanlılara teslim olmuşlardır. Cephede garib bir muhavere Arnavudlukta bir yer 22 (a.a.) Yunan ordusıle bulunan United Press muhabiri telgrafla şu haberi vennektedir: Cephede hayat ekseri garib şekiller gösteriyor. Muharibler arasında adeta zımnî bir anlaşma neticesi bazı âdetler belirmiştir. Bazan iki hasmm, karanlık çökmeğe başlarken birbirine bağırdıklan ve gecenin gürültüsüz geçmesi için teklifatta bulunduklarını duymak kabıl oluyor. Bu vaziyetlerde arada cereyan eden muhavere şu şekillerdedir. TArkası sahife 5 sütun 7 dei Vaşington 22 (a.a.) Âyan azasın dan uçte ikisınin yardım kanununu, bazı ehemmiyetsiz tadilâtla tasvib etmekte olduklan anlaşılıyor. Bu da esasen gazetelerın mükerrer defalar izhar ettikleri halk duygularına da uymaktadtr. İnfiradcıların mücadelesi tamamile if* lâs etmiştir. Bu iflâs artık kat'iyyen tahakkuK etmiş bulunuyor. Birçok müşahidler şu mütaleadadır ki, Amerika milletinin İngiltere lehındeki duyguîarı, Amerikanın geçen harbe müdahalesine takaddum eden bir kaç ay evvelkisinden daha çok kuvvetlidir. Bu kısmen garb vilâyetlerinde son zamanlarda efkârı umumiyede hasü olan deği^ikliğin bir neticesidir. Daha düne kadar bu vilâyetler kat'î olarak infiradcı vaziyet almış bulunuyorlardı. Fakat şimdi Japon tehlikesini hissetmeğe başlamışlardır. Fühakika Japonya geçen harbde İngilterenin müttefiki idi. Bugün ise nvhverin müttefikidir. Ruzvelt'in yardım lâyihası, Amerika« nm dahilî siyasetinde de müessir olmaktadır. Birkaç söx Müzelerde duhuliye Vlüze, her çeşid insan için faydalı bir mües3esedir. lManevver orada tarihin koynuna girer; onu canlandıran eşyalar aıasında bu günden uzaklaşarak sihirli âlemlere daiar; cemiyete ve insanlığa karşı sevgisi artar, hisleri olgunlaşır ve incelir. Bilgisı az olan vatandp.şlar ve çocuklar, müzede, duygularile beraber bilgilerıni de zenginleştirirler. Bir P&dişahm kavuğu, bir yeniçeri kıyafeti, bir zırh, bir kalkan, bir daha unutulmam?k üzere bütün bir devri onlann ruhlarına ve zilıinleıine yerleştirir. Bundan dolayıdir ki, dünyanın her yerinde, geniş halk kütlelerinin gbıebilmesi için müzelerde çok ehemmîyetsiz bir duhuliye alınır. Askerler ve toplu olarak gezmek istiyen mekteb çocuklarına bu ehemmiyetsiz para üzerinden de mühim tenzilât yapılır. Bizim Askeri Müzenin duhuliyesi yedi kurusmus. ü r t a kazanclı vatandaşlar için çok bir şey değildir. Fakat, öğrendiğime göre Askerî Müze idaresi erîe.e hiç bir tenzilâ. yapmıyormuş ki işte bu yanlıstır. Fkserisi Anadoludan gelen ve Istanbulda geçirdık'eri bir buçuk sene içinde bir yandan askerlik «san'atını öğrenirken, ayni zamanda umumî bilgilerıni de ilerletmek mevkiin'e olan fakir erlerimizi, bilhassa (Askerî Müze) gibi bir müessesenin diğer zivaretçilerden ayırd etmemesi hayret edilecek bir şeydir. Millî tarihimizi butiin s^fhalarile sinesinde barındıran bu müessese, ne kadar^çok gezilir ve görülürse mennleket bakımından o kadar hayırlı değil mıdir? Askerî müze, haftanırî muayyen bir gününde askerleri parasız olarak sin^sine alamıyorsa, hiç olmazsa onları teşvik edici^)ir t e n i l â t a tâbı uıtmalıdır. N [Ömer Rıza Doğrul Arnavudluk: Geçen Buyuk Harbin mütarekesi imzalandığı zaman Arnavudluğun büyuk bir kısmı İtalyamn, bir kısmı Fransanın, şimal kısmı da Yugoslavyanın işagli altında idi. İşkodrada müttefikler arası bir idare kurulmuştu. Ancak 1918 de Dracda toplanan müessesan meclisi Arnavudluğu sulh konferansında temsil edecek bir heyeti seçti ve bunları Parise Afrika solünde İngiliz tank livalaıuiLa tozu dnmana katarak • [Arkası sahife 5, sütun 1 dej