28 Ocak 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
M. TURHAN TAN'IN Müessesemiz tarafından çıkanlan en son eserleri Hurrem Sultan Kadın Avcısı Tarihî Musahabeler 1Ş0 Kr. 100 « 75 . 25 . . Tarihte Türkler içîn söylenen büyük sözler CUMHURİYET MATBAASI 17 nci yıl sayı: 5915 umhuri İSTANBUL CAĞALOĞLU Mareşal F 0 C H Yannki nüsh M. Churc Salı 28 ikincikânun 1941 bu mühim yazısını Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, îstanbul Posta fcutusu: IstanbuL No. 246 Telefon: Bagmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 2429a Idare ve matbaa ln«mr 24299 24290 İskenderuna 5100 ton benzin ve petrol çıkarıldı Büyük Harblerde Denizlerin rolü Gümrüklerde bulunan bin çuval Almanların Italya cenubuna asker sevketmekte olduklanna aid rivayetleri Sicilyadan Tunu*a geçmek maksadından başka bir sebeble izah etmek güçtür. Böyle bir harekete nza, Fransa için bir nevi intihar manası ta. zammun edecektir. sanın kazanılabüdiğini kabul etsek dahi denizler hakimiyeti gene halledibniş olmıyacaktır. Lüzumlu eşya ithalâtı kahve de piyasaya verilecek "Türkiye her tecavüze mukavemet edecektir,, .• Amerika Hariciye Nazırı M. Hull Âyan Meclisine bu cevabı verdi Londra 27 (Radyo) Birleşik Cumhurıyetler Hanciye Nazırı Mıster Hull bugun Âyan meclısi Hariciye encumenınde sorulan bazı suallere cevab vermiş, Türkiyenin vazıyeti hakkında sorulan suale cevaben de demiştir ki: Ankara 27 (Telefonla) İskenderuna sin tariki üe değil. doğrudan doğruya ilk parti olarak 5100 ton benzin ve İskenderun yolile temın olunacaktır. Lord Glinconner Ingiltereye petrol gelmiş, ithalâta başlanmıştır. Bu benzin ve petrollar cenub vilâyetlerigidiyor mizin ihtiyacını karşılayacaktır. Cenub Ankara 27 (Telefonla) Şehrimizde Kaldı ki muhalin farzfle Fraru vilâyetlerimizjn benzin ve petrol ihti bulunan İngiliz korporasyon reisı Lord yacı bundan böyle İstanbul veya Mer[Arkası sahife 5, sütun 4 te] Alman askerî sevkiyab üzerine birçok karışıkhklar olduğu bildirilen İtalyan şehirlerinden Milâno... üyuk imparatorluklar kurabilmek için denizler üzerinde kuvvetli donanmalara malik olınak lâzımdır. Bujuk milletler arasındaki büyuk harbleri başarmak için denizlere hakimijet şarttır. Bunun içindir ki Almanyanın Avnjpalı mihver müttefiki İtahaya yardım etmesi icab ettiği zaman ilk iş olarak İngilterenin Akdenizdeki hareket serbestliğini sıkmak üzere Alman tayyarelerinin Sicilyaya geldikleri ve derhal işe koyulduklan görülmiıştür. Alman tayyareleri bu adanın ceıuıbundaki nispetle darca deniz sahasından geçen bir İngiliz gemi kafilesine taarnız ettiler ve kendilerine bir çok ziyana mal olmakla beraber hasımlanna da azçok zarar verebildiler. Alman tayŞehzadebaşında hanrlanan sığınaklardan biri yareleri Malta adasını da sık sık bombardıman etmekte devam ediyorlar. Sicilya bslerinde yerleşen Alman tayyareleri Akdenizin garbile şarkı arasını aj ırabilirler, kesebilirler mi? Almanlardan evvel İtaljan tayyare ve denizaltılarının faaliyetlerine rağmen İngilizler bimaye altına alınmış ticaret gemilerile Akdenizin garbından şarkına ve şarkından garbına pekâlâ sefer edebiliyorlardı. Alman müdahalesile bu seferler devamlı bir surette inkıtaa uğratılabüir mi? İşte mesele budur. Mihverin iddiası, daha doğrusu hedefi bu seferleri inkıtaa uğratmaktır. İngilizler ise bunun aksini soylüyorlar ve Sicilyadaki tajjarelerin Akdenizdeki İngiliz hakimiyetine esaslı hiçbir sekte iras edemiyeceğini ileri siirüyorlar. Bunıınla beraber Sicilya üslerinin Akdenize nispetle teferruatın teferruatı ehemmiyetsiz bir vaziyet sayılacağını gözönüne almak lâzımdır. Akdenizde İtalyanın harbe iştiraki gibi bazı ihtimaller derpiş edilerek İngilterenin şarkla ve imparatorluğunun diŞehrimizde yapılacak hava denerr.esi nasındaki vazifeler tespit edimiştir. Bu ğcr parçalarile icabında Ümidburnunu dolaşarak muvasala temin etmesi bü günü yaklaşmıştır. Bu sabantan itibaren heyet, muhtelif yerlerdeki denemeler tün dünyaca bilinen eski bir İngiliz plâ cuma günu akşamına kadar gece ve hakkında rapor verecektir. Evvelce sını iktızasıdır. İtalya harbe karıstıktan günduz bu denemenin her an yapıl ğınak namı verilen ve şimdi «korunma Eonra İneiltere bu plânı tatbik etmekle ması ihtimali vardır. Dun Vılâjette mahalli» namıru alan yerlere konulmjk beraber Cebelüttarık yolundan geçmek subay ve sivillerden murekkeb bir ha üzere kâfi miktarda levha hazırlanmış fArkası sahife 5 sütun 6 dal Vali Lutfi Kırdar suretile Akdenizden de pekâlâ istifade kem heyeti toplanmış ve deneme esediyordu İngilizler iste bu m u h t e l i t Gazetemizin pazar günkü başmakas i s t e m i n devam edeceğini iddia edilesinde şehrin süt ihtıyacı tetkik edilyorlar. mektedır. Bu mevzu uzerinde Vali ve Muhakkak olan şndur: İtalyaya yapıBeledıye Reisi Lutfi Kırdar dün bir lan Alman yardımının şimdiki şekli Ak[Arkası sahife 5, sütun 5 tel denizdeki İngiliz hakimiyetini sarsacak bir kıymet ve mahijeti haiz olamaz ve bunun tesiri nihayet b i r i z' a c derecesini geçemez. Nitekim İngilterenin Bingaziye yaklaşan şimalî Afrika kuvvetleri Gıtl. Ântonesko ITALYADA askerî bir kabine kurdu ARBEDELER Almanlar Lejyonerlerin reisi Süt meseiesi Horia Sima Milâno demirVali Lutf i Kırdar kurşuna dizilmiş yolunu işgal vaziyeti Rumanyada, son kıtalde ettiler öldürülenler 2 binle • Türkiyenin mihver devletleri tarafuıdan bir tecavüze uğradığı takdirde bu tecavüzü mukavemetle karşılayacağına inanıyorum.» f Arkası sahife S sütun 6 dal Dernede ihata harekâtı inkişaf ediyor Tobrukta alman esirlerin miktcirı 25 bini geçti Eritre ve Habeşistanda ttalyanlar mütemadiyen geri çekiliyorlar Kahire 27 (a.a.) İngiliz umumî karargâhının tebliği: Libyada, Derne mıntakasırıda hare» kât şayanı memnuniyet bir tarzda inkişaf etmektedir. Tobrukta alınan esirlerin miktarı 25 bini tecaviız etmektedir. Aynca, 22 orta ve 28 hafif tank iğtinam eyledik. Alınan toplarm sayımına devam olunmaktadır. izah ediyor 5 bin arasında Pasif korunma Iki fabrika kurmak istedik, harb mâni oldu, teşebbüs yapılırsa himaye edeceğiz „ ANKARA Radyo Gazetesi «Rumanyadan gelen haberler vaziyetın durulmakta olduğunu bildiriyor. General Antonesko'nun vaziyete hâkim olduğu anlaşılıyor. Bir habere göre, ejyonerlerin şefi Horia Sıma kurjuna iizilmiştir. Almanlaruı son hâdiselerde prestijleini korumak için Antonesko'yu lejyolerlere tercih ettikleri anlaşılıyor. Rumanyada cereyan eden kanşıklıkları en büyük memnuniyetle karşılayanlar Macarlar olmuşlardır. Macarların bu karışıkhklardan istifade ederek Transilvanyayı tamamen isgal etmek istedikleri anlaşılıyor. Bükreş 27 (a.a.) D N. B. • Generallardan ve mütehassıslardan [Arkası sahife 5, sütun 4 tel Almanya mütemadiyen kitaat gönderiyor •• Radyo Gazetesi ANKARA Tecrübenin bu sabahtan itibaren cuma gününe kadar geçecek müddet zarfında anî surette yapılması bekleniyor Dün hakem heyeti toplandı ve alâkadarlara son talimat verildi ^ Antonesko'nun yeni kabinesî • İtalyada cereyan eden hâdise hak Eritrede kuvvetlerimiz, Agordat ve kında alınan malumata nazaran, karı Barektu civarındaki mevzıleri tutan şıklıklar başlıca şimalî İtalya ve mı!â düşmanın çtrafında tazyiki artırmaktanoda vukubulmuştur. Bir habere gö dır. Bu esnada düşman dün Hangarı re, Almanlar Milâno demiryolunu iş^al tahliye etmiştir. Bu İtalyan kolu da altına almışlardır. ricatinde yakından takıb olunmaktadır. Diğer taraftan Alman kıt'alan İtal Bu harekât neticesinde elimize geçitıiş yaya gelmekte devam edıyor. Alman bulunan esirlerin miktan. şimdi bin askerlerinın İtalyaya gönderilmesine yüzden fazladır. [Arkası sahife 5 sütun 3 te] Habeşistanda, harekât Metemma mıntakasında terakkiler kaydederken, daTArkası sahife 5 sütun 7 del «İngiltere yaşıyacaktır!» Vilki'nin Londrada ilk intıbaı bu... Amerikan diplamatı, Çorçille yemek yedi, nazırlarla ve halkla görüşerek tetkiklerine başladı Londra 27 (aa) Wendell Willkie, bugun Başvekâlet konağında Başvekil Winston Churchül ile uzun bir goruşmede bulunmuş ve oğle yemeğini Başvekilin misafin olarak yemiştir. Willkıe, Çorçil'e Ruzvelt'in hususî mesajuıı vermiştir. Willkie, öğleden sonra, İş Nezareüne giderek Nazır Bevin ile göruşmüştur Görüşmede bilhassa işçi meseiesi bahis mevzuu edilmiştir. Mister Willkie İngütereye niçin geldif Arkası sahife 5 sutun 3 tel Graziatti azledildi I HARB VAZIYETİ Derne kalesi mukavemet edecek mi? Eğer burada toplanmış mühim İtalyan kuvvetleri varsa, müdafaa, İngilizler hesabına bir kolaylık olurî Libya cephesinde: AMERİKA GENERAL WAVEL YUNUS NADİ [Arkası sahife 5. sütun 1 de] Japonya ile uzlaşmaktan umidini kesti! Yunanistanda cepheleri teftiş etti Mareşal Peten ÇYarın) SAHIC1 KİTAB •Yazan: M. Hull Ingiltereye Kont Cianoda Arnayardımların Ameri vutlukta bir tayyare kayı harbe sokmıya filosuna kumandan cağım temin ediyor tayin edildi Londra 27 (a a.) Reuter: Ortaşarktaki İngiliz kuvvetleri başkumandanı General Wavel"in İngilterenin Yuna nistana halen yapmakta olduğu ve is tikbalde yapacağı hava yardımları hakkında son gunlerde Atınada goriışmeler[Arkası sahife 5 sütun 4 te] Şimalî Afrikadaki kıtaatıtı terhisi talebini reddetti Nithat Cemal Vaşington 27 (a.a.) Reuter: Âyan meclismin hariciye encümeni, bugün hafi bir toplantı yaparak demok«v rasilere yardım kanunu projesini tetkik etmiştir. Söylendiğine göre, bu toplantıda iza[Arkası sahife 5, sütun 5 te] Derne'nin zaptedildiğini bildiren haber, teeyyüd etmemiştir. Son İngiliz tebliği, Derne etrafında, takviye edilmiş olan İngiliz kıt'alannm harekâtı, memp.uniyete değer bir tarzda inkişaf ettiğini bildirmekle iktifa ediyor. Tobrukta alınan esirlerin sayisı 25.000 kişiyi geçmiştir. Aynca 50 tank da iğtinam İtalyanın Libya ordularını hezimetten edihniştir. Bu suretle 9 birincikânunhezimete sürükieyen ba=' 'imandan dan 25 ikincikânuna kadar geçen 45 Mareşal Graziani gün içinde, uzun senelerin emeği \e IArkası sahife 5, sütun 2 del (Yazısı 5 inci sahifede) Birkaç söx hakikî tarih duygusu Tarihine karşı alâka duymıyan bir cemiyete millet diyemı>iz. Büyük Fransız muharriri Ernest Renan, milleti yapan unsurlann en kuvvetlisi olarak tarih bağını ileri sürer. Bu muharrire göre tarih, hatta dilden de mühim Maresal Petain bir birlik unsurudur. Vahsi Afrika veya Avustralva kabileleri kendilerine mahsus dillere maUk oldukları halde bunlara millet denmivor; çunkü taıihleıini bilmezler. Buna mukabil, meselâ İsviçrede üç dil konuşulduğu halde Radyo Gazetesi İsviçre bir millettir; çünkü orada yaşayan insanlar müşterek bir tarihe bağlıdırlar. Vichyden gelen haerler, Almanlaruı Biz, tarih duygusu kuvvetli bir milletiz. Fakat yazık Akdeniz vaziyetile daha yakından alâki bu duygumuz yakın zamanlara kadar eksik kaldı. Bir kadar olmaya başladıklannı bildiriyor. türlü estetik olgunluğa erişemedi. Osmanlı de^^inde bir Alman elçisi Abetz şimalî Afrikadaki, aşiretten çıktığunızı zannediyorduk. Bir milletin mantar Fransız kıt'alarının terhisini istemiş, tarlası gibi yerden bitemiyeceğini koskoca bir Anadolunun fakat bu taleb Mareşal Petain tarafınbir, hattâ üç, beş, on beş aşiretle türklestirilemiyeceğini dan reddedilmiştir. havsalamıza sığdıramıyorduk, ancak Cumhuriyetten ve Bu talebin Fransız hududunda bulu Atatürk inkılâblarından sonradır ki bu basit ve basit olnan 4 tümen İtalyan askerini oradan duğu kadar da mühim tıakikatleri idrake basladık. Bugün, kaldırarak İngililzere karşı kullanmak milli varlığımızın, ne kadar derin tarih köklerine davanmaksadile yapıldığı aıüaşılmaktadır. dığını artık biliyoruz. Ve bu husustaki ciddî arastırmalar Bilhassa bunun için de Mareşal Petain ilerledikce o köklerin günden güne daha da kuvvetlenditarafından reddedilmiştir. Maıeşal Pe eini hissedivoruz. tain, mütareke şartlarından avrılmak niyetinde görünmemektedir. ANKARA Yalnız, şu noktayı itiraf etmek mecburiyetindeyiz ki, estetik tarih duygusunun henüz olgunluk devresine varmış değiliz. Tarihe karşı alâka ve sevgimiz şimdilik, bir takun yazılardan ve sözlerden ileri gidemi\or. Halbuld asıl tarih sevgisi, dünü her şeyile. vesikalan ve dekorlarile saklamak ve yarına devretmektir. Insan, yaratılışı icabı unutkan olduğundan sevgilerin başka türlü devamına imkân yoktur. "* Türkiye Cumhnriyeti 23 de kuruldu, diyoiçinde bu devleruz, fakat. meselâ 1920 den ı, o zamanki şeklile tin mukadderatuıa hükmedile^iyoruz. Simdi Halk bir müze haline getirmeği Büyük Millet Meclisi Partisinin işgal ettiği eski binası belki bazılarmca bir ta^jpığıriından ibarettir. Fakat yaruıın olgun tarih duygusunâ/ijfeecek çocuklan böyle düsünmivecekler, onlara rutj^nnOT günü canlandıracak birsey bırakmamaktaki itinas^ztiğırnızı affedemiyeceklerdir. Gerek istiklâl mücadelesineV «J«rek inkılâb senelerimize aid, yarına «akianması lâeııK^ rjika hirçok vesikalar, eserler, esyalar ve dekorlar var kî' onları da maalesef ihmal ediyoruz. ' •" Tarih duygıımuzu biraz inceltsek! N. Araavudluk dağlarada, düsmanJanıu adım adun gerileten Yunan kıt'alan yeni mevziler aldıktan sonn.«
