4 Ocak 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

N. TURHÂN TAN'IN Müessesemiz tarafmdan çıkanlan en son eserleri Hurrem Sultan lŞOKr. Viyana Dönüşü 150 > Kadın Avcısı 100 > Tarihî Musahabeler 75 » Tarihte Türkler için söylenen büyük sözler 25 CUMHURİYET MATBAASI 17 nci yıl savı: 5894 1 J umhuriyet Tel GEORGES DUrCMİEL bünya muharrirlerinden tercUmeler serfsl 42 YARALlb REMZf Flatı: 50 k Teiefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısmı: 24299 • 24290 290 « rai v « mektub İSTANBUL CAĞALOĞLU CAĞALOĞLU İSTANBUL adresi: HALİD FAHRi OZftlfcOY Türkçeye çevirt 246 Cumartesi 4 îkiıicikânuıi 1941 Millî Şefin ziyafetleri Dün akşam Başvekilimizde hazır bulundu Ankara 3 (Telefonla) Millî Şefimiz Reisicumhur İsmet tnönii tarafın. dan Büyük Millet Meclisi azalarına ve. rilmekte olan ziyafetlere bu akşam da devam edîlmiştir Bu akşamki ziyafette Başvekil Dr. Refik Saydamla Vekiller ve meb'uslarımızdan bir grup bulunmusfur. BARDİA Müdafaa hattı dün yarıldı Trablusgarba yapılan şiddetli bir akınla çok büyük tahribat yapıldı Kahire 3 (a.a.) İngiliz umumî karargâhının tebliği: Libyada bu sabah şafakla beraber Avustralyalı kuvvetler tankların da yardımıle Bardia mudafaa hatlarıru bir mıntakada yarmışlardır. Harekât devam ediyor. Diğer cephelerde kaydedilecek bir şey yoktur Stalin Yoldaşm mesajı Onun tavsiye ettiği tedbirler, Rusya gibi bugün harb haricinde bulunan diğer memleketlerin ve bu meyanda Türkiyenin aldığı tedbirlerin aynıdır. Buhran kürei arz üzerinde hiç bir memleketin alâkasız kalarruyacağı şekilde umumiyet ve şiddet kazanmıştır. arb i«,ınde yeni bir yıla girilirken Staün Yoldaş dahi Sovyetler Birliğine hiıab eden mesajında beynelmilel vaziyetin her an yeni inkişaflar arzetmek istidadındaki kararsızlığını tebarüz ettirerek memleketi daimî surette seferî bir hazıılık halinde bulundurmak Iıizuınuna kuvvetle işarct etmiştir. Şiraalî Amerikanın tehlike karşısında nihayet irkilip ayaklandığını bütiın dünyaya gosteren son deJillerdcn ve hususile reis Ruzvelt'in akisleri hâlâ dünyanın dort köşesinde çalkanan nutkundan sonıa beynclmilel buhranın biitün milletleri s e f e r b e r edibniş halde bulundurduğunu söylemekte Stalin Voldaşın yerden goğe kadar hakkı vardır. 1917 inkılâbının mevludu olan şimdiki Rus rejimi geniş Rusşadaki biıyiık halk kütlelerinin hayat seviyelerini yukseltmeğe miıteveccih bir yolda vurürken kendisini tehdid edebilecek lıaricî tehlikclere karşı da daima uyanık bulunmajı şiar edinmiştir. Bojle olması ise yek tabüdir. Çünkü Sovjetler inkılâbı Jahili mücadelclerini zafere götürmeğe çılısırken kendisini haricî tecavuzlere karşı da müdafaa etmek ıstırarmda kalmış ve yeni rejim anc«k her iki cephedc temin olunan muvaffakiyetten sonra sağlam bir temel üzerine oturabilmiştir. Komunist inkılâbının diinya ölçüsünde büyük bir ihtilâl isteyen idealinde esaslı tebedduller vuku bulmuş olmasına ve Stalin idaresinin henıen bütün dikkat ve gayretini dahilî terakki ve refaha çevirmiş bulunmasına rağnıen yeni Rus rejiminin daha düne kadar haricden ne kadar şiddetli hücumlara maruz kalmış olduğunu herkes unutsa Rus>a unutamaz. Binaeııalejh büyük Sovjetler Cumhuriyetinin her ihtimale karşı kendisini müdafaaya hazır olacak memleketlerin i l k s a f ı n d a mevki almasında hiç bir gayritabiilik yoktur. Nitekim bu hakikati üpkı büyuk şimal komşumuz ve dostumuz Sovyetler gibi dahilî haricî katnıcrli bir cidalden doğmuş olan yeııi Türkiyenin yeni cihan buhranı karşısında almış olduğu aynı tedbirlerden istidlal etmek de mümkündür. Sovyetler Cumhuriycti gibi Türkiye Cumhuriyeti dalu istemiyor ki yeni dünya buhranının her hangi bir s ı i r p r i z i millî ve vatani menfaatlerimizi baltalamak hususunda bizi gafil avlayabilsin. Rusyayı ve Türkiyeyi kimler ve hangi kuvvetler tehdid ediyor? Yeni buluan önünde bütiin dünya yerinden sarsılırken bu suale muhtemel tecavüz kajnaklarını tayin ederek müstakbel düşmanları şu veya bu diye teşhis ctmeğe lüzum bile yoktur. Ne hacet, eğer lıizumu kadar kuvvetli tedbirler almazask ayaklarımızın altındaki topraşın kaydığuıı duyarız. Adeta bütün küreye şamil bir yer sarsıntısı karşısında gibijiz. En uzak sanılan bir çökuntünün akislerini etrafımızda hissediyoruz. Anarşi simdiki gibi dünya ölçüsünde bir genişlik kazandığı zaman emniyct salıalarımızın alabildiğine genişlemesinden daha zarurî ne olabilir? Garbda Fransanın yıkılması dünyanın bu memlekete nisbetle çok uzak yerlerinde inhidam tehlikeleri hasıl ettiğini görmüyor muyuz? Bunun neticesi degil midir ki muazzam Çin meselesine şimdi bir de Hindiçinî meselesi katılmış bulunnyor? Binaenaleyh hakikat sudur ki tehlike yalmz millî sınnlarla ölçülecek halden çıkmıstır. Dünya tehlike içindedir demek en doğru gorüs olur. Böyle bir vaziyctte Stalin Yoldasın tavsiye ettiği daimî s e f e r b e r halde bulunmak vaziyeti elbette ki en basit ve cn âcil bir zarurettir. Yahıız Rusya için değil, bütün milletler için. Yeni dünya buhranının bu kadar sümullü tehlikeleri önünde her halde hudııdlarımızın selâmeti kadar bilhassa yakın e m n i y e t sahalarımızın masuniyetine de dikkat etmek ınecburiyetinde olduğumuz aşikâr bir hakikattir. Meselâ dost Türk kalblerinin samimî hislerinde Sovyetler diyarının birçok kısımlan ve hatta denebıür ki komşu memleketin bütünü Türkiye için bir emniyet sahası olduğunu söylemekle asla hata *>tmis olmıyacağımızdan erniniz. Nitekim Türkiye ile Balkanlarm da Rus emniyet sahalannda birinci mevkii lsgal etmekte bulunduğunun ifadesinde hiç bir mübalâğa tasavvur etmeyiz. Yekdiğerini ikmal eden coğrafî vaziyetlerin Y U N U S NADİ [Arkası sahife 3 sütun 7 de] Toptancılar birdenb«»e fiatları arttırdılar, Ticaret Müdttrlfiğfi tahkikat yapıyor Bazı toptancı şeker tacirlerinin, bırkaç gundenberi, İstanbula şeker gelmediği şeklinde bir rivayet ortaya çıkararak şeker fiatlarını kendiliklerinden yukselttikleri, bakkalların şikâyetlerınden anlaşılmşıtır. Yapılan şikâyetlere göre toptancılar hemen 50 kıloluk sandıkları 19 lira 20 kuurştan 19,50 liraya ve 100 kiloluk çuvalları da 60 kuruş zammile satmağa başlamışlardır. Bu şekilde küb şeker fiatlannın 20 paradan fazla yükselmesi vaziyeti ortaya çıkmıştır. Gene şeker ihtikârı mı? Tobruk da müdafaa edilecek mi? Londra 3 (a.a.) Daily Herald gazetesınin Kahire muhabiri yazıyor: Bardiadaki Italyan garnizonunun ümidsız bir vaziyette bulunduğunu anlayarak vakit geçırmeden teslım olması mumkündur. Graziani'nin evvelâ Bardiayı tahliye ederek Tobrukta bir mukavemet hattı tesis etmek tasavvurunda bulunduğuna dair bazı emareler mevcuddur. Fakat tahliye yapılırken Roma ordunun Bardiada tutunması ve her ne pahasına olursa olsun mukavemet etmesi için emir vermiştir. Bütün tersane ve fabrikalan yerle bir edilen Bremen limanından bir manzara ker fiatı şeker şirketi tarafmdan hiç değiştirılmemiştir. istanbula şeker gelmedıği şayiasının da uydurma olduğu ve şeker şirkeü depolarında 800 ton her an stok bulunduğu öğrenilmiştir. Mesele ile yakından alâkadar olan Mıntaka Ticaret müdurlüğu bir taraftan kimlerin bu işi yaptığını tahkık ederken dığer taraftan bakkallar cemiyetinden de keyfiyeti sormuştur. Şeker Bardia kalelerinin vaziyeti gibi toptan fiatı Vekiller Hayeti karaLondra 3 (a.a.) Reuterin Bardia rile tespit olunan bir maddede ihtikâr yapmağa kalkanlar millî korunmi ka önündeki hususî muhabiri bildiriyor: İtalyan yorgunluğu manzarası ve Bar" nunu hükümlerine göre şiddetle tecziHalbuki Vekiller Heyeti kararile şe[Arkası sahife 5 sütun 4 te] ker fiatları sabit olduğundan toptan şe ye olunacakür. İtalya aciz içinde Alman hava yardımı buna hamlediliyor Şimdi merak edilen nokta, bu filoların hangi cephede kullanılacağıdır Bremen bir yangm yeri halinde! Pek çok tersane ve fabrika yıkıldı Alman tayyareleri Serbest İrlanda adasına da tecavüz ettiler YUNANLILAR Nerkez ve ceıtııb cephelerinde ilerliyorlar Avlonya Tepedelen yolu kesilmek üzere ŞiöVâîdeki muharebe daha şiddetlendi Atina 3 (a.a.) Hava şeraitinin son 24 saat zarfında cephenın buyük bir kısmında harekâta mâni olmasına rağmen, Yunan kıt'aları, Klisura'nuı şımaıir.de, düşmanın kuvvetli mukavemetine rağmen ilerlemişler ve birçok köyu işgdl etmişlerdir. Fırtınalar, şimdi, her iki taraftan harekâtı fevkalâde güçleştirmektedir. Hava şeraiti, düşmanm hava faalijetini durdurmuştur. Yunan resmî sözcüsu, Klisura cii'aımda iki top ve bir miktar İtalyan malzemesi daha ele geçirilmiş olduğunu söylemiftir. Badoglio vatan haini ilân ediliyor Hükumet Berlinde protestolarda bulundu, halk galeyan ve nefret içinde, İngiliz akınında 20 bingeniş hasarat var den fazla bomba atılarak bütün mıntaka yekpare bir yangın haline Ruzvelt de Hitler'e bir ihtar göndermiş getirildi Aralannın açıldığı söylenen, Rumen Basvekili General Antonesko ve Denıir muhafızlar lideri Horia Sima Cenubda Avlonya Tepedelen yolu tehdid ediliyor Londra 3 (a.a.) Londranın salâhiyettar askerî mahfillerinde bildirildığif Arkası sahife 5 sütun 1 de] RUMANYADA ANARŞİ Sovyetler elçisi, kanlı musademeleri protesto etti Başvekil Karpatlarda oturuyor Transilvanya için nümayişler Ankara Radyo gazetesi, dün akş?mki neşriyatmda Rumanya vaziyeti hakkında aşağıdaki malumatı vermiştir: cRumanyadan gelen haberler, vaziyetin oldukça karıştığım bildiriyor. Birçok trenler seferlerini tatil etmiştir. Buna sebeb olarak evvelâ kömür buhranı, saniyen Tuna donduğu için nakliyatın münhasıran trenle yapıldığı keyfiyeti ileri sürülüyor. BULGARISTANDA Komünizm çok kuvvetlenmiş Başvekilin Viyanaya tedavi seyahati, yeni mülâkatlara bahane addediliyor Ankara Radyo gazetesi) Ankara Radyo Gazetesi dün akşamki neşriyatında İtalyaya gonderilen Al man hava kuvvetleri hakkında aşagıdakı tafsılâtı vermiştir: « Alman tayyare fılolannın İtalyaya geldiğine dair neşredilen İtalyan Londra 3 (a.a.) İngiliz hava kuvresmi tebliği, günün en mühim siyasl hâdisesıni teşkil etmektedir. Bu hâdi vetleri çarşamba akşamı Bremen üzerine 20,000 yangın bombası ve birçok senin başhca iki manası vardır: infilâk kudretli bomba yaC'dırmışlardır. kuvvetleri karşısında aczıni itiraf etti Deniz tezgâhlanru ve fabrikaltrt 1hw*« ği anlaşılmaktadır. eden ateş denizi o kadar şiddetli idi ki Eanıyen, Almanyanın bu tayyarelerl müteakıb tayyareler tarafından bırakılan liangı cephede kullanacağa meselesi yüksek infilâk kudretli bombaların pathususi ehemmiyeti haızdir. Malum olriuğu veçhile, İtalya, halen lamaları tefrik edilememekte idi Baskınm gayesi harb gemileıinin ve biri Arnavudluk, diğerı Lıbya olmak uezre ıkı cephede meşgul bulunmak bilhassa denizaltılarınm inşa er'ilmekte tadır. olduğu bahrî hedeflere darbeler indirAlmanya, şayet tayyarelerini şımall mekti. Afnkaya gönaerecek olursa, garbi AvBu, Almanların geçen pazar Londra üzerine yaptıkları frensiz taarruzdanberi İngiliz hava kuvvetlerinin aynen mukabele için bulduklan ilk fnsat olmuştur. [Arkası sahife 5, sütun 3 te] Serbest İrlanda Basvekili M. de Valera Almanlar da Kardife hücum ettiler HARB YAZIYETI dngiltere bir devdir» Bir Alman gazetesi diyor ki: «Onunla mücadele kolay değildir, fakat..?» Berlin 3 (a.a.) I>N.B bildiriyor: Lokalanzeiger gazetesi yazıyor: «Ingiltereye karşı harb basıt bir iş değildir. Çünkü dünyanın en büyuk imparatorluğu olan bu impai'atorluk bir devdir. Bundan başka İngilizler de kcrkak değillerdir. İngilterede harbcı bir ruh ancak harb zamanında doğuyor. Işin acınacak tarafı, milletin en iyi unsurlarının plütokrat tacirler ve züppe politikacılar hesabma döğüşmekle ol[Arkası sahife 5 sütun 6 da] İrlanda niçin bombalandı iitikumetçe hain ilân edilen, lâkiıf halk tarafmdan alkışlanan İtalyan Mareşalı Badoglio Alman ordusunun miktarı Dığer taraftan Almanyadan son güıvler zarfında Rumanyaya yenide.ı bir miktar asker daha nakledilmiştir. Ancak bu miktar Amerikan kaynaklarınm bildirdıği mıktardan çok azdır. Eskiden mevcud kuvvetlerle birlikte RuıTianyadaki Alman kıtaatının miktarı 3 4 tümenden mürekkebdir. [Arkası sahife 5 sütun 7 de] «Bulgaristanda komunist harekâtımn haylı kuvvetlenmekte olduğu Amerikan rupadan başka dığer bir cephede ds İrgilizlerle meşgul olacak demektır. İnkaynaklarından bildiriliyor. Bu ceregılızler bu vazıyetten memnundurlar. yana mâni olmak uzere Bulgar meb'usrArkası sahife 5 sütun 6 da] ları vilâyetleri dolaşarak nutuklar ırad edeceklerdir. Halen Bulgaristanda iki mühim cereyan vardır: 1 Sovyetlere doğru daha ziyade yaklaşma cereyanı, 2 Mihver devletleriie işbirliği cereyanı. Sofya hukumeti, bu iki cereyan arasında çok ihtiyatlı bir siyaset takib etmekte ve bu politika Bulgar milleünin ekseriyeti tarafından tasvib edilmektedir. Başvekil Filofun Viyana seyahatine gelince; bu hâdise iki şekilde tefsir ediliyor: Birinci tefsir, resmî izahatı kabul [Arkası sahife 5, sütun 4 te] Bardia'nın sukutundan sonra, Grazianinin Tobrukta tutunabilmeai de güçtür. Hava muharebeleri: ingiliz hava kuvvetleri, Almanyada Breınen'e tekrar ikinci bir hücum yapmışlardır. Fakat bu, evvelkisi kadar şiddetli obnamıştır. Alman 1ay\areleri de İngilterede Kardif şehrini bombardıman etmişlerdir. Bremen'e yapılan ilk İngiliz hücumu hakkında verilen tafsilâta göre, 20,000 yangın bombası ve aynca birçok infilâk bombası atılmış ve müthiş jangınlar çıkmıştır. Bu Londrada City'nin bombalanmasına bir karşılıktır. Fakat arada bir fark vardır. Almanlar City'de yalnız İngiliz maneviyatım bombalamak istedikleri halde, İngilizler, Bremende askerî hedefleri yakmışlardır. Filvaki, dün de söylediğimiz gibi, İngilizlerin asıl FArkası sahife 5 sütun 5 te] Fransada yeni hâdisdere intizar ediliyor Dakar yolunda iki harb gemisini, meçhul bir tahtelbahir batırdı Fransada mühim hâdiseler cereyan etmektedir. Bu münasebetle Fransjz donanmasile Afrıkadaki Fransız müstemlekelerinin vaziyeti bilhassa veniden ehemmiyet kesbetmiş bulunmaktadır. Vişide, Flanden, Amiral Darlan ve General Huntziger'den mürekkeb bir üçler komitesi teşekkül etmiştir. Mareşal Petenin başkanlığı altmda bulunan bu komite bütün Nezaretlerin vazifesini görecektir. Baudoin çekildi Cenevre 3 (a.a.) Vişiden resmen bildirildiğine göre, Başvekâlet müsteşarı eski Dahiliye Nazırı Baudoin istifasını vermiştir. Son haberlere göre, Fransız donanmasına mensub iki harb gemisı Dakara giderken, meçhul Tsir denizaitı tarafmdan batırılmıştır. Bu hâdise hakkında henüz doyurucu tafsilât alınamamı^tır. Askerlik kanununda yapılacak tadilât Ankara 3 (Telefonla) Askerlik kanonanun beşinci maddesine muvakkat bir madde ekliyen kanun lâyihası Meclisin alâkalı encümenlerince tetkik ve müzakere edilerek ruznameye alındı. Bu muvakkat madde Dublen 3 (a.a.) Resmî istihbarat bürosunun bildirdiğine göre çarşamba gecesi ve dün sabah erken Irlandanın şark kontluklarının muhtelif kısımlarına müteaddid bombalar atılmıştır. İlk bombalar İrlandanın şarkında kâin Drogheda üzerine düşmüştür. Dilleke beş bomba, Julianstowna üç bomba düşmüştür. Zayiat olmamıştır. Bu sabah saat altıyı on geçe Dublinde Rathdown parkına iki bomba atılmıştır. İki ev yıkılmış, müteaddid meskenler hasara uğramıştır. Yıkılan evlerin birinde yedı kişi bulunmakta ıdL Bunlar sonradan kurtarılmıştır. Olü yoktur. Fortfield yolu ile ayni mıntakada Grove Laverna civarına da iki bomba düşmüştür. Bunlar boş topraklarda patlamıştır. Bazı evler hasara uğramıştır. Zayiat yoktur. Carlow kontluğunda, Borris civaruıda Knosckroeye de bombalar atılmıştır. Üç kadm ölmüş ve iki kişi ağır surette yaralanmıştır. Curragh koşu meydaruna yüksek infüâklı üç bomba düşmüştür. Burada birçok yangınlar çıkmıştır. Newbridge civarmda bir çiftlikte fazla miktarda saman yanmıştır. Curragh civarmda bulunan yangın bombalarının Alman bombası oldukları tespit edilmiştir. Wiklow kontluğunda Emiskerryye de bombalar atılmıştır. Bu bombalar mütehssıslar tarafından muayene edilmektedir. TArkası sahife 5 sütun 7 de] Hâdise mıntakasında İngiliz tabtelbahri yoktu Silâh altmda bulunan bazı sınıfların muvazzaflık müddeti birer sene uzatılıyor ile halen silâh altmda olan 1335 vc\\ daha evvelkl doirnmlu mnvazzaf eratla bu dognnılnlardan muvazzaf I hizmete tâbi eratın sınıflanna mahsus muvazzaf lık müddeti birer sene/ uzatılmaktadır. İ. Yunan kuvvetleri, kara ve kıça rağmen Arnavudluk yollarında ilerliyorlar Londra 3 (a.a.) Reuter ajansının Bahriye Nezaretinden öğrendiğine göre 19 kânunuevveldeki hâdisenin vuku bulduğu farzedilen mahalle 500 mil mcsafede hiç bir İngiliz denizaltısı bulunmamakta idi. (Ankara Radyo gazetesi)