6 Aralık 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

CUMHURlYET A Birincikânun 1940 BÜWK SİYASI TEFRÎKA: Yazan: GORDON WATERFİELD Mağlubiyetin maddî ve manevî iki sebebi vardı Fransız ordusu köhne usullerle hazırlanmıştı ve hiç bir zaman zafer azmile hareket edememişti Lâkin bir gün Fransız halkı gene ayaklanacaktır Gemiye binmeden evvel, muhasamatın tatili için emir verildiğini haber aldık. Petain «harbin bittiğini ilân eden» nutkunu söylemişti. Radyo ile neşrolunan bu nutuk, halk üzerinde fena bir tesir bırakmıştı. Ağlayanlara ve hıçkıranlara rasgeliyorduk. Fransanın harbe son vermesi hiç bir kimseyi hoşnud etmemişti. Fransız halkı arasında İngiltereye karşı kin güden yoktu. Bilâkis herkes 'Almankrın elinden kurtulmanın bir çaresi bulunduğunu, o da Ingilizlerin zaferi olduğunu anlayordu. Fakat bu gerginlik devresinde halkın hissiyatile oynamak kolaydı ve Fransız hükumetinin bu oyunu oynayacağını tahmin ediyorduk. Tahminimiz ertesi gün tahakkuk etti ve Baudouin verdiği nutukta şu sözleri söyledi: « Kırk milyon Fransız, kendini Fransa harbi sırasında seksea milyon Almana karşj aşağı yukarı yapayalnız buldu. İtalvanın tehdidi de tehlikeye inzimam ediyordu... Topyekun harbe karşı haarlıklanmız pek kifayetsizdi ve dostîanmızla müttefiklerimiz, Fransa ordusuna vaktinde yardım edemediler Bu yüzden Mareşal Petain hükumeti düşmandan şartlannm ne olduğunu sorınak ıstırarında kaldı.» lâketten ibret almalıdır. Her şeyden evvel halkın istilâ ve bombardımana karşı yerinden ayrılmaması lâzımdır. Fransız ordusunun mağlub edilmesine sebeb, bu ordunun köhne prensipler dairesinde yetiştirilmesi, buna mukabil düşman ordusunun modern motorize kıt'alar prensipine göre hazırlanması dır. Fransız ordusu; müstakar bir cephede harb etmek üzere yetiştirilmiştir. Bu müstakar cephe ortadan kalktığı için Ticaret Vekili Mümtaz Ökmen ordu da harb edememiştir. Ve ordu tedün istanbul Ticaret mUdürlC^ü peden tırnağa kadar altüst olmuş, yük ne ihtikârın şiddetle takibi ve ih sek kumanda da kendini vaziyete hâkim tikâr hâdiselerine kat'iyyen meydan görmiyerek cesaretini kaybetmiştir. verilmemesi için yeni emirler vermiştir. Sebeblerin biri budur. Diğeri ve daha Bilhassa ihtikârdan yapılan şikâyetler mühimmi büyük halk kütlelerinin tah pöz önünde tutularak kontrolun mevcuc h'yesidir. Milyonlarca muhacirin yola bütün teşkilât ve vasıtalardan istifad dökülmesi, ve bunlann yol boyunca olunarak muhtekirlerin hemen Cumbozgunculuğu yaymalarıdır.> huriyet müddeiumumiliğine tevdii bilBeşinci kolunun Fransadaki faaliyetine dirilmektedir. gelince General de Gaulle bunlann en Dün muhtelif kontrbl heyetleri şehrin yüksek mehafili bile, tesir altında bı bir çok semtlerinde kontrollar yapnrnşraktıklarını, hattâ Reynaud'nun üzerinlar ve raporlarını mıntaka ticaret müde dahi müessir olduklarını ve onu da dürlüğüne vermişlerdir. Bu meyanda ye'se düşürdüklerini anlatmış, bu tesirin bazı ihtikâr hâdiseleri tespit olunmuştur. parlamento azası, ayan azası ve bilhassa Bu hâdiseler Fiat Murakabe Komisyüksek kumanda üzerinde kendini büsyonuna verilecektir. bütün hissettirdiğini sövlemiştir. Haberleri Dev tay yarelerin Amerikada alınmış resimlerinden.. Uzak mesafeleri aşarak düşman top rakiarının taarruz beklemiyen kısım larına yapılacak akınların maddî tesiri çok olacağı gibi maneviyat üzerinde de umulmıyn darbeleri olur. Bugün için düşmamn en yakın üslerinden beş altı bin kilometre mesafede bulunan bir kara parçası, bir şehir ve bir sanayi merkezi için bombardıman tehlikesi binde bir ihtimaldir. Işte böyle bir mıntakada görünecek hasım bombardımancıları hedefierini kolaylıkla tahrıb edecekleri gibi, halk arasında da panik uyandırabılirler. Beklenmiyen bir taarruz kendini emniyet içirde sezen insanı ^aşırtır. Uçan kaleler saatte beş yüz ki'ometre sur'atlfc üslerinden altı bin kilometre uzaklardaki hedefleri tehdid altmda bulundurmak imkânlarına malik ve karınlarındaki beş ton bomba ile de bir kaç tayyarenin tesirini yapacak kabıliyettedirler. Bu tayyarelerin müdafaası için yanlarıııa avcı tayyarelerinin verilmes', uçuş sahasmin genişliği dolayısile kabil olamıyacaktır. Fakat bu tayyareler de kendilerini müdafaa edecek kudrette silâharla teçhiz edilraişlerdir. Uzun mespfeler aştıktan sonra hedefte büyük tesirler yapabilecek ve kendini emniyetle müdafaa edecektir.. Üzerinde 75 milimetrelik bir topun bulunduğu da iddia edil IHEM NALINA MIHINAİ Büyük ders üyük Millî Şefin, Siyasal Bilgiler Okulunda yeni mezunlara hitaben soyledikleri nutuk, onun bütün sözleri gibi güzel ve kuvvetlidir. Bu sözler, yalnız, güzel ve ku\ vetli bir nutuk değildir; ayni zamanda, baştan başa derin manalı bir derstir. Yalnız memleketin idare hayatında yeni vazife alan genc Mnlkiyeliler için değil, devlet hizmetinde bulunan her ferd için bir hizmet dersi. Cumhur Reisimizin nutkundan çıkardıiım şa veciıeleri beraber okuyalım: «Bu milleti, an'ane olarak, aile olarak sevmekten daha fazla, temiz bir aşkla hissetmelısiniz. «Sizın esas rolünüz, aidığınız vazifeyi, bulduğunuz çarkı en iyi şekilde işietmek değildir; bundan daha fazla olarak, yeni ihtiyaclan önleyecek ve memleketi ilerletecek tedbirleri bulup tatbik etmeniz, asıl vazifeniz olacaktır. İhtikârla mücadcle Ticaret Vekili dün yeniden kat'î emirler verdi Uçan Kaleler Hakikî birer zırhlı olan bu tayyareler uzak bombardımandan başka yakın mesafelerde de kullanılırsa miithiş bir silâh olur. Ortaçağa dönüş Fi»t Murakabe Komîsyonu kaldırılacak mı? «Bu memlekette teşkılâtçı, kurucu ve bulucu bir mesleği seçtiğinizi ilk günden Uçan kalelerin cesametleri, ağırlıkları hatırlayımz, ve teçhizatı bu tayyarelerin parça tesır«Memuriyet hayatında nefsinize itimalerine ve av tayyarelerinin taarruzıarmdaki makineütufek mermilerinin isa dımz, ilk günden itibaren, esaslı bir vasbetlerine karşı zırhlandırılması imkânıa ünız olmalıdır. İyi öğrenmek ve öğrenrını da vermiştir. Bu tayyareler gece diğinizi emniyetle tatbik etmek ruh iıaskısa mesafelerde ve benzinden iktısad leti, size hâkim olmalıdır. tayyareler üzerindeki ateş kudreti hasım avcılarının taarruzlarını kıracağı gibi, makinelitüfekçilerden başka kâfı miktardj mütehassısın tayyarede bulunması dolayısile seyrüsefer, keşif, telsız ve bom bardıman gibi dığer vazıfeler de ihmal edilmiyerek muntazam bir şekilde başarılabilir.. Koordinasyon heyeti tarafından ithal Reynaud, bir Alman zaferinin ne demek olduğunu çok iyi anlamış, fakat ve ihrac eşyasrna fiat vez'ı salâhiyeti bunu başkalarına enlatmamıştı. Hazi münhasrran Ticaret, Maliye, Iktısad, ve ranın başında söylediği bir nutukta Zireat Vekillerine verildiğinden Fiat Murakabe Komisyonlannın veziyeti Reynaud: meşkuk bir hale girmiştir. Bu komis«AvTupanın anlaması icab eden tehyonların kaldırılacağı veya istişarî malike, Almanyanın Almanyadan gayri hiyette kalacağı söylenmektedir. Dün sini köle olarak yaşatmak istiyen bir oplanan İstanbul Fiat Murakabe Ko rejim kurduğudur. Yani Alman zaferi, Ortaçağa dönüşten başka bir şey değil misyonu bu itibarla karar vermemiştir. dıı!» demişti. Reynaud'nun sözleri doğru idi. Fa kat buna rağmen Fransanın sivil halkı, Fransız askerleri, denizcileri ve tay yarecileri ümidi kesmis değildirler. Bir taraftan hür Fransızlar, diğer taraftan İngilizler sonuna kadar harbe devam edeceklerdir. Bu günkü hâdiseler, belki de Fransanın kalkmma hareietini bir müddet için boğmuş olabi lirler, fakat Almanyanın sarsılması üzerine Fransada da ihtilâl kopacaktır. Bu gün belki de Fransayı İngiltereye düşman yapmak için uğraşılıyor. Fakat Fllie Bois'nm dediği gibi «istikbale karşı beslenen itimad, gecmiş hataların hepsini tamir ve şerefli Fransanın yeniden doğmasına yardım edecektir. Umumî müfettişliklerin yeni emniyet müşavirleri Ankara 5 (Telefonla) Edirne Emniyet müdürü Faik Köksal Birinci Umumî müfettişlik emniyet müşavirliğine, Trakya Emniyet müşaviri Rifat Kömerdere Edirne emniyet müdürlü ğüne, Birinci umum müfettişlik emniyet müşaviri Yakub Karagül, Üçüncü umumî müfettişlik emniyet müşavirli gine, Üçüncü umumî müfettişlik em niyet müşaviri Bahri Kataş Trakya umumî müfettişlik emniyet müşavirliğine, Emniyet umum müdürlüğü birinci sınıf emniyet âmirlerinden Tevfik Beşe Eirinci umumî müfettişlik emniyet mü şavir muavinliğine terfian tayin edildi MÜTEFERR1K Eski Şark Demiryolları tarifeleri ilga edildi Münakale Vekâleti evvelce Şark Demiryolları şirketinden devralınıp şımdiye kadar Avrupa hattmda mer'i olan sas ve tenzilâtlı tarifelerle bunlara mütedair bütün hükümleri ilga etmıştir. Yalnız semplon katarlarına aid tarife ve hükümlerle frigarifik, hususî tertibath vagonlar nakliyatı tarifeleri devam edecektir. i Fransanın verdiği ders, bu günkü harblerin eski metodlarla yapı!amıy3cağını, zaman âmilinin lehte oluğunu iddia etmenin manasız olduğu, ve maneviyaü daima yüksek tutmak icab ettiğidir. Fransızlar, mütemadiyen kuv vetlerinden bahsediyorlar, fakat kuv SON vetli olduklanna da inanmıyorlardı. Çünkü kuvvetîerini vekit ve zamamnda denememişlerdi. Fransanın müteharrik devriyeleri, düşmanla daima temas halinde oldukları için kendilerinden e mindiler. Bunlara benzer kuvvetler vücude getirerek Narvik'den Pireneye kadar uzanan Alman sahillerine akmlar yapmak, ve ayni hattı hareketi İtalyan sahillerine karşı tatbik etmek mümkündür. Düşmana ansızın darbeler indiren ve' derhal geri çekilen akmcılar, düşmam son derece sinirlendirir ve onun her köşe başmda bir darbe bekliyeceğini gösterir. Almanlar da Fransada ayni şekilde hareket etmişler, ve Almanların her vere girebileceklerini, her yere yetişebileceklerini, istedikleri her taiki parmağımızla şöyle bir işaret çe»afa paraşütçüler gonderecekleri hissini kerdik: vermişlerdi. Almanlara ayni şekilde mu Gel şoför.. kabele etmek lâzımdı . Yoksa harbi Arabasından atlayıp süklüm püklüm centilmence idare etmek Almanlara yanımıza yaklaşırdı: hizmet teşkil eder. Buyursunlar bayım! Almanyanın genc zabitleri ve asker Filânca yere kaça götüreceksin? leri, son derece mutaassıbdırlar. Esir Taksi ne yazarsa onu alırız. olup Fransız hastanelerine düşenlerden Pazarlıkla gidersen götür. hayatlan kan verme amelivatı ile kur Elli kuruş verin bayım.. Ne yapatanlabilecek olanlar dahi yabancı kan lıra! Biz müşteri hatırı kırmayız! ile yaşamaktansa ölmeyi tercih edi Ama, gece yorlardı. Bunlar harbe girmek üzere zammı aramaya yürüdükleri zaman adeta isteri nöbeti caksın! geçirivorlar. Bunlarm susuz ve gıdasız Aramam ba hğa tahammüle alıştırıldıkları, ve günde yım... kırk mil yürümekten yılmadıkları göze Beklediğin za çarpıyor. Bu çeşid taassub taarruzî ha manlar için taksi rekete yardım eder. Fakat Guerrilla işietmek yok: harbine karşı bir kıvmeti haiz değildir İşletmem bayım! ve Almanyanın mağlubiyetlere uğraması Bu cevabları aldıktan sonra, heüzeıine hiç bir işe yaramıyacak hale men bütün ev halkı «cümbür cemaat» gelir. otomobile dolar, ve hesab edecek olİngiltere hükumetinin Fransadan alı sak tramvaya verdiğimiz paranın en nan derslerden bihakkm istifade ettiği fazla dörtte üçü ile, keyif üstü, murad şüphe götürmez. Bir kere bütün halkın, üstü gideceğimiz yere kadar giderdik. ne olursa olsun, yerinden kımıldama Yolumuz üstündeki yayalara arada bir • ması temin olunmuştur. Fransanın her atfettiğimiz istihfaflı bakışlarla, işin ferde verdisji dersler vardır. Çünkü İn cakalı tarafı da tamamlanmış olurdu. giltereye karşı her hanği bir istilâ te Şimdi hani nerede o taksi bolluğu?. şebbüsünden mukaddem bir takım ağır Boş bir araba ele geçirince mal bulbombardımanlann yapılacağı muhak muş mağribiye dönüyoruz: kaktır. Halkın asıl bu sırada metanet Şoför.. Kuzum.. Pek acele bir işim ve itidal göstermesi icab edecektir var. Beni Taksime kadar götürebilir Şehrin içinden Verem Mücadele cemîyetine yardım istanbul sinemacıları Verem Mücadele cemiyetinin memleket sıhhati üzeindeki mühim rolünü görerek cemiyetın yardım pullarmı daimî şekilde sir.emalara gelenlere teklif etmeği taahhüd etmişlerdir. Bu suretle cemiyete büyük bir varidat temin edilmiş bulunmaktadır. Lokantacılarla otelciler de ayni teşebbüstedirler. Taksi kıtlıgı tek, bir gün çift! Dünyanın hemen her yerinde, bundan çok zaman evvel tatbikına başlanan bu zarurî tedbirlere elbette bizde de başvurulacaktır. Günde vasatî 400 araba Istanbula kâfi gelmiyor İktısad Vekili geldi İktısad Vekili Hüsnü Çakır dün Ankaradan şehrimize gehniştir. Dün hususî bazı ziyaretleri kabul eden Ve kılin bu gün Sümer Bankta meşgul olacağı haber verilmiştir. Ona sözümüz yok. Fakat taksi buhPOLtSTE ranının bu kadar hâd bir şekil alması, acaba sadece tek ve çift arabaların ayrı Bir çöküntü ayn günlerde çalıştırılmasından mı Asmalımesçid caddesinde 32 numaileri geliyor? Şoförlerin, arz ve taleb kaidesine tevfikan, müşteri çokluğu :ah İbrahime aid Hoşgör birahanesi karşısında, kendilerini gergi gibi naza ıin yamnda, Belediye tarafından yıkçekmeleri, buhranın artmasında âmil tırılmakta olan binanın tavanı evvelki gece birdenbire çökmüştür. olmuyor mu? Hâdise esnasında binada kimse buDün. bir ara Şoförler cemiyeti reisile unmadığından insanca zayiat olma bu bahis üzerinde konuştuk: Ortada bir taksi buhranı var, ne der mı§tır. siniz? edilecek sıklet yerine bomba yüklemek• Sizin gösterişli vaziyetleri düşünmekle kullanılacak olursa, havacılığm en ten ziyade, kendi vicdanınızı tatmin edemuthis silâhı olurlar.. cek surette mülete hizmet edeceğinize mektedir ki, havacılar için böyle bir siBirer kaleden farksız olan bu tayyare kani bulunuyoruz. lâhın tayyarede bulunuşu büyük bir aler; mürettebatının çokluğile vazifelecTürk milleti, tasavvur edemiyeceğiniz vantajdır. rin aksamadan yapılmasını, uzak hedef kadar ince gorüşludür; güç beğenir ve Yer müdafasının tesirinden kendini lerin beklenmiyen zamanlarda bombar kusur arar değildir; elverir ki vazifede kurtarabilmek için de uçan kalelerin e dıman edilmesini, yakın hedefler üze bulunanlarm ciddî ve idealle çalıştıklalınde beş yüz kilometrelık sür'at ve 7000 rinde büyük çaplı ve bol miktarda bom rma kani olsun.» metre irtifa üstünlüğü vardır.. Ufak isti ba ile tesir yapılmasını, havadan havaya Nutuktan aldığım birer ders kıymekamet değiştırmelerile korunma tedbirle karşı fazla sayıdaki makinelitüfek ve tinde ve hikmet dolu vecizeleri daha rini emniyet altına alabilirler.. Çünkü topile müdafaa edilmesini, ve bilhassa çoğaltmak isteısem, bütün nutku aynen bir tayyarenin sür'ati ve irtifaı arttıkça zırhlı oluşile büyük faydalar arzederler. tekrarlamak icab eder. yer müdafaasmın isabet yüzdesi küçü Bunlara yapılan masraf ve fedakârhk Büyük Millî Şef, millet hizmetinde valür.. Bilhassa geceleri bu avantaj artar, elde edilecek netice ile değerini bulmuş zife alan ber yurddaşa vatan sevgisini, On bir kişilik mürettebatı olan bu vazife hissini, nefse itimadı, görenekçi değil yaratıcı olmayı, gösterişli değil vicADL1YEDE İKTISAD danlı çalışmayı, Türk milletine nasıl hizmet etmek lâzım geldiğini unutulmaz veBir carih mahkum oldu Dünkü ihracat cizelerle ifade etmiştir. Bu sözleri izah Sebze Hâlinde hamallık meselesin Dün İstanbuldan bir milyon on bin ve tefsire kalkışmaktan hem tecddıib den çıkan kavgada Mehmed Aliyi öl liralık ihracat yapıknıştır. Bu meyan ediyorum, hem korkuyorum; çünkü daha dürmeğe teşebbüsten istanbul ikinci da Amerikaya yarun milyon liralık güzelini ve daha kuvvetlisini söylemek Ağırceza mahkemesinde muhakeme e afyon ve Almanyaya 250,000 liralık tü ınumkun olmadığını görüyorum. dılen Tahir, dün dört sene ağır hapse tün ihrac olunmuştur. Mcmurlann asıl vazifesi, dönen çarkı mahkum ojmuştur. Toplanan tngiliz liraları iyi işletmekten ibaret olmadığını, yeni Baro toplanıyor Cumhuriyet Merkez Bankasınca ev ihtiyaclan önleyecek ve memleketi ilerİstanbul Barosu umumî heyetinin vdce toplanmış olan sterlinlerin Türk letecek tedbirleri bulup tatbik etmek olyarın saat on dörtte istanbul Adliye parasına tebdili hakkında bu gün enıir duğunu isaret eden sözler, bütün bir dairesinde toplanarak, reis intihabmı gtleceği ümid edilmektedir. muazzam programı tek bir cümleye sıyapması mukarrerdir. Ekseriyet olmazGümrükte bulunan kakaolar kıştırmıştır. Bu program, Türkiyenin sa, intihab, tespit edilecek müteakib inkılâb, ileriienıe ve yükselme prograAmerikadan Litvanyaya giderken içtima gününde mevcud ekseriyetle yamıdır. Litvanyanın Sovyetler tarafından üpılacaktır. Millet hizmetindekiler, bu programhakı üzerine limanımızda kalan ve HALKEVLER1NDE gümrük ambarlarına ahnan 40 ton ka vecizeyi, gösterişten ziyade vicdanî bir şekilde, ciddî ve idealle çahşarak tatbik Körler orkestrasımn konseri kaonun ithali için çikolâta sanayii er ettikleri takdirde, gayesi, Türk nıillelini böbı teşebbüste bulunmuşlardır. Eminönü Halkevinden: 503 kisi beyanname verdi ve yurdunu ileri, mes'ud ve müreffeh 1 7/12/940 cumartesi günü saat biı hale getirmekten ibaret olan bü>ük Ellerinde bazı hububat nevilerile sa Türk inkılâbınm, tam ve mükemmel o14 te Türkiye Sağır, Dilsiz ve Körler Tesanüd cemiyetinin vücude getirdıği bun, zeytin ve zeytinyağı bulunanlaıın larak tahakkuk edeceğine şüphe ynktur. körler orkestrası ilk konserini salo vermeğe mecbur oldukları beyannameEn Büyüğümüz, hepimize, milleti nanumuzda verecektir. Duhuliye yoktur. l<;r dün akşama kadar tamamen verilsıl sevmemiz ve onun hizmetinde nasıl 2 8'12 940 pazar günü saat 14,30 miştir. Bu suretle şehrimizde 503 topçalışmamız lâzım geldiğini isaret etmişda Doçend Suad İsmail Gürkan (diş tancı ve yan toptancı beyanname vertir. Bu büyük dersten dolayı kendi sine miştir. bakımının ehemmiyeti) mevzuunda bir tesekkür edelim ve istediği gibi çalışakonferans ve Evimiz orkestrası aylık lım. konserini verecektir. Bu toplantılara gelmek istiyenlerin giriş kartlarını büromuzdan almaları rica olunur. Ankara 5 (Telefonla) Yüksek tedHalkevi toplantılanna kat'iyyen çorısat umum müdürü Ekrem Menemenctık alınmaz. Hariciye Bashukuk müşavirliği Ankara Borsası, 5/12/940 Londra 1 Sterlin 5.24 Nevyork 100 Dolar 132,20 Cenevre 100 İsv. Frc. 29,6875 Atina 100 Drahmi 0,9975 Sofya 100 Leva 1,6225 Madrid 100 Peçeta 13,90 Budapeş. lOOPengö 26,5325 Bükreş 100 Ley 0,625 Belgrad 300 Dinar 3,175 Yokoha. 100 Yen 31,1375 Stokhobn lOOİsveçK. 31,005 ESHAM ve TAHVİ(AT Ergani 19,60 Sıvas Erzurum 2 19, » > 3 19, > »4 19, > > 5 19, » »6 19, cioğlu Hariciye Bashukuk müşavirli f'ine tavin edildi. Dış Ticaret mudurlueru Ankara 5 (Telefonla) Servet Berkinden açılan Ticaret Vekâleti Dış Ticaret dairesi reisliğine İç Ticaret umum mi'dürü Cahid Zamangilin, onun verine de Paris Ticaret ataşesi Cemal Ziyanın tayinleri kararlaşrnıştır. «Marmara» sabahları çıkıyor Şimdiye kadar akşamlan mtişar etmekte olan ermenice «Marmara» gazetesinin yarından itibaren sabahları çıkmaya başlıyacağı haber alınmıştır. Arkadaşımıza yeni muvaffakiyetler temenni ederiz. Pencerelerinizi kapayınız < Bence buna buhran adı vermek doğru değil. Ortada tabiî sebeblerden ıleri gelen bir taksi kifayetsizliği var. İstanbul şehir hududları dahilinde (900) taksi arabası çalışıyordu. Bunlardan yüz kadarı muhtelif sebeblerle piyasadan çekildiler. Geri kalan (800) arabadan (360) tanesi tek, (440) tanesi de çift numaralıdır lar. Demek ki, bu gün şehirdeki tak slerin adedi, vasatî olarak (400) e inmiştir. Işıkları söndürülmüş sokak larda ağır yürü mek zarureti var. General de Gaulle, bu münasebetle misin? Bu zaruret, benzin Stınday ESpress gazetesine şu sözleri Al cevabı otur aşağı: sarfiyatmın artmasına sebeb oluyor. söyierniştir. Götüremem bayım! Şoförler, bir yandan yollannı göreme«İngiltere Fransanın başına gelen fe Taksi ücretinden fazla para veremek yüzünden arabayı zor idare ettikyim. lerini, şuraya buraya çarptıklarını, bir Götüremem bayım! yandan da fazla benzin harcamağa Beklediğin müddetçe varsın, saat mecbur olduklarını ileri sürerek taksi i^lesin. fıatlanna bir miktar zam yapılmasını Götüremem bayım! istediler. Bu talebi, cemiyetimiz resmî Canım, niçin götüremiyorsun, paşekilde tekrar ederek makama müra rasile değil mi? ca&tte bulunacaktır.» Müşterim var. Şoförler cemiyeti reisinin sözleri, kâBütün İstanbul ve memleket halBaşka şpföılere yapacağınız müra fi derecede vâzıh olarak gösteriyor ki, kı, sabunlarm bu günkü halinden caat de aşağı yukarı ayni neticeyi veaz kazancı ve çok zahmeti vesile eden şıkâyetçidir. Fiatları yükseldikçe recektir: bir kısım şoförler, çalışmak husiKunda kaliteleri düşüyor. Bir iki firmanm Angajeyim bayım!. eskisi kadar iştahlı değildirler. malları istisna edilecek olursa, di İşim var, bayım. ğerlerini sıcak suya sokmaya gelFakat bu yüzden halkın çektiği zah• Bu gün (tek) lerin günü bayım! miyor, hemen eriyerek vıcık vıcık met de, şoförlerinkinden az değildir Takside çalışmıyoruz b?vım oluyorlar. Halbuki ekseriyetle saPeki ama, bu kaTaksi, bu günkü şartlar içinde artık bun soğuk suda değil, sıcak suda dar otomobile ne lüks olmaktan çıkarak bir kısım va kullanıhr. oldu? Ben, kendi tandaşlar için. ona ihtiyacı zarurt kıMütehassıslar, sabunlarm çarçapayıma pek acelf lan dakikalarda hakikî bir cankurtaran buk eriyip mahvolmalarına sebebiisim çıkmadıkça ovazifesini görmektedir. Çalışkan Beîeyet veren şeyin imal edilirken âdet tomobile binenler diye Reisimizin bu bakımdan taksi buh olduğu üzere sıcak su ile değil, soden değilim. Fakat ranını, süratle önliyeceğine şüphe etğuk su ile imal edilmeleri olduğunu aksilik olacak. şu miyonız. söylemektedirler. Belediyemizin, hal bir hafta içinde, bir kaç taksı şoföSalâhaddin GÜNGÖR kın bu suretle aşikâr surette aldarünün önünde baş kesip arabasında yer tıîmalarmı ve zarara sokulmalarını ar?.mak mecburiyetindeyim. İnsanlık Belediye vaziyeti tetkik men için haıekete geçmesi. hileli sahali bu. Evde ağır bir hastanız buluediyor bunları tahlil ettirerek bu tarzda nabilir. Hekimin tavsiyesile bu ağır Belediye, İstanbulda taksi azlığı imalâtta devam eden firmalara evhastayı derhal bir hastaneye kaldırmak velâ ihtarda bulunması, olmadığı ic&b eder. Böyle bir vaziyet karşısmda çift numaraların teklerden fazla olduğu takdirde bunlan tecziye ve teşhir hemen telefona yapışıp cankurtaran o bakkındaki iddiaları tetkik etmektedir. Bu tetkik neticesinde almması icab eetmesi I tomobili mi çoğırmak lâzım? Vakıâ. ortada bir tek çift davası den tedbirler Dahiliye Vekâletine büvar. Taksi otomobilleri, bir müddetten dirilerek çift ve tek numaralar arasın tzmitte Hava Kurumuna yardım İzmit 5 (Hususî) Hava Kurumuna 'ardım için İzmit tüccarlan bu gün bir :alemde 2500 lira verdüer. Teberruat büyük mikyasta devam etmektedir. Konyada askerlerimiz için hazırlanan hediye Konya 5 (Hususî) Askerlerimize kışlık hediye olarak hazırlanan ilk parti dört bin parça levazım Kızılaya teslim edilmiştir. Müteakib partiler için hummalı bir faaliyetle çalışümakta dir. Bır de ekleme halam vardır; o, değil. Bebamın ablası, öz halamın emekli kalfası Resmihal bacı. Onu, yaşadığı dekor içinde anlatmazsam anlıyamazsınız, zevkine varamazsınız. Halamın, Teşvikiyedeki konağı. Basık tavanlı, yayvan bir konak. Nerede o konaklar? Onlann mimarlan, alaylı kalfalardı, fakat diplomah mimarlardan daha «fennî inşaat» yaparlardı. Evin temehni kurarken, lodosu, poyrazı, kaıayeli düşünürlerdi. Yatak odalarırun yerlerine kadar hesab ederlerdi. Evin içine halâ, mutfak kokulan gelmezdi. Sobalar çekerdi. Odaların, sofalaruı taksimatı, göze, gönle ferahlık verirdi. Sizin anlayacağınız, bir türlü ısmamadığım, ısmamıyacağım kübik apartımanların soğukluğu, darlığı yoktu. O konaklar, yazın, serin olurlardı; kışın da ılık. Ahşab bina. Diplomah mimar, yap da göreyim seni! Herkes kaşık yapar ama, sapını ortaya getiremez. Halamın, zemin katından sonra iki katlı geniş konağma girerken içimde bir serinlik duyardım. Bu, yalnız, refahın mha işlediği tesir değildi; binanın tesiri idi. Ne derseniz diyiniz, geri kafalı doğmuş; geri kafah öleceğim. O, basık tavanh, yayvan konaklarda, kübik apartımanların kasveti, melâli yoktu. Üstelik, o konaklarda, kafesler de vardı; bu kafesli konaklar ferahtı; kübik apartımanlar gibi insanın içini daraltmazdı. Kapıdan giriyorsunuz, bir geniş terte Altın fiatları düşüyor Dün altın fiatlarında mühim Dİr sukut ohnuştur. Borsa harici dün bir Reşadiye altını 2375 kuruş ve külçe altın 270 kuruştan muamele gör müştür. Pencerelerinızi hiç dışarıya ışık sızmıyacak şekilde kapayınız. Fakat talihinizin kapısını içeri ser/et Nüshası 5 kurnştur. girebilecek tarzda aralık bırakınız. Türkiye Hario Pencereyi kapamak için siyah kâğıd, talih kapısını aralık bulundurmak için için için de bir Millî Piyango bileti kâfidir. 1400 Kr. 2700 Kr. Senelik 750 > 1450 » Geceleri baştan aşağı siyah olmasına Altı ayhk rağmen talihinizin güneş kadar parlıÜç ayhk 400 > 800 » yacağı gün yaklaşıyor. Millî Piyango150 » Yoktur. Bir ayhk nun ikinci çekilişi 7 birincikânundadır. O gün 3 liralık bir tam biletle 40,000 lira kazanabilirsiniz. Talihinize karşı dönünüz. Ona arka çevirmeyiniz. Bu Gazetemize gönderilen evrak ve yazılar nun için de bir bilet alınız. Bir Millî nesredilsin edihnesin iade edilmez ve Piyango bileti bütün ümidlerinizi ve riyaından mes'uliyet kabul olunmaz. istikbalinizi aydmlatabilir. CUNHURİYET flöonp seraiti} Dikkat 5 = Hayattan hlkfiyeler | Doğru degil mi?| Sabımlar hileli şekilde imal ediliyor! Resmihâl kalfa Mahmud Yesari miz mermer taşlık, yüzünüze gülüyor. Söylemeği unutuyorum; konak, cadde ustü değil ve geniş bir bahcenin ortasında kâin. Huzur, sükun, bir uykıı ilâcı gibi insanın damarlarına yayılıyor. haürlamıyorum; çünkü, çeneden dolayıp sol kulağı altına sardığı başörtüsünü biı kere bile çıkardığını görmedim. Boyu, belki vaktile uzunmuş, fakat, onu gözlerim göreliberi, hep, ikibüklüm yüYukarı katta, geniş misafir odası. rürdü. Damasko perdeler, damasko kaplı kanaGülmezdi. Konakta, piyanolar çaluur, peler. Hava, o kadar durgun ki sinekler fasıllar yapılır, şarkılar söylenir, kahbile kanad oynatamıyorlar. kahalarla gülünürdü. Odalan birer birer saymıyayım. Beyefendinin, hanımefendinin, büyük küçük beyin, küçük küçük beyrn, kerime haiiimın yatak odaları. Üst katta, haıayıklar, hizmetçiler, beslemeler yatıyorlar. Bütün odalar, kış yaz, şıkır şıkır içinde. Evet, <kalfa», o «alaylı mimar», binayı, öyle yerine oturtmuş ki, güneşir yan çizmesine vakit bırakmamış. Dışarıdan kasvetli, mağmum görünen, bu içi ferah, kış yaz şıkır şıkır içinde konakta, bir cmustarib hayalet» dolaşudı: Resmihal Kalfa. <Mustrib hayalet», ellerini göbeğinde kavuşturmuş, «elpençe divan», süku nunu, vakarını bozmadan dinlerdi «Sadık köle» diye, bir laf vardır. Doğnısunu, yanhşını bümem. Resmihal Kalfa, sadık köle idi. O, piyanoyu kim çalıyor, şarkıyı kim söylüyor, coşup da kıvıra kıvua kim oynuyor? Bunlara bakmazdı. O, odalardan odalara dolaşır ve hastahk kokusu koklardı. bıraz kalantorca bir evin gedikli doktoru vardı ve doktorların apartımanları yoktu. Doktor, hastalara üâc veriyor. Bütün ilâc şişelen dibine kadar içilmez ki. Fakat, hikmetinden sual olunmaz, ılâclarını içmiyen hastalann ilâdarı bitiyor. Şişeleri, kedi devirmiş değil, fare de tırmanıp içemez. Evin içinde bir alaycı var ama, kim? •Mustarib hayalet», gene hep ayaklarının ucuna bas&xak, sessizliğinin vakarı içinde, odalan, sofaları dolaşıyor. Bir gün, yakayı ele verdi. Hastalıktan yeni kalkniış bir halayığın odasma gırmiş, artık ona lüzumu kalmıyan Uâc şişesirü ağzına dikmiş, içiyormuş. Resmihal Kalfaya, bağırılmaz. Yalnız, hatta biraz da korka korka sormuşlar. Senin o ilâca ihtiyacın mı var? O, gene sükununu bozmamış: Efendilerim, bu ilâclara o kadar para verdiler. Neye ziyan olsun? Meğer, «efendilerine ziyan ohnasm!» diye, konaktaki bütün artık ilâcları içen, o, imiş! Doğru değil mi ? beri münavebe ile salısıyorlar. Bir gün • as müsavat temin edilecektir. Hayır! Bu kadıncağızın ruhunda şeaResmihal Kalfa, günün birinde hastamet yoktu. O, bir kızılay hemşiresi ka landı, yatağa düştü, doktorlar geldı, reResmihal kalfa, beyaz esir halayık dar aydınlık ruhluydu. İmdada koşmak çeteler yazdılar ve damlalar, şişe şişe lardandı. Halamın ya çocukluğunda ya istiyordu. Görün bakın ki, bu imdada ilâclar getirildi. Talihin ne garib cilvelenına verUmiş, yahud da «çeyiz halayığı» koşnnk isteği, biraz da çevresini aşmıştı. ri var, Resmihal Kalfa, «ziyan olmasın!» olarak hediye edilmişti. Koca konak, beylerden, hanımlardan, diye başkalarının artık ilâclarını içti de, Resmihal Kalfa, bir «mustarib haya hizmetçilerden tutun da, misafirlere ka kendisi için yaptırılmış ilâcları içemelet» ti. Çizik çizik yüzü, hiç dinmiyen bir dar hastalanmıyan olmaz. Tabiî doktor I den oldu. utırabın ifadesiydi. Saçlannın rengini geliyor. O zaman, her konağın, hatta 1 MAHMUD YLSARİ •