29 Kasım 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Haraççı Kardeşler İzmir ve Ankarada oldugu gîbî İstanbulda da büyük bir M 0 B İ L Y E Mağazası açtılar. Salonlannı bir defa görünüz. Adres: Fincancılar Rızapaşa yokuşu No. 61 s İZMİK ANKARA . İSTAN6UL J 17 ncî yıl sayı: 5858 u m h u riyet ÎSTANBUL CAĞALOĞLU Td Hürrem Sultan M. TURHAN'ın eseridir. HEB KİTABCIDA BULUNrR. «™* * • •*** Teleion: Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 2429& Idare ve matbaa m e k t u b 24299 24290 »* 24a Cuma 29 ikinciteşrin 1940 Fiatı 150 kuruştur. Son karşılaşmada ^ B E R L I N D E İtalyanların 2 Hitlere bildirilen Sovyet cevabları harb gemisi hasara uğramış Moskova üçler pakBunu itirafla îtalyan tebliği, İngilizlerin bir zırhlı, 2 kruvazör ve bir tayyare gemisinin bom balandığını iddia ediyor Roma 28 (a.a.) Resmî tebliğ: Dun, Sardenyanın cenubunda dolaşmakta olan bir fılomuz garbdan gelen ve bırkaç saffıharb zırhlısı, bir tayyare gemisi ve bir çok kruvazorü ihtiva eden [Arkası sahife 3 sütun 6 da] tının görüşülmesini ve boğazlar rejiminin bozulmasını istemiyor Orfî Idare komutanı geniş tetkiklere başladı Askerî mahkeme heyeti dün İstanbula geldi Emniyet müdürlüğünce hazırlanan dosyalar askerî idareye tevdi ediliyor Orfî idare komutanı Korgeneral Ali Rıza Artunkal dun Vılâyete gelerek Vali muavını Hudaiye kart bırakmış, diğer muavin Ahmedle jandarma komutanı yarbay Ziyayı makamında zıyaret etmiş, bılâhare Müddeiumumî Hıkmet Onatı ziyaret eylemiştir. Komutan, İstanbui İtfaiye müdürlüğıinden de teşküât hakkmda izahat almıştır. Kumandanlık makamının Tophaneda eski Boğazlar komisyonu binasına nakli içın alâkadarlarla temas edilmektedir. Akdenizdeki harekâtta büyük rol oynadığı tah. min edilen, tngiliz donanmasmdan meşhur Nelson dridnotunun taretleri borda ateşi vaziyetinde. Zürich 28 (a.a.) «Reuter> Newzurcher Zeıtung gazetesi, son gunlerde cereyan eden Alman Yugoslav goruşmeleri hakkında muhabırlerınden bıri tarafından çekılen telgrafı neşretmektedir. Aluhabır dıyor ki: Boğazlardan ve küçük Asyadan geçerek Fılıstın ve Mısırı istilâ içın bir proje mevcud ise de bu pro;e Sovyetler Bırlığının muhalefetı uzerme terkedılmiştir. Her turlu suitefehhümün önune geçmek içın Sovyetler Birliği hükumetı Molotofun bızzat Alman hükumetıle gorüşmesıne karar vermıştir ve yapılan konuşmalar Sovyetler Birhğıle Almanyayı doğrudan doğruya alâkadar eden meselelere hasredılmiştir. Moskova, mihveri kendisile anlaşma yapılacak bir teşekkül olarak tanımaktan imtina etmektedir. Bınaenaleyh Sovyetler Birliği hıikumeti nazikâne fakat azimkârane bir urette Berlın konuşmalarına İtalyanın iştirak ettirilmesi fikrini reddetmiştir. Almanya, İtalya ve Japonya arasında fılî bir askerî ittıfak mahiyetinde olan üç devlet paktına aid meselelerin de görüşülmesini Rusya kabul etmemiştir. Pakt hakkmdaki noktai nazarını Sovyetler Birliği hükumeti, [Arkası sahife 3 sütun 5 te] Mahkeme heyeti geldi Örfî idare Komutanı Korgeneral Afi Bıza Artunkal dün vilâyetten çıkarken Yunanistan Bir cevabdır! Filhakika bir değil, bir kaç İtalya gelse muzaffer Yunan cephesini ortadan kaldırmağa artık imkân olmıyacaktır. Ayni vaıiyeti millî kudretlerinin en ileri ölçülerile takviyeyc hazır diğer cepheler ise kendi sıralarındaki mevkilerinde uyanık ve fedakâr bekliyorlar. Ankara, 28 ıkinciteşnn eni harbin devam ettiği on beş ajdanberi Almanya tarafından ikide bir Turkıyenin tutlı. o a tedafui harcket hattı tenkid oluuarak bizim hangi sebeblerle ınüsellâh bir teyakkuz vaziyeti tuttuğumuz sorulıır. Bu sorunun altında Türkiyenin herhangi bir tehlikeye maruz bulunmadığı ve bınaenaleyh aldığı tedbirlerin adeta fıızuli olduğu manası vardır. Vaziyeti Türk cephesinden izah etmek için binnefis nasyonal sosyalizmin harb gaye ve usulleri üzerinde tevakkuf ederek hiç ohnazsa kendi hesabımıza k a t' i y y e n kanaatbahs cevablar vermek daima mümkün olduğu halde bugün için biz onlan tamamen bir kenara bırakarak yalnız Yunanistanın uğradığı h a k s ı z ve h i ç y e r s i z İtalyan taarruzunu susturucu bir cevab halinde ortaya koyabiliriz. Südetlerden sonra Çek millet ve memleketinin ortadan kaldınlmasını müteakıb, guya bu harekete bir nazire yapılır gibi Arnavudluğun İtalya tarafından işgali derhal Balkan yarımadasının huzur ve rahatını kaçırmış ve bu mcyanda bittabi Türkiyeji dahi haklı olarak k oc u n d u r m u ş t u . Almanlar pek iyi hatırlarlar ki o zaman İtalya Arnavudluk isgalinin kendisi için b i r a t 1 ama t a h t a s l vazifesini görereğini açık ilân ediyor ve oradan tâ Karadenize SKramamn artık zor bir is olıııadığını ssklamağa liizum görmüyordu. Bu giizer?âha tesadüf eden bütün memlekptler teblike ve tehdide manızdular demek. SABOTAJ! Norveçte, yolları bozmak için dağlar yerinden oynafıldı! Vatanperverlerin bu hareketine karşı Almanlar askerî kıt'alar gönderdiler Nevyork 28 (a.a.) Nevyork Times gazetesınin Stokholm'den haber aldığırıa gore. dün gece aynı anda Norveçte dağlar ve tepeler ksymağa başlamıştır. Keyfıyet son senenin en muazzam sabotaj hareketi olarak telâkki edilmektedır. Norveç polislerile Alman askerî maka matı bir çok kimseleri tevkıf etmış'ir. Bu tevkifattan anlaşıldığına gore, heyelön Norveçli vatanperverler tarafından münakalât yollarını kesmek için tertib edılmiştir. Nevyork Times gazetesine gelen tel graf bu mmtakada örfî idarenin ilân edildiğini ve Alman kıtaatmın harekete rrüheyya bir hale eetirildiğini ilâve eylemektedir. Bu bolge, Oslo'dan gönderilen kıtaatla takviye edilmiştir. Heyelândan bozulmamış olar bütün yollarda Almanlar nakil vasıtalannı durdurarak muayeneden geçirmektedir. Bergen Oslo demiryolu 11 yerinden kesilmiştir Tamiri için sekiz gün lâzım geldıği söylenmektedir. Hardenger ve Fids yollan boyunca giden Riks yolunun tamiri dalıa fazla zamana mütevakkıf bulunmakta dır. Zannedıldiiğne gore, son yağan yağmurlar, donları, küçük dinamit dolula rile heyelân husule getirebliecek dere cede gevşetmiştir. TUBK AZMI Yeni tecavüzleri güçleştirmiştir Yugoslavyadaki mukavemet fikri takdirle karşılanmaktadır Askeri mahkemeye verilecek dosyalar Emniyet mudurluğunce hazırlanmaktadır. Bunlar, casusluk ve devletin emniyetini selb gibi suçlara aıddir. Askerî mahkemelerin ihtikâr suçlarını tetkik edip etmemesi hakkında henüz bir muhabere cereyan etmiş değildır. İdarei örStokholm 28 (a.a) Stefani fiye kanunu, askerî mahkemelerin bakacakları suçlan tespit etmistir. Kuman» ajansından: Müthiş bir fırtına, binlerce mayi danlık lüzum gördüğü takdirde Du suçni tsveçin cenubu garbi sahiüerine lara da bakabilecektir. r Binlerce mayin ^ Orfî ıdare komutanlığı emrinde teşkil edilecek askeri mahkeme azasındnn iki zat dün şehrimize gelmiştir. Mahkemenin sür'atle teşkiline aid hazırlıklar yapılmaktadır. Mahkemeye verilen dosyalar Fırtınadan Isveç sahillerine düşerek tahribat yapiyor Balkanları haklı endişelere dü^üren bu Arnavudluk işgalinin doğurabileccği akıbetleri bugün ALmanlarla birlikte tetkik edebiliriz: Nazarî mıilâhaza ve ihtimallere istinad ederek değil, son hâdiselerin müspet filiyatmı gbzöniine alarak. Ha\at sahası nazariyesinin m ü b d i i olan Almanya o zaman Arnavudluk işgalini bu nazarijeye gbre İtalya için mııhik ve meşru saymakla iktifa etmişti. Ancak iste bu bu kadardır, baskalan neden dolayı yersiz endişelerle rahatsız oluyorlar diyordu. Halbuki bu kadarı bile elbette tetkik ve münakaşaja muhtac olduğu halde vaziyetin garabet ve vahameti buhdan çok ileri idi. İtalya manasız veya çok manalı bir ittifak mııaHer yer nezaret altında hedesile Arnavudluğu kendi nüfuz ve Bükreş 28 (a.a.) «D. N. B.», Çarhakimijeti altında bulundururken buşamba perşembe gecesi General Annunla iktifa etmij erek bu küçük memleTArkası sahife 3 sütun 3 tel ketin fllî işgaline de geçmiş bulunuyordu. Niçin. hangi h a k v e sebeble? Almanların daima aksini iddia edegehniş olmalanna rağmen bir buAnkara 28 (a.a.) İcra Vekilleri çuk seneyi mütecaviz bir müddet Heyeti bu gün öğleden sonra Başzarfında vaziyet iphamlı ve karanlık Geceleri yollan gostermek maksadıle kaldınm ve refüj kenarları be\aza boyanıyor vekâlet dairesinde Başvekil doktor vaziyetini muhafaza ettikten sonra işte Refik Saydamm riyaseti altında hafIşık sondürme işlerindeki noksanların akşamı hususî meskenlerde dahi ışıklar nihayet İtalyanın Yunanistana taınamen talık toplantısını yapmış ve ruznal ı a k s ı z v e h i ç y e r s i z taar tamamen ikmaline çalışmaktadır. Ya söndürulmek suretile tam karanlık temesine dahil meseleler üzerinde göruzile çınlçıplak ortaya çıkmış bulundu rın halka radyo ile bir izahname min edileceğinden halkın ne suretle harüşmüştür. YUNUS NADİ neşredıleısk, ayrıca gazetelerle bir be reket edeceği bu suretle bildirilmiş ola[Arkası sahife 3 sütun 5 te] [Arkası sahife 3 sütun 4. te] yanname neşrolunacaktır. Pazaı günü Işıkların tanzimi için Yarm radyo ile halka son talimat verilecek Londra 28 (a.a ) İngüiz hava kuvvetlerının İtalyan donanmasına karşı kazandığı ve Ingıliz hava kuvvetlerınin yardımilo kıymetli Yunan kıtaatının İtalyan mütecavize karşı kazand.klan muhtelif zaferlerin neticeleri Macarıstan, Rumanya ve Slovakyanın ilSağda yeni tevkif edilen eski Başvekil Gigurtu, ortada ve sağda öldürülen tilıak ettiği üçlü pakta Bulgaristanın işnazırlardan Madgearo ve Titeano rak etmek niyetinde olmadığı hak kındaki haberlerle ölçülebilir. Burada son derece takdır edilen Türkiyenin sarsılmaz tavır ve hareketi Eulgar devlet adamlarırun Berline gıtmemesine sebeb olarak gosterdebilecek ıkinci bir âmildir. Şimdi Almanlar nazik bir vaziyet karşısında bulunujorlar. Yugoslavyada ve Bulgaristanda gittikçe artan bir nıukavemet hareketini ve müdafaaya eiverişli, müstevliye elverişsiz olan bu mıntakalarda bir kış harbi yapmanın arzettiği müşkülâtı hesaba katmağa mecbur bulunuyorlar. Hatta. müttefiki İtalyanın imdadma kcşmak zarureti karşısında bıle böv !e bir tesebbüsün arzettiği müşküller Hitleri tereddüde sevkedecek mahiyettedir. Ne\7ork 28 (a.a.) Herald Tribune Bukreş 28 (a.a.) Stefani Ajansın Berlin 28 (a.a.) D. N. B. ajansı Avrupada vaziyeti şu şekilde muhakedan: Bukreşten bildirıyor: (Arkası sahife 3 sütün 3 te) Resmî bir tebliğde 26,27 sonteşrin Profesör Yorga dun lejyonerler lagecesi hapısane avlusunda Kodreano ile rafmdan evinden kaldırılmıştır. Pro 13 arkadaşının cesedlerini gömulu o' fesorun cesedı Pliestı yakınında yol uduklan yerden çıkarmakla meşgul ol zerınde rovolver kurşunu ile delık demuş olan lejyonerlerin hücrelere gırerek şık bir halde bulunmuştur. bırkaç siyasî mevkufu öldürmuş olduk1931 de Rumen Başvekılliği etmiş oları bıldirilmektedir. lan profasör 69 yaşında ve bir kaç hafAyni gece içinde dldürülmüş olan şah tadanberi Sinaia'da ıkamet etmekte idi. siyetler arasmda ezcümle eski narır Lejyonerle, Yorgayı, Demir Muha lardan Madgearu ve Titeanu vardır. fızların şefi clan Kodreanunun kat Resmî tebliğ Imden «manen mes'ul» addediyoriarBükreş 28 (a.a.) Başveklâet tebliğ dı. Yorga, Kodreanuyu bir makalesinde ediyor: : kendisıni tahkir etmekle itham eyle[Arkası sahife 3 sütun 4 te] miş ve Kordeanu aleyhinde altı ay haLondra 28 (a.a.) Müstakü Franpıs cezasile netıcelenen bir dava aç sız ajansı bildiriyor: mıştı. «Kanlı bir tenkille biten Parisli taCinayetler derin nefret [ebenin numayişlerinden sonra, işgal uyandırdı altındaki mıntekada hâdiseler artmakLondra 28 (a a.) Dün Demir Mu tadır. hafızlar tarafından tevkif ve idam ediParisin hallerinde ve mezbahaların len eski rejıme mensub şahsiyetler a da polis nezareti kuvvetlendirümiştir rasında sabık Başvekil Argotoiano'nun [Arkası sahife 3 sütun 5 te] da bulunduğu öğrenılmiştır. Dun Rumen nazırlar meclisinin içtimaı, geç vakte kadar sürmüştür. Başvekil Ge neral Antonesko ile Başvekil muavini ve Demir Muhafızlar şefi Horia Sima lejyonların bu hareketlerini tasvib etmediklerini beyan etmişlerdir. Lejyonların hareketi, Rumanyada buyük bir refretle karşılanmıştır. Bir a]ans haberıne gore, Rumen ordusundaki bü tün generaller protesto makamında istifa etmişlerdir. doğru sevketmektedir. Düzinelerle mayin patlamış, hasarata sebebiyet vermijtir. Bu mayinlerden birini patlatmak teşebbüsünde bulunan 4 balıkçı telef olmuştur. ARNAVUDLUKTfl İkinci İtalyan hattı da yarıldı İtalyanlar Avlonyadaki üslerini başka yere naklettiler Atina 28 (a.a.) . B B C> Atina radyosu Yunanlıların İtalyanların yem hatlarmı yardıklarını ve her tarafta plâna gore ilerlediklerinı dün akşam bıldir miştir. Bu haber İtalyanların tekmil cepbeye sür'atle büyük kuvvetler gonderdıklerine dair diğer bir haberi takib etmistir. Siyasî katliâm! Biikreşte tedhiş 67 eski nazırı Demirmuhafızlar kendi gardiyanları Profesör Yorgayı da öldürdüler katletmişler! Tevkifat devam edi Halk korku içindedir, yor, hükumet müc nezaretler ve umumî rimleri cezalandıra yerler askerî işgal cağını bildiriyor altında... Macar Hariciye Naan Kont Çaki Ne ulvi hüsnüniyet! Macar Harkiye Nazırına gore: Meğer îtalya bazı milletlere akıl dersi vermek için mağlub oluyormuş! Peşte 28 (a.a.) Stefani: Macar Hariciye Nazırı Kont Çaki Macarıstanın âdıl bir sulha ve emin dostlara kavuşmak gayeslle üçler paktına girdiğini izahtan sonra söyle demiştir: « Ban kimselefin İtalyanın Yunanistanı henüz işgal edememiş olmasından dolayı sevinmeleri boştur. Faşist İtalya, şerefine halel getirmek tehlikesine maruz kalmaksızın bazı devletlere aklı selime rücu etmek üzere bir mühlet verebilecek kadar kudretli bulun maktadır. Bu müsamaha devresinden istifade edemiyen ve istifade etmek istemiyen kimseler, bütün mes'uliyetleri üzerlerine almış olurlar.» Mareşal Badoglio'nun karargâhı Atina 28 (a.a.) «B B C.» Mareşal Badoglio'nun umumî karargâhıru Tı randa kurduğu ve oradan İtalyan ordusıınu yeniden tanzim etmeğe çalıştığl baber alınmıştır. Fransada Alman düşmanlığı Avlonyadaki İtalyan üssü nakledildi Atina 28 (a.a ) «B B C> Ajans haberlerıne gore, İtalyanlar Avlonyadaki uslerıru diğer bir yere nakletmeğe ka rar vermişlerdir. Ingıliz tayyarecileri Avlonyayı mütemadiyen bombardıman etmek suretile •Yunanhların Arnavudlukta ilerlemele rine yardım etmışlerdir. Pariste vahim nümayişler oluyor, vilâyetlerde yeni hâdiseler vuku buldu Yunan tebliği Atina 28 (a a.) Yunan Başkuman danlığının 32 numaralı tebliği: Kıtaatımız Arna\Tidluk arazisinde fasliyetlerine muvaffakiyetle devam et mektedır. Hareket halinde bulunan düşmanın tahşidat, kıtaat ve bataryaları hava kuvvetlerimiz tarafından muvaffaki" yetle bombardıman edılmiştir. Düşman hava kuv\etleri cephe üze rinde faaliyet gösterdıkleri gibi Epirde, [Arkası sahife 3 sütun 5 te] Vekiller Heyeti JCaarruzdan evvel Arnavudluk li ihrac edilen İtalyan a^kcrlcri