1 Ağustos 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

lktısadî yürüyüş Mecmuasının 16 ncı sayısı bu gün çıktı. Bu sayıda: Muhiddin Birken, profesör Şükrü Baban, profesör Suphi Nuri İleri, profesor Muhlis Ete, Namık Zeki Eral ve Samed Ağaoğlunun şayani dikkat iktısadî makaleleri vardır. Tafsilâtı 5 inci sahifede okuyunuz. 17 ncı yıl sayı: 5828 u m h u r i yet İSTANBUL CAĞALOĞLU *• Telefon: Başnıuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısmı: 24299 24290 290 MECMUASI 246 "^^ Persembe I Aaustos 1940 * Avrupa buhranı Karşısmda Ttirkiye Türkiyenin tedaf üî vaziyetinde hiç bir değişiklik olmadığını söylerken, gerek millî ve münferid, gerek beynelmilel ve müşterek tedbirlerimizin hiç bir devlet aleyhine çevrilmiş bulunmadığını ilâve etmek şarttır. 1939 harbi bugün tam on birinci ayını bitirmış bulunuyor. Bu harb başlarken ve başladıktan sonra Avrupanın siyaset sahasında, en tecrubeli diplomatların bile başını döndurecek bir çok hâdıseler oldu. Birbirlerinin ebedî düşmanı bilinen devletler iki gün içınde dostluk ilân ettiler, kısa suren seri halinde muharebeler neticesinde bıiyıiklü küçüklü bir takım milletler istilâya uğradılar, nihayet, senelerdenberi canciğer dost geçinenlerin birdenbire karşılıklı düşmanlığa başladıklarına şahid olduk. On bir ayın dar çerçevesine sığan bütiin bu değişıkliklere rağmen, Türkiyenin Avrupa buhranı karşısındaki vaziyeti hiç değişmemiştir: Selâmet ve emniyetimize dokunabilecek hâdiselere karşı millî ve beynelmilel tedbirlerimizde aynı cıddiyetle devam ediyoruz. Harb başlamadan evvel, «hayat sahası» tabirile bir kısım Avrupa memleketlerini adeta mustemleke haline koymak istiyen totaliter iddia, bu iddianın tehlikesin'î maruz memleketleri hakh olarak er.dişeye düşürmüştü. Bu devletler hakh olarak müdafaa tedbirlerine başvurmuşlardı. Bilhassa italyanın Arnavudluğu işgali bütün Balkanlıları tehdid eden bir vazıyet doğurmuştu. Bizim, o tarihlerden itıbaren aldığımız tedbirler; hâdiselerin emniyet sahalarımıza ve millî istiklâlimize taalluku takdirınde harekete geçecek kararlardan ibaret olmuştur. Fransa ve lngıltere ile akdettiğimiz karşılıklı yardım mukaveleleri Başvekilimiz Refik Saydamın bir çok defalar tekrarladığı gibi, yalnız tedafüî mahiyettedir ve fazla olarak şimal komsumuz Sovyetler Rusyasile aramızda yirmi senedenberi devam eden dostluğun muhafazasını gözönünde tutan ihtiyatî kayıdlarla da müeyyeddir. Biz, ittifaklarımıza olduğu gibi bu ihtiyat kayıdlarile teyid olunan dostluğumuza da bağlıyız. On bir aylık muharebeye nazaran. bilhassa Fransız ordusu mahvolduktan sonra vaziyet, harbin başlangıcına nispetle daha aydınlanmıştır: Fransa nakavt edilmiş olmakla beraber Ingiltere harbe devam ediyor. Fakat totaliter cephenin iddiaları da kat'î mahiyetten az çok sıyrılarak Avrupaya yeni nizam arayan bir cereyan takibine başlamış gibi görünüyor. Vaziyetin, bir iki kelime ile göstermeğe çahştığım bugünkü safhası yarın için ümid veıicidir. Temenni olunur ki harb, bütün milletlerin hayat haklarını tanıyan yeni bir nizamla nihayete ersin. Ancak unutmıyalım, döğüş henüz bitmemiştir. Bu manzara karşısında Türkiyenin vaziyeti nedir? Bu suale cevab olarak Türkiyenin tedafüî vaziyetinde hiç bir değişiklik olmadığını söylerken, gerek millî ve münferid, gerek beynelmilel ve müşterek tedbirlerimizin hiç bir devlet alevhine çevrilmiş bulunmadığını ilâve etmek şarttır. Türkiye, ne baska milletleNADİR NADt [Arkası sahife 3 sütun 3 ie] i MilüŞef Dün Dahiliye Vekilile General Abdullah Alpdoğanı kabul etti Cumhur Reisimiz Millî Şef Isme lnönü dün Florya deniz köşkünde Dahiliye Vekili Faik Öztrak il< Üçüncü Genel Müfettiş Genera Abdullah Alpdoğanı kabul ederek kendilerile bir müddet görüşmüş tür. Vekillerimizin Memleket tetk Faik Öztrak istanbulda Ziraat Vekili, Konyada Kuyruklu yalanlar! gördüğü ziraî vaziyetten Şark vilâyetlerinde memnun olduğunu söyledi tahşidat yaptığımız haberi tamamen asılsızdır . Ankara 31 (a.a.) Türkiyenin Şark vilâyetlerine askerî sevkıyatta bulunduğu hakkında bır ecnebî muhabirin Istanbuldan verdiği ve bazı ajans ve radyoların neşrettiği haberlerin asıl ve esastan külliyen âri olduğunu bej'ana Anadolu ajansı mezundur. J Nafıa Vekili General Ali Fuad Cebesoy Dun şehrımıze gelen, Dahiliye Vekili Faik Öztrak Haydarpaşa ganndan çıkıyor Dahiliye Vekili Faik Öztrak dun sabahki ekspresle Ankaradan şehrımize gelmiş, Haydarpaşada Vali ve Belediye Reısı Lutfa Kırdarla Vüâyet erkânı taıafından karşılandıktan sonra vapurla Istanbula geçerek doğruca Vılâyete gelmış, bır muddet Vılâyette meşgul olmuştur. Vekıl, Vılâyetten sonra Floryaya giderok Cumhur Reisimiz tarafmdan kabul ıdılmıştır. Faik Öztrak, akşam üzeri Istanbuîa donmuş ve Beledıye Reisi Lutfı Kırdarla goruserek Vılâyet ve Belediye işleri hakkıoda izahat alnuşıu. Kendisile gorüşen bir muharrırimize Dahiliye Vekili şu izahatı vermlştir: « Istanbula hem istirahat etmek, em de bazı ı^lerle meşgul olmak üzere geld.m. Bırkaç gun kalacağım. Şarka seyJıate çıkacağun hakkindaki haberler doğru değildir. Yozgaddaki zelzelenin vüs'ati Rumen Hariciye Zile ve Erbaada fasılalı sarsmtılar Nazırı diyor ki: oluyor, fakat hasar ve zayiat yok Hitler'le MussoliniZile 31 (a a ) Zılede 36 saattenberı Beledıye tarafmdan icab eden tedbir afasılalarla yer sarsıntısı hıssedıltnekt? lmmıştır. dır Bugun de saat 13 40 ta 10 sanıye suRasadhane müdürii ne diyor? ren şıddetlice bır sarsıntı olmuştur HaTtasadhane muduru Fatın Yozgad zelsar tespıt edılememişür. Şehnmızde zcl zelesi hakkında kendısıle goruşen bir zelenın yenıden boyle sık sık devarnı [Arka«ı sahifc 4 sütun 6 da] halkuı huzurunu bozmakta ve bir çok kimseler vakıtlerini açık yerlerde geçirmektedu ler. Yeni zelzeleler Yozgad zelzelesı hakkında aldığım habcrlere nazaran maalesef olenlerın sa, ;sı 300, yarahlar ıse 60 ağır, 300 hafıftir. Z^lzole, tahrıbatını daha ziyade Akds§ mpden koylerinde yapmıştır. Vali vek\li de beraber butun memurlar felâketzedelerın yardımlarına koştuğu gibi Kızılay da seri vesaıtle yardım için icab eden tedKrleri almıştır. Yozgadm yeni vabsi Bingol valısi Saib de yakında vazıfesi Edırne 31 (Telefonla) Trakyadaki kjaşina godacektir. Kırşehır, Çorumda da zelzele olmuşsa da zayiat yoktur. Zelzele nafıa işlerini yerlerinde görmek üzere Sıvasta da olmuştur. Henuz neticeyi oğ Nafıa Vekili Fuad Cebesoy. İstanbul renemedık, temenni ederım ki burada Edirne arasmdaki yol faaliyetini teftiş [Arkası sahife 4 sütun 4 te] [Arkası sahife 3 sütun 4 tel Trakya yollarında inşaat faaliyeti hararetli safhada Nafıa Vekilimiz Cebesoy, dün Edirneye kadar olan kısmı gözden geçirdi nin teveccühünü kazandık!» Rumanyanın kendi işlerine kendinin bakması münasib görüldü • Rumenler icabında sulh önünde eğilmeği bilirler . Ekalliyetler meselesi mübadele ile halledilecek Bükreş 31 (a.a.) Rador ajansı bildıriyor: Rumanya Hariciye Nazırı Manoilescu, matbuata aşağıdaki beyanatta bulunmuştur: < Başvekil ve ben, gerek Alman yada geıek İtalyada, yalnız zâhirî çok iyi ve samimî bir hüsnukabul gormekle kalmadık, fakat aynı zamanda memleketimiz için, memleketimizın bu gün kü vaziyeti için ve bu güc zamsnîarda milletimizin haleti ruhiyesi için tam bir anlama zihniyetile karşılaştık. Erbaada Erbaa 31 (a.a ) Biri dun geceyansı ve dığgeri bugun saat 10 37 de olmak uzere bur?da şiddetli bir yer sarsıntı&ı olmuştur. Halk geceyi dışarıda geçirmiştır. Bir çok binalarda yeni çatlakhklar vukua gelmiştir. Nufusça zajıat yoktur. General de Gaull'ün hava kuvvetleri Abluka Intün Okyanusa edildi İngiltere, Fransız müstemlekelerine de düşman memleket muamelesi yapmağa karar verdi lngilizlerle beraber Almanyanın bombardımanına istirak ettiler Tokstta Tokad 31 (a.a.) Dün burada biri gündüz ve üçü gece olmak üzere şiddetli fakat sureksiz dört yer sarsıııüsı olmuştur. *** Zarada Zara 31 (a a ) Bugün saat 13,37 de beş saniye suren orta şiddette bir zclzele olmuştur. Hasar yoktur. Amasyada Hitler ve Mussolini'nin sempatisî Amasya 31 (a.a.) Bu sabah 1,13 te Amasya ile Akdağ nahiyesinde orta şiddette üç saniye suren bir yer sarsıntısı olmuştur. Yer sarsmtısından Amasya kalesinin tepesınde buyük bir kaya parçası oynamış ve tehlıkeyi önlemek için Mihver siyasetinm iki en yüksek zimamdarı nezdinde, Rumanvanm EİJığı yeni istikamet bahsinde memnuniyet lerini müşahede cyledik. Führer ve [Arkast sahife 4 sütun 1 de] Londrada hava akınlarına karsı yapılan hava barajı Amerıkan müdahalesle Nartinikteki Fransız filosu sifMıtan tecrid ediliyor 100 tayyare de geri alınarak îngiltereye satılacak Nevyork 31 (a.a.) Nevyork Daily News gazetesine göre, Buleşik Amerika hukumeti Fransız müstemlekelerine •vesayet» altına almak üzere Carribesk adalarına bir deniz kuvveti gondermeğe amade bulunmaktadır. Bu suretle Martınik'teki Fransız harb gemileri sılâhtan tecrid edılecekür Fransaya gitmek üzere Bearn tayyare gemısine yuklenmiş bulunan 100 tayyarenin Amerika tarafmdan satın almarak İngiltereye satacağı zannedılmektedir. Frotısır tniüî kuvvetleri. kumandanı General de Gaulle Londra 31 (a.a.) General de Gaulle'un umumî karargâhından verilen bır teblığde şoyle denılmektedir: cTayyarecilerimız. pazartesi gecesi İngıliz tayyareleri tarafmdan Alman yanın batı şimali üzerine yapOan baskınlara iştirak etmişlerdir Kartdan yapılan şiddetli mudafaaya rağmen, hedefler muvaffakiyetle bombardıman ve mühim neticeler müşahede edıl miştir. Bütün tayyarecilerimiz sağ ve saüm dönmüşlerdir.» Akdeniz Hahimiyeti HAVA TAARRUZLARI AFRİKA HARBLERİ tngiliz donanması Şap denizi vasıtasile, Hindistana kadar münakaleyi 1 temin etti Almanlar şimdiye ka (talyanlar da^mukabil Londra 31 (a a.) Daily Telegraph gazetesı yazıyor: İtalya harbe girdikten sonra hemen hemen lamamen ınkıtaa uğramış olan Suveyş kanalı munakalâtı şımdi ehemmiyetli surette artmaktadır. Mısırın baslıca limam haline gelen Suveyş, büyük faaliyete sahnedır Suveyşte yerin artırılmasma rağmen bır çok vapurlar tahlıye ıçın İskenderıye ve Portsaide gönderil mektedir. Kanaldaki İngiliz mahfilleri, Mısırın artık iaşesinin kesilemiyeceğini, zira İngiliz filosunun duşman harb gemiierini Musava ve Asab'a doğru sürmüş olduğunu bildirmektedirler. İngiliz de niz kuvvetlerinin Şap ve Hüıd denizlerinde müstemir ve hâkim bir surette va.[Arkası sahife 4 sütun 4 te] Alman fabrika ve Cenubdan Kenya'ya bir JlKİIiz sahilleri devamlı surette bombalanıyor ordusu Ww geldi dar 8500 tayyareci tedbir ala?ak> hududlarda tahşidat yaptılar kaybetmişler Pretoria 31 (aJ^f^Btef': Bu gün 6ğrenildiğine gore ^Şatk^'Âfrıkaya gelen Cenubî Afrika kıtaatİ^daö kuvvetlı bir mufrezemn Şarkî Afrikaya rr.uretteb daha kuvvetli bir Cenubî Afrika piş tan olarak geldiği dün resmen bildi rilmiştir. Bu ordu General Smuts'un davetıne ıcabet eden gdnüllülerden müteşekkildir. İyi talim görmüş. d:sip!in sahibi olan bu ordu Afrikanm her hangi bir kısmında hizmete hazırdır. Harcketlerinden evvel kıtaat önünde sdylediği nutukta Smits ezcürtle aşa [Arkası sahife 4 sütun 3 te] İngıltere Abluka Nazm M. Dalton Londra 31 (a.a.) İktısadî harb nazın Dalton, İspanyaya petrol sevkiyatı meselesi hakkında Avam Kamarasmda sorulan bir suale cevab vererek de mıstir ki: « Nezaretimin mümessilleri, petrol meselesi hakkında Ispanyol makamları ve Ingıüz büyük elçisile goruşmek üzere bu hafta sonunda İspanyaya gideceklerdir. Amerıkadan İspanyaya yapılan [Arkası sabiie 4 sütun 4 te] ^ J Londra 31 (a.a.) Hava Nezaretinden teblığ edilmiştır: Pazartesi günü bombardıman tay yarelerimiz Almanya ve Holandada geniş bir bolge üzerine günduz bas kınları yapmışlardır. Flessinşne yakınında buyuk bir iaşe vapuru hasara uğratılmıs, Emden ve Hamburg'da ve Terschelling açıklarında mavna'ar ve diğer nakliye vapurlarına isabetler kay dedilmiştir. Ruhr'da bir petrol tasfiyeh?nesi bom bardıman edilmiş ve Almanya ile Ho[Arkasi S^bife ' ^a 2 de]