27 Temmuz 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bu akşam Kttçttk Çiftlik Parkında MAÇKADA Münir Nureddin in 2 ncl KONSERI Arzuyu umumî üzerine umhuriyet ÎSTANBUL CAĞALOĞLU 5 8 2 3 Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta kutasn; tstanbuL N a 246 Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. îdare ve matbaa kısmı: 24299 24290 Alman Iktısad Nazırı,Dr. Funk lirsek, teker teker bizim hürriyetlerimiz cemiyetimizin hürriyetinden birer parçadır. Bu itibarla biz, silâh omzumuzda hududlarımızı beklerken, en şiddetli disiplin kaideleri altında en çok hürüz. Vatanımızın topraklarını yabancı çizmelere ezdirmemek azmile burada ölmeyi dünyanm en büyük saadetlerine tercih ederiz. Biz hürriyeti böyle anlad'ğımız içindir ki hiç bir zaman esir olmadık ve olmıyacağız. MECMUASI MİZAH PEK YAKIN Berc/Sçev'/ " Bizim Hürriyetimiz Biz, silâh omzumuzda; hududlarımızı beklerken, en şiddetli disiplin altmda en çok hürüz Biz hürriyeti böyle anladığımız içindir ki, hiç bir zaman esir olmadık ve olmayacağız! öğiişle edebiyat arasında sıkı bir bağ var. Bu iki hâdise, umumiyetle birbirine zıd telâkki edildiği halde, onları daima beraber görürüz. Edebiyatçılar arasındaki şahsî kavgalardan başlayarak, büyük edebi hareketlerin büyük harbleri hazırlamasına, yahud takib etmesine varıncaya kadar, bu iki mefhumun birbirinden ayrıldığı hemen hiç varid değildir. Hatta muayyen bir harb esnasında bile, muhtelif muharebeler arasındaki kısa veya uzun zaman fasılaları ancak edebiyatla örtülebiliyor. Zannedersiniz ki, görünmez birkuvvet, insanlara vakit geçirtmek için, onlan kâh döğüşle, kâh edebiyatla oyalamaktan başka bir çare bulamamıştır. Şimdi de öyle oluyor. Silâhlar ne kadar sürecek belli 'değil muvakkat bir müddet için •ustulaj. Harb meydanlarında çıt yok. Fakat edebiyat, bütün satvetile har sahaya tahakküm ediyor. Gazetelerde, mecmualarda, siyaset kürsülerinde hep onun sesini isitiyor, yalnız onun tesiri altmda kalıyoruz. Bu günkü edebiyatın en çok kullandığı tema hürriyettir. Kim olursa olsun, her muharib devlet, gerek matbuatı, gerek siyasî adamları vasıtastle yalnız hürriyetten bahsediyor. Radyonuzun düğmesini muharib devlet merkezlerinden biri üzerine iliştiriniz, şu sözleri günde en aşağı yirmi defa dinleyeceksiniz: Biz hürriyet uğruna harbediyoruz! Her taraftan aynı şeyleri işittikten sonra insanın kendi kendine soracağı geliyor: Peki, madem ki hepsi aynı gaye için çalısıyorlar, o halde ne diye elele vermezler de, birbirlerini öldürmeye kalkarlar. Her milletin istediği hürriyetten ibaretse harbe ne lüzum var? Bütün ineanlığın tapındığı bu harikulâde « N i m e t » i paylaşmak, boşu boşuna adam öldürmekten daha kolay değil mi? Fakat, bir an için kendi kendimize sorduğumuz bu sualin cevabını bulmakta güçlük çekmiyoruz şüphesiz. Bir defa biliyoruz ki, milletler yalnız hürriyet uğruna silâha sarılmış değildirler. Ve sonra gene biliyoruz ki, bir tarafın anladığı hürriyetle, diğer tarafın kasdettiği hürriyet arasında dağlar kadar büyük fark var. Kavga, aynı kelime ile ifade edilen iki ayrı gaye uğruna yapılıyor ve bu beşeridir. Hürriyetin sosyal bir mefhum olduğunu, bir yerden bir yere mahiyet değiştirdiğini ve zamanla her yerde yeni manalar kazandığım bildiğimiz için, kavga karşısında hayrete düşmüyoruz. Hürriyetlerin kıymet imtihanı geçirdiği bu fırtınalı günlerde, bütün dikkatimizle kendi hürriyetimizin ruhu üzerine titreyoruz. Onu kanımız pahasına müdafaaya her zamandan fazla hazırız. Bizim hürriyetimiz nedir? Bizim hürriyetimiz ferdî değildir, millidir. Yani bu topraklar üzerinde hür olabilmek, her şeyden önce Türk olmaya bağlıdır. Kendini Türk duymıyan bir adam, bizim aramızda bizim haklarımıza malik bulunursa, biz rahatsız cluruz; rahatsız olmak ne kelime, hatta hür olmaktan çıkarız. Hürriyeti lugat manasile istedi&ini vapabilmek dive ifade pde Almanyanın kuracağı iktısadi Avrupa nizamı ve esasları Dr. Funk'un beyanatı «Rayhşmark Avrupanın hâkim parası olacak Otarşi istemiyoruz, fakat bütün Avrupa istihsali, Alman rejimine uyacaktır.» Berlin 26 (a.a.) D. N. B. büdiri or: Reich Mareşah Göring'den, harbden onra Alman ve Avıupa ekonomisinin kalkınması projesini hazırlamak emrıni almış olan Alman Ekonomi Nazırı Funk, Alman ve yabancı basın mü messilleri huzurunda dün söyledıgi nuukta .rayşmark» m Avrupada hâkim kıymet olacağını büdirnuş ve demişür « Yeni Avrupa nizammda umumi konomi nizamını nasıl tasavvur et mek lâzım geldiğini düşünürken, nasonal sosyalizm ekonomi siyasetınin, usullerinde, değişmez bir dogmatizmle areket etmediği esasından kalkmalıır. Şimdiye kadar her meselede da ma en iyi olan usul kullanılmıştır. İstikbalde de, sun'î ıjeyler yaratıîmak stenmemektedir. Y;ni Avrupa eko omik nizamı, tabiî vakıalar üzerine urulacaktır. B 0 5 N 'A Balkanlarla, Rumanyadan ayrılan ve alınmak istenen yerleri gösterir harita NADİR NADİ İngütere üzerinde 29 Alman tayyaresi düşürüldü Taarruzlar esnasında tngiltere Kralı, bir sipere girmeğe mecbur oldu Çünkü Balkanlarda temayülü diplomatik ka Bulgar Başvekilile nallardan Sofyaya keyfî tadilâta, RusHariciye Nazırı da bildirildi yanın ne diyeceği dün Almanyaya Londra 26 (a.a.) Sofyada salâhi meçhuldür vardılar yettar Bulgar mahfillerinde öğrenildiğine göre, Bulgarların cenubî Dobruca üzerindeki taleblerinin Bulgaristanla Rumanya arasında dostane bir hal suretine varmasını İngilterenin müsaid bir tarzda telâkki edeceği hakkında Bulgaristan diplomatik yolla haberdar edilmiştir. İlâve olunduğuna göre, bu bilvasıta haber, İngiltere tarafından her hangi bir prensip değişmesini teşkil etmemektedir. Ayni mahfillere göre, Ingiliz hatu hareketinin bu tezahürü, ancak Rumanya hükumetinin Roma Berlin mihverine doğru sarih temayülünden ve Ingiliz garantisinden vazgeçilmesinden sonra mümkün olmuştur. Ayni zamanda öğrenildiğine göre, bu Ingiliz hattı hareketi, Almanlann Ru nıen ve Bulgar devlet adarnlarına Salzburg'a gelmek için yaptıklan davetle hiç bir suretle alâkadar değildir. Dün Salzburg'da Hitlerle görüşenDun Salzburg'da Hitlerle görüşenlerlerden: Rumen Başveküi Röyterin diplomatik muharririnin bilden: Rumen Hariciye Nazırı Glgurtu dırdiğine göre. iyi haber alan Londra Manoilescu Salzburg 26 (a.a.) D. N. B. bil . mahfilleri. İngilterenin cenubî Dobruca Londra 26 (a.a.) Reuter ajansınm diplomatik muhabiri, Hitler'le Baikan hakkmdaki Bulgar taleblerini daima diriyor: devlet adamları arasında yakında vu sempati ile karşıladığını ve Balkanlarda Rumanya Başveküi Gigurtu ve Kaku bulacak olan müzakerelerden şöyle müşterek bir sulha doğru yolu açacak riciye Nazın Manoilescu Alman hü olan bir sulhçu hal suretini iyi telâkki kumetinin daveti üzerine bu sabah sabahsetmektedir: at onu çeyrek geçe Salzburg'a geimiş[Arkası sahife 4 sütun 2 de] eyliyeceğini tebarüz ettirmektedirler. lerdir. Rumanya devlet adamlarını, Alman Hariciye Nazırı von Ribbentrop [Arkası sahife 4 sütun 4 te] Ingiltere, Dobrucanın Salzburg mülâkatı Salzburg'da yalnız Hitler, Rumanya Bulgaristana iktısadî mübadele verilmesini isteyor Nazırlarile işleri görüşülebilir Londra hükumetinin bu 2,5 saat görüştü Londraya göre Alman ttalyan ekonomisi birleşecek Harbin dünya ekonomisi üzerinde • k mahsus tesirleri olacağı muhak o aktır. Almanya, İtalya ile en sıkı bir , urette işbirliği yap^rakur. Avrupa; ı eniden bina için iki memleketin ekoıomik kuvvetleri birleştirilecektir. Zaerden sonra, Almanyaya harbden evel ve harb içinde hü>ük ekonomik muvaffakiyetleri garanü etmiş olan usuller kabul edilecektir. Serbest re abet rejimini bir «ere daha meydana :oymak hususunda hiç bir niyet yokur. [Arkası sahife 4 sütun 3 tel Mısırdaki Fransız Almanya ve İtalyaya İngilterenin hava Milli Komitesi petrol vermemek için donanması büyüdü Yeni bir Rus Fin Zafere kadar Büyük Bri Amerika, Ispanyaya îngilterede yapılan ve muahedesi tanya ile beraber olduğunu ilân etti Kahire 26 (a.a.) Kahire Fransız millî komitesi tarafından, Ingiltere ile birlikte harbe devam etmeğe karar verildiğine dair bir beyanname nesredil miştir. Mezkur komite, General de Gaulle'a müttefiklerin zaferine iman ettiğini bildiren bir telgrafname göndermiştir. Beyanname şunları ihtiva etmektedir: cBize iltihak edecek olanlar, memnuniyetle karşılanacaktır. Fakat uzakta kalıp da Fransaya karşı muhabbetlerini başka bir suretle izhar edecek olanlara da daima hürmet edeceğiz. [Arkası sahife 4 sütun 4 te] giden petrol gemilerini tevkif ediyor Buyük Bntanya Krah S. M. Georkes Sahil boyunca bir teftiş gezintisi yapmakta olan Kral George. bu akınların birisi esnasında bir kaç dakika sipere ai'meğe mecbur kalmıştır. Perşembe günkü muharebelerde düşürülen tayyareler Londra 26 (a.a.) Hava ve Ana vatan Emniyet Nezaveti tarafından tebliğ ediliyor: Diın gece, İngilterenin cenubu garb ve cenubu şarkisi ve Pays de Galles Kahire 26 (a.a.) Jngiliz umumî ka üzerinde, düşmanın hafif faaliyeti müşahede edilmiştir. Cenubu şarkide bir rargâhının tebliği: Dün Ingiliz Blenheim bombardıman şehrin yakınına bir kaç bomba atıl tayyareleri Libyada Derneye muvaffa mıştır. Hiç bir mıntakada ne insanca kiyetle tetevvüc eden bir hücum yap zayiat ve ne hasarat vuku bulmamışmışlardır. Dernede tayyare meyda tır. [Arkası safaiie 4 sütun 1 de! [Arkası sahife 4 sütun 5 te] Afrika harbleri Londra 26 (a.a.) Dün fecirden geceye kadar Ingiliz avcı tayyareleri, nakliye kafilelerine hücumlar yapmak te şebbüsünde bulunan Alman bombardı man ve muharebe tayyarelerinden müteşekkil büyük hava kuvvetlerile muharebe etmek üzere. bilâfasıla havalarda devriyeler yapmışlardır. Dokuz Alman tayyaresi düsürülmüş ve bir çoğu da hasara uğratılmıstır. Bir Spitfire avcısını düşürecefini ümid eden bir Alman muharebe tayyaresi, İngilterenin cenubu şarkî sahilleri açıklarmda denize dal mıştır. Beş Alman muharebe tayyaresi tarafından takib edilmekte olan Spit fire, hasmmdan kurtulmak için 1500 metre irtifadan denizin sathına kadaı pike ile inmiştir. On beş metreye gelince pilot, Alman muharebe tayyaresinin el'an kendini takib ettiğini görmüstür. Fakat düsman o kadar süratle uçmakta imiş ki. denİ7.e düserek derhal batmıştır Hic silâh atılmamıştır. Vaşington 26 (a.a.) Hazine Nazırı Morgentau, İspanyaya petrol naklet mekte olan petrol gemileri hamulelerinin Almanya ve İtalyaya müretteb oldukları göruldüğunden tevkif edıldıklerini bu gün beyan etmiştir. Morgentau bu petrol sevkiyaüna kaışı alınan tedbirle İngilterenin Ispanya tarikile Almanyaya petrol gitmesıne mâni olacağı hakkmdaki habor arasmda hiç bir münasebet olmadığını ilâve etmiştir. [Arkası sahife 4 sütun 5 te] Amerikadan gelenler ayda beş bini buluyor Aaland adaları istihkâmları yıkıhyor, SovLondra 26 (a.a.) Tanınmış Ingiliz muharrirlerinden Britannicus. ncşret yetlere kontrol ve transit tiği bir makalede diyor ki: hakları veriliyor «Lord BeaverbrooK, Amsrika Bir leşik devletleri hükumeünin İngilizler Moskova 26 (a.a.) D. N. B. bildiriiçin derhal ayda üç bine Kadar tayyayor: re istihsali plânlarını tasvib ettiğini İyi haber alan mahfillerden Finlan bildirmiştir. Malum sebebler dolayısıle müttefiklerin eline geçecek istihsalât diya ve Sovyetler hükumetleri arasında hakkında sarih bir rakam verileme akdedilen son anlaşma hakkında aşagımekle beraber, bu, hıva kuvvetleri daki tafsilât öğrenilmiştir: Finlândiyanın Moskova sefiri M. Paamize şimdi ayda beş bin yeni tayyare ilâve olunacağını göstermektedir. Fil sikivi ile Hariciye Komiseri M. Molotoff [Arkası sahife 4 sütun 1 de] arasında son günlerde üç muhtelif mesele hakkında bir anlaşma imza edil miştir: 1 Aaland adalannın gayriaskerî bir halde kalmaları karar altına alınmıştır. Fin Sovyet harbi esnasında inşasına başlanan istihkâmlar yıkılacaktır. [Arkası sahife 4 sütun 2 de] İspanya Portekiz ve Ingiltere anlaştılar Büyük Britanya, îspanyanın gıda ihtiyacını temin edecek Madrid 26 (a.a.) «Reuter» İngiîtere, İspanya ve Portekiz arasında Lizbonda imza edilen üç taraflı ticaret anlaşması, Madrid diplomatik mahfillerinde İspanyanın İngiltere ve Portekizle dostane munasebetler idame etmek kararımn bir delili olarak telâkki edihnektedir. Yeni anlaşma, geçen martta İngiltere ile İspsnya arasında akdadilen anlaşma ile İspanyaya açılan kredilerin daha genişletilmesi ihtimalini gözönünde bulundurmaktadır. İspanya İngiliz lirası mukabilinde 100 bin ton buğday ve 600 bin İngiliz lirası kıymetinde Portekiz malı [Arkası sahife 4 sütun 1 de] Trablus ve Habeşis iana hava taarruzları İtalyanlar Mısırda Mersa Matruh üssünü 6 defa bombaladılar Amerikada mütemadiyen artmlan tayyare inşaaiı