11 Temmuz 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Müessesemiz tarafından çıkanlan en aon eserleri Hurrem Sultan 1 50 Kr. Viyana Dönüşü 150 > Kadın Avcısı 100 > Tarihî Musahabeler 75 > Tarihte Türkler için söylenen büyük sözler 25 > Cumhuriyet Matbaası M. Turhan Tan'ın umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU 5 8 0 7 Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, îstenbul Posta kutusu: tstanbuL N<x 246 Telefon: Başmuharrir 22366. Tahrir heyeti: 24298. tdtre ve matbaa kısrtu: 24299 24290 r Büyük Edib Halid Uşakhgilin beş ci nefis bir eseridîrT Her kitabcıda bulfifuir. KIRKY I | II 1341) ^ Akdenizde Ilk Deniz Muharebesi r Irlanda, yaklaşan Tehlikeyi ariladı CEZAVİR italyan filosiınun 2 gemî kaybile neticelendi Alelâcele ordu toplanıyor, «ahillere mayinler dökülüyor Londra 10 (a.a.) Reuipr: Gazeteler, serbest İrlandanın mudafaasına büyuk ehemmiyet atfetmektedir. Bu arada Daily Telegraph gazetesinin Dublin muhabiri diyor ki: «Serbest İrlanda devletuıin bir istilâyı tardetmek hususundaki plânları mahsus teıakkiler kaydeylemiştır. Pek yakında başka muhim tedbirler de alınacaktır. Ordu. mühım miktarda fazlalaştırılmıştır. Ve halen yüz bin kişıyi bulmuştıır. Sahil müdafaaları takviye edilmiş1 ye sanıldığına göre pek yakında 'sahilin baa kısımlarına mayin döküKcektir. De Valera'nın gönüllü kaydt ^ l e b i üzerine 80 bin kişi müracaat etmiştir. Bu gonüllulerin bir kısmı, mahalli müdafaa işlerinde kullanılacaktır. Memlekette büyük miktarda mühimmat stokları bulunduğu muhak[Arkası sahife 3 sütun 3 te] Ingiltere üzerinde muazzam bir hava harbi oldu, İngiliz tayyareleri Berlinle 3 şehri bombaladılar Alman ajansımn son vesikada en nazik noktalan dcğiştirdiği anlaşüdı M. Massigli'nin bir mektubu ve Anadolu Ajansımn notları D. N. B. nin t Hakikatlerin tahrifc tahamnülü yokturî Alman D. N. B. ajansımn bir telgrafını bu sütunlarda okuyacaksuıız. Aynı zamanda Fransız buyükelçisi ve Anadolu ajansı tarafındaa işaret olunan tahrif noktalan da dikkat nazarınızı celbedecektir. Alman ajansı 3 4 gundenberi bir çok vesikalar neşretti. Ekserisi cBeyaz kitab> ismile bir resmi cıldde toplanmış olan bu vesikalar, hususile Türk Rus munasebatına dokunuyordu. Ve biz Alman ajansının sistemine gore hazırlanmış propaganda malremesi olmaları itibarıle bunlann yalan veya doğru olduklarını araştırmayı zaten ilk gunundenberi lüzumsuz bulmuştuk. Ortada açık ve dürust Turk siyaseti durup dururken bu kabıl propagandalar karşısında hakıkatin bir de müdafaasım yapmağa mahal yoktu. Fakat bu gün neşrolunan ha[Arkası sahife 3 sütun 5 te parb hauzasınt t>e dıinfcu muharebenin cereyan ettiği mıntakayı gösterir harita Son sistem bir Ingiliz kruvazör filosu tam yolla seyrederken Londra 10 (a^.) Bahriye Nezareti tebliğ ediyor: Merkezî Akdenizde ve Maltanın şar kında yapılmakta olan harekât esnasmda başkumandanlık düşman kuvvetlerile bir temas temin ettiğini bildirmiştir. Düşman ku\rvetleri iki zırhlı ve sekiz ve Londra 10 (a.a.) Reuter: Bugün, İnaltı pusluk toplarla mücehhez müteadâid gilterenin cenubu şarksi mıntakası üzekruvazbrlerle destroyerlerden mürek rinde büyük bir hava muharebesi ol kebdir. Teması hemen takib eden dakimuştur. Bu hava muharebesine, yania nnda avcı tayyarelerij» otuz kadar A|man bombardıman tayyaresi iştirak etmitir. Alman bombardıman tayyareleri, hava dafi bataryalan ve Spitfire sistemi İngiliz avcı tayyareleri tarafından da ğıtılmıştır. İngiliz avcıları, bunu müteakıb, geri kalan Alman avcı tayyarelerile [Arkasi sahife 4 sütun 1 de] Karşılıklı Propaganda Bombardımanları Arasında... arbin başlarmda 4ngitere~ de intişar eden bir tnoda, sırayet yolile yayıla yayıla, nibayet bizlere kadar geldi çattı. Beşinci kolon vehmi dediğimiz bu modaya, isterseniz beşinci ko" lon bastalığı da diyebiliriz; belki bakikati daba iyi ifade etmiş oluruz. Âraz malum: Her şeyden şüphelenmek, rüzgârdan nem kapmak, hiçbir fikrin samimiyetine i" nanmamak; her hâdisede, her fırsatta, bizim aleyhimize işleyen par" mak izleri tevehhüm etmek; muayyen klişelerin dışında mütalea yürüten adamları satılmış birer casus sanmak! 6u moda, bir aralık o kadar ileri götürülmüştü ki, onun muzır tesirlerini önlemek lüzumunu duyan sayın Dahiliye Vekili, Istanbul gazetecilerine verdiği bir beyanatta Türkiye için beşinci kolon diye bir tehlike mevzuu bahsolmadığını ve olamıyacağını söylemeğe mecbur olmuştu. Zihnine bir takım basmakalıp mütalealar istif eden her hangi bir vatandaş, bu zahmete katlanmıyan başka bir vatandaşa rasgelip de, ondan, kendi kafasındakilere aykırı fikirler işittiği zaman, derhal kararını veriyordu: Bu adam beşinci kolondan olacak! Hâdiseleri pembe gözliiklerle seyretmeğe alışmış birisi, gözlüksüz ve bedbin bir arkadaşından biraz orijinal mütalealar dinler dinlemez, tereddüde ihtiyac duymaksızın: Bu adam beşinci kolondandır! Hükmünü bastırıveriyordu. Gerek hükumet adamlarımızın telkini ve gerek hâdiselerin inkişafile beşinci kolon modası Türkiyede artık hayli eskimiş, kıymetinden kaybetmiş bulunuyorsa da, bu hâdise üzerinde, sırası geldikçe düşünmeli ve benzerlerine olsun mâni olmağa çahşmahyız. Ötedenberi biliriz ki, harb zamanlarında milletler yalnız silâhla değil, muhtelif vasıtalarla döğüşürler. Kütlenin maneviyatı üzerinde muayyen bir tesir uyandırmağa çalışmak da bu vasıtalardan biridir. Her zaman olduğu gibi bu harb başladığı zaman da hem müttefikler, hem de Almanya, bütün dünyada karşılıklı bir propaganda yarışına giriştiler. Müttefiklerin iddiası meydanda idi: Almanya koftur, Almanya açtır. Rejim, içinden çürüyor, saire... Şunu unutmayalım ki, Ingiliz propaganda servisinin neşrettiği bu kabil havadisler, Ingiltereden ziyade Ingiltere dışına yayılıyordu. NADİR NADİ ,Axkası sahife 4 sütun 2 de Macariara veriten cevab Balkanlarda arazi isteyecek zaman henüz gelmemiştir! Hitler, Münih'te Macar Na zırları ve Kont uzun müzakere lerde bulundu Ciano • Ankara, 10 (a.a.) D. N. B. ajansı muhtelif Fransız siyasî şahsiyetlerine atfedilen vesikalar serısini neşre devam etmektedir. Fransanın Ankara büyukelçısi Massigli'ye atfedılen dığer bir telgrafı aşağıya dercediyoruz: «Franfeanın Ankara buyükelçisi Massigli'nin 1 nısan 1940 da Daladye'ye çektiği bu telgrai altıncı Alman bcyaz kitabının 23 numaralı vesikasıru teşkil etmektedir. Massigli diyor ki26 martta İngıltere Hariciye Nezareti, muttefık devletler tarafından Baku'ya bir taarruz yapüdığı takdirde Türk hükumetinin muhtemel hareketi ne olacağı nı İngiliz sefirinden sormuştur. Sefır Sir Hughe Knatchbull Hugessen mezun bulunduğundan bu tebliğe 27 martta maslahatgüzar hulâsatan aşağıdaki şekilde cevab vermiştir: 1. Türk hükumetinin hattı hareketinde Sovyetler Birlığine karşı bir taarruz harbi imkânım derpiş bahsinde bir terakki mevcuddur. Fakat mezkur hükumet müttefiklerle henuz boyle bir taarruz hazırlıklarını müzakereye amade Alman ajansının değıştirdığı noktalan değildir. 2. Türkiye, İtalyaya karşı bir harb tasnh eden Fransamn Ankara bıiyük Londra, 10 (a.a.) Radyoda söz söyeîçist M. Massigli TArkası sahife 3 siitun 4 te leyen Hariciye Müsteşarı M. Butler demıştır ki: « Avrupa sahnesinde inkişaf edebilecek ihtilâtlar üzerimizden dü^manın dikkat nazarını çekebilir. Hattı hareketimiz azimkâr ve sarih olduğu takdirde bu ihtilâtlar daha emin bir şekilde inkişaf edebılır. Tabiyetleri altına giren milletlerin çıkaracakJarı muhtemel müşkulâttan başka, Almanlar, devletler arasmdaki eski rekabete de karşı koymak mecburiyetinde kalacaklardır. Balkanlar hakkında, Italyanın ve Sovyetlerin kendilerine mahsus noktai nazarlan, Ispanyanın kendine hâs an'ane ve gururu olacaktır. Çanakkale hakkında muhtelif görüşler bulunacaktır. Akdenizde bir çok sesler yükselecektir. En kuvvetli ses harb filomuzun büyük toplarının çıkaracağı ses olacaktır. Avrupa kıt'asını ve cihanı tahakkümü sltına almak isteyen hangi devlet olursa olsun ona karşı kâfi gelecek kadar ihtilâtlar çikacaktır. Inandığımız şeyi kurtaracak, kendi gayretlerimizle ve önümüzdeki tehlikeye karşı koyacağımız azimle dost kazanacağız. Meydan okumağa ancak heyecanlı sıçrayışlarla karşı gelebiliriz. Avrupanın önünde bulunuyoruz. Vatanlarından sürülenlerin kaçabilecekleri en son memleketiz. İmparatorluğumuzım ileri karakoluyuz. Amerıka kıt'asınm ve cihanın ileri karakoluyuz. Bize ümidlerini bağlamış olanlara karşı hata etmemeliyiz, edemeyiz. Ingiltereye 30 bombardıman teyyaresi hücum etti ihtilâl Fransası doğarken Cenevre, 10 (a.a.) D. N. B. bildiriyor: Vichy'den verilen bir habere nazaran, Fransız millî meclisi, yeni bir kanunu esasî hazırlamak için tam salâhiyet veren kanun projesini kabul etmiştir. Üçüncü cumhuriyetin son parlâmentosu bu tasvibname ile beraber istifasmı da imzalamış oluyor. Meb'usların çoğu hareket hazırlığında bulunmaktadırlar. Âyandan Usreibel ve meb'us Tbcier Vıgnancourt'un takrirleri üzerine bazı münakaşalar yapması mümkündür. Bu iki zat hükumetten, Fransayı harbe teşvik edenlerle harbi uzatan mucrimler aleyhine derhal dava açılmasını taleb etmektedirler. Teşebbus hukumetin elindedi. Şimdi Vichy'de yalnız mesaisinde hükumete yardım edecek parlâmento encümenleri kalacaklardır. kalarda düşman kendi destroyerleri ta» rafından yapılan bir duman perdesi ar» kasına çekılmişse de daha dumanlar arasından koybolmadan zırhlılarımızın birinin ateşi bir İtalyan zırhlısı üzerinde şiddetlı tahribat yapmıştır. Bu habenn a" lındığı dakıkada düşman kruvazörlerimiz tarafından takib edilmektedir. Deniz tayyarelerimiz muharebe esnasında fArkası sahife 4 sütun 7 de] Millî Meclis anayasa tadilini kaÇanakkaleye dair mnhtelif görüşler bul ederek parlmantarizme nihaButler, yarının muhte yet verdi Reyîâm yapılacak mel ihtilâtlarından bahsetti Rayiâm yapılacak Vichy 10 (Hususî) Âyan meclisi yeni kanunu esasiyi tasvib etmiştir. Hükumet, bu kadarla da iktifa etmiyerek, muaddel kanunu esasiyi milletin tasvifArkası sahife 4 sütun 3 tel Mısır passif rolde Ingiltere, yenilerile değiştirmek üzere ordunun silâhlarım geri alıyor ile İngilterenin harb masrafı günde 7,5 milyon sterlin Londra 10 (a.a.) Maliye Nazırı Kingsley Wood, harb masrafları için Avam Kamarasından bir milyar ingiliz lirası tahsisat istemiştir. Nazır bu münasebetle söylediği nutukta harb masraflarının son 4 hafta zarfında günde yedi buçuk milyon ingiliz lirasına yükseldiğini bildirmiştir. Bunun altı milyonu ordu, donanma ve hava kuvvetleri için, mütebakisi de deniz naküyatı, iaşe ve saire için sarfedilmiştir. Avam Kamarası istenilen bir milyarlık tahsisatı ittifakla kabul etmiştir. Macar Hariciye Nazın Kont Czaky'nin bir. seyahatinde, Von Ribbentrop tarafından teşyii Yazıtı 4 ünçü sahifede , J Elierindeki ingiliz silâhlarım iade edecek, olan Mısır ordusundan bir müfreze Yazısı 4 üncü sahifede