13 Mayıs 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r Müessesemiz tarafından çıkarılan en son eserleri Hurrem Sultan 1 5 0 Kr. Viyana Dönüşü 150 > Kadm Avcısı ' 100 > Cem Sultan 75 > Tarihî Musahabeler 75 > Tarihte Türkler için söylenen biiyiik sözler 25 > Cumhuriyet Matbaası M. Turhan Tan'ın u m hu riyet Vll SSVI r 5 7 4 8 ISTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta kutusu: tstanbuL Na 246 Telefon: Başmuharrir. 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa kasnu: 24299 24290 Pazarfesi 13 Mayıs 1940 serisidir. 200 büyük sabife, 50 resim, 11 renkli tablo, 10 çocuk romanı cildli olarak 50 kuruştur. Her kitabcıda ve bayide bulunur. Satıj yeri: Ankara caddesinde Yeni Mecmua idarehanesL cuk Romanları en güzel ve en ı Yeni Mectnua tarafından neşredilen Fransız Belçika Mukabil Taarruzu Liege in garbında ve Albert kanalında çok şiddetli Alman taarruzu e cekildil büyük zayiata rağmen akim kaldı, Almanlar 1 Alman ordusu Maginot hattındada umumî taarruz hazırlığı yapıyor •ffuffefik/er 'Holandd ' Almartfsr Uıımu Belçika 9 •• ^ • ., Amerikamn sesi Amerikada geçen seneye nispetle; hayret olunacak kadar büyük değisiklik husule gelmiştir. Bu sayededir ki büyük Cumhur Reisi Panamerikan kongresinde, Amerikamn bu Avrupa harbine girmesi ihtimalini açıkça söylemeğe kadar ileri gitmek imkânını bulmuştur. lmanyanın Holanda ile Belçikaya taarruzu ile hakikî safhasına girmiş olan yeni harb, eskisine rahmet okutacak bir umumileşme istidadile bütün dünyanın gözünü dört açtı. Hâdise beklenilmiyen bir ?ey olmadığı halde onun vukuundaki hakikat, ihtimalindeki düşüncelerden kat kat üstün oldu. Bir çok milletler, sanki taarruz kendilerine yapılmış gibi anî ve derin bir acı ile irkildiler. Diğer bazılarınınsa yeni vaziyetten kendilerine çıkabılecek fayflalan düşüherek el uğuşturdukları muhakkaktır. Ademoğluna nispetle adına silâh denilen tahrib âletinin iki türlü tesiri vardır: Bir tesir, bu âletin fıtraten şaki olan insanı tecavüz ve tahakküme aevketmesidir. Elinde silâh olmadığı zaman kuzu gibi sükunlu bir mahluk olan bir kısım Âdemoğlu, elinde silâh olduğu zaman bununla mutlaka bir şeyler yapmak ihtirasına tutulur. Onun içindir ki dünyada hududsuz bir silâhlanma oldukça harblerin önüne gecmek miimkün olmıyacaktır. Fakat insan mutlaka fıtraten yalnız jaki değildir. lnsanın bir de iyi, âlicenab, kahraman tarafı vardır ki Âdemoğullarının bu türlü meziyetleri galib olanlarında silâh bir tecavüz âleti değil, bir müdafaa ve icabında bir tedib vasıtasıdır. lnsanlık âleminde şakiler tarafı bulunmasına karşı âlicenab ve kahraman kütlelerin mevcudiyeti her zaman bir müvazene ve icabında bir halâs unsuru rolünü oynayacaktır. Yeni dünya harbi safha safha inkişaf ettikçe iyi ve fena taraflann gizli veya aşikâr hislerinin beliriş şekillerile karşılaşmakta devam ediyoruz. Hayale kapılmağa yer yoktur ki yeni harb, kendisinde, biraz evvel işaret ettiğimiz gibi, eskisine rahmet okutacak derecede geniş ve her halde ondan çok şiddetli bir cihan harbi olmak istidadını taşıyor. Bunun her gün gözlerimizle görüyor ve ellerimizle tutuyor gibi bir açıklıkla karşımızda geçid reami yaptığma şahid olmaktayız. En dikkate lâyık tezahürlerden biri Arnerikan efkânndaki değişmelerdir. Amerikada büyük bir adam vardır ki bu harbin iptidasından itibaren ona karşı Amerikamn kayıdsız kalamıyacağını açık söylemekte tereddüd etmemigtir: Ruzvelt. Hatırlarsınız ki yeni harbin başlama ihtimalleri devrinde dahi Ruzvelt, muhtemel müstakbel harb müvacehesinde bitaraflığa kıymet vermekle demokrasiler tarafına muhabbet göstermek arasında yürüyen ve ikinci şıkkın ehemmiyetini birincisile teyid eden açık bir siyaset takibinden bir an bile feragat etmemiştir. Daha bir yıl evveline gelinceye kadar Amerikamn yeniden bir Avrupa harbine karışması, hatta düşünce ve söz halinde bile, o diyarda adeta bir küfür sayılıyordu. O devirde bile Ruzvelt bitaraflık isteyen kendi memleketi efkârı umumiyesine hür' met etmekle beraber yeni harb müvacehesinde insanlığın, medeniyftin ve hürriyetin müdafaasına aid şahsî ve millî fikirlerini ısrar ile yükseltmekten hâli kalmıyordu. Hiç şüphe yoktur ki Franklen Ruzvelt zamanımızın, siyaseti şeref ve haysiyetle mezc ve telif etmekte belki en ileri giden bir şahsiyetidir ve bu bahiste büyük Amerikan milletini en yüksek bir liyakatle temsil eden adamdır. Hatırlarsınız ki dört beş ay önce totaliter cepheve taarruz eden bir mütaleasında Ruzvelt: Harekette bitaraflık, düşüncede bitar^flığı isMİzam edemez! Vecizesini, 42 lik bir top mermisi gibi fırlatmıştı. İngiliz Fransız tayyareleri Holanda ve Belçikaya ilerliyen Alman kıt'alarını büyük zayiata uğrattılar hava Harb sahalarında dünkü vaziyeti gösterir harita Holandadaki harekât Belçikada dün kanlı muharebelere sahne olan Albert kanah Londra 12 (Hususî) Garb cephesinde bu günkü hâdıseler şoyle hulâsa edilebilir: Fransız ordusu Sar hududundaki mevziî Alman taarruzlannı önlemekle beraber Lüksemburg hududu ve cenubî Belçikadaki harekâta muhım mikyasta iştırak etmiş, ve Alman ileri hareketini durdurmuştur. Fransız İngiliz tayyareleri her iki memlekette düşman kıt'alarını ve bılhassa ağırlıklannı şiddetle bombardıman et miştir. Yüzden fazla Alman tayyaresi düşürülmüştür. Müttefik ordu Belçıkanın şimalıne ılerlemektedir. Holanda kuvvetlerile motorıze kıtalamnız irtibat tesis etmiş ve birlikte harekete geçmiştir. Nevyork 12 (a.a.) Büyük Okyanusta statü Lüksemburg* da sükun italya Fransız Fransız tazyikı karşısında çok kuvvet kaybeden hududunda yeni Alman ordusu durmağa mecbur oldu tedbirler alıyor rasından yapılmıştır. Diğer taraftan Ardenneslerde Almanlarm Lüksemburg tarikile yapmış oldukları kuvvetli bir taarruz, şiddetli çarpış malarla Neuf Chateau istıkametinde ilerlemektedir. Bu taarruz dolayısıle Belçika kıtaatı, garb istıkametinde umumî bir nc'ate başlamıştır. Fransız Ingılız kıt'aları, Holanda Belçika ileri kollannın yardımına koşmaktadır. Askerî mahfiller, bu hususta mutad ketumiyetierini muhafaza etmekte ve müttefik kıt'alarm hareketlerinin, dün ve bu gece tespit olunan programa gore ve zayiatsız olarak yapıldığını kaydeylemektedir. Belçika kıt'alarıle irtibat, 36 saatten az bir zaman içinde yapümıştır. Salâhiyettar Fransız mehafili şimdiye kadar Belçika, Holanda ve Lüksemburgda yapılmış olan harekâtın ihzarî ve mütekaddim harekât olduğunu ve müttefiklerin dünkü ve evevlki geceki hareketlerinin mukarrer plân mucibince ve zayiat verümeksizin icra edilmiş bulunduğunu kaydetmektedırler. 36 saatten kısa bir zaman zarfmda Belçika ve Holanda kuvvetlerile irtibat temin edilmiştir. Neticeye fevkalâde memnuniyete şayan nazaUrkası Sa. 5 sütun 1 de) Kara kıt'alarının taarruzile beraber paraşütçülerin harekâtı da dün tamamen akim kaldı Londra 12 (Hususî) Holandada bu gün çok şiddetli muharebeler olmus, Holandanın ?ark ve şimal kısımlanndaki muharebelerde tevkif edilen Alman ordusu çok büyük zayiat vermiştir. Yssel hatü ile Peels bataklıklanndan ileri gidememişlerdir. Almanlar, Arnhem'i işgal ettikten sonra garb istikametinde biraz ilerlemişlerse da Holandalılann mukavemeü karşısında tevakkuf etmek mecburiyetinde kalmışlardır. Cephe« nin diğer noktalarında Almanların bazı yerlere nüfuz etmiş olduklan haber verilmektedır. Cephede kütle halinde bir taarruzla kendilerine yol açanuyan Almanlar, mühim miktarda paraşütçü indirmek sistemini tatbik etmektedirler. Dün 4 sınıf daha askere alındı Londra 12 (Hususî) Mussolini bu gün milli mudafaa komitesi azalarile istişarede bulundu. Bu azalar meyanında İtalyan kara ordusu erkânıharbiye reisi Mareşal Graziani ile Har biye Nazırı muavini bulunmaktaydı. Bu toplantıda yeni ve mühim askerî tedbirler almdığı, bunlar meyanında Fransız hudu dunda da yeni tedarikler yapmak kararı verildiği anlaşılıyor. . Şiddetli muharebeler Londra 12 (Hususî) La Hay'den alınan haberlerde Alman hududunun takriben 20 kilometre şarkında şiddetli muharebeler cereyan ettiği bildirilmektedir. Waalhaven hava limanına inen paraşütçülerle tayyareler tarafından ındırilen Uk müfrezeler mütemadiyen iz'ac Hava akınları edilmekte olduğundan bunlann işgal ettikleri Amsterdam, 12 (a.a.) Bu sabah Holanda noktalarda barınamıyacakları muhakkak addedilmektedır. Halk jehirleri terketmemeğe ve sa toprakları üzerinde bir kaç Alman bombardıat 20 den sonra sokaklarda dolaşmamağa davet man tayyareleri grupu görülmüştür. Tayyareler garb istikametinde uçmakta idiler. edilmektedir. Alzas Loren cephesinde umumî taarruz emareleri «Maginot hattı uzerinde Torbach ile Vosger'ler Maginot hattı uzerinde Torbach ile Vosger'ler arasında 60 küometrelik bir cephede şiddetli muharebeler olurken Almanlar, Belçika cephesinde de taarruza geçmişlerdir. Almanlar. dün Liege'in şimal ve cenubunda iki taarruzda bulunmuşlardır. Bu taarruzların birincisi, Holandalılara aid olan Lımbourg'la Albert kanah a Alman ilerileyişi tevakkuf etti, parasütçüler indiriliyor Holandada taarruz akim kaldı 4 sınıf asker alımyor Londra 12 (Hususî) İtalya yeniden dört sınıf silâh altına çağırmağa karar vermiştir. La Haye 12 (a^.) Baskumandanlık, neş rettiği bir emriyevmide Holandaya yapılan sevParis, 12 (a.a.) Alman kıtaaü, Holandada (Arkan Sa. 3 sütun 1 de) lUIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIiniliniHniltHllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltllllllllllHıiHnHnnı,,!,,,!!,,,,,,,,,,,,,,! Romadaki İngiliz sefirinin tesebbüsleri Londra 12 (Hususî) İngilterenin Roma elçisi bu gun İtalyan hukumetinden cumartesi gunkü hâdise hakkında izahat istemiştir. İtalyan makamları ingiliz sefareti memurlannın seyahati için sebebsiz olarak müşkülât çıkar mışlardı. İngiliz sefiri İngiliz aleyhtan duvar ilânlarının fena neticeler vereceğini bildirmiştir. Inönünde şehidler için dün merasim yapıldı İngilteredeki dümşan tebaaları hapsedildi Londra 12 (Hususî) Dahiliye Nezareti kararile bu gün 1 6 6 0 yaşmda düşman milliyetinden olan ve İngilterede ikamet eden 3000 kişi temerküz kamplarında hapsedilmişlerdir. Muharib olmayan milliyetten olan yabancılar için de tedbirler alınmıştır. Bunlar akşam 8 den sonra ve sabah 6 dan evvel sokağa çıkamıya caklardır. Bunlar hususî otomobil ve bisiklet de kullanamıyacaklardır. Bu tedbirlerin sebebi düşmanın paraşütle İngiltereye asker indirdiği takdirde memlekette onlara yardım edebilecek kimselerin serbest bırakılmamasıdır. Bu maksadla memlekeün mühim askerî mevkileri telörgülerile tahkim «dilmiştir ve baska tedbirler alumusür. YUNUS NADt (Arkasi Sa 3 sütun 4 te) Bugün 7 nci sahifemiz Çocuhîar için Dün hemen her tarafında şiddetli muharebeler olan garb cephesi gerisinde faaliyete geçen 40,5 luk ağır Fransız toplarından biri tnönünde Şehidler abidesi önünde yapılan merasimde bulunanlar <Yssan 4 ünçü sahifemizdedir)