7 Mayıs 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

7 Mayıs 1940 CUMHURÎYET Büyük kâşlflerin hayatı SEYÂHATLER Gerek Airikada, gerekse Asyada yaşayan cüce insanlar ve pigmeler vaktile bir çokları tarafından tabiatin esrarh mahlukları addedilir ve onların haklarında tüı. lü türlü efsaneler dillerde dolaşırdı. Âlimler, Afrika ve Asya cücelerinin insanların, maymun cedlerine en yakın olan kısımlarına mensub olduklarını zannetmektedirler. Çünkü hâlâ vücudlerinin üzerinde mevcud iri iri kıllar ve onların ağaclarm dalları üzerine çıkıp geceleri oralarda ge. çirmeleri bu kanaati vermektedir. Pigmeler kendi rivayetlerince hiç kimsenin cesaret edemiyeceği bir cesaret ve hile ile fil avlarlar. Evvelâ hayvanm altına girip karnından yara'.arlar. Barsağına, ağac liflerindrn ördükleri urganlarm ucuna bağlı hayvan boynuzundan yapılmış bir çengel takarlar. Urganın ucunu bir ağaca sararlar. Hayvan kaçmak isteyince bar. sakları dışanya fırlar ve çarçabuk ölür. Vasko dö Gamanın maceraları ön Söz Orta zamanlarda Asyadan AvTupaya inci, elmas, ipek, fildisi, baharat, misk, amber gibi bir çolc nadir ve kıymettar eşya getiriliyor, fa kat bunlar kervan larla karadan nak ledildikleri için pa halılıkları bir kat daha artıyordu. Ka zanç ve iktısad düşünceleri o zaman Asyanın en zengin memleketi sayılan. Hindistana bir çok Avrupalılann denizyolu bulmaya çalışmalarına sebebiyet verdi. 1492 de biliyorsunuz ki, Kristof Kolomb garb denizlerinden Hindistana daha çabuk gidebilmek hulyasile yola çıktı ve tesadüfen Amerikayı keşfettj. 1497 de Portekizli kaptan Vasko dö Gama dört gemile bütün Afrikayı dolaşarak ve Ümid burnundan geçerek Hin distana vardı. Portekiz Kralı tarafından oraya Kral vekili tayin olundu. İste bu uzun hikâye o meTaklı seyahate aid sergüzeştleri tasvir edecektir. Cüceler ve pigmeler Tehlikeli işler Bazan büyük felâketleri en küçük ve ehemmiyetsiz ihti yatsızlıklar doğurur. Onun için size resimlerle tarif ettiğimiz su tehlikeli işleri sakın yapmayınız! 1 Benzin bulunan yerde kibyt çakmayınız. Eğer ba banız, anneniz, evde bulunan insanlar teh likeyi unutup da böy le yerlerde sigara ve atesle dolaşıyorlar sa kendilerine nazi kâne ihtarda bulu nunuzl 2 Soba ve man gal yakmak için kat'iyyen petrol ve ona benzer yakıcı, patlayıcı maddeler kullanmayınız! 3 Havagazi ocaklannı daima ihriyat ve dikkatle yakınız. Gaz kaçan noktalan da daha büyük bir ihtimamla kontrol edinizl 4 Kibritle kendiniz öynamadığı nız gibi küçük kardeşlerinizin de onlarla oynamamalarına dikkat ediniz! 5 Annenize, kızkardesinize, evdeki hizmetçilerinize resimde gördüğünüz ;ekilde cam silmeğe kalkısmamalannı söyleyiniz. Çerçeve yerinden çıkar, onlar FAVDAU B:LG;LER] Büyük ve küçük balıklar Bizde «büyük balık küçük balığı yutarl> diye bir atalar sözü vardır. Büyük Britanya adalannın garbında dolaşmakta olan bir sürü tecrübesiz köpekbalığı yavrusu cahilliklerine bakmadan bu nazariyeyi takib etmeğe karar vermişler, rasgeldikleri kalabalık mürekkeb balıklarile kendilerine bir ziyafet çekmeği tasarlamıslar. Fakat mürekkebbalıklan da canlannı pahalıya satmayı düjünmüfler, kaç. basgöstermiş ve filoyu teskil eden gemi leri birbirinden ayırmıştı. Kesif bir sis Pol dö Gama'nın gemisini, kumandanın yelkenlisini takibden menetmiş ve San Ninni yerine.* Rafael tek başına yoluna devam etmek Geçenlerde Amerikanm büyük şehirle^ mecburiyetinde kalmıştı. rinde uykusu kaçmış sinirli adamlarla koBereket versin, gemideki rehber, vaklayca uyumalarını temin için onlara mütetile kendisine gösterilmis olan seyahat hassıs hastabakıcılan gönderen bir çirkeplânına noktası noktasına uyarak Yes.iltin fubeleri açıldığıtu size haber vermi$« burun adalanndan birinde ana filo ile birlejmeğe muvaffak olmuştu. O vakit bütün tayfalardaki sevinci görmeliydi. Bu telâki şerefine her gemide borular çamuvazenelerini kaybedip sokağa düfer • lınmi}, hatta toplar atılmıştı. Yola çıkış ler ve bu ihtiyatsızlık hayatlarına mal 1497 senesi martının yirmi beşinci güGine sahillerindeki limanlann birinde olur. nü Portekizin merkezi Lizbon jehrinin mühim bir mesele seyahat heyetinin na6 Küçük kardeglerinizin kaynar su bu gün Belem kulesinin süslediği Res zarı dikkatini celbetti. Bir takım Zenciler kablan, kızgın ütüler yanında kalmamatello limanında toplanan halk büyük bir oradan akan nehrin agzında altın külçe larını ve oynamamalanm temin ediniz. sevinc ve heyecan içinde Hindistana, in leri topluyorlardı. Bartelemi Diyaz burada Bu günlük bu kadar I ci, elmas ve baharat diyarı o esrarh mem kalarak altın toplama için daha munta tik. Bugün öğreniyoruz ki bu şirket zalekete gitmek için yola çıkan cesur bahri zam tertibat yapmaya karar verdi. Vasko manmda uyumıyan küçük yaramaz çodö Gama da dört gemile garbî Afrikamn yelileri uğurluyordu. cuklan da bizdeki ninni yerine karşılacenubuna doğru uzanarak ufuklarda kayHava çok güzeldi. Güneşin parlak ve nnda esneme hareketleri yaparak ve sa. yakıcı ziyası altında TÜzgârın şişirdiği bü boldu. Bir zamanlar, boylannın kısalığı onlann ir tertibat alarak sütlü rüyalara daldıran yük yelkenlerile muazzam gemiler pek Filo, sahilden pek fazla uzaklaşmıyor cin ve peri taifesine mensub olduklarını, mütehassıslar yetis.tirmis.tir. Çocuğunu uihtişamh bir manzara vücude getirmiş. du. Bu, sade deniz ortasındaki tehlikeden çıkması beklenen ye'cüc me'cücün bunlaryutamıyan anneler derhal bu müesseseye lerdi. Her kalb, bu zengin diyara, deniz kaçmmak için değildi. Muhtelif memle dan başka kimseler olamıyacağı zanneditelefon ederek saatte bizim paramızla 1 65 yolundaki tehlikeleri, fırtınaları, hasta ketleri görerek, muhtelif halkın âdet ve liyordu. Tabiî bunlar cahilâne itikadlardı. kuruj vermek jartile hemen bir mütehas» hkları istihkar ederek gitmeğe kaTar ver huylarını öğrenebilmek gayesi uğrunda Bugün Asyada ve Afrikada yaşayan cücesıs çağırabilmektedirler. Büyük bir komiş kahramanlar için ebedî bir hayran böyle bir hattı hareket takib ediliyordu. lerin beşeriyetin en iptidaî sınıfına mensub laylık ama, ucu gene paraya dayanıynrl lıkla çarpıyordu. İki ay hattı üstüva bölgesinin her yeri insanlar olduğu tahakkuk etmiştir. Kus Heyete, ilim ve faziletile birlikte cesa karış karış gezildi. Çok jükür ki, gemiler uçmaz, kervan geçmez ormanlara iltica eretile de şöhret bulmuş, yüksek kaptan çok sağlam yapılmışlardı. Yoksa tesadüf dip oralarda yaşamağa alıştıklan için hiç. rütbesini haiz Vasko dö Gama riyaset e olunan siddetli fırtınaların her hangi bi bir medeniyetle temas edememişler ve diyordu. Portekiz Kralı Emmanuel ile rinde parçalanıp batmaları pek imkânsız geri kalmışlardır. Sayılan da günden güfevkalâde meclis, henüz otuzunu asma değildi. Seyahate çıkarken ihtiyatlı da ne azalmaktadır. Pek yakın bir istikbalEğlenceli müsabakalar mış kaptana bu işi tevdi etmeğe karar ve davranılmıştı. Zedelenecek, hasara uğ de şüphesiz nesillerinin tükendiğine şahid olacağız. Bazı ilim müesseseleri on. rirken bilhassa şu noktayı düsünmüjtü. nyacak her hangi bir tarafın kolayca taBahar geldi, havalar düzelmeğe başlalardan damızlık seçip hayvanat bahçeleVasko dö Gama, o zamana kadar Afrika mir edilmesi ve degistirilmesi için bir çok rinde bunlan üretmek ve hiç olmazsa dündı. Onun için size ilk zamanlar bahçelersahillerinde yaptığı bir çok seyahatlerin yedek parçalar beraber getirilmişti. Mü yada nümunelik olarak pek az miktarda de, biraz sonra da deniz kıyılanndaki de derin bir vükuf ve tecrübeye sahib ol tehassular hiç durmadan çalışıyorlar, kalmalarını temin etmek istemektedirler. duğunu göstermiş, bilhassa heyeti sefe paralanan gemileri çarçabuk yenileştir riyenin hazırlanmasında son derece meha mekten geri kalmıyorjardı. merakma kapıldı. Bir gün tayfalar, gemilerin direklerinret ve gayTet göstermişti. Aradan epeyce zaman geçtikten, sonra Vasko dö Gama'nın yüzii gülüyor, de bir takım parıltılar hasıl olduğunu gö delikanlı sahile yakın tepelerden birinde Bilmeceyi doğru halledenlerden bize evde Mehmed Bölükbaş. 1 5 Trabzon gözleri sonsuz bir neş'e ile parhyordu. rerek korktular ve bu hâdiseye hiç bir göründü. Olanca kuvvetile kendilerine fotograf yollayanlann resimlerini basma Gazipaja ortaokulu II E No. 684 MahHerkese ayrı ayn deruhde ettiği vazifeyi mana veremediler. Hatta Vasko dö Ga doğru koşup geliyordu. Vasko dö Gama ğa devam ediyoruz. Fakat burada resmi mud Tarhan, 16 Galata 2 inci karma muvaffakiyetle başaracağına dair teminat ma ve kardeşi Pol da bu hâdisenin sırrım bu ihtiyatsız arkadaşın yerliler tarafından çıkmak mutlaka hediye kazanmış olmak okulu sınıf 6. Rahamin Duşu 17 48 inveriyordu. Evet, düşündüğü gibi Afrika kejfedemediler. Halbuki hava tabakası j tehdid ve takib edilmekte olduğunu an iığa delâlet etmez. Mükâfat kazananla ci ilk mekteb No. 197 Ayje. 18 Be kumsallarda tertib edebileceğiniz üç eg« nın cenubundan dolajaıak Hindistana elektrikle dolu olduğu zaman gemilerin Iamıştı. nn isimleri her ayın ilk haftasında neş jiktaj, 22 nci okul sınıf 1 Balkar Akmaz. lenceli müsabaka tarif edeceğiz. Her üç müsabaka için de 20 25 metre uzunluvarabilirse, bu sade kendisi için değil, sivri demir aksamına kuvvetle çarpınca Vasko dö Gama, hemen maiyetine bir redilen büyük listeye basılır. Soldan sağa ğunda bir mesafe lâzımdır. bütün Portekizliler, hatta umum dünya oralarda elektrik şerareleri hasıl olur. Bu kaç kişi alarak karşıcı gitti. Yerlilerle kü sıra ile: milletleri için de büyük bir istifade temin gün vapurlann paratoner tertibatında sık çük bir musademe vuku buldu ve kumanHapisane âşıld El arabası Oyuncular ikişer kişilik 1 Taksim Tarlabaşı caddesî Aybar edecek, esaslı bir gurur ve iftihar vesilesi sık bu çeşid parıltılara tesadüf olunmak dan bacağından hafifçe yaralandı. gruplara ayrılırlar. Biri ayakta durur, lrlandada Kork şehrinde bir hâkimin tadır. O vakit böyle vak'alar, ilâhî bir apartıman No. 9 Orhan Bükey, 2 Kateşkil edecekti. önüne, büyük caddelerdeki mağazalar. diğeri ellerini yere koyarak arka üstü bir Vallezo gördüklerini §öyle anlattı: ramürsel merkez ilk okul sınıf 4 No. 398 vaziyet alır ve ayaklarım ayakta duran Filo ağır ağır Tajo nehrinin munsabın mucize telâkki olunur, hemen Cenabı Bu zenciler çahların arasına yığdık Ferhan Kalyon, 3 Nazilli D. D. yolları dan birinin camım kırmaktan suçlu bir Hakka dualar edilir, azizlere adaklar aoyuncunun ellerine teslim eder. Bu vazidan ayrılmış ve Gine sahillerine doğru sabıkalı getirmişler. Hâkim sormuş: lan ot yığınları içinde yasıyorlar. Ellerine K 3 hekimliğinde Mehmed Kadri Ibrahım. yette aynı hizada duran oyuncular, oyun yol almaya başlamıştı. Vasko dö Gama, danırdı. Bir gün de filo erkânı, kendilerince yiyecek geçirdiler mi, patlayıncıya kadar 4 Yenikapı orta okulunda S: 1 No. Niçin bu işi yaptm? şefinin verdiği emir üzerine ileride evvel» San Gabriel gemisinde idi. Filoya oradan yiyorlar, eğer bulamazlarsa çalışmak ve Suçlu lâkaydane cevab vermij: kumanda ediyordu. Büyük kardeşi Pol kat'iyyen meçhul olan hortum hâdisesine aramak yerine açlıktan ölmeği tercih edi 233 Burhan Akıskal. 5 Galata Musevî Hapishaneye gitmek için... ikinci okulu sınıf 6 Moiz Levi, 6 Üsdö Gama da San Rafael gemisinde idi. tesadüf ettüer. Evvelâ dağ gibi su dalga yorlar. küdar 19 uncu ilk okul S: 2/A No. 180 Peki »en hapishaneye âşık mınn? Diğer iki gemiye erzak ve levazım yükle larının gemilerin üzerinden aşıp gitmesine Âşık değilim ama, hiçbir iş yapaAyten Güre, 7 Bor hükumet meydaümid burnunda.. mişlerdi. San Mişel esmini taşıyan gemi heyecan içerisinde bakakalmışlardı. Sonnında berber Ahmed Uras, 8 Beyoğlu cak kudret ve takatim yok. Hiçbir tarafra etrafı kuvvetli bir su buharı tabakası Vasko dö Gama, henüz Hındistandan de de vaktile Afrika sahillerinde keşif orta okulu sınıf 3 C. No. 161 H. N. Gür. tan gelirim de mevcud değil... Hapishaler yapmış olan ihtiyar kaptan Bartelemi kapladı ve denizden fırlayan bir su ta epey uzakta olduğunu anlamakla bera 9 Ceyhan Cumhuriyet ilk okulu S. 4. nede yan gelip yatıyor, yiyip içip milletc Diyaz vardı. O da ticaret kasdile yola bakası döne döne göke yükseldi, bulut ber Afrikamn en cenub noktasına da yaklara karışarak gözden kayboldu. Aradan laşmış bulunduğunu sezmişti. Filoya, U No. 26 Sevim Mutlu, 10 Arapsun dua ediyorum! çıkmıştı. Sakın trlandalıyı ayıblamaym.. Bizde bir müddet geçince de bu su tabakasını mid burnuna doğru büyük bir hızla ileri Cumhuriyet mahallesinde Mehmed özdece çizilmiş erişme hattına doğru yol al • Afrikamn garb sahillerinde teskil eden damlacıklar yağmur şeklinde lemesi kumandasmı verdi. Yelkenler rüz mir, 1 1 Yozgad orta okul 1 A. No. de bu çeşidleri eksik değildir. Hele kı maya başlarlar. Arka üstü vaziyet almıs. Portekizliler, bir hafta zarfında Ka gemilerin üzerine döküldü. gârla şişmiş, gemiler uçuyordu. Kuman 34 Nilüfer, 12 Taksim Aybar apartı şın hapishanelerin kalabalık olmasını ba oyuncu ellerile, ayaktaki oyuncu ayaklanarya adalarına vardılar. Fakat Bojador Hattı üstüvadan uzaklaşıldıkça hara dan bir kaç gün sonra en tehlikeli bir nok man Algın Süreyya, 1 3 Eskişehir Köp zı istatistikçiler buna hamlederler. Allah rile ileriler. Hedefe ilk varanlar sıra ile burnunun cenubunda miithiş bir fırtma ret azalıyordu. Bir gün kocaman bir ba taya gelmiş olduklarının farkına vardı. rübaşı kasab Abdullahın yanında lbrahim kimseyi bu derece ruhî ve maddî sefalete birinci, ikinci, üçüncü ilâh. addolunurlar. lllıUMIIIMIItllllMIIIHIIIIllllllllllllllllllfllfltlllllllllllllllllltilflllllllllHII line balığma tesadüf olunması, tayfaları Dört taraftan gelen kuvvetli su cereyan lşlerel. 14 Kemerburgazda 129 No. lı düşürmesin! Sonuncu partiyi kaybeder. korkuttuğü kadar eğlendirmekten de geri lan çok korkunç ve geçilmesi müşkül Kurbağa sıçraması Oyuncular hakalmadı. girdablar husule getiriyorlardı. Bazan da reket noktasında çizginin üzerinde bir hiSekizinci ay geçmek üzere idi. Vasko yollarının üzerine cenub kutub denizinden zada dururlar. Yere yüzükoyun eğilerek dö Gama filoya, kendisince emin ve rnan koparak rasgele serseriyane bir seyahate ellerile ve ayaklarının ucile toprağa istifuz görünen bir körfeze girmesi emrini çıkmış muazzam buz kütlelerine tesadüf Şu gördüğünüz nad ederek kurbağa biçiminde bir vaziverdi. Orada gemilerin, tayfaların ne hal ediyorlardı. şekildeki siyah parve vaziyette bulunduklarını inceden inVasko dö Gama, kendisile sık sık mü çaları kesip maça ceye tetkik etmek ve ciddî surette gözden şavere ettiği rehberi Pero'y u çağırdı: birlisinin etrafına o geçirmek istiyordu. Yelkenleri daha fazla germek ve suretle yapıştınnız Kumandanlar bu işlerle uğraşırlar ve sürati ziyadeleştirmek lâzım, dedi, aynı ki, iskambil kâğıdı yeni keşfolunan yıldızlan ölçmek usulile zamanda tayfalara da cesaret verecek bir nın hiç bir tarafı aAfrikamn neresinde bulunduklarını öğ iki söz söylemek icab ediyor. çık kalmamak üzere renmeğe gayret ederlerken tayfalaTdan üstü tamamen siyah Pero mütereddidane cevab verdi: bir kaç tanesi de civarı dolaşmaya çık Bundan tam on bir sene evvel Bar olsun. yet alırlar. Oyun şefinin verdiği emir ümışlardı. Avdetlerinde vadilerden biri telemi Diyaz'la birlikte buraya geldiğimiz Bu bulmacayı doğ zerine kurbağa gibi sıçrıyarak erişme hatnin kenannda tesadüf ettikleri bir Zenci zaman karşımıza çıkan bu tehlikeli vaziı halledenlerden tına giderler ve bu sefer geri geri sıçrayayi de beraber getirdiler. Fakat ne Zenci yetten korkmuş ve şarka doğru yolumuza birinciye 5' lira, ikinrak hareket hattına dönerler. Hedefe ilk onların dilini bilir, ne de onlar Zencinin devam etmekten vazgeçerek dönmüjtük. ciye 2 lira ve üçünvâsıl olanlar birinci, ikinci, üçüncü ilâh. lisanını.. Işaret üstüne işaret, gene Zen Vasko dö Gama ısrar etti: cüyc bir lira takdim sayılır. Sona kalan partiyi kaybeder. ciye hiç bir #ey anlatmak kabil olmuyor Belki o zaman hakkınız vardı Pero.. olunacak ve diğer Çağanoz gidişi Oyuncular hareket du. Nihayet yerliye bir kırmızı külâhla Fakat şimdi böyle bir vehme düşemeyiz. yüz küçük okuyu çizgisinin üzerinde yere otururlar. Sonra bir kaç boncuk hediye ettiler. Zenzi bun Siz buranın Afrika kıt'asmın en cenub cumuza muhtelif he ayaklarının ucunda yükselerek ellerini arları kaptığı gibi kaçtı gitti. noktası olduğunu söylüyorsunuz amma, diyeler dağıtılacak kaya uzatıp toprağa dayamrlar. Oyun şe« Ertesi sabah onun gibi bir çok Zenci ben ona emin değilim, kanaat getirmekli ttr. Cevabların ma finin verdiği emir üzerine vücudlerinin orsonuna kadar daha gelmişri. Hepsi de kırmızı külâh ve ğim için mutlaka geçmeğe teşebbüs et yıs ta kısmını yükselterek ayaklarım ve kol« «Istanbulda Cum boncuk istiyorlardı. Ellerinde katılaştırıl mekliğim lâzım! larını ileriye atarak hedefe doğru gidermış boynuzlardan yapılmıs »on derece esKumandanın bu mağrurane cümleleri huriyet gazetesi çoler. Mesafe kısa ise kurbağa sıçramasında ki usul silâhlar vardı. Fakat hal ve tavır ne gök gürlemesini andıran korkunç gü cuk sahifesi» adresiolduğu gibi erişme hattından hareket hatlannda korkulacak hiç bir şey yoktu. rültülerle eemiye hücum eden dalgalar ne gönderilmesi rica tına doğru geri geri de gelebilirler. Birinolunur. Geç kalma • Şişlide Dere sokağında Atillâ Tayfalardan genc Fernand Vellezo, onla cevab verdi. ci, ikinci ve üçüncü, kaybeden diğer mü Arkası gelecek defa maya dikkat ediniz. rı takib ederek hayatlarını tetkik etmek Pasinlinin hoş bir pozu sabakalardaki gibi meydana çıkar. mışlar, kaçmışlar, bir kanala girmişler. Köpekbalığı yavrulan arkalarmdan yeti$ip mürekkebbalıklarının bir kısmını temizlemisler ama, dönüp denize çıkmak istedikleri vakit kanalık kapatılmış olduğunu görmüşler ve balıkçılar gelip bu sayılan tam 1 16 ya çıkan kahramanlan birer birer avlamıglar. Görüyorsunur ya, oburluk ve açgözlülük çok fena ?eyl Bilmeceyi çözenler flİOYUNLAR ÇOCUK Nayıs Bnlmacası