6 Ocak 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

6 tkincikânun 1940 CUMKuRilfET Tahribat mıntakasinı gezerken Niksarda oturulabilecek tek ev kalmamıştır, açıkta kalanlar arasında dizanteri ve hatta daha vahim hastalıklar başlaması muhtemeldir Tokadda Dost ecnebi dev letlerîn yardımı devam ediyor Tokad 2 (Zelzele mıntakasını gezmekte olan arkadaşımız yazıyor) «Tur hab dan adı şose olan batak bir yolun üzerinde, zelzele kurbanı köyler, «Kazova» nm başladığı yerden itibaren birer ikişer karşımıza çıktılar. İçlerinde öyleleri var ki, burada daha bir hafta evvel, bacası tüten ocaklar bulunduğuna insan, kolaylıkla inanamaz. Şoför izahat veriyor: « Şu gördüğün viraneye Ahırköy derleıdi. Oldukça zengin bir köydü! Şimdiki kumlu toprağın yerinde zümrüd gibi çayırlar vardı. Nereye gitti o çayırlar... Buraya nasıl deldu bu kumlar?. İlk zelzelede olduğu gibi göçen büyük bir binanın hazin görünüşu. Anla.şıhr iş değil ki...» Dünkü teberrular şunlar da var: Dağ diblerinde, erguvandan limonküDün Fatih kazasında 8022,75, Kadı« Tokada yirmi beş otuz kilometre füne kadar türlü renklere bürünmüş volmesafedeki köylerin bile, en basit ihti köyünde 1479,82, Eyübde 1921,41, Sakanik araziye bakarak, itirafı güç bir yaclarile meşgul olmağa henüz sıra gel rıyerde 438, Eminönünde 23400. Besik haşyetle içimin titrediğini hissediyorum. medi. Niksarda oturulabilecek tek ev kaltaşta 1200, Adalarda 615,43, üsküdar§oför sözüne devam ediyor: mamıştır. Açıkta kalanlar ara3iııda, di da 498, Bakırköyünde 308,65, Beykoz« Bak hele şu hale efendi.. Bir iyice zanteri, hatta daha vahim hastalıklar başda 330,34, Beyoğlunda 8316, Çatalcada aransaydı, yığıntı altından daha çoğ in lamasından korkuyoruz. 1200, Yalovada 1016,30 Silivride 661, sanm ölüsü çıkardı! Yalnız şu yol üstünReşadiye kâmilen yıkıldı. Ortada ne 30 lira toplanmıştır. deki yedi köyde, ne canlar gitti!» od kaldı, ne ocak! Kaymakam, bitkin bir Gönderilen eşya Sonra işi filozofluğa dökerek: halde, bir harabenin başından öteki halstanbulda toplanan eşyadan dün A« Kim ne bilir ki.. Allahm hikmeti... rabenin başma koşuyor. masyaya 150 çadır, 52 balya yün battadiyor, Ahırköyde taş üstünde taş kal Eğer ordu erkânımızın alâka ve yartnaz. Onun yanıbaşındaki Dökmetepeye dımları olmasaydı, cenazeler ortada ka niye, Tokada 36 balya battaniye, 27 karavana, 50 kova yağ, 5 sandık havlu, 9 birşeycikler olmazl» lacak, henüz yaşayanlar da, o cenazeleGösterdiği yere baktım. Burası yeni rin çoktan yanına gitmiş olacaklardı. To balya yün fanile, 3 balya beylik kilim kurulmuş bir köydü. Ve onun da öteki kaddaki kurmay başkanının emrile iki gönderilmiştir. Maarif cemiyetinin yardımı lerden kalır tarafı yoktu. Bütün binalan gün evvel Ravri, Biskeni, Göveç köyleTürk Maarif Cemiyeti felâkete uğrayıp hatıllar üzerine tutturulmuş sıvama top rindeki felâketzedelere bir miktar çadır raktan ibaret bir köy ki, yanında biraz gönderildiği gibi ayrıca bin kişiyc her anasız, babasız kalmış olan Türk yavruhızlıca öksürmekten bile insamn çekine gün sıcak yemek dağıtacak tertibat alın larından okuma çağında olup da ilk tahceği gelir. Fakat, işte ne dersiniz, olduğu dı. Fakat bu yardımlar, açılan büyük ıs silini bitirmiş veya ilk tahsilin son sınıfınve kurulduğu gibi duruyordu. tırab deliğini kapatamıyacak derecede da bulunan on erkek ve on kız çocuğunun okutulmasına karar vermiştir. Bu çocuklar Zelzele yılanının bu hat üzerinde sey küçük yamalardırl rederken mütemadi zikzaklar resmettiği, Kâfi doktor olmadığı için, yara'rilara için senede dört bin lira sarfedilecektir. darbenin kâh şu köye, kâh öteki köye isa lâyıkile bakılamıyor. Hasılı, Sıvasın gös Merkez idare heyeti bu iş için şimdiden bet etmesinden anlaşılıyordu. terdiği büyük faaliyetten henüz Tokadda on bin lira tahsisat ayırmıştır. Kendi kendime soruyorum: eser yokturl Vesaire, vesaire...» Yardım konserlerinin ikisi de Dilediğini sokup öldüren, dilediğiBu şikâyetlerin hepsi, eğer vakıalara verildi nin yanından tehlikesizce sıyrıhp geçen o istinad ediyorsa Tokadda yardım faaliYardım geceleri konserlerinin ilki Ipek meş'um yılan için, yeryüzünde zehirini yetinin lüzumu derecesinde müessir olsinemasında, ikincisi de dün akşam Çemakıtacak başka bir köşe kalmamış mıy madığına hükmedebiliriz. berlitaş sinemasında yapılmıştır. Çok rağdı? Şunu açıkça söylemeli ki: Tereddüdle bet gören bu konserlere Taksimdeki KrisŞimdi bir harabe olan evlerin bahçesinde taş yığınları arasmdaki yuvalardan biri geçen her dakika, telâfisi imkânsız insan tal gazinosu saz heyetile kadın Macar orTokada yaklaşmakta idik. Ben, kasa zayiatına sebeb oluyor. Bütün imkân ve kestrası muntazaman iştirak ettirilmektebayı, kimbilir ne halde bulacağım diye vasıtalardan azamî istifade edilerek köy dir. Konserlerin üçüncüsü Kadıköy Süreyendişe içinde iken şoför kafamın içinden lülerin şümullü bir şekilde imdadına ko ya sinemasında, dördüncüsü de Kristal şulmalıdır. salonlarında verilecektir. Kristal gazinogeçenleri sezmiş gibi: sunun salonunu ve tekmil saz ve caz heye« Tokadımızda, dedi, hele şükür Tokadda toplanan felâket artığı köybugüne kadar büyük kayıbımız yok. lki lüler, dündenberi yeni bir ümide kapıldı tini bu hayırlı konserlere yollaması çok iyi • İ bina yıkıldı; birkaç ev çatladı. bir mi lar: Zelzele sahasında dolaşan Millî $e bir tesir yapmıştır. Ayın ı1 inci âkşamPj Hç nare sakatlandı.. İşte hepsi bu!.. Ama, fimizin dört gözle yolunu bekleyorlar. Bu Maksim salonlarında Yunan artistlerinin neyime gerek!.. Köylerde ışe yarar evle zâf dakikalan içinde, şitndi en büyük iştİTakile felâketzedeler menfaatine bir müsamere verilecektir. işe yarar adam kalmadı!» kuvvet o... Oturduğum kahvede, köylüBu sözleri söylerken o kadar heyecan nün biri yanıma sokularak sordu: Zingal şirketinin yardımt lı idi ki, bir ara elinden direksiyonu bı Ayancık, 5 (a.a.) Zingal şirketi Inönü babamızdan ne haber var eraktı. Az kalsın, yoldaki çukurlardan biri fendi?.. Diyarbakırdan Ezirgâna gitmiş Ayancık işletmesi memur ve işçileri felâüstüne yuvarlanacaktık. ketzede kardeşlerimiz için aralannda 5 diyorlar. Nihayet şehre gelmiştik. Zelzelenin ilk bin 742 lira toplamışlar ve Kızılaya gönSonra benim cevabımı beklemeden ilâgözüme çarpan izleri, yeni yapılan Parti, dermişlerdir. ve etti: sinema, Tayyare binalarının enkazından Teberru edilen tütünler Ah, bizim buralara da bir gelseyibaret oldu. Bursa, 5 (a.a.) Bursa şehri tütün , di... Halbuki binalann hemen yanında, asırıl Salâhaddln Güngb'r ekicileri aralannda yaptıkları bir toplanlık, kav gibi yapılar, ötesi berisi çatla tıda felâketzedelere bir yardım olarak Kızılaya 20.000 kilo tütün "teberru eylemeği karar altına almışlardır. Aynen yapılan bu teberruun 20 bin lira tutacağı miştim. Enkaz altından çıkarabildırn ama, kuvvetle ümid ediliyor. Vilâyet içindeki (Baştaraft 1 inci sahifede) diğer tütün ekicilerinin de ayni surette kakadaşlarla vakit kaybetmeden enkazı te ne fayda!. lkisi de yaşamadı, onları defrar almaları beklenmektedir. nettim, buraya döndüm. mizlemeğe koyulduk. Bazı taraflarda yan Burada kimlerin var?. 376 felâketzede Samsunda gın başlamıştı. Biz ancak yakından sesi Kimsem yok gayri! Fakat köyde Samsun, 5 (a.a.) Hareketiarz netigelenleri kurtarabiliyorduk. Daha derinde artık yapılacak iş kalmadı. Buradakiler cesi Samsun şehrinde evleri yıkılan veya kalanlara gücümüz yetmiyordu... de kardeşlerimiz. Onlara belki faydamız iskân edilmiyecek bir hale geldıği anla Buraya niçin geldin? dokunur. Yaşım geçkin ama, elim aya şılan yurddaşlardan muhtac oldukları an Çocuklarım Kemahta otururlar. Köğım tutuyor. Gücüm yettiği kadar çalışı laşılan 376 kişi şehrin dokuz muhtelif Ytkılmtş evlerin bahçelerinde kurulan barakalar ve ailenin yakacağını hazırlıyan bir mektebli çocuk yümüz de zelzeleye uğradı. Müddeiumuotelinde tefrik edilen odalara yerleştirürım... miden izin alarak onları kurtarmaya çıkmiş ve iaşe ve ibateleri Millî Yardım KoBir hasta... tım. mitesince temin olunmuştur. İleride çadır hastaneleri dolaşırken, Çocuklarına bir zarar olmuş m u ) . Mahkumun yüzünde acı bir tebessüm kemikleri bir çok yerlerinden kırılmış, yübelirdi. Başını önüne iğdi, sadece: :ü gözü yara bere içinde, yarı baygın yaancak pazartesi günü geç vakit yetişmiş lâzım gelir.» {Baş tarajı ı inci sahljede) Sen sağol Paşam! dedi. ;an bir yaralı için, doktor: Ezinede Yıkılan ve hasara uğrayan binalann tir. Erzincanda açlık ihtimali hiç yoktur. Zatürriesi de var, dedi... Bir kadın anlatıyor Çünkü orada bulunan Müfettişlik ve koAmasya, 5 (a.a.) Bugün E^ıne namiktan şöyledir: Reisicumhur yaverlerinden Şükıü yün Bütün felâket mıntakasında feörüp işitSıvasta 1214 yıkılan, 105 kasara uğ lordu, askerin yiyeceğinden lâzım olan hiyesinde saat 15,57 de üç saniye süren fazlasını Erzincanda sağ kalanlara oldukça şiddetli bir zelzele olmuş ve Satiklerimiz karşılıklı yardım hislerınin en yeleğini sırtından çıkarıp hastaya giydirrayan, Samsunda 770 yıkılan, 1112 ha dan istedi. Kapanmış gözlerinin aralanyüksek dereceyi bulduğunu ispat etti. Bir mek sara uğrayan, Tokadda 4738 yıkılan ve dağıtmışlardır. Sevgili Reisicumhurumuz rayözü köyünde ilk zelzelede harab olan kadın Erzincan istasyonunda, bize şunu dığmı gördük. Ağır yaralı vatandaşın bü71 hasara uğrayan, Giresunda 237 yıkı lsmet lnönünün gönderdiği trendeki yar evlerden dördü bu yüzden yıkılmıştır. Bir vasıtaları, yataklı hasta vagonları kısım felâketzedelere sığmaklar yapılmış, tün kudretini toplamaya çalıştığı belli idi. anlattı: lan, 1002 hasara uğrayan, Gümüşanede dım Marangoz Şevketin kansıyım. Er Bir hırıltı halinde nefes alıyordu. Zorla 599 yıkılan, 1053 hasara uğrayan, Yoz çift lokomotifle çekilmiştir. Çünkü katar yiyecek gönderilmiştir. keğim enkaz altında can verdi. Ben de şunları söyleyebildi: ;adda 490 yıkılan, 193 hasara uğrayan, daki vagonlar dört yüzü geçmekte idi. Yozgadda Londra, 5 (a.a.) Daily Telegraph zmirde 22 yıkılan, 1 3 hasara uğrayan, Ağır yaralılar ilk vesaitle Erzurum, Sıvas Sen çok iyi kalblisin. Bunu bir başdört çocuğumla ölüp gidecektim. HayatıYozgad 5 (a.a.) • Vilâyetımiz damızı subay Yusuf Süer kurtardı. Yusuf kasına versen daha iyi olur. Ben artık kur gazetesinin Kopenhag muhabirinin Ber Amasyada 949 yıkılan, 1013 hasara uğ ve Kayseri hastanelerine gönderilmiştir. lindeki emin bitaraf kaynaklardan öğren rayan. Kemah kazası halkı, ekmek, yiyecek hilinde zaman zaman hasarsız zelzele oL Süer bizim kiracımızdır, kendisi de hanı :ulamam, nasıl olsa ölüyorum... diğine göre, Molotof'un yakında Berline Trabzonda 425 yıkılan, 453 hasara yardımlarmı yaralılara lüzumunddn faz maktadır. Millî yardım komitesine kül mı da enkaz altından çıktıkları halde yarMahpusların yoklamast yapacağı ziyaretin Almanya ile Rusya a uğrayan, Orduda 1 158 yıkılan, 2456 ha la temin etmişlerdi. Doktor Binbaşı Hak liyetli miktarda nakdî ve aynî yardım dımımıza koştu. Yaralandı, berelendi, heYardım ekiplerinden birinin şefı anlat rasında bir askerî ittifak akdine vesile ol sar gören bina vardır. Malatyada 2 bina kı tarafmdan Kemahtan telefonla bildi yapılmaktadır. pimizi birer birer çekti, çıkardı. Geceydi, ması muhtemeldir. Bu hususta, Nasyonal hasar görmüştür. Erzincanda ise malum rildiğine göre hastalara çorba, süt ve çay Gıda maddeleri Tokada sevkedilmiş yataktaydık. Yalınayak açıkta kaldık. Şu tı: Bir tesadüf, Erzincanda bir evde Sosyalist Partisinde ihtilâf vardır. Von olduğu üzere hasar görmiyen hiçbir bina temin etmiştir.» tir. Yardım faaliyeti devam ediyor. ayağımdaki papucu veren odur. Ayağından çıkardı ve kendisi yalınayak karlara bulunan bir iki sokak kadınını ölümden Ribbentrop yakınları arasında sö>lenildi mevcud değildir. Tirede Rasadhane heyeti zelzele basa basa başkalarının yardımına koştu. kurtarmış. İlk işleri felâketzedelere ha ğine göre, Skandinavya memleketleri taBir başçavuşun gördükleri İzmir 5 (a.a.) Tirede evvelki gece mıntakasına gitti Dört çocuk anasıyım. Böyle hayırlı, feda zırlanan çorba için tabak çanak ve kaşık rikile Finlandiyaya yardım gitmesine AlErzincan ve havalisincle zelzele telâkeve dün üç hafif zelzele olmuştur. Hasar Zelzele mıntakasında tetkikatta bulunkâr evlâd doğurmak her anaya nasib ol gibi eksikleri temin etmek oldu, para tek manya mâni olduğu takdirde, Rusya bu tinin vuku bulduğu gün vazifeten Erzinyoktur. na mukabil Hindistan hududunda şaşırt cana giden piyade gedikli başçavuşu Nu mak lif ettik, istemediler... üzere Kandilli Rasadhanesi müdür sun. Ne mutlu öyle anaya ! ma hareketleri yapacak ve şimdiye kada reddin Alanbay felâket sahasında gör muavini Kemalle memurlardan Süreyya, Nakiye Elgün Erzincana gidiyor Nerede çocukların? Ankara, 5 (a.a.) Çocuk Esırgeme dün saat 1 5 te muhtelit katarla sehrimizAkşam karnlığı çöküyor. Az ileride gönderdiğinden daha fazla harb levazım düklerini şu suretle anlatmaktadır: Biraz ileride, çamurlar üstünde titreşen Moskovanın Tüıkiyeye toplanarak, sıraya dizilmiş adamlar gör sevkedecektir. « Birincikânunun 28 inde Istanbul den aynlmışlardır. Kemal, kendisile gö Kurumu Genel meıkezi idare heyeti azanurtopu gibi iki miniminiyi gösterdi: lkisi bunlar, ötekiler şimdi gittiler dük: Erzincan hapishanesinden sağ çıkan yapmakta olduğu avanslar dahi Rusyanın dan hareket ettim... Ankara tatikile ve rüşen bir muharririmize şu izahatta bu sından Erzurum saylavı Bayan Nakiye Elgün zelzele mıntakasındaki çocukları almahkumlar! Hepsi açıktalar, sabahtan ak Karadenizde cephe gerisini himaye etmek Reisicumhurun trenile ilk olarak felâket lunmuştur: ekmek dağıtılıyor, alıp gelecekler... « Buradan evveiâ Sıvasa gideceğiz. mak ve Ankaraya getirmek üzere Erzinşama kadar enkaz arasmdan insan kur istediğini gösterir. Almanya ile Rusya a mıntakasına biz gittik. Pazartesi gecesi Bu kadınla dört çocuğuna bannacak tarmaya çalışıyorlar. Bugünkü işlerini biti rasında böyle bir şey yapılması projesi saat 1 1 raddelerinde idi. Erzincan müt Orada vaziyeti tetkik ettikten sonra icab cana hareket etmiştir. Bu ilk grupun yerbir yer bulundu. rerek, tam saatinde Müddeiumuminin kar Von Ribbentrop' un takib etmekte oldu hiş bir felâkete uğramış, taş taş üzerinde ederse Erzincana, oradan da Tokad, Er leşeceği Keçiörendeki yeni paviyonun haOnları defnettim şısında toplanmışlar. Birer birer sayıldı: ğu günlük siyasete muarız olan Alman kalmamıştı. Her mahalle kendi evleri baa, Giresun, Samsun ve Carşambaya gi zırlıkları bitmiş ve yavrulara en iyi baka 90 lık ihtiyar Yakub: mehafilinde büyük bir endişe uyandırmış mıntakasında eline geçirebildiği çadırı, derek tetkikat yapacağız. Jeolojik bakım bilecek imkânlar hazırlanmıştır. Tamam! Ben çiftçi bir adamım, vaziyetim tır. Malum olduğu üzere Alman Hariciye kilimi kurmuşlardı. Enkaz altında kalan dan yapılacak olan bu tetkikatta bilhassa Ankaradaki arkadaşımtzın mühim Bir mahkum: iyidir, sadece bannacak bir çadır istiyoNezaretinin bir çok erkânı Rus Alman ölüleri çıkartmak için köylerden gelenler, sarsıntının amilleri, merkezi sikleti ve şid< Tamam tabiî, dedi. Böyle günde bir konferansı rum, dedi. Şurada Yalnızbağ köyünden ademi tecavüz paktına bile muhalefet edi yangın yerlerine koşanlar bir kazma ve det derecesi gözönünde tutulacaktır. Zeleksilen yalnız hapishaneden değil, millet Ankara 5 (Telefonla) Reisicum • şimdi geldim. yordu. bir kürek almasını bile bilmiyen kimse zelenin yalnız geniş bir sahada mı yoksa hizmetinden, kardeşine yardımdan, insanhurumuz lnönünün zelzele mıntakasında Oralı mısın?.. lerdi. Her ihtimale karşı orada bulunan ayn ayn mahallerde mi olduğunu da alıktan kaçmış olur. Bu ise alçaklıkların en Ben Erzincanda otururum. Şu kar kıt'alan âmirleri kendi kendine başıboş raştıracağız. Zelzele geniş bir sahanın her ki tetkiklerini takib eden arkadaşımız büyüğüdür ve katil de olsa, hiçbirimizin Mekki Said dün akşam 21 de radyoda Brüksel 5 (a.a.) Forest'te kimyevî olarak yardıma gelenleri askerî inzıbat şıki dağı görüyorsıin, yamacındaki köj mahallinde ayni zamanda olduysa bu kasuçu böyle bir cinayetten daha ağır ola maddeler istihsal eden bir fabrikada vubu mmtakada gördüklerine dair heyecanolduğu gibi kayıp etekteki köyün üstün altına aldırmıştı. Nuri Demirağın 300 ça dar geniş bir vak'a tarihte ender tesadüf la takib edilen bir konferans vermiştir. kua gelen bir infilâk, 1 1 amelep'n yara dır ve yiyecekle felâketzedelere yardımı vuvarlandı. lkisi de mahvoldular. Ben mazl» .edilen zelzele hâdiselerinden biri olmak Mekki Said Esen lanmasına sebebiyet vermiştir. Yalnızbağa kardeşlerime bakmak için git (Baştarafı 1 inci sahifede) dar 700, Mensucat limited 700, Fahri Birol 1000, Mensucat santral fabrikası 1500, Çiçisi 300, Leon Semerciyan 500, Haymi inşaat şirketi 1 000, Lâster Zillerman 3000, Alev Vasilo ve mahdumu 250, Londrada Biritiş Tabako şirketi 7 1 0, DeYazan: ŞALÂHADDİN GÜNGÖR ricilik limited 400, Ibrahim zade biraderler 700, Karakin Kuyumcuyan 350, Ebemakla kalarak yıkılmak felâketinden ya yan ve Haçadoryan 500 lira taahhüdde kayı kolayca sıyırmışlardı. bulunmuşlardır. Taahhüdlerin yekunu Bir takım çerçöplerin (Beton) karşı 14,017 lİradır. sında kazandığı bu zafer, modern mimarî Yozgad çuval istiyor tarzımız için, hiç de yüzağartıcı bir imtiYozgad Valisi vilâyetten 300 boş çuhan sayılmazl Alâkadarlar, elbette mesullerini araştırıyorlardır, belki de şimdiye val istemiştir. Istanbuldan Orduya gönderilmiş olan sıhhî heyetten Vilâyete gekadar tahkikata başlamışlardır bile... len bir tebliğde Ordudan dün Mes'udiyeTokadda salâhiyetli ve salâhiyetsiz a ye hareket edildiği, 30 kilometreden sonğızlardan, civar köylere şümullü ve de ra yolların kapanmış bulunup kar şiddetvamlı yardımlar temin edilemedığine da le devam ettiğinden tekrar Ordu merkeir hayli şikâyetler dinledim. Işin içine bi zine dönmek mecburiyetinde kalındığı, raz dedikodu karışmış olsa bile ben, ateş bu şerait altında heyetin herhangi bir yarolmıyan yerde duman çıkmıyacağım ka dımda bulunmasma imkân olmadıjb bilbul edenlerdenim. Şikâyetler arasında dirilmiştir. «Sen Sağol Paşam!» Rus Alman Askerî kıt'alar, kapalı Reşadiye yolunu açmaya çalışıyor askerî ittifakı Moîotofun Berlin seyahatine ehemmiyet veriliyor Belcikada bir infilâk