8 Ekim 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Büyük Edib Halid Ziya Uşaklıgilin beş cildlik nefis bir eseridir. Her kitabcıda bulunur. KIRK YIL y.l umhuriyet ccoc 0003 Telefon: Başmuharrir ve evl: 22368 Tahrir beyetl: 24298. tdare ve CELÂLEDDİN EZlNE UB ve ÖTEKİLER Bir rüya oyunu İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgral ve mektub adresl: Cumhurlyet. tstanbul Pasta fcutusu: istanbuL No. 248 matbaa tasmı 24299 24290 Q ıflZflF O D* • • O DirHICltBŞnn Kitabcınızdan arayînız. ingiliz Başvekili yarın Hitler'in söylediği nutka cevab verecek Harb başlamadan sulh yapılır mı? eichstag nutkunun ilk akisleri bekledığımiz gibi raenfi çıktı. Pans ve Londra gazetelen, aşağı yukan ayni ağzı kullanarak: Hitler bize yenı birşey söylemedi, diyorlar. Biz zaten bunları bıliyorduk ve bunlarla mücadele için harbe karar verınijtik. Şimdi, henüz işe bsşlamadığımız bir sırada ve ortada hiçbir sebeb de yokkeıı ne diye sulh yapalım? Bu, Almanyaya karşı muharib matbuatın dıli. Fakat bitaraf merkezlerde, raeseîâ Vaşingtonda, hatta Romada Ja, nulkun uyandırdığı tesır müspet olmaktan hayli uzak bulunuyor. Ajans haberlerindfn öğrendığimıze göre fasısf gazeteler büyük puntolarla gösterdıkleri nutku her nekadar tenkid etmiyorlarsa da, vaziyetten memnun olmadıkları satırlar arasından akmaktadır. Resmî ağızlann henüz açılmamış o'nıası, bazı nikbin bakışlı muharrirleri hâlâ ümid içinde yaşatıyor görünüyor. Bunlar, Hitler'in Alman ekalliyellerini Almanyaya çekerek artık toprak davası gütmiyeceğini söylemesine, sılâhlan aLîltnıak üzere umumî bir konferans toplanmasınm muvafık olacağmı il°ri sürmesinc bakarak: İşte görüyorsunuz ya. bu bay bu«dan sonra rahat oturacak, Teklifleri makul şeylerdir. Demokrasilerin sulha yanaşacağmı bekliyebiliriz! Diyorlar. • Ingılizlerle Fransızların, hemen yarın Aîman şehirlerini topa tutacaklanm zanpetmemekle beraber Hitler taıafından ileri sürülen esaslar dahilinde bir sulh yapılacağına da inanamayız. Bu inanmayışımızın açık bir sebebi var: Hitler'in tekliflerıne boyun iğmek, Ingiltere ve Fransa iç:n, henüz başlanmıyan bir harbde mağlubiyeti kabul etmek demektir. Büyük garb demokrasileri, gittikçe artan Alman tehlikesini, biraz geç de olsa, gene nihayel bundan iki sene evvel iyice kavramışlardı ve o zamandanberi milyarlar harcıyarak günün birinde mutlaka kopacak olan fatmaya göğüî germek üzere hazırlanıyorlardı. Avusturya, Südetler ve ÇekoSlovakya hâdiselerine ses çıkarmamaları henüz kâfi derecede kuvvetli olmam?larından ileri geliyordu. Bütün bu istilâlara «eyvallah» demekle vakit kazanmış oluyorlardı. Yoksa, her işgal teşebbüsünün başında: Bu, benim son talebimdir! Diyen Alman hükumetine karşı bütün kalblerile itimad etmiyorlardı şüphesiz. Nitekim bu sefer de, Danzig ve Koridor meselesinin, Hitler tarafından ortaya atılan son Alman talebleri olmadığını biliyorlardı. Mart aymda Polonyaya garantî vermekle iki demokrasi, herşeye rağınen harbden kaçmmıyacaklarını ilân etmış oldular. Rus Alman ademi tecavüz paktıiıdan sonra, 3 eylul tarihinde bilfiil harckâta başlamaları, kararlarındaki katiyeti açıkça gösterir. Şimdi, ortada demokrasilerin hesablannı altüst edecek hiçbir yeni vaziyet olmadığına göre, bu devletlerin, Alman teklifleri esas olmak üzere sulh masasma oturmalan: Ne yapahm, biz mağlub olduk. Şaıtlarınızı ve hegemonyanızı kabul edıyoruz! Demelerile birdir. Şu noktaya da dikkat edelim ki, Alman tekliflerini kabul edebilen bir Iugiltere ile Fransa için vakit kazanmak, kuvvetlenmek, istikbalde birşeyler hazırlamak gibi ümidler de kalamaz. Dünya ü zerindeki prestijleri saısıhr, ikinci derecede bir devlet mevkiine düşerler. Esasen 1934 tenberı birbirini yuvarlı yan hâdıseler, Almanvanın muahedelere rıayet etmesi veya etrafma emniyet ve ıtımad vermesi gibi meselelerin hududunu a=mıs büyük bir dava ha'înde Avnıpanm karşısma dikilmiştir. Bu dava doks<ın, yüz veya yüz yirtnı milvona kumancia eden bir kuvvetin bugünkü dünya nizamı içinde nasıl bir muvazene unsuru olabileceği davasıdır. Uç devlet arasında askerî bir anlaşma Yugoslavya, Macaristan ve Rumanya silâh altındaki ihtiyat askerlerini terhis edecekler Biikreş 7 (Hususi) Yugoslavya, Macaristan ve Rumanya arasındn askeri bir anlaşma hasıl olmuştur. Bugün imzalanan anlaşma akkâmı mucibince, her üç devlet silâh altına çağırdıkları ihtiyat kuvvetlerini terhis edeceklerdir. Macarivtanla Rumanya, son hâdiseler neticesinde hududda tahsid ettikleri kuvvetleri geri çekmeğe vc hudud muhafız kuvvetlerini normal hale getirmeğe karar vermişlerdir. Rayiştag nutkunun tefsirleri Dünya matbuatı, Alman Devlet Reisinin sözlerinde sulh müzakerelerine girişmek imkânını verecek lemel olmadığı mütaleasındadır bir Italya. Yugoslavya ve Macaistan arasında bir pakt yapılacak Londra 7 (Hususi) Roma radyosu tarafından neşredilen bir habere göre İtalya, Macaristan ve Yugoslavya arasında yeni bir pakt imzalanmak üzere yakında müzakerelere başlanacaktır. Yeni bir Çekoslovakya hükumeti kuruluyor Eski Cumhur Reisi, refakatinde eski ordu müfettişi olduğu halde dün Londradan Parise gitti r. Leh köylülerini ziraatle iştigale mecbur etmektedîrler. Resmimiz iki Alman^tankımn nezareti ' tarlasını sürmekte olan bi* Pölonyalıyı göstermektedir ~ Londra, 7 (a.a.) Çemberlayn, önümüzdekı hafla bıdayetinde parlâmentoda Hitler'in sulh teklifleri hakkmda beyanatta bulunacaktır. Başvekilin bu beyanab yapacağı tanh henüz kat'î olarak tespit edilmemistîr. Maamafih Çemberlayn'in pazartesi günü bazı işaretleri muhtevi kısa bir beyanat yapması ve tam beyanatını çarsambaya bırakması pek muhtemeldir. Zira, Avam Kamarasının bu günlerdeki ruznamesi bu meselenin daha evvel müzdkeresini imkânsız bir hale koymaktadır. Resmî mahfillerin Havas muhabirine temin eltiğine göre bu müddet zarfında îngiltere hükumetile Fransa hükumeti arasmda Çemberlayn'in yapacağı beyanatın kat'î metninin tetkiki bahsinde konsültasyonlar yapılacaktır. îngiltere hükumetinin kendisine bıraktığı düşünce payı, Rayistağ nutkunu tetkik endişesinden başka mülâhazalardan ileri gelmektedir. îngiliz hükumeti için herşeyden evvel mevzuu bahsolacak cihet Almanya ile mü/akerelerin beyhudeliğine, bazı unsurları müttefiklerden daha az kani bulunması olan bitaraflar efkârı umumiyesine şurasuıı göstermektedir ki îngiltere, bu kararnı uzun uzadıya düşünüp müzakere ettikf»n ve bugün başka bir hal çaresinin mevcud bulunmadığına kanaat getirdikten sonra vermiştir. Eden'in nutku Londra, 7 (a.a.) Dominyonlar NaBeneş, Londradaki evinde, Çek lejyonlarının teşkili için harita üzerinde zırı Eden, dün akşam radyoda söylediği tetkikat yapıyor [ortadaki Beneş, sağ baştaki General Viest'tir] nutukta demistir ki: « Britanya Imparatorluğu vatandaşParis 7 (a.a.) Eski Çekoslovakya şimdıden kurulmuş bulunduğu hakkmlan, zorbalık devrinin nihayet bulması ve umhur Reisi Beneş, dün Londradan daki bütün şayialar asılsızdır. Bu meseie milletlerin hürriyetine karşı tevcih edilmiş Parise gelmiştir. Mumaıleyhe refakat et Ü7erinde, Londrada, Pariste ve diğer [Arkast Sa. 6 sütun 1 de mekte olanlar arasında Slovak ordusu bazı devlet merkezlerinde birkaç hafta nun eski müfettişi General Viest bulun danberi müzakereler devam etmektedir. makta idi. Beneş, bir hafta Pariste kala Fazla acele etmiyoruz. Fakat pek yakıncaktır. da yeni bir ÇekoSlovak hükumetinin teessüsünü haber vereceğimizi sanıyoruz. Yeni ÇekoSlovak hükumeti ÇekoSlovak hükumetinin şimdilik merkekuruluyor zinin neresi olacağmı tasrih edecek vaziDün Büyük Millet Londra 7 (a.a.) Reuter muhabiri, Beneş'in yakın mesai arkadaşlarından bı yette değıhm. Halen Pariste bulunan Meclisinde bir müddet risine, yeni bir ÇekoSlovak hükumetinin Beneş, Londraya dönecektir.» Reuter Ajansmın dediğine göre, reskurulması projeleri hakkmda sualler sormeşgul oldu men teyid edilmemekle beraber Beneş'in muşrur. [Arası Sa. 6 sütun 6 da} «Yeni bir ÇekoSlovak hükumetinin Ankara 7 ( Telef onla ) Fransız Cumhur Reisi garb cephesine gitti Almanların yapmak istedikleri baskın hareketleri Fransızlar tarafından tardedilmektedir Cumhur Reisimiz Cumhur Reisi İnönü bugün öğleye doğru Büyük Millet Meclisine gelerek bir müddet meşgul oldular. Cumhur Reisimiz saat 16 da Orman Çiftliğini teşrif etti ve Söğüdözüne doğru yaya olarak bir gezinti yaptı. ııııınııııııtıınıı ıııııııııııııııııııııııtııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııuıııııınıııııı ıııııııııııınııııı ıııııııııııı ıııııı IIIIIII» Baltık memleketlerile yapılan müzakereler Litvanya Hariciye Nazırı dün tekrar Moskovaya giderek Sovyet ricalile temaslara başladı Bu da ne demek? Almanya Türkiyenin takib ettigi siyasetten memnun değilmiş! İngiliz orduları başkumandanı General Sir İronside (sağda) refakatinde Gloucester Dükii ve karısı olduğu halde Fransaya hareket ederken Paris, 7 (Hususî) Cumhur Reisi Löbrön refakatinde F ransız orduları Başkumandanı General Gamlen olduğu halde cepheye giderek umumî karargâhı ziyaret etmiş, erkâniharbiyei umumiye reisi General Jorj ve hava kuvvetleri başkumandanı General Hillemin ile uzun müddet görüşmüştür. Londra, 7 (a.a.) îngiliz kıtaaünın Fransaya nakli gece gündüz ârızasız ve hâdisesiz devam etmektedir. Bu muazzam işin muvaffakîyeti önümüzdeki perşembe günü Çemberlayn tarafından Avam Kamaras nda tebarüz ettirilecektir. Almanyamn yaptığı baskın hareketleri tardediliyor lArkası Sa. 6 sutun 1 tel NADtR NADl Fransaya nakledilen tngiliz ordusu sembourg'un garbında ileri Fransız mev Paris, 7 (a.a.) Dün akşam Wis lArkast Sa. 6 sütun 3 tfi\ Berne 7 (a.a.) «Havas» Almanya Türkiyenin siyasetinden gayri memnundur. Berlinde çıkan siyasî ve ekonomik Südestecho gazetesi, bariz surette mülhem bir makalede, Türk zimamdarlarını şiddetle tenkid etmektedir. Südestecho gazetesinin bu yazısında i leri sürülen esash şikâyetler şunlardır: Alman siyasetini ve ezcümle Von Rib bentrop'un Moskova seyahatini gayri mü said bir tarzda tefsir etmiş olduğu için Türk matbuatının yola getirilmesi lâzımdır. Türkiyenin siyaseti, Alman aleyhtan dır. Finlandiya ordusundan bir müfreze hudud civannda yapılan bir manevrada Nihayet, Almanya, Türkiyenin Ingil Moskova 7 (a.a.) Litvanya Hari re, bugün Moskovaya varmış olan Littere ve Fransa ile olan anlaşmalarının nasını anlamamaktadır. Ve Türk resm ciye Nazırı Urbsis, bugün öğleden sonra vanya heyeti, bu akşam saat 22 de Sovyet delegelerile uzun bir mülâkatta bumahfillerinin bu hususta verdıği izahat, sa tayyare ile yenıden buraya gelmiştir. lunmuştur. Kaunas 7 (a.a.) Öğrenildiğine gömimivetten aridir.