4 Ekim 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

BUyUk edlb HALİD ZİYA UŞAKLIGİLİN < yeni eseri: ihtiyar Dost Kitabcılardan isteyiniz. Onaltıncı vıl savı* 5531 umhuri ISTANBUL CAĞALOĞLI ÜSTAD TURHAN TAN En güzel ve en çok beğendiği tarihî tefrikasını YENİ MECMUA'da Neşrediyor. YILDIZ SULTAN adını taşıyan bu şaheser, senenin en nefis taribî romanıdır. Bütün münevverlere iıararetle tavsiye ederiz. •niMiMiııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııiHiııııııııııııınıııııııınıııiNiııııııiHitııııııınııiMiıııııııııııııııiHiııııtıııınmıııııııııııııııııııııınıııııııııııiMiınıınıınınııınnımnnııınnıiN Italyan Hariciye Nazırı Berlinden Romaya Sulh Tekliflerîni Getirdi Çemberlayn parlamentoda Almanyamn sulh mesajını mühim beyanatta bulundu Italya devletlere bildirecek Telgraf ve meKub adresl: Cnmhnrlyet, Istanbul Posta kufrusu: tstanbuL No. 246 Telefon: Başnraharrlr ve evl: 22366. Tanrir heyetl: 24298. İdare ve matbaa fcısmı 24299 24290 Çarşamfaa 4 Birinciteşrin 1939 , Yeni Mecmuayı yarın £$?* runuz. ingiliz Başvekili diyor ki: Beşler konferansı «Harbe müessir bir surette devam için İngiliz Imparatorluğunun bütün kaynaklarını seferber edeceğiz. Bugünkü Alman hükumetini tanımıyoruz. Zira bu hükumet, taahhüdlerini işine gelmediği zaman tanımamıştır. Bize sulh teklifi yapıldığı takdirde bunları tetkik edeceğiz. Harbin lüzumundan bir gün dahi fazla devam etmesini kimse arzu etmez» Mussolini, şahsî nüfuzunu da kullanarak bir beşler konferansı akdini istiyeceldir Sulh taarruzu Bu hareket tarzının en hatalı tarafı hâlâ tehdid fikrine sartlmaktan bir türlü ayrılamamasıdır. ugunlerde toplanacak olan Rayhştag meclısıode Alman devlet ve hükumet reisi galıba, eğer demokrasıler muvafakat ederlerse, kendisinîn sulh akdetmeğe hazır olduğunu ilân ve eğer sulha yanajılmazsa dafea siddetle devam edecek harb mes'uliyetinin artık bu defa şüphesiz demokrasilere düşeceğıni beyan edecektir. Bunun için ilkonce Moskovada konuşmalar yapılarak müşterek bir beyanname neşredildi. Ahirep İtalyan Hariciye Nazın Kont Ciano da Berline davet olunarak sulh teşebbüsıine Italyanın da iştiraki temin olundu. Oyle anlaşdıyor ki ayrıca M. Mussolini dahi sulh için belki bir tavassut vazifesi ifa edecek. Sulh taarruzu, sırasında en şiddetli harb taarruzlan kadar kuvvetli bir silâhtır, şekilleri alâkadar efkân umumiyelerin ehemmiyetli bir kısmına mülâyim gelmek şartile. Zâhirde Koridor ve Danzig meselelerinden çıkan harb, Lehistanı tasfiye etmiş olduktan sonra peyderpey alman haberlere göre şimdi teklif olunacak sulhta Polonyanın bir kısmından Alman himayesi altına konulacak bir Leh hükumeti yaratılabileceği söylenecek ve buna muvafakat olunursa Alman kolonilerile Balbkta Rus, Akdenizde İtalyan isteklerini de tetkik edecek umumî bir konferans toplanması imkânı ileri sürülecektır. Hıç olmazsa yapılacak sulh taarruzu için gazetelere geçen şekiller ve şartlar bunlardır. Demokrasiler efkân umumiyesi bu şekillerin ve şartların sulh akdine kâfi gelemiyeceğini giinlerdenberı açıkça ifade eylemektedirler. Bu halile sulh taarruzu şimdiden akamete mahkum sayılabilir. Fılhakika heniiz ikaı üzerinden bir ay dört beş gün geçmiş olan şimdiki harbin derin sebebi arazi ihtilâfından ziyade milletler arası hayatına emniyet vermek lâzım gelen yepyeni bir nizamm prensipi meselesidir. ÇekoSlovakya ınhidammı takiben Lehıstanın izmihlâli garb demokrasıleri efk£rı umumiyelerinde emniyetsizlik fikrini gidermiş değıl, tam tersine çoğaltmıştır. Prensip ihtılâfında İngiltere ve Fransa millî hayatlan ve imparatorluklan itibarile kendilerini en ciddî tehlikelere maruz görüyorlar, ve milletlerarası hayatınm sağlam bir emniyete dayanması prensipini muzaffer kılmadıkça silâhları elden bırakamıyacaklarını anlıyorlar ve söylüyorlar. Sulh taarruzu azçok müessir olabilmek için harbin zâhirî sebebi olan Danzig'le Koridor vaziyeti onun hakikî sebebi haline irca olunabilmeli ve bugün Almanya: Ben bu işler için harbe girmiştim. Onlar şimdi filen hallolunmuş bulunuyorlar. Bu neticeyi tasdik edecek bir sulha razjyım. cak hiçbir şeyi ihtiva etmemektedir. Şimdi yaptığımız sey ise şudur: Harbe mü essir bir surette devam için ingiliz Imparatorluğunun bütün kaynaklarını ve bütün kudretini seferber etmek.» Müteakıben Çemberlayn Ingilterenin harbe girmesi sebeblerini ve harbin baçlıca sebebini hatırlatmıştır: « Polonya, harbin doğrudan doğruya sebebi olmuşsa da, başlica sebebi olmamıştır. Harbin başhca sebebi, Avrupa milletlerinin «hürriyetlerim tehlikeye koyrhafc» la «hürriyetlerini müdafaa için kuvrini tercih zamretinde kaldıklan müsft maha kabul etmez vaziyeün İngiltere ve Fransada artık bütün kuvvetile hissedil mesi olmuştur. Rus Alman deklarasyonu harbin tasfiyesine mütedair olan kısmı karanlık olmakla beraber, bazı banş tekliflerile bu tekliflerin reddi haline aid olmak üzere bazı tehdidleri birlikte ihtiva ettiği görülüyor. Bu teklifin mahiyeti ne olacağını kestiremem, fakat derhal söyliyebilirim ki, hiçbir zaman hiçbir tehdid tngiltere ve Fransayı harbe girmekle güttüğümüz gayeden vazgeçiremiyecektir. Alman pro pagandasının yaptığı gibi, mezkur gayeyi istihsalden evvel mücadeleyi terke amade olmadığımızdan dolayı harbin devamın dan mutevellid mes'uliyeti bizim sırtımıza yüklemek teşebbüsü ancak Alman taktiğinin yeni bir nümunesi olabilir. Bugünkü Alman hükumetini kabul edemeyiz, zira bu hükumet taahhüdlerinin kendi işine gelmediği zaman hiçbir [Arkast Sa. 6 sütun 5 te) II «III II IIIIHIIIIIHIIIIIIIIIIHItllllllinillllllllllllllllll İngiliz Başvekili Çemberlayn Londra 3 (a.a.) Çemberlayn A vam kamarasında beyanatta bulunarak 28 eylul tarihli Rus Alman müşterek deklarasyonunun ana hatlarmı hatırlat mış ve demiştir ki« Rus Alman anlaşması Polonyadaki vaziyeti değistirmiştir, fakat bun dan bu anlaşmanın Almanyamn nihaî avantajı olarak devam edeceği manası asla çıkamıyacağı gibı bu vaziyet îngiliz hükumetinin hedefir.i de asla müteessir edemez. Bu anlaşma, bize şimdi yapb ğımızdan baska herhangi birşey yaptırallllll lllllll I llllllllllllllllllllllll Alman tayyarelerinin attıkları bombalarla yanan bir Leh ktiyunde balk Roma 3 (Hususi) Hariciye 1 Fa$ist hükumeti, Almanyanm Nazın Kont 'Ciano Almanyamn sulh sulh mesajını devletlere tebliğini katekliflerini hâmilen Romaya dönmüş bul etmiştir. tür. 2 Mussolini, şahsî nüfuzunu da Faşist büyük meclisi bu teklifleri istimal ederek mütareke devresinde tetkik ve müzakere etmiştir. bir beşler konferansmın akdini teklif Salâhiyettar mehafilde bu hususta edecektir. a^ağıdaki iki ihtimalden bahsedilmekSiyasî mehafilde, bidayette bir ültedir: timatom mahiyetini haiz bulunacağı ve itfaiye ateşi sondurmeğe uğraşıyor } zannedilen suUı teklif lerinin, kabul edilecek mahiyette olacağı kanaati vardır. Berlinden alınan haberlere g'âre, sulh teklifleri diplomatik kanallarla yapılacaktır. Hitler, Varşovaya gidecek Berlin 3 (Hususî)Hitler perşem [Arkası Sa. 6 sutun 1 dei ingilterenin yeni kararı Otuz iki fırkalık muvazzaf Türk Sovyety Türk ingiliz müzakereleri bir ordu vücude getirilecek •llllllllllillllll Moskova 3 (a.a.) Tas ajansı bildiriyor: Türfâye Hariciye Vekili Şükrü Saracoğlu, refakatinde Türkiyenin Moskova büyük elçisi Ali Haydar Aktay ve protokol şefi muavini Pontikov olduğu halde, dün Moskova metrosumtn «Naiakovski» ve «Dinamo Stadı» istasyonlarım gezmiştir. Bundan sonra Hariciye Vekili, refakatinde Ali Haydar Aktay, Cevad Açıkalın, Feridun Cemal Erkin, Zeki Polar, Sovyetlerin Ankara büyük elçisi Terentief ve protokol şefi muavini olduğu halde, Kimki nehir limamnı gezmiş ve Volga Moskova kanalt üzerinde bir tenezzühte bulunmuştur. Metroyu ve kanalı büyük bir alâka ile tetkik eden Türkiye Ha" riciye Vekili, bu muazzam ve makemmel eserler karştsında hayranhğını izhar etmiştir. Türkiye Hariciye Vekili, aksam büyük tiyatroda «Karmen» operasının temsilinde hazır bulunmuştur. Askerl Heyetimiz şerefine verilen ziyafet Londra 3 (a.a.) Röyter ajansı bildiriyor: General Orbayın reisliğindeki askerî heyet, Londraya muvasalatında Maresal Birdıvood'la Hariciye mümessilleri, Türkiye büyük elçisi, Türk kolonisi, Fransız kara ve deniz askerî ataseleri ve diğer zevat taraftndan selâmlanmıştır. Heyet şerefine Londranm büyük otellerinden birinde hükumet taraftndan bir dine ve bir suvare verilmiştir. Ziyafete milli Müdafaa Kordinasyonu Nazırı Chatfield riyaset etmiştir. Garb eephesinde ilerliyen motosikletli Fransız Londra 3 (a.a.) ingiltere hükume de Harbiye Nezaretinin dünkü beyannati ilkbaharda ihtiyat ordusu mevcudunu me ile davet edilmiş oJan yaşları 20 ile iki misline çıkararak nizamî ordu ile be 22 arasındaki genclerden başka yeni raber 32 fırkd'ık bir muvazzaf ordu vü sınıflan silâh altına çağırmaması kuvvetcude getirmeğe karar vermiştir. le muhtemeldir. Hükumet dün davet ediSalâhiyettar bir membadan bildirildiği lenleri grup halinde birbiri arkasmdan sine göre, şimdiki ahval ve şerait dahilin • lâh altına alacaknr. 22 ve 23 yaşmdaki askerleri gencler, gelecek senenin başında asken almacaklardır. Talim müddeti 4 ay v« bazı ahvalde daha uzun sürecektir. Hei grup, takriben 388,000 kişiden mürek • keb olacaktır. Fakat bunlann arasından askerliğe elverişli olmıyanlarla vazifeleB [Arkası Sa. 5 sütun 5 te] YUNUS NADt lArkası Sa. 6 sütun 4 tei